MADEN TETKİK VE ARAMA GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Jeofizik Etütleri Dairesi Başkanlığı 2009 Yılı İlk Altı Aylık Faaliyet Raporu Temmuz 2009
I-GENEL BĠLGĠLER A- Misyon-Vizyon Misyonumuz : Ülkemizin, yeraltı kaynaklarını araştırarak, ulusal ekonomiye kazandırmak, ulusal ve uluslararası projeler üretmek, çevreyle barışık, çağdaş teknoloji ürünü ekipmana sahip, madencilik sektörü ile yer bilimleri dünyasının arama ve araştırma alanlarında, jeofizik uygulamalarının bugüne kadar olduğu gibi bundan sonrada öncü Dairesi olmaktır. Vizyonumuz : Ülkemizin yeraltı kaynaklarını jeofizik yöntemler ile arayan, çalışma ayrıcalığı yaratan, ulusal ve uluslararası düzeyde bilimsel ve teknik etkinliğe sahip Daire olma özelliğimizi geliştirerek devam ettirmektir. B- Jeofizik Etütleri Dairesi BaĢkanlığı Yetki, Görev ve Sorumluluklar Jeofizik Etütleri Dairesi, Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğünün 2804 Sayılı Kuruluş Kanununda Ülkemizin işletmeye elverişli madenlerini aramak, bulunanların kalite ve rezervlerini tespit etmek ve ayrıca madencilik sektörüne hizmet verecek alt yapı çalışmalarını yapmak şeklinde özetlenen görevlerin ifasında, uzun ve kısa vadeli programların ana ilkelerine sadık kalarak jeofizikle ilgili her türlü çalışmaları yapar. Bu Kapsamda: Karada, deniz ve göllerimizde, havadan uçak ve helikopterle jeofizik yöntemlerle araştırmalar yapar. Maden, endüstriyel hammaddeler, kömür, petrol-doğalgaz, jeotermal enerji, yer altı suları gibi kaynakların araştırılmasında, depremsellik ve arkeoloji alanlarında projeler hazırlar, hazırlanan projelere katılır. Uzun ve kısa süreli projelerin gerçekleştirilmesi aşamasında ilgili Daireler ve Bölgeler ile Koordinasyonu sağlar, projelerin sağlıklı ve ekonomik bir şekilde yürütülmesi için gayret gösterir. Proje sonuçlarının değerlendirme çalışmalarına katkı koyar ve sonuç raporlarını istenilen formlara uygun olarak hazırlar. Üniversiteler, yurt içi ve yurt dışı Kurum ve Kuruluşlarla yer altı kaynaklarının araştırılması ve alt yapı çalışmalarıyla ilgili ortak projeler hazırlar ve yürütür. Günün teknolojik gelişmelerini takip ederek aletsel kapasiteyi artırıcı önlemler alır, yurt içi ve dışı alımlar için yönetmelikler çerçevesinde teknik şartnameler hazırlar ve takip eder. Jeofizik etütleri ile ilgili bilimsel ve teknik gelişmeleri takip eder. Kalkınma planlarına uygun sistem ve tempo içinde çalışarak yatırım programına esas olacak projelerin hazırlanmasını, uygulanmasını ve sonuçlandırılmasını sağlar. Eğitim, program ve projeleri hazırlar. Personelin en üst bilimsel ve teknik düzeyde olması için çalışmalar yapar. Bünyesinde jeofizik laboratuvarları kurarak sahip olduğu cihazlarla, Kamu Kurum ve Kuruluşlarının jeofizik cihazlarının bakım onarım ve geliştirilmesini sağlar. Yeni alet yapımını gerçekleştirir. 1
Kamu Kurum ve Kuruluşlarına, Özel Sektör ile Tüzel Kişilere hazırlanan sözleşmeler çerçevesinde projeler oluşturur, yürütür ve danışmanlık hizmeti verir. Genel Müdürlüğün öngördüğü diğer görevleri kanun, tüzük ve yönetmelik hükümleri dahilinde yerine getirir. C- Ġdareye ĠliĢkin Bilgiler 1- Fiziksel Yapı Jeofizik Etütleri Dairesi Başkanlığı nı oluşturan birimler bir blok içine yerleşmiştir. Ayrıca malzeme depoları olarak 6 Konteyner bulunmaktadır. 2- Örgüt Yapısı Jeofizik Etütleri Daire Başkanlığı'nın idari yapısını; Daire Başkanı'na bağlı 4 Koordinatörlük ve 1 Büro Şefliği ile Koordinatörlüklere bağlı olarak görev yapan 7 Birim Yöneticiliğinden oluşmaktadır. 2.1. Koordinatörlerin Görev, Yetki ve Sorumlulukları Koordinatörler, Daire Başkanının kendilerine havale edeceği ve görev yönergesiyle kendilerine verilen görevleri kanun, tüzük ve yönetmelik hükümleri dahilinde yürütmekle; teknik, idari ve mali faaliyetlerle Koordinatörlüğün görev kapsamı içine giren bütün işlerin Daire ve Genel Müdürlük bünyesine en uygun bir şekilde ve bilimsel gerçeklere dayalı bir düzende uygulanmasını sağlamakla; kendi sorumluluğundaki teknik, idari ve bilimsel koordinasyonu kurmak, proje/iş uygulamalarını izlemek, çalışmaları yönlendirmek, denetlemek ve yeni projelerin oluşturulmasını özendirmek ve örgütlemekle görevlidirler. Bu kapsamda: Teknik ve idari elemanlardan azami verimi almak amacıla çalışmaları izler ve denetler. Birim Yöneticileri tarafından kendisine sunulan rapor, talep ve teklifleri değerlendirerek Daire Başkanına iletir; çalışmalar ve görev kapsamındaki projelerle ilgili olarak Daire Başkanına bilgi verir. Genel Müdürlüğün diğer ünitelerinde kendi konularıyla ilgili olarak yürütülen işleri takip eder ve mükerrer iş yapılmasını önler. Dairenin bilimsel ve idari yönden daha iyi çalışmasını temin etmek ve başarısını arttırmak amacıyla, ilgili Birim Yöneticisi veya elemana gerekli görev dağılımını yapar. Birim Yöneticisinin görevlerinin yerine getirilmesi yönünden Birim Yöneticisine ve birim personeline karşı yetkili ve bu anlamda Daire Başkanına karşı sorumludur. Genel Müdürlük Sicil Yönetmeliği uyarınca sicil raporlarını doldurur. Daire Başkanı tarafından verilen diğer ilgili görevleri kanun, tüzük ve yönetmelik hükümleri dahilinde yerine getirir. Daire Başkanının yokluğunda, Daire Başkanının önerisi, Genel Müdürlüğün onayı ile vekaleti süresince Daire Başkanının görev, yetki ve sorumluluklarına sahiptir. 2
2.2. Jeoelektrik Birim Yöneticiliği Jeotermal Enerji ve Hidrojeolojik Araştırmalar, Petrol ve Doğalgaz Aramaları, Kömür, Metalik Maden Aramaları, Endüstriyel Hammadde Aramaları, Mühendislik ve Yapısal Jeolojik Çalışmalar ve Arkeojeofizik Çalışmalar ile ilgili projelerin yapılmasını sağlayarak, ülke ekonomisine katkıda bulunmaktadır. 2.3. Gravite-Manyetik Birim Yöneticiliği Metalik maden, Petrol, Doğalgaz, Jeotermal enerji ve mineral aramalarında, Arkeojeofizik, Jeolojik ve tektonik yapıların araştırılmasında ve alt yapı mühendisliğine yönelik çalışmalar ile ilgili projeler yapılmasını sağlayarak, ülke ekonomisine katkıda bulunmaktadır. 2.4. Sismik Etütler Birim Yöneticiliği Yerin stratigrafik ve tektonik özelliklerini belirlemede, Kömür ve Jeotermal enerji, tuz, su yatakları ve Jeolojik yapıların araştırılması, Mühendislik problemlerinin çözümleri ve Arkeojeofizik araştırmalar ile ilgili projeler yapılmasını sağlayarak bilim dünyasına katkıda bulunmaktadır. 2.5. Kuyu Ölçüleri Birim Yöneticiliği Jeofizik Kuyu Ölçüleri, açılan sondaj kuyularında, geçilen formasyonların petrofizik özelliklerini (Gözeneklilik, geçirimlilik, iletkenlik, v.s) ortaya çıkarmak için uygulanan jeofizik yöntemleridir. Çıplak kuyularda(open Hole); SP-Rezistivite, Gamma Ray, Neutron, Termik, Density (Yoğunluk), Caliper(Kuyu çapı için) ve Sonic ölçüleri alınarak, kuyuda geçilen birimler ile ilgili önemli veriler elde edilir. Borulu kuyularda(cased Hole) ise; CCL, CBL(Çimento Bağı) ve üretim sonrası önemli bilgiler elde etmeye yarayan Noise, Flowmeter, Quartz Pressure Gauge, Fluid Sampler, Fluid Resistivity (Conductivity) ve Pipe İnspection Caliper (Multi-arm Caliper) ölçüleri alınmaktadır. Çeşitli projelerde yer alarak bilim dünyasına katkıda bulunmaktadır. 2.6. Ġzleme ve Değerlendirme Birim Yöneticiliği Dairenin kısa veya uzun vadeli projeleri ile ilgili derleme ve düzenlemelerini yapar, teknik protokoller ve ücretli etüt sözleşmelerini hazırlar ve sonuçlandırır. Çalışma programlarıyla ilgili her türlü kayıt,rapor ve belgeleri arşivler ve saklar. Çalışma raporlarının, eklerinin ve haritalarının arşive intikalini ve raporların basım işlemlerini takip eder. Mevcut yönetmeliklere, genelgelere uygun şekilde harita, kitap, rapor ve dokümanların teminini, ilgililere iletilmesini, gerekenlerin arşivlenip muhafazasını sağlar. Daire adına hazırlanan broşür, slayt, film ve video çekimleri için gerekli düzenlemeleri yapar. Meslek içi eğitim, konferans, seminer v.b. çalışmalar için gerekli malzemenin temin ve organizasyon hizmetlerini verir. 2.7. Jeofizik Laboratuarlar Birim Yöneticiliği Jeofizik cihazların; - Bakım, - Onarım, - Kalibrasyonu Deneyimli elemanlarımızla laboratuar ve arazi koşullarında gerçekleştirilmektedir. 2.8. Jeofizik Ġkmal Birim Yöneticiliği Dairemizin demirbaş ve takibe tabii cihaz, araç ve gereçlerini kaydeder ve takip eder, arazi ekiplerinin her türlü cihaz ve malzemelerini hazırlar, arızalı cihazları ilgili atölye ve 3
laboratuvarlara sevk ederek onarımını sağlar, teknik elemanların arazideki çalışma sürelerini takip eder. 2.9. Jeofizik Büro ġefliği Dairenin idari işlerinin yürütülmesinden Daire Başkanlığına karşı sorumlu olup, aşağıda belirtilen görevleri yerine getirmekle ve getirtmekle yükümlüdür. Dairenin sekreterya ve yazı işlerini yürütür. Daire ile ilgili her türlü evrak ve dokümanın gizliliğini muhafaza eder. Gelen ve giden evrakın, Genel Haberleşme Yönetmeliği hükümleri dahilinde kaydedilmesini ve gerekli işlemi gördükten sonra zamanında cevaplandırılmasını sağlar. 3- Bilgi ve Teknolojik Kaynaklar Çalışmalarımızda kalite verimliliğini artırmak amacıyla Genel Müdürlüğümüzün hizmetlerinin yürütülmesi sırasında bilgi ve teknoloji kaynaklarından en üst düzeyde yararlanılmaktadır. Donanım Durumu Gereç Türü Bilgisayar Çevre Birimleri Sistem Odası Kullanılan Lisanslı Yazılımlar Donanım Araçları Yazılım Adı Adet Surfer 8 4 Didger (V.4) Jeofizik Çizim Programı 4 Corel x3,x4 4 Oasis montaj (V.4.3) Jeofizik Değerlendirme 1 Winglink (V.2.20) 1 Graffer 7 4 Toplam Teknik Donanım Araç Sayıları (adet) Masaüstü Bilgisayar 43 Dizüstü Bilgisayar 31 Terminal Bilgisayar (Thin Client) Yazıcı 17 Tarayıcı 2 Belge Geçer (Faks Cihazı) 1 Yansı Cihazı (Projeksiyon) 1 Televizyon Fotokopi Makinası 1 Plotter 1 Sunucular 1 Klima Kesintisiz Güç Kaynağı 1 Kabinler 1 Yönlendirmeler 1 Ağ Anahtarları 1 4
Araç Durumu Araç Türü Araç Sayısı Açıklama Kamyon 5 Kuyu Ölçüsü Ekipmanı Minübüs 1 Kuyu Ölçüsü Ekipmanı ĠĢ Makinası 2 Sismik Ekipmanı Diğer 1 Toyota Uzun Ünimog 2 Toplam 11 5- Sunulan Hizmetler Kara, deniz ve göllerimizde, havadan uçak ve helikopterle jeofizik yöntemlerle araştırmalar yapar. Özelikle 2006 yılında Genel Müdürlüğümüz ile TAEK arasında uçakla yapılacak jeofizik çalışmalar ile ilgili görüşmeler başlamış ve devam etmektedir. Maden, endüstriyel hammaddeler, kömür, petrol ve doğalgaz, jeotermal enerji, yeraltı suları gibi kaynakların araştırılmasında; depremsellik ve arkeoloji alanlarında projeler hazırlar, hazırlanan projelere katılır. Uzun ve kısa süreli projelerin gerçekleştirilmesi aşamasında ilgili Daireler ve Bölgeler ile koordinasyonu sağlar; projelerin sağlıklı ve ekonomik bir şekilde yürütülmesi için gayret gösterir. Üniversiteler, yurt içi ve yurt dışı Kurum ve Kuruluşlarla yeraltı kaynaklarının araştırılması ve alt yapı çalışmalarıyla ilgili ortak projeler hazırlar ve yürütür. Günün teknolojik gelişmelerini takip ederek aletsel kapasiteyi arttırıcı önlemler alır, yurt içi ve yurt dışı alımlar için yönetmelikler çerçevesinde teknik şartnameler hazırlar ve takip eder. Jeofizik etütleri ile ilgili bilimsel ve teknik gelişmeleri takip eder. Kalkınma planlarına uygun sistem ve tempo içinde çalışarak yatırım programına esas olacak projelerin hazırlanmasını, uygulanmasını ve sonuçlandırılmasını sağlar. Eğitim, program ve projeleri hazırlar. Personelin en üst bilimsel ve teknik düzeyde olması için çalışmalar yapar. Bünyesinde jeofizik laboratuarları kurarak sahip olduğu cihazlarla, Kamu Kurum ve Kuruluşlarının jeofizik cihazlarının bakım onarım ve geliştirilmesini sağlar. Kamu, Özel Kurum ve Kuruluşlara hazırlanan sözleşmeler çerçevesinde projeler oluşturur, yürütür ve danışmanlık hizmeti verir. 5
II- AMAÇ VE HEDEFLERĠ A- Ġdarenin Amaç ve Hedefleri AMAÇLARIMIZ Kara ve kıyı ötesi alanlarda doğal zenginlikleri ve oluģumları ortaya çıkaracak yeni yerbilim araģtırmalarını gerçekleģtirmek ve geliģtirmek. Metalik maden, endüstriyel ve enerji hammaddelerine yönelik arama çalıģmalarını gerçekleģtirmek. Jeotermal ve Mineralli sular, kömür, petrol, doğalgaz, metalik maden aramalarında ve açılan sondaj kuyularında kayaçların petrofizik özellikleri, tabakaların kalınlık, eğim ve doğrultuları, akıģkan hareketleri ve üretim verimlilik testlerini belirlemek. Doğa tarihinin tanıtılması, jeolojik ve arkeolojik yapıların ortaya konması çalıģmalarını gerçekleģtirmek. HEDEFLERİMİZ Jeolojik oluģumların aydınlanmasında jeofizik yöntemlerle yapılan çalıģmalar ve yorumlar ile elde edilen değiģik ölçekteki çeģitli jeofizik haritalarla çözüm bekleyen araģtırmalara katkı sağlamak. Yeraltını görüntüleyerek doğal kaynakların aranmasında en az maliyet ve en kısa sürede ekonomiye katkıda bulunmak Gereksiz sondajların yapılmaması ve hızlı bir Ģekilde sonuçlanmasına katkı koymaktır. Doğal yapı ve anıtların tarihsel, ekonomik ve kültürel potansiyelin ortaya konması. 6
B- Temel Politikalar ve Öncelikler Ülkemizin yer altı kaynaklarını tüm jeofizik yöntemler ile arayan, çalışma ayrıcalığı yaratan, ulusal ve uluslar arası düzeyde Bilimsel ve teknik etkinliğe sahip tek Daire olarak özelliğini geliştirerek devam etmektedir. Jeofizik olarak maden, endüstriyel hammadde, jeotermal, kömür, petrol ve yeraltı suyu aramalarında baş vurulan en önemli birim olarak yeraltını görüntüleyerek doğal kaynakları en az maliyet ve en kısa sürede ekonomiye kazandırmak en büyük amacımızdır. Dairemizin 2004 yılında 5 olan proje sayısı 2009 yılında 16 adete ulaşmıştır. III.FAALĠYETLARE ĠLĠġKĠN BĠLGĠ VE DEĞERLENDĠRMELER B- PERFORMANS BĠLGĠLERĠ 1. FAALĠYET VE PROJE BĠLGĠLERĠ JEOFĠZĠK ETÜTLERĠ DAĠRESĠ PROJELERĠ 1.1. TÜRKĠYE REJYONAL JEOELEKTRĠK HARĠTALARININ ÇIKARILMASI : Projede; Neojen serilerinin jeoelektrik özellikleri ve neojen havzalarının genel anlamda yapılarının belirlenmesinde, havzaların taban topoğrafyasının belirlenmesi, Neojen birimlerle ilişkili yan kayaçların jeoelektrik özelliklerinin saptanması, Neojen içindeki belirgin özdirenç farklılaşması gösteren seviyelerin ortaya çıkarılması, Genç volkanikler ya da diğer kayaçlarla örtülü neojen alanlarında örtü kalınlığının saptanması ve iletkenlik haritalarının hazırlanması amaçlanmıştır. 1979 yılında başlayan ve aralıklarla süren çalışmalarda 2009 yılında Çorum, Çankırı, Kastamonu, Ankara, Gaziantep, Şanlıurfa, Kahramanmaraş, Adıyaman, Osmaniye, Sivas, Malatya, Kayseri, Erzincan, Tunceli illerinde 2009 yılı ilk altı ayı içinde toplam 4 ayrı kamp Ģefliğinin yaptığı çalıģmalarda toplam 310 adet DüĢey Elektrik Sondaj (DES) çalışması yapılmıştır. 7
1.2. SĠVAS VE DĠVRĠĞĠ ÇEVRESĠ HAVADAN MANYETĠK ANOMALĠLERĠNĠN YERDEN JEOFĠZĠK YÖNTEMLE ARAġTIRILMASI PROJESĠ : Sivas-Divriği, Tokat, Ordu, Giresun, Gümüşhane, Erzincan, Tunceli ve Malatya havzasında daha önceki yüksek ve alçak uçuşlardan elde edilen anomaliler üzerinde yapılan çalışmalar sonucu alanda gömülü bilinmeyen yatakların aranması, demir maden sahasının yeniden değerlendirilmesi ve ekonomiye katmak. Divriği demir sahasındaki havadan manyetik anomalilerin yerden manyetik çalışmaları yapılarak gömülü yatakların araştırılması. Ordu, Giresun, Tokat, Gümüşhane, Sivas, Erzincan, Tunceli, Malatya illerini kapsayan kampımızda 2009 yılı ilk altı ayı içinde toplam 5208 adet gravite çalışması yapılmıştır. 1.3. TÜRKĠYE DOĞAL RADYOAKTĠVĠTE, YÜZEY SUSEPTĠBĠLĠTE VE YÜZEY YOĞUNLUK HARĠTALARININ HAZIRLANMASI PROJESĠ : Rejyonal radyoaktivite, yüzey suseptibilitesi ve yüzey yoğunluğundan elde edilen verilerle maden, enerji ve endüstriyel hammaddeler, çevresel sorunların araştırılması, zaman içinde değişimlerin izlenerek yer altı tektonik yapısının araştırılması çalışmaları yapılmaktadır. 2009 yılında Orta Karadeniz Bölgesinde Sinop, Ordu, Trabzon, Çorum, Giresun ve Samsun illerinde olup, projenin Ülkemizin tamamına uygulanması hedeflenmiştir.giresun ve Ordu ilinin bir kısmını kapsayan alanda çalışmalar devam etmektedir. Bu çalışma ile; K-40, U-238, Th-232 radyoaktif elementlerinin jeolojik olarak oluşumu ile ilişkili jeolojik birimlerin örtülü alanların devamlılığı veya muhtemel bulunabileceği alanlara yaklaşımda bulunmak amaçlanmıştır. Belirlenerek K-40, U-238, Th-232 anomali alanları belirlenmesi halinde, bu anomaliler arazi çalışmalarına ışık tutacaktır. 2009 yılı ilk altı ayı içinde toplam 843 nokta manyetik çalışması yapılmıştır. 8
1.4. HAVADAN MANYETĠK ANOMALĠLERĠN YERDEN JEOFĠZĠK YÖNTEMLE ARAġTIRILMASI PROJESĠ : Bu proje ile; Türkiye nin Havadan Rejyonal Manyetik Anomali Haritasında görünen, Adana paftasının kuzeybatısından başlayıp, Kayseri paftasının güneybatısında devam eden, buradan da Eskişehir yönüne doğru uzanan ve çevresine göre yüksek şiddetli anomali kuşağı ile Cihanbeyli nin kuzeybatısından başlayıp tariflenen anomaliye paralel olarak Sivrihisar, Kaymaz ve Eskişehir hattına doğru uzanan ikinci bir anomali kuşağında jeofizik araştırmalar yapılacaktır. 2008 yılında yapılan çalışmalarla anomalinin Adana paftasından başlayarak Cihanbeyli merkezli anomali de dahil olmak üzere, K29-30, L30-31, M30-31 paftalarındaki bölümleri tamamlanmıştır. 2008 yılında etüt edilen alanların tamamına yakını Neojen yaşlı çökellerle örtülüdür. Elde edilen verilerin ön değerlendirilmesinde buradaki yapıların derinde olduğu izlenimi edinilmiştir. Önümüzdeki yıllarda yapacağımız çalışmalarla detay değerlendirmelere geçilecektir. Proje bölgenin genel jeolojik yapısına ışık tutacaktır. Kısaca 2009 yılında, bu bölgedeki gömülü tektonik ve volkanik yapıların derinlikleri ve konumlarına ilişkin jeofizik ve jeolojik araştırmalar yapılacaktır. Konya, Aksaray, Karaman, Ankara, Eskişehir illerini kapsayan kampımızda 2009 yılı ilk altı ayı içinde toplam 332 adet gravite ve 689 adet manyetik çalışması yapılmıştır. 9
1.5. GĠRESUN ĠLĠ ġebġnkarahġsar BÖLGESĠ RADYOAKTĠF MĠNERALLERĠN POTANSĠYEL ALANLARININ SINIRLARININ BELĠRLENEREK HARĠTALARININ HAZIRLANMASI : Türkiye Rejyonal Radyoaktivite, Yüzey Suseptibilite ve Yüzey Yoğunluk Haritalarının Hazırlanması projesi verilerinde Şebinkarahisar bölgesinde radyoaktif minerallerin normalin çok üstünde çıkması dikkat çekicidir. Belirlenecek radyoaktif potansiyel alan daha sonra yapılacak olan jeolojik çalışmalara da ışık tutacaktır. Ayrıca hazırlanacak konsantrasyon ve manyetik anomali haritaları diğer arama ve araştırmalara da katkılar koyacaktır. Giresun ili Şebinkarahisar, Alucra, Çamoluk, Yavuzkemal, Dereli ilçelerinde ek bir maliyet getirmeyecek, yeraltı tektonik yapısının aydınlatılması ve radyoaktivite ölçümlerinin yorumlanmasına katkılar koyacak yüzey suseptibilite ölçümleri de yapılacaktır. 1.6. KUZEY BATI ANADOLU NUN KABUK YAPISININ JEOFĠZĠK YÖNTEMLERLE ARAġTIRILMASI : Kuzey Batı Anadolu Bölgesi TÜBİTAK Projesinin arazi çalışmaları ile ilgili olarak alım, iş yeri, araç kiralama ve işçi tutma ile ihale ve benzeri işlerimizin yapılmasında, denetim ve gözetiminde Genel Müdürlüğümüzden veya İlgili Bölge Müdürlüklerimizden gelecek teknik ve idari personelimizin seyahat (konaklama, harcırah, yol gideri) giderleri, Proje kapsamında olan ve diğer Dairelerimizle yürüteceğimiz işleri (örneğin araziden toplanacak numunelerin MAT Dairesi Başkanlığınca ince kesitlerinin alınması v.b.) projede görev alan personelimizin araziye yönelik çalışmalarında Genel Müdürlüğümüz içerisinde uygulanmakta olan sosyal haklar ve ek tazminatlardan (özel hizmet tazminat ve melbusat v.b.)giderleri karşılanacaktır. 1.7. JEOFĠZĠK ARAġTIRMALAR ÖN ETÜT PROJESĠ : Yapılacak etütlerle, önümüzdeki yıllarda oluşturulması düşünülen projelere ilişkin sahalarda kısa süreli çalışmalar yapılacak ve gerekli ön bilgiler toplanacaktır. 10
Bu amaç doğrultusunda, Türkiye genelinde proje oluşturulmasına yönelik ortaya çıkabilecek yeni verilerin arazide değerlendirilmesi, geliştirilmesi amacıyla değişik bölgelerde kısa süreli arazi çalışmaları yapılacak, gözlem ve incelemelerde bulunulacaktır. 2009 yılı ilk altı ayında çeşitli sahalarda bu proje kapsamında 6 teknik eleman görevlendirilmiştir. 1.8. JEOFĠZĠK YÖNTEMLERĠN ARAZĠ UYGULAMALARI VE ARAZĠ EKĠPMANLARININ TEST ÇALIġMALARININ YAPILMASI PROJESĠ: Yeni alınan ekipmanların arazide test çalışmalarının yapılması, projelerin ön etütlerinin yapılması, MTA staj programındaki Jeofizik Mühendisliği Bölümü öğrencilerinin teorik ve pratik mesleki uygulama çalışmalarının gerçekleştirilmesi amaçlanmıştır. Mesleki alanda gelişmeleri ve teknolojideki yenilikleri takip etmek için kongre, sempozyum ve sunumlara katılmak yine bu proje kapsamında gerçekleştirilecektir. 1.9. SIĞ KUYULARDA PORTATĠF KUYU SICAKLIK ÖLÇÜM CĠHAZI ARAġTIRMA GELĠġTĠRME PROJESĠ : Sığ kuyularda yapılacak sıcaklık ölçümlerinde sıcaklık ölçüm probundaki analog çıktının dijital ortama çevrilmesi ve bilgisayar ortamına aktarılması. Kuyu içi sıcaklık ölçüm cihazlarının fiyatlarını yüksek olması ve yurtdışından temin edilmesi sebebiyle, analog sistemlerin dijitalleştirilmesi üzerine yaptığımız çalışmalar sonucunda elimizde bulunan ve kullanımı mümkün olmayan analog sistemleri prob, vinç ve yüzey modüllerinde yapılacak değişikliklerle portatif sıcaklık ölçüm cihazı olarak kullanılabilir duruma getirmek mümkündür. Cihaz demonte durumda olacak, çalışma anında herhangi bir araca monte edilebilecek şekilde dizayn edilecektir. 1.10. DEĞĠġĠK ÖLÇEKLERDE JEOFĠZĠK HARĠTALARI BASIMI PROJESĠ : Türkiye nin karmaşık olan jeolojik yapısının aydınlatılması ve diğer bilimsel çalışmalara ışık tutabilmek için proje kapsamında Türkiye Havadan Rejyonal Manyetik, Türkiye Rejyonal Gravite, Türkiye Isı Akısı ve Türkiye Curie Sıcaklığı Haritaları ihtiyaca göre basımı gerçekleştirilmektedir. Çalışmalar merkez projesi olarak Ülkemiz genelinde devam etmektedir. 1.11. 1/500 000-1/100 000 ÖLÇEKLĠ JEOFĠZĠK (REJYONAL GRAVĠTE VE HAVADAN MANYETĠK) HARĠTALARININ YAPIMI VE BASIMI PROJESĠ Daha önceki yıllarda Türkiye nin yeraltı zenginliklerinin meydana çıkarılması ve jeolojik yapısının aydınlatılması, çeşitli bölgelerde yapılacak jeolojik ve jeofizik çalışmalara baz oluşturması amacıyla yerden yapılan rejyonal gravite ve havadan yapılan rejyonal manyetik arazi çalışmaları tamamlanmıştır. Elde edilen verilerden yararlanılarak 11
hazırlanacak 1/500 000 ve 1/100 000 lik ölçeklerde Jeofizik Haritalarının basımı yapılacaktır 1.12. TÜRKĠYE ĠZOSTATĠK GRAVĠTE ANOMALĠ HARĠTASI PROJESĠ : Harita Genel Komutanlığı ile MTA nın ortaklaşa yapması öngörülen bu proje kapsamında Airy Yöntemi kullanılarak mevcut gravite verileri, yükseklik ve batimetri değerleri kullanılarak izostazi düzeltme değerleri hesaplanacaktır. Bu düzeltmeler kullanılarak 1/500 000 ölçekli Türkiye genelinde 18 adet İzostazi Anomali Haritaları hazırlanacaktır. Böylelikle büyük jeolojik ve tektonik yapılara jeofizik boyut kazandırılacaktır. Bu düzeltmeler kullanılarak 1/500 000 ölçekli Türkiye genelinde 18 adet İzostazi Anomali Haritaları hazırlanacaktır. 1.13. BATI ANADOLU GRANĠTOĠDLERĠNĠN (BÜYÜKORHAN, ÇATALDAĞ VE SOLARYADAĞ PLUTONLARININ) JEOLOJĠSĠ, PETROLOJĠSĠ, ZAMANSAL VE MEKANSAL KONUMLARI : Batı Anadolu daki granitoid kütlelerin yerleşim yaşını ortaya koymak amacı ile Ar 39 /Ar 40 analizleri ve bu kütlelerin ana kayaç kimyasını, birbirleriyle olan jeokimyasal ve kökensel ilişkileri belirlemek amaçlı analizler yapılacaktır. Batı Anadolu bölgesinde yüzlek veren feslik plutonların jeolojik konumlarının ve plutonların haritasının yapılarak birbirleriyle karşılaştırılması, Birbirleriyle olan petrolojik ilişkileri, Ar-Ar yaşlandırma metoduyla zamansal ve mekansal konumlarının levha tektoniği açısından (Neotetis koluna bağlı kuzeye dalımlı yitim zonu ürünü mü??) irdelenmesi bölgenin geç magmatik evrimine yönelik önemli katkılar sağlaması projenin özgün değerini artırmaktadır. Feslik plutonları oluşturan granitoidler içerisinde yer alan mafik minerallerin Raman konfokal spektrometresi ile elde edilen Raman piklerinin sınıflandırılması ve bu sonuçlara göre aynı magma karekterindeki mafik minerallerin Raman spektrumların özellikleri belirlenerek magma karakterinin tespiti çalışılacaktır. Batı Anadolu daki 18 adet granitoidlerden alınan örneklerin yaş tayini Ar 39 /Ar 40 analizleri yapılması projenin temel amacıdır. Bu kapsamda 36 numunenin Çin de yaģ tayini analizleri yapılmaktadır. 1.14. KUZEY BATI ANADOLU NUN KABUK YAPISININ JEOFĠZĠK YÖNTEMLERLE ARAġTIRILMASI (TÜBĠTAK) : MT ve gravite yöntemi ölçüm çalışmalarından bölgenin yoğunluk dağılım haritasının çıkarılması, elde edilen verilerden yer elektrik modellerin ve yoğunluk modellerinin ortaya konması, önceki projelerden derlenen verilerle bu proje kapsamında toplanan verilerin birlikte yorumlanması ile projenin son kısmı oluşturulacaktır. Bu çalışmalar sonucu Türkiye Rejyonal Gravite Haritaları projesinin çalışma alanındaki mevcut bilginin arttırılması, Türkiye Diri Fay haritasının güncellenmesi çalışmalarında fayların derindeki 12
geometrileri hakkında bilgiler sağlanması, deprem araştırmalarında eksikliği duyulan derin kabuk yapısı bilgisinin araştırmacıların bilgisine sunulması. 2009 yılı ilk altı ayı içinde Çanakkale Kampımızda toplam 2844 adet gravite, 141 MT ve 121 TEM çalışmaları alınmıştır. 2009 YARI YILI PERFORMANS GRAFĠKLERĠ Jeofizik Etütleri Dairesi 2009 yılı ilk altı aylık ücretli etüt gelirleri, toplam 263 318TL dir. 13
Jeofizik Etütleri Dairesi 2009 yılı ilk altı aylık Jeoelektrik Etütlerde yatırım projeleri kapsamında 1861 nokta ölçüm, ücretli etütler kapsamında 122 nokta ölçüm yapılmıģtır. YILLAR MTA (NOKTA) ÜCRETLĠ (NOKTA) 1999 1483 106 2000 5152 284 2001 6167 115 2002 761 133 2003 1034 210 2004 1387 36 2005 1387 250 2006 2923 726 2007 2311 386 2008 1924 25 2009 1861 122 14
Jeofizik Etütleri Dairesi 2009 yılı ilk altı aylık Kuyu Ölçüleri (Well-Log) Etütlerinde Yatırım projeleri kapsamında 109105m. ölçüm, ücretli iģler kapsamında 1777m. ölçüm gerçekleģtirilmiģtir YILLAR MTA (METRE) ÜCRETLĠ ( METRE ) 1999 9549 21108 2000 13430 12385 2001 13656 18953 2002 16937 22726 2003 10187 17467 2004 8670 27394 2005 14171 38175 2006 9545 73715 2007 45358 134.000 2008 118336 155537 2009 109105 1777 Jeofizik Etütleri Dairesi 2009 yılı ilk altı aylık Gravite-Manyetik Etütlerinde, yatırım projeleri kapsamında 14974 nokta ölçüm, ücretli iģler kapsamında 1756 nokta ölçüm gerçekleģtirilmiģtir. MTA ÜCRETLĠ YILLAR (NOKTA) (NOKTA) 1999 11906 0 2000 26756 0 2001 7512 600 2002 3322 0 2003 3177 800 2004 7637 0 2005 0 1519 2006 2406 608 2007 13412 300 2008 38266-2009 14974 1756 15
Jeofizik Etütleri Dairesi 2009 yılı ilk altı aylık Sismik Etütlerinde, sismik hat yapılmamıģtır. YILLAR MTA(Km) ÜCRETLĠ(Km) 1999 0 0 2000 0 0 2001 0 0 2002 0 0 2003 10 0 2004 0 0 2005 0 0 2006 4 0 2007 21,4 0 2008 22,12 0 2009 0 0 16
Jeofizik Etütleri Dairesi 2009 yılı ilk altı aylık Yer Radarı (GPR) etütlerinde ücretli iģler kapsamında 9.2 km 2 lik ölçüm yapılmıģtır. YILLAR MTA(Km 2 ) ÜCRETLĠ(Km 2 ) 2009-9.2 17
JEOFĠZĠK ETÜTLERĠ DAĠRESĠ BAġKANLIĞI ETÜT ÇALIġMALARI YILLAR MTA (NOKTA) 2008 1924 2009 16835 YILLAR ÜCRETLĠ (METRE) 2008 155537 2009 1777 YILLAR MTA (METRE) YILLAR ÜCRETLĠ (NOKTA) 2008 2359 2008-2009 109105 2009 1756 18
IV- KURUMSAL KABĠLĠYET ve KAPASĠTENĠN DEĞERLENDĠRĠLMESĠ A- ÜSTÜNLÜK Mostra madenciliğinin bittiği günümüzde Ülkemiz genelinde jeofiziğin bütün temel yöntemlerini uygulayabilen, tek Daire Başkanlığı olarak doğal yeraltı kaynaklarımızın en az maliyetle gün ışığına çıkarılması, Mesleğimizde tecrübeli ve bilgi düzeyi yüksek teknik personelin varlığı, Doğal çevreye zarar vermeden arama yapabilme, Genel Müdürlüğümüz tarafından yapılan Türkiye Rejyonal Jeoelektrik Haritalarının Çıkartılması, Türkiye Doğal Radyoaktivite, Yüzey Süseptibilite ve Yüzey Yoğunluk Haritalarının Hazırlanması, Burdur Kömürlü Neojen Havzasının Araştırılması, Değişik Ölçeklerde Jeofizik Haritaları Basımı Projesi, Batı Anadolu nun Yapısal Sorunlarının Manyetik Yöntemle Araştırılması, Kuzey Batı Anadolu nun Kabuk Yapısının Jeofizik Yöntemlerle Araştırılması Projelerinin bilim dünyasına katkıları, Üniversitelerle ilişki kurma kapasitelerinin yüksek olması, B- ZAYIFLIK Yoğun arazi çalışmaları ve projeler kapsamında Jeofizik Mühendisi, yardımcı teknik ve idari personel sayısının yetersiz olması, Genel Müdürlüğümüzün bazı Daireleri ile bilimsel ve teknik yönden iletişimin yetersiz olması, C- DEĞERLENDĠRME Üstünlük ve zayıflıklara bakıldığında; Genel Müdürlüğümüz arama ve araştırma faaliyetlerini gerçekleştirirken, üstünlüklerimizi ön plana çıkarmak, ekip ve ekipman niteliğini artırmak, zayıf kalan alanlarımızı gerek kurum içinde gerekse üniversitelerle işbirliği içerisinde yapılacak eğitim ile üstünlüğe çevirmek gerekmektedir. Genel Müdürlüğümüzün son yıllarda başta TUBİTAK olmak üzere başlattığı kurumsal işbirliklerinin sayısını artırmak ve günümüz teknolojisine uygun ekipmana sahip olmak konusunda uzman ekipler yetiştirmeye yönelik çalışmalar yapılması üstünlüklerimizi artırmaya yönelik bir çaba olmanın yanı sıra Genel Müdürlüğümüzün zayıflıkları arasında gözlenen kurum içi Daireler ile işbirliğinin sağlanması, Genel Müdürlüğümüzde ulusal ve uluslararası projeler oluşturmaya yönelik çabalara önemli katkılar sağlayacaktır. Mostra Madenciliğinin bittiği günümüzde, ulusal ve uluslararası arama ve araştırma projelerini gerçekleştirmek için gerekli sayı ve nitelikte teknik ve idari personelin Dairemize alımının yapılması gerekmektedir. 19
V- ÖNERĠ VE TEDBĠRLER Genel Müdürlüğümüzün; üst seviyede bulunan teknik, bilimsel ve toplam kalite seviyesini daha da yükseltmek için, aşağıda açıklanan hedefler doğrultusunda yapılacak öneriler ve tedbirler; MTA Genel Müdürlüğü nün teknik kapasitesi yüksek bir kurum haline getirilmesi için; kuruluş kanunu günümüze uyarlanırken, Merkez ve Taşra Birimleri yeniden organize edilmelidir. Bu organizasyon merkez birimlerinde araştırma, planlama, koordinasyon, otokontrol ve denetim, taşra birimlerinde de lojistik desteğe dayalı yapılanma şeklinde olmalıdır. Merkez ve taşra birimleri ile bu birimlerin yöneticilerinin görev, yetki ve sorumluluklarını gösteren yönetmelik ile diğer ilgili yönetmeliklerin günün koşullarına uygun olarak yeniden düzenlenmesi, bu arada teknik dairelerdeki koordinatör ve birim yöneticiliğinin kadro karşılığı görev haline dönüştürülmesi çalışmaları yapılmalıdır. Genel Müdürlük yapılanmasında bulunan teknik ve idari Daireler arasında sıkı ve devamlı bir bilgi iletişimi sağlanmalıdır. Meslek disiplinleri arasında ortak hedefler doğrultusunda bilgi paylaşımı sağlanmalı ve ortak etkinlikler düzenlenmelidir. Böylelikle kurum içi eğitim ve bilgilendirme de sağlanmış olacaktır. Ayrıca üniversiteler ve sanayi kuruluşları ile işbirliğine gidilmesi gerekmektedir. Genel Müdürlüğümüzde mevcut personelimizin hizmet süreleri de göz önünde bulundurularak dairemiz personeli jeofizik mühendisleri, elektrik-elektronik mühendisleri, fizik mühendisleri ve yardımcı teknik elemanlar ile birlikte idari personelle takviye edilmelidir. Genel Müdürlüğümüz bünyesinde meslek içi eğitime gerekli önem verilmeli, üniversite ve endüstri Kurumları ile sağlanacak işbirliği çerçevesinde projelendirilmiş eğitim seminerleri düzenlenmelidir. Mühendislerin teknik İngilizce eğitimlerine ağırlık verilmelidir. Uluslararası eğitim kurumları ile işbirliğine gidilerek, meslek içi eğitim sağlanmalıdır. Genel müdürlüğümüz kuruluş yasasına uygun olarak enstitüye dönüştürülerek teknik ve idari elemanların maddi durumlarının düzeltilmesi, ayrıca Döner Sermaye sistemine geçilmesi, kuruluşun aktivitesinin arttırılması ve çalışanları motive etmesi açısından oldukça yararlı olabilir. 20