SB 108 Sosyolojiye Giriş

Pazartesi: 09.00-10.20 (Kırmızı Amfi) Perşembe: 13.30-15.20 (Kırmızı Amfi) http://www.ovuncongur.com/dersler/sosyoloji SB 108 Sosyolojiye Giriş 2013-2014 Bahar Dönemi Yrd. Doç. Dr. Hakan Övünç Ongur Dersin Amacı: Bu dersin hedefi, toplumu ve onu meydana getiren tüm öğeleri araştırmasının merkezinde konuşlandırarak, toplumsal bilimlerde ontolojik, epistemolojik ve metodolojik tartışmalara yön veren sosyoloji disiplinine akademik bir giriş yapabilmektedir. Öğrencilerin yalnızca eğitim hayatlarının geri kalanında değil, aynı zamanda bundan sonraki gündelik hayatlarında da karşılaşabilecekleri kavramsal bulmacaların çözümüne giden yollara, akıllarında yeni soru işaretleri ile birlikte koyulabilmelerini sağlayabilmek, dersin birincil amacı olacaktır. Bu doğrultuda, dersin ilk yarısında klasik sosyolojinin öncü isimlerinin toplumsal çözümlemeleri tartışılarak bir temel oturtulmaya çalışılacak, ikinci yarıda ise kültür, kitle iletişimi, şehirleşme, toplumsal cinsiyet, din, aile, sağlık, eğitim, tüketim ve küreselleşme gibi başat kavramların, (post-)modern hayattaki önemi üzerinde durulacaktır. Değerlendirme 1. Derse katılım (%15) 2. Dönem Ödevi (%20) 3. Ara sınav (%20) 4. Final (%35) Öğrencilerin Yükümlülükleri Sınavlara ve derslere katılamayacak öğrencilerin, söz konusu mazeretlerini öğretim elemanına bildirmeleri gerekmektedir. Bu derste, öğretim elemanının özel izni olmadan ses/görüntü kaydı almak kesinlikle yasaktır. Aksi durumda, hukuki işlem başlatılacak ve bu eylemi gerçekleştirdiği saptanan öğrencilerin hiçbir sınavı/ödevi değerlendirmeye alınmayacaktır. Ders planında sunulmuş olan okumaların bir kısmı zorunlu nitelikte diğer bir kısmı ise tavsiye niteliğindedir. Ders planında zorunlu nitelikteki okumaların yanında (+) işareti bulunmakta ve öğrencilerden, sınavlardan ve derse gelmeden önce bu okumaları yapmaları ve değişikliklerden haberdar olmak amacıyla dersin internet sayfasına üye olmaları beklenmektedir. 1

1. Hafta Neden Sosyoloji? İhsan Sezal, Neden Sosyoloji?, Sosyolojiye Giriş içinde, İ. Sezal (der.), İstanbul: Beta, 2002/2010, ss. 5-10. (+) Charles Wright-Mills, Toplumbilimsel Düşün, Ü. Oskay (çev.), İstanbul: Der, 1959/2007, s. 11-48. John Scott, Social Theory: Central Issues in Sociology, London: Sage, 2006, ss. 7-34. Gary Wickham, The Core Object Society and Sociology s Public Relevance, Journal of Sociology, 48(4), 2012, s. 427-442. o Sosyoloji nedir? o Sosyal bilimlerde sosyolojinin önemi nedir? o Neden sosyoloji? o Sosyal bilimler ile doğa bilimleri arasındaki farklar, sosyolojinin araştırma konularına nasıl yansımaktadır? Film: Spellbound (Yön. Jeffrey Blitz, 2002) 2. Hafta Modern Toplum, İşbölümü ve Émile Durkheim Tony Bilton vd., Sosyoloji, K. İnal vd. (çev.), Ankara: Siyasal, 2003/2009, s. 65-92. (+) Ferdinand Tönnies, Gemeinschaft ve Gesellschaft, Şehir ve Cemiyet içinde, A. Aydoğan (çev.), İstanbul: İz, 1887/2005, s. 185-217. Ken Thompson, Émile Durkheim, Londra: Routledge, 2002, ss. 33-52. Peter Thijssen, From Mechanical to Organic Solidarity, and Back: With Honneth Beyond Durkheim, European Journal of Social Theory, 15(4), 2012, s. 454-470. o Modern toplum içinde toplumsal tabakalaşma ve işbölümü arasındaki ilişkinin niteliği nedir? o Durkheim ın mekanik dayanışma ve organik dayanışma kavramları ile Tönnies in Gemeinschaft ve Gesellscahft kavramları arasında hangi benzerlikler ve farklılıklar vardır? o Anomi nedir? o Modern toplumdaki işbölümü ile kentleşme arasındaki ilişkinin niteliği nedir? o Türkiye nin doğu illerinden batı illerine doğru yaşanan göçler ile günlük hayatın gelişimi arasında ne tür yakınlaşmalar meydana gelmektedir? Film: The Shawshank Redemption (Yön. Frank Darabont, 1994) 2

3. Hafta Modern Toplum, Rasyonalizm ve Max Weber George Ritzer, Modern Sosyoloji Kuramları, H. Hülür (çev.), Ankara: De Ki, 2000/2012, ss. 29-35. (+) George Ritzer, Toplumun McDonaldlaştırılması: Çağdaş Toplum Yaşamının Değişen Karakteri Üzerine Bir İnceleme, Ş. S. Kaya (çev.), İstanbul: Ayrıntı, 1993/2011, ss. 47-52. (+) John Breuilly, Max Weber, Charisma and Nationalist Leadership, Nations and Nationalism, 17(3), 2011, ss. 477-499. Aaron Ahuvia ve Elif İzberk-Bilgin, Limits of the McDonaldization Thesis: ebayization and Ascendant Trends in Post-Industrial Consumer Culture, Consumption Markets & Culture, 14(4), 2011, ss. 361-384. o Rasyonalizm nedir? Modern toplumları nasıl etkiler? o Batı Avrupa da Orta Çağ ın dönüşümünü tetikleyen Rönesans, Reform ve Aydınlanma hareketleri ile akıl kavramı arasında ne tür bir ilişki mevcuttur? o Bürokrasi nedir? o Weber e göre demir kafes nedir? Karizma olgusunun demir kafesi kırabilme konusundaki avantajı ne olabilir? o Toplumun McDonaldlaştırılması kavramı neyi ifade eder? Siz de toplumun McDonaldlaştırılan bireylerinden olduğunuzu düşünüyor musunuz? Film: Brazil (Yön. Terry Gilliam, 1985) 4. Hafta Modern Toplum, Kapitalizm ve Karl Marx Fernand Braudel, Kapitalizmin Kısa Tarihi, İ. Yerguz (çev.), İstanbul: Say, 1985/2013, ss. 42-61. (+) Karl Marx ve Friedrich Engels, Komünist Parti Manifestosu, E. Özalp (çev.), İstanbul: NK Yayınları, 1848/2005, ss. 9-30. Antonio Gramsci, Seçme Yazılar 1916-1935, D. Forgacs (der.), İ. Yıldız (çev.), Ankara: Dipnot, 2000/2010, ss. 229-270. Önder Kulak, Karl Marx ta Yabancılaşma, Meta Fetişizmi ve Şeyleşme Kavramları, Doğu-Batı, 14(55), 2011, ss. 33-61. o Toplumsal sınıf nedir? Bugünkü toplumsal sınıfların ortaya çıkışında modern sanayinin ve sanayi ekonomisinin önemi nedir? o Kapitalizm nedir? Marx ın artı-değer tartışması ile nasıl açıklanabilir? o Marx a göre bireyde yabancılaşma nasıl meydana gelir? o Bir toplumda bir sınıftan diğerine geçiş hangi şartlarda mümkün olabilir? Film: Modern Times (Yön. Charles Chaplin, 1936) 3

5. Hafta Birey, Yapı, Sistem David Swartz, Kültür ve İktidar: Pierre Bourdieu'nün Sosyolojisi, E. Gen (çev.), İstanbul: İletişim, 1997/2011, ss. 167-199. (+) George Ritzer, Modern Sosyoloji Kuramları, H. Hülür (çev.), Ankara: De Ki, 2000/2012, ss. 97-112 ve 194-208. Victor Lidz, Talcott Parsons, The Blackwell Companion to Major Classical Social Theorists içinde, G. Ritzer (der.), Oxford: Blackwell, 2003, ss. 376-420. Kemal H. Karpat, Türkiye'de Siyasal Sistemin Evrimi, 1876-1980, E. Soğancılar (çev.), Ankara: İmge, 2007, ss. 7-46. o Yapılaştırma nedir? Yapan ve yapı arasındaki ilişkinin niteliği nasıl açıklanabilir? o Talcott Parsons a göre eylem sistemi nedir? Kültür, kişilik, davranış ve toplum arasında ne tür bir ilişki vardır? o Autopoiesis nedir? Niklas Luhmann ın sistem kuramında nasıl bir işlevi vardır? o İnsan davranışını kısıtlayan bir yapı içerisinde, bireyin kendine özel düşüncesinden, inancından, hareketlerinden veya öznelliğinden söz edilebilir mi? Nasıl? Film: Psycho (Yön. Alfred Hitchcock, 1960) 6. Hafta Kültür: Pop ve Kitle İletişimi Theodor W. Adorno ve Max Horkheimer, Aydınlanmanın Diyalektiği, N. Ülner ve E. Ö. Karadoğan (çev.), İstanbul: Kabalcı, 1944/2010, ss. 162-222. (+) Tony Bilton vd., Sosyoloji, K. İnal vd. (çev.), Ankara: Siyasal, 2003/2009, ss. 326-351. Sanna Inthorn, John Street ve Martin Scott, Popular Culture As A Resource For Political Engagement, Cultural Sociology, 7(3), 2013, ss. 336-351. Stephen White ve Ian McAllister, Did Russia (Nearly) Have A Facebook Revolution in 2011? Social Media's Challenge to Authoritarianism, Politics, 33(4), 2013, ss. 1-13. o Toplumlar mı kültürleri, kültürler mi toplumları inşa eder? o Kitle kültürü ile kitle iletişim araçları arasında yayılma süreçleri dışında ne tür geçişlilikler mevcuttur? o Adorno ve Horkheimer a göre kültür endüstrisi nedir? o Sanat eserleri ile eğlence ürünlerini birbirlerinden ne ayırır? o Kültür ile emperyalizm kavramları nasıl bir araya gelebilir? o Jürgen Habermas a göre iletişimin, toplumsal ve siyasi yapıyı düzenlemedeki önemi nedir? Film: Network (Yön. Sidney Lumet, 1976) 4

7. Hafta Toplumsal Cinsiyet Jane Pilcher, Toplumsal Cinsiyet ve Cinsiyet Eşitsizlikleri Üzerine Açıklamalar, Sosyoloji: Başlangıç Okumaları içinde, A. Giddens (der.), G. Altaylar (çev.), İstanbul: Say, 2001/2009, ss. 109-119. (+) Tony Bilton vd., Sosyoloji, K. İnal vd. (çev.), Ankara: Siyasal, 2003/2009, ss. 126-157. Michel Foucault, Cinselliğin Tarihi, H. U. Tanrıöver (çev.), İstanbul: Ayrıntı, 1976/2010, ss. 99-118. Kelly Kollman ve Matthew Waites, The Global Politics of Lesbian, Gay, Bisexual and Transgender Human Rights: An Introduction, Contemporary Politics, 15(1), 2009, ss. 1-17. o Toplumsal ve biyolojik cinsiyetler arasındaki fark nedir? o Cinsiyet farklılıklarına dayalı toplumsal eşitsizlikler, yapılaştırma teorisi ile nasıl incelenebilir? o Michel Foucault ya cinsellik ne zaman modern devletin disiplin-kontrol alanına giriş yapmıştır? o 2012 ABD Başkanlık seçimlerinde toplumsal cinsiyet söylemleri ne düzeyde etkili olmuştur? Nasıl? Film: Thelma & Louis (Yön. Ridley Scott, 1991) 8. Hafta Din, Devlet ve Sekülerleşme Ahmet Arslan, İbni Haldun, İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2009, ss.73-138. (+) Tony Bilton vd., Sosyoloji, K. İnal vd. (çev.), Ankara: Siyasal, 2003/2009, ss. 410-436. Jonathan Fox, Separation of Religion and State and Secularism in Theory and in Practice, Religion, State and Society, 39(4), 2011, ss. 384-401. Raf Vanderstraeten, Talcott Parsons and the Enigma of Secularization, European Journal of Social Theory, 16(1), 2013, ss. 69-84. o Dinin toplumsal bir araya gelişlerdeki rolü nasıl tanımlanabilir? o Charles Taylor a göre sekülerleşme nedir? Laiklik kavramı ile arasında hangi farklılıklar bulunmaktadır? o Toplumsal cinsiyetler, bu cinsiyetlere atfedilen roller ve başat din arasında ne tür bir ilişkinin varlığından söz edilebilir? o Dinsel/mezhepsel azınlıkların modern ulus-devlet içerisinde dışlanma pratiklerine maruz kalmaları, toplumsal bir anomi midir? Film: Se7en (Yön. David Fincher, 1995) 5

9. Hafta Aile, Sağlık, Eğitim İhsan Sezal, Toplum ve Aile, Sosyolojiye Giriş içinde, İ. Sezal (der.), İstanbul: Beta, 2002/2010, ss. 134-165. (+) Joanna Latimer, Rewriting Bodies, Portraiting Persons? The New Genetics, the Clinic and the Figure of the Human, Body & Society, 19(4), 2013, ss. 3-31. H. Burcu Baba, The Construction of Heteropartiarchal Family and Dissident Sexualities in Turkey, Fe Dergi: Feminist Eleştiri, 3(1), 2011, ss. 56-64. Tony Walter, Friendship's Freedom and Gendered Limits, European Journal of Social Theory, 16(4), 2013, ss. 435-456. o Aile kurumunun modern toplumdaki yeri hakkında ne söylenebilir? Bugün aile kurumunun öneminin aynı şekilde korunduğundan söz edilebilir mi? o İlkokula başlama yaşının yükseltilmesi/düşürülmesi hangi toplumsal bağlı olarak düzenlenebilir? o İlaç endüstrisinin dünya ekonomisindeki yeri ile devlet kontrolünden çıkartılan (özelleştirilen) sağlık hizmetleri arasında ne tür bağlantılar kurulabilir? o Kitle iletişim araçları ile sunulan sağlık ve eğitime dayalı bilinçlendirme hizmetleri neden gereklidir? Film: American Beauty (Yön. Sam Mendes, 1999) 10. Tüketim Toplumu Robert Bocock, Tüketim, İ. Kutluk (çev.), Ankara: Dost, 1993/2009, ss. 20-41. (+) Jean Baudrillard, Tüketim Toplumu: Söylenceleri/Yapıları, H. Dileçaylı ve F. Keskin (çev.), İstanbul: Ayrıntı, 1970/2008, ss. 51-101. Illona Mikkonen, Handan Vicdan ve Annu Markkula, What Not to Wear? Oppositional Ideology, Fashion, and Governmentality in Wardrobe Self-Help, Consumption Markets & Culture, 2013, ss. 1-20. Nicky Falkof, Heroes With A Half Life: Teenage Mutant Ninja Turtles and American Repression of Radiophobia After Chernobyl, The Journal of Popular Culture, 46(5), 2013, ss. 931-949. o Sanayi Devrimi nin birer üretici haline getirdiği toplumsal benlikler nasıl birer tüketici haline gelmiştir? o Tüketim nedir? Modern anlamda tüketim ne zaman ve nasıl ortaya çıkmıştır? o Baudrillard a göre kitle iletişiminin günümüz toplumunu tüketim kavramı etrafında inşa etme yolları nelerdir? o Bir ünlünün ölümü nasıl tüketilir? Film: Fight Club (Yön. David Fincher, 1999) 6

11. ve 12. Haftalar Küreselleşme, Modernite / Post-Modernite David Held vd., Küreselleşme, Sosyoloji: Başlangıç Okumaları içinde, A. Giddens (der.), G. Altaylar (çev.), İstanbul: Say, 2001/2009, ss. 71-75. (+) David Harvey, Asi Şehirler: Şehir Hakkından Kentsel Devrime Doğru, A. D. Temiz (çev.), 2012/2013, İstanbul: Metis, ss. 217-226. (+) George Ritzer, Modern Sosyoloji Kuramları, H. Hülür (çev.), Ankara: De Ki, 2000/2012, ss. 441-447 ve 469-485. Zygmunt Bauman, Küreselleşme: Toplumsal Sonuçları, A. Yılmaz (çev.), İstanbul: Ayrıntı, 1998/2006, ss. 13-34. Jean Baudrillard, Simülakrlar ve Simülasyon, O. Adanır (çev.), Ankara: Doğu Batı, 2008, ss. 13-69. Jennifer S. Maguire ve Dan Hu, Not A Simple Coffee Shop: Local, Global and Glocal Dimensions of the Consumption of Starbucks in China, Social Identities: Journal For the Study of Race, Nation and Culture, 2013, ss. 1-15. o Küreselleşme nedir? Ne zaman başlamıştır? Sonu var mıdır? o Modern ile post-modern arasındaki temel farklar nelerdir? o Yapısalcılık ile post-yapısalcılık arasındaki temel farklar nelerdir? o Tüketim, kültür, iletişim, finans, Internet, sosyal medya gibi olguların küreselleştiği bugünün dünyası modernliğe mi post-modernliğe mi daha yakındır? o Bauman ın parçalanmış hayatlar kavramı ne ifade etmektedir? o Hakikatin tanımlanamıyor oluşu, hakikatin olmadığı anlamına mı gelir? Hakikat nedir? Toplum, hakikatlerden nasıl etkilenir, onları nasıl üretir? Film: The Science of Sleep / La science des rêves (Yön. Michel Gondry, 2006) 7

DÖNEM ÖDEVLERİ HAKKINDA Dersin içeriği dahilinde tüm öğrencilerden ikili bir grup oluşturarak, derste tartışılan herhangi bir konu üzerine yazılmış veya bu konu ile ilişkilendirilebilecek Türkçe veya İngilizce bir şarkı sözü bulmaları ve bu eşleştirme özelinde aşağıdaki soruları yanıtlandırmaları beklenmektedir. - Seçilen şarkının sözleri ne hakkındadır ve bu derste tartışılan hangi kavram çerçevesinde değerlendirilebilir? Nasıl? (puan: 25) - Şarkının ortaya çıktığı zaman dilimi, hangi toplumsal olayların etkisi altındadır ve bu olaylar, şarkının ortaya çıkışında nasıl bir rol oynamış olabilir? (puan: 25) - Seçilen şarkı, Adorno ve Horkheimer'ın sözünü ettiği "kültür endüstrisi"ni hangi yönlerden besler ve/ya hangi yönlerden eleştirir/yıkmaya çalışır? (puan: 25) - Sanat eserleri ile toplumsal hayat veya kültür arasında neden yol gösterici bir bağ aranabilir? Veya bu görüş nasıl eleştirilebilir? (puan: 25) Tüm ödevler için uyulacak kurallar şu şekildedir: - Şarkı seçiminizi en geç dördüncü (4.) haftanın sonuna kadar bildirmiş olmanız gerekmektedir. - Bir şarkıyı yalnızca bir grup alabilir. - Ödevleriniz, toplamda 1000-1250 kelime arasında olmalıdır. - Yanıt dosyanızı, Microsoft@Word formatında, Times New Roman, 12 punto, çift satır aralıklı ve her iki yana dayalı şekilde hazırlayınız. Word dosyanızın başlığı (İsim 1, İsim 2, SB 108, Şarkı Adı) biçiminde yazılmış olmalıdır. - Okuma listesinden veya farklı kaynaklardan referans vermek isterseniz, aşağıdaki formatı kullanabilirsiniz: o Kitap için: Yazarın Adı, Kitap Adı, Basım Yeri: Yayıncı Adı, Yayım Yılı, s. sayfa numarası. o Editörlü Kitap için: Yazarın Adı, "Kitaptaki Bölümün Adı", Kitap Adı içinde, Editörün Adı (der.), Basım Yeri: Yayıncı Adı, Yayım Yılı, s. sayfa numarası. o Dergi için: Yazarın Adı, "Makalenin Adı", Derginin Adı, cilt(sayı), Yayım Yılı, s. sayfa numarası. o Gazete için: Yazarın Adı, "Gazete Haberinin/Makalesinin Adı", Gazete o Adı'nda yayımlanan makale, Yayım Tarihi. Internet Kaynakları için: Yazarın Adı, "Haberin/Makalenin/Yazının Adı", http://www... - Ödevleriniz değerlendirilirken, verdiğiniz yanıtların doğruluğundan çok, çalışmanıza getirdiğiniz yorum/eleştiri/fikir dikkate alınacaktır. - Gruptaki öğrenciler, bu ödevden ortak bir not alacaktır; bu nedenle, grup arkadaşınızdan ödevin her aşamasında sorumlu olmanız, herhangi bir sorun çıktığında, ödev tesliminin en az iki hafta öncesinde öğretim elemanına bu sorunu bildirmeniz gerekmektedir. - Ödevlerin teslim tarihi, dersin final günü ve saati olarak belirlenmiştir. - Ödevlerinizin her aşamasında, üniversite düzeyindeki bir öğrencinin sorumluluklarına uymanız beklenmektedir. Doğrudan internetten veya başka kaynaklardan kopyalayapıştır şeklinde verilen ödevleriniz, diğer arkadaşlarınıza haksızlık olmaması adına, değerlendirmeye alınmayacaktır. 8