Çok Amaçlı Salon İç Mimarisinde Kullanılan Farklı Yüzey Kaplamalı Lif Levhaların Akustik Özelliklerinin İncelenmesi

Yapı Teknolojileri Elektronik Dergisi Cilt: 12, No: 1, 2016 (11-20) Electronic Journal of ConstructionTechnologies Vol: 12, No: 1, 2016 (11-20) http://ulakbim.dergipark.gov.tr/yted www.teknolojikarastirmalar.com e-issn:1305-631x Makale (Article) Çok Amaçlı Salon İç Mimarisinde Kullanılan Farklı Yüzey Kaplamalı Lif Levhaların Akustik Özelliklerinin İncelenmesi Cebrail AÇIK *, Ahmet TUTUŞ ** * 125.Yıl Özel Eğitim MEM. Mobilya ve İç Mekân Tasarım Alanı Öğretmeni Kahramanmaraş/TÜRKİYE * * KSÜ, Orman Endüstri Mühendisliği Bölümü, 46000 Kahramanmaraş/TÜRKİYE cebrail46@hotmail.com Özet Bu çalışmada, kaplanmamış yüksek yoğunlukta (HDF) lif levhalar ve orta yoğunluktaki (MDF) kaplanmamış lif levhalar ile üzerine PVC, melamin reçineli dekor kağıdı ve yüksek basınç laminat yüzey kaplama malzemeleri kaplanmış, özellikle çok amaçlı salon ve konferans salonları iç mimarisinde kullanılan 8 mm kalınlığındaki yüksek yoğunlukta lif levhaların (HDF) ve orta yoğunluktaki lif levhaların (MDF); ses iletim kaybı ve ses yutma kabiliyetleri araştırılmıştır. Ses iletim kaybı ISO 10534-2 standardına, ses yutma katsayısı ise ISO 354 standardına göre belirlenmiştir. Bu çalışma sonucunda, iç mekân dekorunda kullanılan, farklı yüzey kaplama malzemeleri kaplanmış, 8 mm kalınlığındaki yüksek yoğunlukta lif levhaların (HDF), ve orta yoğunluktaki lif levhaların (MDF); mekânın akustik özellikleri üzerine önemli etkilerinin olduğu belirlenmiştir. 400-6300 frekans aralığında, ortalama değere göre, ses iletim kaybı en fazla yüksek basınç laminat ı kaplanmış HDF de, en düşük kaplanmamış MDF de belirlenmiştir. 400-2000 frekans aralığında, ortalama değere göre, ses yutma katsayısı en yüksek kaplanmamış HDF de, en düşük melamin reçineli dekor kağıdı kaplanmış HDF de tespit edilmiştir. Anahtar Kelimeler: MDF, PVC melamin reçineli dekor kağıdı, akustik. Investigation of Acoustics Properties of Different Surface Coated Fiberboard Used in Multipurpose Halls and Interior Architectures Abstract In this study, the loss of sound conductivity and sound absorption abilities of uncoated high-density fiberboards (HDF) and middle-density fiberboards (MDF) beside PVC melamine impregnated decorative paper and high-pressure laminate coated high-density fiberboards (HDF) and middle-density fiberboards (MDF) that have a thickness of 8 mm and were used particularly in multipurpose halls and interior architectures of conference halls, has been examined. Sound conductivity loss and sound absorption coefficient were determined according to ISO 10534-2 and ISO 354 standard. At the end of this study, it was determined that different surface coating materials have been used especially in interior decor and interior architecture, 8 mm thick MDF and HDF have important effect on the acoustics properties. Between frequencies 400-6300, approximately, the highest loss of sound conductivity was determined on the high-pressure laminate coated HDF and the lowest loss of sound conductivity on uncoated MDF. Between the frequencies 400-2000, approximately, the highest sound absorption coefficient was determined on the uncoated HDF and the lowest sound absorption coefficient was found on melamine impregnated paper coated HDF. Keywords: HDF, MDF, PVC melamine impregnated decorative paper, acoustics. Bu makaleye atıf yapmak için Açık C., Tutuş A., Çok Amaçlı Salon İç Mimarisinde Kullanılan, Farklı Yüzey Kaplamalı Lif Levhaların Akustik Özelliklerinin İncelenmesi Yapı Teknolojileri Elektronik Dergisi 2016, 12(1) 11-20 How to cite this article Açık C., Tutuş A., Investigation of Acoustics Properties of Different Surface Coated Fiberboard Used in Multipurpose Halls and Interior Architectures Electronic Journal of Construction Technologies, 2016, 12 (1) 11-20

Teknolojik Araştırmalar: YTED 2016 (1) 11-20 Çok Amaçlı Salon İç Mimarisinde Kullanılan 1.GİRİŞ Mimari tasarım ile birlikte yürütülen akustik tasarım çıktılarına özellikle mekânların iç dekorasyon projelerinin oluşturulma sürecinde başvurulur. Ancak doğru olan, akustik tasarım sürecinin mimari tasarım süreci ile eşgüdümlü olarak başından sonuna kadar birlikte yürütülmesidir. Arka plan gürültüsü ile doğrudan ilişkisi nedeniyle ses yalıtımı çalışmaları akustik tasarımın ayrılmaz bir parçasıdır [1]. Konuya yapı içi gürültüler açısından bakıldığında, yatayda ve düşeyde hacimleri birbirinden ayıran döşeme ve duvarlarda yeterli ses yalıtımının sağlanması önem kazanır. Duvar elemanlarında yalnızca hava doğuşlu seslerin yalıtımına yönelik incelemeler yeterli olurken, döşemelerde adım sesi, eşyaların döşemede çıkarttığı sesler, vuruş sesi benzeri darbe seslerine karşı da yalıtımın sağlanması gerekir. Ülkemizde yürürlükte olan gürültü kontrol yönetmeliğinde durum ve koşullara göre sağlanması gereken yalıtım değerleri ile ilgili herhangi bir belirleme yer almazken, uluslararası standart ve yönetmeliklerde yapı elemanlarında sağlanması gereken ses geçiş kaybı değerleri ayrıntılı olarak yer almaktadır [2]. Hacmin işlevine göre yani hacmin tiyatro, kongre ya da konferans amaçlı kullanımına bağlı olarak belirlenmesi uygun optimum yansışım süreleri vardır. Hacimde kullanılan değişik malzemelerin sesi yutma oranlarına bağlı olarak yansışım süresi değişim gösterir. Bu nedenle yalnızca mimari tasarım ya da biçimsel olarak değil, malzeme seçimi ve yüzeylerin giydirilmesi de akustik tasarımda önemli bir rol oynamaktadır [3]. Sesin bulunduğu her ortamda akustikte büyük önem kazanmaktadır. Mekanların kullanım amaçları göz önünde bulundurularak sesin olması gereken optimum seviyesi tespit edilip, ihtiyaca yönelik sesin iyileştirilebilmesi için malzeme seçilmelidir. Bu yüzden mimari tasarımın yanı sıra kullanılacak malzemeler hakkında bilgi sahibi olmamız gerekir. Her malzemenin, sesi yansıtma, absorbe etme ve geçirme oranı farklı olduğundan malzeme seçimi dikkatli yapılıp doğru yerde ve şekilde kullanılmalıdır [4]. Mekânların yansışım sürelerini belirleyen temel parametre ise mekânın hacmi ve emicilik miktarıdır. Hacim büyüdükçe ve emicilik azaldıkça yansışım süresi uzar. Sabit bir hacimde emicilik oranını yükseltirseniz yansışım süresi azalacaktır. Bu noktada oda tasarımlarında emici malzeme seçimi önem kazanmaktadır. Malzemelerin emicilik katsayıları odanın frekans cevabı ve farklı frekanslardaki yansışım sürelerini belirleyeceğinden, akustiğin önemli olduğu tüm alanlarda malzeme seçimi ve yerleşimi birincil belirleyicidir [5]. Yalnızca yüzeyde kullanılan maddenin cinsini değiştirerek bir çevrenin akustik özelliklerini tümüyle değiştirmek olanağı vardır. Genellikle, sert ve düzgün yüzeyler gelen enerjinin çoğunu yansıtırken, yumuşak ve gözenekli yüzeyler ( kumaş, vb ) gelen akustik enerjiyi büyük oranda soğururlar [6]. Binaların ve hacimlerin en büyük alanlarını oluşturan tavan ve duvar yüzeylerinin kompozisyonu, çalışma performansını ve işitsel konforu etkilediği için akustik konusu da sertifikasyon sistemlerinde yer almaya başlamıştır. Konforun sağlanması durumu insanın fiziksel, fizyolojik ve entellektüel performansının maksimum düzeye ulaştığı durumdur. İşitmenin net bir biçimde sağlanması, gürültü ve titreşimin maskeleyici ve rahatsız edici etkilerinden kurtulması ve konuşmanın anlaşılabilirliği/gizliliği olarak özetlenebilecek akustik konforun sağlanması, sürdürülebilir ve yaşanabilir çevreler yaratmak isteyen tüm tasarımcı ve mühendisler için büyük önem taşımaktadır [7]. 12

Açık C., Tutuş A., Teknolojik Araştırmalar: YTED 2016 (1) 11-20 İlk zamanlarda el sanatı olarak üretilen ve döşenen ahşap esaslı iç mekân döşemeleri, teknolojideki gelişmeler sonucunda endüstriyel üretimde yaygın olarak üretilmeye başlanmıştır [8]. Şekil 1 de çok amaçlı salon ve konferans salonları iç mimarisinde kullanılan, kaplanmış lif levhaların mekân içerisindeki katkı yoğunluğu görülmektedir. Bir başka çalışmada ise duvar kaplamalarında kullanılan bazı masif ahşap malzeme ve farklı üretim yöntemleri ile elde edilen ahşap esaslı kompozit malzemelerin ses geçiş kayıpları belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu çalışma sonucunda iç dekorasyon malzemesi olarak kullanılan ahşap esaslı duvar kaplamalarının sinema, tiyatro, konser salonu gibi yerlerde tercih edilmesinde öncelikli amaç estetik unsurların yanı sıra mekân içerisindeki sesleri emerek, seslerin mekân içinde düzgün yayılmasını sağladığı tespit edilmiştir [9]. Şekil 1. Ahşap esaslı malzemelerle iç mekân döşemesi yapılmış salon [10]. Bu çalışmada; kaplanmamış ve PVC, melamin reçineli dekor kağıdı ve yüksek basınç laminat ı yüzey kaplama malzemeleriyle kaplanmış, iç mekân dekorunda ve özellikle çok amaçlı salon ve konferans salonları iç mimarisinde kullanılan, 8 mm kalınlığındaki yüksek yoğunlukta lif levhaların (HDF) ve orta yoğunluktaki lif levhaların (MDF); mekânın akustik özelliklerine etkileri araştırılmıştır Levhanın özgül ağırlığının, çıkan değerlerde ne kadar etkili olduğunu anlamak ve deney sonuçlarını güvenilirliğini artırmak için deneyler kaplanmış HDF ve MDF levhalar üzerinde ayrı ayrı yapılmıştır. Bulunan değerler karşılaştırılıp levha kullanıcılara yönelik değerlendirmelerde bulunulmuştur. HDF (High Density Fiberboard-Yüksek yoğunluklu lif levha) (8mm) ve MDF (Medium Density Fiberboard, Orta yoğunluklu lif levha) (8mm): Lif levha fabrikasında üretilmiş olan, 183x366 cm ebadında, 8 mm kalınlığında 1. sınıf/kalite, 0,90 gr/cm³ yoğunluğunda HDF ve 0,75 gr/cm³ yoğunluğunda MDF levhalar deneme materyali olarak kullanılmıştır. Kaplama malzemesi olarak melamin reçineli dekor kağıdı, yüksek basınç laminat, PVC kaplanmış ve kaplanmamış malzemeler denemelerde kullanılmıştır. Desenli 0,2 mm kalınlığındaki PVC yüzey kaplama malzemesi kullanılmıştır. Yüksek basınç laminat malzemeler 0,00165 N/mm² basınç altında, 87ºC sıcaklıkta, 5 dakika süreyle, 150 gr/m² üre formaldehit tutkalı sürülerek, üretim hattındaki pres makinelerinde lif levhaların her iki yüzeyine kaplanmıştır. PVC yüzey kaplama malzemesi yapışacak yüzeyleri zımparalandıktan sonra 695 vakumda, 50 ºC sıcaklıkta, 4 dakika süreyle, 150 gr/m² üre formaldehit tutkalı sürülüp ahşap üretim hattındaki vakumlu preslerde belirtilen lif levhaların her iki yüzeyine kaplanmıştır. Melamin reçineli dekor kağıdı yoğunluğu 70 gr/m² olan, melamin reçinesiyle emprenye edilmiş, kayın dekorlu kağıtlar kullanılmıştır. Melamin reçineli dekor kağıdı 0,001 N/mm² basınçta, 91 ºC sıcaklıkta, 5 dakika süreyle, 150 gr/m² üre formaldehit tutkalı sürülerek, ahşap üretim hattındaki preslerde lif levhaların her iki yüzeyine kaplanmıştır. 13

Teknolojik Araştırmalar: YTED 2016 (1) 11-20 Çok Amaçlı Salon İç Mimarisinde Kullanılan Örnekler, ses iletim kaybı için 16 cm çapında örnek hazırlanmış ve ölçümler ISO 10534-2 standardına bağlı kalınarak yapılmıştır [11]. Ses yutma katsayısı için de 7,5 cm çapında örnekler hazırlanmış olup ölçümler ISO 354 standardına bağlı kalınarak her çeşitten 3 er örneğe uygulanmıştır [12]. Akustik değerlerin ölçümü için hazırlanmış ve kaplanmış lif levha örneği Şekil 2 de gösterilmiştir. Şekil 2. Akustik değerleri belirleme için kaplanarak hazırlanmış lif levha Ses iletim seviyesi ölçümleri yapılmış ve ayrıca malzeme olmaksızın sadece sac levhanın geçirdiği ses ile farkı alınmıştır. Ses iletim kaybı (Airborne Noise Reduction - ANR) değerlerinin yüksek olması geçirimsizliğin yüksek olduğunu, düşük olması ise geçirimsizliğin düşük olduğunu gösterir. Ses iletim kaybı değerlerindeki dalgalı görüntü Fiat Norm 9.55655 in gereği kullanılan 160mm çaplı ankastre saç levha ile ses yalıtım malzemesinin etkileşimi sonucu ortaya çıkmaktadır. Dolayısı ile ses iletim kaybı değerlerini tamamen yalıtım malzemesinin karakteristik özelliği olarak kabul etmek yanlış olur. Çünkü başka ebatlardaki saç levhalarla daha değişik bir ses iletim kaybı değeri (genel eğilimi korumak kaydı ile) çıkabilir. Ses yutma katsayısı belirleme işlemi; örnekler ses yutma katsayısı için 7.5 cm çapında kesilmiş olup, 400-2000 frekans aralığında olmak üzere her çeşitten 3 er örneğe uygulanmıştır. 2. DENEYSEL ÇALIŞMALAR 2.1. Ses iletim kaybı ölçümü Ses iletim kaybı ölçümleri ISO 10534-2 standardına bağlı kalınarak yapılmıştır. Ses iletim kaybı ölçüm düzeneği FIAT Auto 9.55955 2.4.5 normunda tanımlanan şartlarda, ancak 240 mm yerine 160 mm çapında bir tüpte imal edilmiştir. İki ayrı hacimde yer alan beyaz gürültü kaynağı yayan bir hoparlör ile bir mikrofon, arasına konan 1mm kalınlıkta bir saç levha ayırmaktadır. Mikrofonun yer aldığı hacimde saç levha üzerine ölçülecek malzeme yerleştirilmektedir. Ses iletim kaybı için önce sadece saç levhadan geçen ses seviyesinin ölçülmesi gerekmekte, ardından yutucu malzeme yerleştirilerek bu durumda geçen ses seviyesi ölçülmektedir. İki seviye arasındaki fark ses iletim kaybı Airborne Noise Reduction. ANR veya Insertion Loss. IL olarak anılmaktadır. ANR(azalan gürültü). L0 (malzemeye yüzeyine gelen ses seviyesi). L1 (malzemenin diğer yüzeyinden çıkan ses seviyesi) olarak kabul edilerek, ANR= L0- L1 (db) ölçüm düzeneğinin yapısına bağlı olarak geçerli frekans aralığı 400 6300 arasında olup, 1/3 oktav bantta ölçüm değerleri bulunmuştur. Ses iletim kaybı belirleme işlemi yapılan orta boy empedans tüpü, aşağıda Şekil 3 de gösterilmiştir. 14

400 500 630 800 1000 1250 1600 2000 2500 3150 4000 5000 6300 Açık C., Tutuş A., Teknolojik Araştırmalar: YTED 2016 (1) 11-20 2.2. Ses Yutma Katsayısı Şekil 3. Akustik değerler belirleme işleminin yapıldığı empedans tüpü. Ses yutma derecesi belirli bir malzemenin ne kadar iyi ses yutabildiğini gösterir. Ses yutma derecesinin test edilmesi ISO 354 standardı uyarınca bir yankılanma alanında gerçekleştirilir. Ölçümün sonunda, 1 (toplam yutma) ve 0 (hiç yutmama) arasında, 100 den 5000 e kadar 18 ayrı frekans için bir değer elde edilir. Bu çalışmada malzemenin özelliğine göre akustik hesaplamaları için 7 frekansın yutma dereceleri 400, 500, 630, 1000, 1250, 1600 ve 2000 kullanılmıştır. Ses yutma katsayısı belirleme işlemi; örnekler ses yutma katsayısı için örnekler 7.5 cm çapında kesilmiş olup, 400-2000 frekans aralığında olmak üzere her çeşitten 3 er örneğe uygulanmıştır. 3. TARTIŞMA 3.1. Ses İletim Kaybına Ait Bulgular ve Tartışma Kaplanmamış ve kaplanmış MDF ve HDF levhaların ses iletim kaybı deneylerinde, Melamin reçineli dekor kağıdı ve yüksek basınç laminat yüzey kaplama malzemeleriyle kaplanmış MDF ve HDF levhaların, kaplanmamış MDF ve HDF levhaların ses iletim kaybına göre, ölçüm düzeneğinin gereği olarak ölçümü yapılan 400 ile 6300 frekans aralığında, daha yüksek olduğu belirlenmiştir. Kaplanmamış ve kaplanmış lif levhaların, 400 ile 6300 frekans aralığındaki ses şiddeti (db) değerleri ve ortalamalarını gösteren ses iletim kaybı deney sonuçları aşağıda Tablo 1 de belirtilmiştir. Tablo 1. Kaplanmamış ve kaplanmış lif levhaların ses iletim kaybı deney sonuçları Numune Adı Ortalama 8 mm kaplanmamış MDF 12,6 3,7 1,6-0,8 4,5 6,1-1,8-1,5 11 8,1 14 2,2 4,9 4,97 PVC kaplanmış 8 mm MDF 16 1,4 1,8 2 5,6 6,2-0,7 0,1 16,8 11,5 7,8 6,3 4,8 6,12 Melamin reçineli dekor kağıdı 14,2 10 15,2 3,5 15 25,8 22 12,9 18,5 18,9 15,1 14,7 19,7 15,7 kaplanmış 8 mm MDF Yüksek basınç laminat kaplanmış 21,1 7,7 5 4,4 21 25,1 22,5 15 18,5 15,5 14,9 14 16,3 15,46 8 mm MDF 8 mm kaplanmamış HDF 14,8 3,4 3,5 3,7 4,3 5,9-0,7-0,2 16,3 11 6,1 6,2 5,9 6,17 PVC kaplanmış 8 mm HDF 5,9 3,4 3,5 3,7 4,3 5,9-0,7-0,2 16,3 11 6,1 6,2 5,9 5,48 Melamin reçineli dekor kağıdı 22,3 11,6 kaplanmış 8 mm HDF 6,7 3,8 15,4 25,9 22,6 14,8 17,9 17,8 15,7 10,1 15,6 15,4 Yüksek basınç laminat kaplanmış 22,6 10,8 8 mm HDF 6 5,8 20,8 23,8 22,1 13,6 18,6 13,3 18,1 14,3 15,4 15,78 15

400 500 630 800 1000 1250 1600 2000 2500 3150 4000 5000 6300 Ortalama 400 500 630 800 1000 1250 1600 2000 2500 3150 4000 5000 6300 Ortalama Teknolojik Araştırmalar: YTED 2016 (1) 11-20 Çok Amaçlı Salon İç Mimarisinde Kullanılan Melamin reçineli dekor kağıdı ve yüksek basınç laminat kaplanmış MDF levhaların ses iletim kaybı, kaplanmamış ve PVC kaplanmış MDF levhaların ses iletim kaybına göre, özelikle 1000 ile 2000 frekans ses değeri aralığında olmak üzere, tüm frekans aralıklarında daha yüksek olduğu belirlenmiştir. Melamin reçineli dekor kağıdı ve yüksek basınç laminat kaplanmış MDF levhaların ses iletim kaybı değerlerinde tüm frekanslarda yaklaşık bir paralellik görülmektedir. Bu eğilim, başlangıç değeri olan 400 de 20 db ile 23 db aralığında iken 800 de 3.5 db ile 6 db aralığına kadar düşmüştür. 1250 de eğilimin en yüksek noktasına, 23 db ile 26 db aralığına kadar yükselmiştir. 2000 de 15 db e düşmüş ve 6300 e kadar yaklaşık bu değerde eğilimi tamamlamıştır. Kaplanmamış ve kaplanmış MDF levhaların, 400 ile 6300 frekans aralığındaki ses şiddeti (db) değerleri ve ortalamalarını yüzdelik dağılıma göre gösteren, ses iletim kaybı aşağıda Şekil 4 de gösterilmiştir. 120% 100% 80% 60% 40% 20% 0% -20% Yüksek basınç laminatı kaplanmış 8 mm MDF Melamin reçineli dekor kağıdı kaplanmış 8 mm MDF PVC kaplanmış 8 mm MDF 8 mm kaplanmamış MDF Şekil 4. Kaplanmamış ve kaplanmış MDF levhaların ses iletim kaybı deney sonuçları Kaplanmamış ve kaplanmış HDF levhaların ses iletim kaybı deneylerinde, PVC yüzey kaplama malzemeleriyle kaplanmış HDF levhalar ile kaplanmamış HDF levhaların ses iletim kaybı değerleri arasında tüm frekanslarda yaklaşık paralellik olduğu tespit edilmiştir. Ölçüm düzeneğinin gereği olarak, ses iletim kaybı ölçümü yapılan 400 ile 6300 frekans ses değeri aralığında, eğilimin yaklaşık aynı olduğu belirlenmiştir. Bu eğilimin genel olarak 5 db civarında seyrettiği, ancak 1600 ile 2000 aralığında eksi değere düştüğü ve 2500 de ise 15 db civarına kadar yükseldiği belirlenmiştir. Kaplanmamış ve kaplanmış HDF levhaların, 400 ile 6300 frekans aralığındaki ses şiddeti (db) değerleri ve ortalamalarını yüzdelik dağılıma göre gösteren, ses iletim kaybı aşağıda Şekil 5 de gösterilmiştir. 100% 80% 60% 40% 20% 0% -20% Yüksek basınç laminatı kaplanmış 8 mm HDF Melamin reçineli dekor kağıdı kaplanmış 8 mm HDF PVC kaplanmış 8 mm HDF 8 mm kaplanmamış HDF Şekil 5. Kaplanmamış ve Kaplanmış HDF levhaların ses iletim kaybı deney sonuçları 16

Açık C., Tutuş A., Teknolojik Araştırmalar: YTED 2016 (1) 11-20 Kaplanmamış ve kaplanmış MDF levhalar ile kaplanmamış ve kaplanmış HDF levhaların 400-6300 frekans aralığındaki ses iletim kaybı değerleri eğiliminin yaklaşık olması, deney sonuçlarının güvenilirliğini artırmaktadır. Kaplanmamış ve kaplanmış MDF ve HDF levhaların 400-6300 frekans aralığındaki ortalama ses iletim kaybı değerleri aşağıda Şekil 6 da gösterilmiştir. Buna göre, yüksek basınç laminat ve melamin reçineli dekor kağıdı kaplanmış lif levhaların ses yalıtım değerinin, kaplanmamış ve PVC kaplanmış lif levhalardan yaklaşık % 130 daha yüksek olduğu belirlenmiştir. Yüksek basınç laminatı kaplanmış 8 mm HDF Melamin reçineli dekor kağıdı kaplanmış 8 PVC kaplanmış 8 mm HDF 8 mm kaplanmamış HDF 5.48 6.17 15.78 15.4 Yüksek basınç laminatı kaplanmış 8 mm MDF Melamin reçineli dekor kağıdı kaplanmış 8 PVC kaplanmış 8 mm MDF 8 mm kaplanmamış MDF 4.97 6.12 15.46 15.7 Şekil 6. Kaplanmamış ve kaplanmış lif levhaların ses iletim kaybı deney sonuçları 3.2. Ses Yutma Katsayısına Ait Bulgular ve Tartışma Bir yüzeye gelen ses enerjisinin bir kısmı yansır, bir kısmı ise yutulur (ses enerjisinden diğer enerji şekillerine çevrilir). Bir yüzeyde yutulan ses enerjisinin o yüzeye gelen toplam ses enerjisine oranına yüzeyin ses yutma katsayısı denir. α ile gösterilen ses yutma katsayısı 0 ile 1 arasında değerler alabilir. α = 0. tümüyle yansıtıcı yüzeyleri; α = 1 ise, ses enerjisinin tümünü yutan yüzeyleri gösterir. Ayrıca, bir yüzeyin ses yutma katsayısı, malzemenin özelliğine (gözenekli olup olmadığına), rutubetine, kalınlığına ve frekansa bağlı olarak değişir. Kaplanmamış ve kaplanmış MDF ve HDF levhaların ses yutma katsayısı deneylerinde, Melamin reçineli dekor kağıdı ve yüksek basınç laminat ve PVC yüzey kaplama malzemeleriyle kaplanmış MDF ve HDF levhaların ses yutma katsayısının, kaplanmamış MDF ve HDF levhaların ses yutma katsayısından daha düşük olduğu belirlenmiştir. Ancak istisna olarak PVC kaplanmış MDF nin ses iletim kaybının, kaplanmamış ve kaplanmış MDF levhalardan yüksek olduğu ve bunun deney hatası olabileceği değerlendirilmiştir. Ölçüm düzeneğinin gereği olarak ölçümü yapılan 400 ile 2000 frekans aralığında, kaplanmamış ve kaplanmış lif levhaların, ses şiddeti (db) değerleri ve ortalamalarını gösteren ses yutma katsayısı deney sonuçları aşağıda Tablo 2 de belirtilmiştir. 17

400 500 630 1000 1250 1600 2000 ORTALA MA Teknolojik Araştırmalar: YTED 2016 (1) 11-20 Çok Amaçlı Salon İç Mimarisinde Kullanılan Tablo 2. Kaplanmamış ve kaplanmış lif levhaların ses yutma katsayısı deney sonuçları Numune Adı 8 mm kaplanmamış MDF 0.018 0.038 0.056 0.078 0.143 0.145 0.188 0.095 PVC kaplanmış 8 mm MDF 0.000 0.024 0.037 0.053 0.120 0.221 0.314 0.110 Melamin reçineli dekor kağıdı kaplanmış 8 mm MDF 0.003 0.024 0.039 0.047 0.103 0.131 0.136 0.069 Yüksek basınç laminatı kaplanmış 8 mm MDF 0.006 0.031 0.045 0.054 0.115 0.144 0.140 0.076 8 mm kaplanmamış HDF 0.010 0.033 0.048 0.071 0.146 0.281 0.530 0.160 PVC kaplanmış 8 mm HDF 0.000 0.021 0.035 0.044 0.103 0.134 0.147 0.069 Melamin reçineli dekor kağıdı kaplanmış 8 mm HDF 0.005 0.023 0.039 0.044 0.100 0.123 0.121 0.065 Yüksek basınç laminatı kaplanmış 8 mm HDF 0.003 0.028 0.042 0.050 0.110 0.142 0.167 0.077 Kaplanmamış ve kaplanmış MDF levhaların ses yutma katsayısı deneylerinde, PVC yüzey kaplama malzemeleriyle kaplanmış MDF levhaların ses yutma katsayısı, 1300 e kadar diğer malzemelerle paralellik gösterirken 1300 de sonra kaplanmamış ve kaplanmış MDF levhalardan yüksek olduğu belirlenmiştir. Diğer kaplanmış ve kaplanmamış MDF levhaların ses yutma katsayısı değerleri arasındaki eğilimde, tüm frekanslarda yaklaşık paralellik olduğu tespit edilmiştir. Ölçüm düzeneğinin gereği olarak, ses yutma katsayısı ölçümü yapılan 400 ile 2000 frekans ses değeri aralığında, eğilimin giderek arttığı belirlenmiştir. Bu eğilimin genel olarak 0.01 db civarından başlayarak 0.18 db e kadar seyrettiği belirlenmiştir. Kaplanmamış ve kaplanmış MDF levhaların, 400 ile 2000 frekans aralığındaki, ses şiddeti (db) değerleri ve ortalamalarını yüzdelik dağılıma göre gösteren, ses yutma katsayısı grafiksel görseli aşağıda Şekil 7 de gösterilmiştir. 100% PVC kaplanmış 8 mm MDF 80% 8 mm kaplanmamış 60% MDF 40% 20% 0% Yüksek basınç laminatı kaplanmış 8 mm MDF Melamin reçineli dekor kağıdı kaplanmış 8 mm MDF Şekil 7. Kaplanmamış ve kaplanmış MDF levhaların ses yutma katsayısı deney sonuçları Kaplanmamış ve kaplanmış HDF levhaların ses yutma katsayısı deneylerinde, kaplanmamış HDF levhaların ses yutma katsayısı, 1000 e kadar, kaplanmış HDF -levhalar ile paralellik gösterirken 1000 de sonra kaplanmış HDF levhalardan yüksek olduğu belirlenmiştir. Diğer kaplanmış HDF levhaların ses yutma katsayısı değerleri arasında tüm frekanslarda yaklaşık paralellik olduğu tespit edilmiştir. Ölçüm düzeneğinin gereği olarak, ses yutma katsayısı ölçümü yapılan 400 ile 2000 frekans ses değeri aralığında, eğilimin giderek arttığı belirlenmiştir. Bu eğilimin genel olarak 0 db civarından başlayarak 0.16 db e kadar seyrettiği belirlenmiştir. Kaplanmamış ve kaplanmış HDF levhaların, 400 ile 2000 frekans aralığındaki, ses şiddeti (db) değerleri ve 18

Açık C., Tutuş A., Teknolojik Araştırmalar: YTED 2016 (1) 11-20 ortalamalarını yüzdelik dağılıma göre gösteren, ses yutma katsayısı aşağıda Şekil 8 de gösterilmiştir. 100% 8 mm kaplanmamış 80% HDF 60% 40% 20% 0% Yüksek basınç laminatı kaplanmış 8 mm HDF PVC kaplanmış 8 mm HDF Melamin reçineli dekor kağıdı kaplanmış 8 mm HDF Şekil 8. Kaplanmamış ve kaplanmış HDF levhaların ses yutma katsayısı deney sonuçları Kaplanmamış ve kaplanmış MDF levhalar ile kaplanmamış ve kaplanmış HDF levhaların 400-2000 frekans aralığındaki ses yutma katsayısı değerleri eğiliminin, yaklaşık olması, deney sonuçlarının güvenilirliğini artırmaktadır. Kaplanmamış ve kaplanmış MDF ve HDF levhaların 400-2000 frekans aralığındaki ortalama ses yutma katsayısı değerleri aşağıda Şekil 9 da gösterilmiştir. Buna göre, yüksek basınç laminat kaplanmış lif levhaların ses yalıtım değerinin, diğer kaplanmamış ve kaplanmış lif levhalardan daha yüksek olduğu belirlenmiştir. 8 mm kaplanmamış HDF Yüksek basınç laminatı kaplanmış 8 mm HDF PVC kaplanmış 8 mm HDF Melamin reçineli dekor kağıdı kaplanmış 8 0.069 0.065 0.077 0.160 PVC kaplanmış 8 mm MDF 8 mm kaplanmamış MDF Yüksek basınç laminatı kaplanmış 8 mm MDF Melamin reçineli dekor kağıdı kaplanmış 8 0.110 0.095 0.076 0.069 Şekil 9. Kaplanmamış ve kaplanmış HDF ve MDF levhaların ses yutma katsayısı deney sonuçları 4. SONUÇ VE ÖNERİLER Kaplanmamış ve kaplanmış lif levhaların akustik özellikleri frekanslara göre değişiklik gösterdiğinden, incelenirken mutlaka çizelge veya tablolardan ilgili frekansın eğilimine göre değerlendirme yapılmalıdır. Ancak malzemenin kullanılacağı mekândaki ses değeri de değişken ise, tüm frekanslar için belirtilen ortalama değerlerin kullanılması önerilmektedir. Sesin bir mekândan diğer bir mekâna iletimi anlamında, yalıtımının önemli olduğu yerlerde mümkün oldukça HDF levhalar yerine MDF levhalar tercih edilmelidir. MDF levhalardan ise, melamin reçineli dekor kâğıdı ve yüksek basınç laminat kaplanmış MDF levhaların ses iletim kaybı daha yüksek olduğundan bu malzemelerin kullanılması önerilir. PVC kaplanmış lif levhaların ses iletim kaybı düşük olduğundan, ses yalıtımının önemli olduğu iç mekânlarda kullanımı önerilmez. 19

Teknolojik Araştırmalar: YTED 2016 (1) 11-20 Çok Amaçlı Salon İç Mimarisinde Kullanılan Sesin iç mekân içerisinde yutulması (yankı azalması) anlamında, yalıtımının önemli olduğu yerlerde estetik açıdan sakınca yoksa kaplanmamış HDF ve MDF levhalar tercih edilmelidir. Kaplanmış lif levhaların ortalama değere göre, ses yutma katsayıları %6.5 ile %11 arasında değişmektedir. Yüksek basınç laminat kaplanmış lif levhaların ses yutma katsayısı yüksek olduğundan, ses emiliminin önemli olduğu iç mekânlarda kullanılması önerilir. TEŞEKKÜR Bu çalışma KSÜ Bilimsel Araştırma Projeleri (BAP) Birim Başkanlığı tarafından 2011 /4-10 YLS nolu proje kapsamında desteklenmiştir. 5. KAYNAKLAR 1. http://www.mo.org.tr/mimarlikdergisi (Erişim tarihi:15.03.2016). 2. Akdağ, N,Y., 2001,"Ses Yalıtımı Açısından İç Duvarların Değerlendirilmesi", TMMOB Makina Mühendisleri Odası Yalıtım Kongresi, s: 108-113, 23-25 Mart, Eskişehir. 3. Erdem, Aknesil, A., 1998, "Salonların Hacim Akustiği Yönünden Değerlendirilmesinde Akustik Koşul Dağılımlarının Öneminin Ortaya Konulması ve İrdelenmesine Yönelik Bir Yaklaşım" YTÜ Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, İstanbul. 4. Eraslan, Z., 2009, "Safranbolu Evlerinde Kullanılan Yapı Malzemelerinin Ses İletkenliğinin Deneysel Olarak İncelenmesi", Karabük Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Karabük. 5. Öziş, F., Vergili, S., 2008, Müzik Dinleme Perspektifinde Mekân İnsan İlişkisi, Kritik Dinleme Odalarının Akustik Parametre İlişkilerinin Değerlendirilmesi, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi Sayı 1/3. s: 312-327. 6. http://www.gso.org.tr (Erişim tarihi:15.03.2016). 7. Bayazıt, T. N., Şan, B., Ökten, G., 2011, Yeşil Bina Sertifikasyonunda Akustik Performansın Değerlendirilmesi X. Ulusal Tesisat Mühendisliği Kongresi, s: 1567-1577, 13-16 Nisan, İzmir. 8. Açık, C., 2012, Farklı Yüzey Kaplama Malzemelerinin Duvar ve Zemin Döşemelerde Kullanılan Lif Levhaların, Yalıtım Özelliklerine Etkilerinin Araştırılması, KSÜ Fen Bilimleri Enstitüsü, Orman Endüstri Mühendisliği Anabilim Dalı, Yüksek Lisans tezi, Kahramanmaraş. 9. Muslu, M. S., 2013, Ahşap Esaslı Duvar Kaplama Malzemelerinin Ses Geçiş Kayıplarının Belirlenmesi, Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Mobilya ve Dekorasyon Eğitimi Anabilim Dalı, Doktora tezi, Ankara. 10. http://www.artdekors.com (Erişim tarihi:15.03.2016). 11. Anonim, 1998, ISO 10534-2: Acoustics Determination of sound absorption coefficient and impedance in impedance tubes Part 2: Transfer-Function Method. 12. Anonim, 2007, ISO 354: Acoustics - Measurement of sound absorption in a reverberation room. 20