YAKIN DÖNEM TÜRKİYE ARAŞTIRMALARI RECENT PERIOD TURKISH STUDIES ISSN 1304-9720 CİLT/VOLUME: 11 YIL/YEAR: 2012 / 1 SAYI/ISSUE: 21 Yılda İki Kez Yayımlanan Ulusal Hakemli Dergi National Peer Reviewed Journal Published Two Times Yearly TÜRKİYE CUMHURİYETİ İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ ATATÜRK İLKELERİ VE İNKILAP TARİHİ ENSTİTÜSÜ REPUBLIC OF TURKEY ISTANBUL UNIVERSITY INSTITUTE OF ATATÜRK S PRINCIPLES AND REFORMS
YAKIN DÖNEM TÜRKİYE ARAŞTIRMALARI RECENT PERIOD TURKISH STUDIES CİLT/VOLUME: 11 YIL/YEAR: 2012 / 1 SAYI/ISSUE: 21 Sahibi / Owner: İstanbul Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü adına Prof. Dr. Cezmi ERASLAN Yayın Kurulu / Editorial Board: Prof. Dr. Cezmi ERASLAN (Başkan, Editör) Doç. Dr. Serkan TUNA Doç. Dr. Aynur SOYDAN ERDEMİR Doç. Dr. Mustafa AYDIN Yrd. Doç. Dr. Cevahir KAYAM Yrd. Doç. Dr. Savaş AÇIKKAYA Yrd. Doç. Dr. Akın ÇELİK Yrd. Doç. Dr. Hayrünisa ALP Dr. Nilüfer ERDEM Dr. Önder KOCATÜRK Birim Yayın Komitesi / Publishing Unit Committee: Doç. Dr. Serkan TUNA (Başkan) Doç. Dr. Işıl ÇAKAN HACIİBRAHİMOĞLU Yrd. Doç. Dr. Cevahir KAYAM Posta Adresi / Post Address: İstanbul Üniversitesi, Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü, Bozdoğan Kemeri Cad. No: 7 Vezneciler/İSTANBUL Telefon / Telephone: 0212 440 00 00 Dahili / Internal: 10598/10056 Faks / Fax: 0212 440 03 45 e-posta / e-mail: ata.enst@istanbul.edu.tr yakindonemturkiye@hotmail.com
BU SAYININ HAKEMLERİ / REFEREES FOR THIS ISSUE Prof. Dr. Ali ARSLAN İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Prof. Dr. Süleyman BEYOĞLU Marmara Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Doç. Dr. Işıl ÇAKAN HACIİBRAHİMOĞLU İstanbul Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü Prof. Dr. Mustafa KAÇAR İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Doç. Dr. Safiye KIRANLAR Sakarya Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Doç. Dr. Aynur SOYDAN ERDEMİR İstanbul Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü Prof. Dr. Ertuğrul TOKDEMİR İstanbul Teknik Üniversitesi İşletme Fakültesi Doç. Dr. Serkan TUNA İstanbul Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü Doç. Dr. Namık Sinan TURAN İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi
İÇİNDEKİLER/CONTENTS * Editörden Mektup Editor s Message Prof. Dr. Cezmi ERASLAN... vii-viii Makaleler/Articles * Mütareke Dönemi İstanbul Basınında Tehcir Davalarına Yönelik Tepkiler Reflexes Of Istanbul Press To The Relocation s Court In The Armistice Period Akın ÇELİK... 1-26 * Cumhuriyet Döneminde Belediyelerin Asker Aile Yardımları Helpings For Families Of Soldiers By Municipalities During The Republican Era Ali İhsan ÖZTÜRK... 27-57 * 1930 lu Yıllarda Cumhuriyet Halk Fırkası (Partisi), İktisadi Kriz ve Küçük Esnaf The Republican People s Party, Economic Crisis And Handicraftsmen in 1930 s Alper YILMAZ... 59-90 * Kastamonu Göl Eğitmen Kursu nun 1940 Yılı Faaliyetleri Activities Of Kastamonu-Göl Instructor Course In The Year 1940 Gülşah ESER... 91-117 * Osmanlı-Türk Tarih Yazımındaki Temel Eğilimler Ve Eleştiriler Çerçevesinde Bürokrasiye Yaklaşım Biçimleri Manners Of Approaches To Bureaucrasy Within The Framework Of Basic Trends And Critiques In The Ottoman-Turkish Historiography. İlkay YILMAZ...119-147
Çeviriler/Translations * 1919 Senesi Edirne Vilayeti Dahilinde Muhtelif Unsurların Miktarını ve Bu Unsurların Birbirleri Aleyhine İşledikleri Suçların Oranını Gösteren Grafik Levhası Diagram Showing The Number Of Various Elements And Rate Of Crimes Committed By Them Against One Another In 1919 Edirne Province Nuri GÜÇTEKİN... 149-153 * Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları Dergisinin Amacı ve Yayın İlkeleri... 155-162
vii EDİTÖRDEN MEKTUP Değerli okurlarımız, Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları Dergimizin 21. sayısı ile sizlere merhaba derken bundan sonra zamanında tek sayı ve dolgun içerikle çıkarak ulusal ve uluslararası alandaki takip edilebilirliğini artırmak azmimizi de ifade etmek istiyoruz. Enstitümüz öğretim üyelerinden Yardımcı Doçent Dr. Akın Çelik arkadaşımızın kaleme aldığı Mütareke Dönemi İstanbul Basınında Tehcir Davalarına Yönelik Tepkiler başlıklı makale, Osmanlı Devletinin Ermeni tehciri sırasında görülen suiistimal olaylarında görevini layıkıyla yerine getirmeyen memurlarına karşı tavrını ele almaktadır. Divan-ı Harp yargılamalarını dönemin gazetelerinde yer alan haberler üzerinden inceleyen çalışma, Ermeni meselesi ile tartışmalara farklı bir bakış getirecektir. İkinci makale Dr. Ali İhsan Öztürk ün kaleme aldığı Cumhuriyet Döneminde Belediyelerin Asker Aile Yardımları dır. Osmanlı döneminde uzun süren savaşlar dolayısıyla mağdur olan asker ailelerine hükümetler tarafından yapılan yardımların Cumhuriyet döneminde Belediyeler eliyle yapılmaya çalışıldığını ortaya koyan makale sürecin zorluklarını da ele almaktadır. 21. sayımızın üçüncü makalesi 1930 lu yıllarda Cumhuriyet Halk Fırkası(Partisi), İktisadi Kriz ve Küçük Esnaf ta Alper Yılmaz, kurtuluş savaşı yıllarında büyük katkılar yaparak Türkiye Büyük Millet Meclisi hükümetlerine yardımcı olan küçük esnafların 1930 ekonomik krizi sırasındaki sıkıntılarını anlatmaktadır. Cumhuriyet Arşivindeki belgeler ışığında hükümetlerin küçük esnafa dönük çalışmalarının ele alındığı makalenin ilginizi çekeceğini umuyoruz. Kastamonu-Göl Eğitmen Kursu nun 1940 Yılı Faaliyetleri Cumhuriyet dönemi eğitimini modernleşme çabasının iki önemli örneğini oluşturan eğitmen kurslarından köy enstitülerine geçiş sürecini ele almaktadır. Makale kursun işleyişini belgelerle ortaya koymaya çalışmaktadır. Osmanlı-Türk Tarih Yazımındaki Temel Eğilimler ve Eleştiriler Çerçevesinde Bürokrasiye Yaklaşım Biçimleri başlıklı makalesinde Dr. İlkay Yılmaz, Türkiye de idare-siyaset ilişkisinin yorumlanış ve analiz ediliş biçimine dikkat çekmeye çalışıyor. Günümüzde artık klişeleşen bürokrasi hakimiyetine ilişkin etraflı bir yayın taramasının günümüz gelişmelerini de anlamaya katkı sağlayacak bilgiler içerdiğini düşünüyoruz.
viii 21. sayımızda yer alan son çalışma bir çeviri yazıdır. Nuri Güçtekin 1919 Senesi Edirne Vilayeti Dahilinde Muhtelif Unsurların Miktarını ve Bu Unsurların Birbirleri Aleyhine İşledikleri Suçların Oranını Gösteren Grafik Levhası nda milli mücadelenin başlarında Edirne nin demografik ve sosyal yapısına ışık tutacak bir metni günümüz Türkçesiyle dikkatinize sunmaktadır. Göç yolu üzerindeki konumu dolayısıyla tarihi boyunca demografik yapısı değişiklikler gösteren Edirne nin Cumhuriyet dönemi arifesindeki durumu bu çalışma ile daha anlaşılır olacaktır diye düşünüyoruz. Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları nın bir sonraki sayısında görüşmek ümidiyle... Prof. Dr. Cezmi ERASLAN