SİYASAL İDEOLOJİLER (SBK457)

Transkript

1 T.C. Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Bölümü SİYASAL İDEOLOJİLER (SBK457) 1. Hafta Ders Notları - 18/09/2017 Araş. Gör. Dr. Görkem Altınörs gorkem.altinors@bilecik.edu.tr 1

2 Başlarken Ders notları OBS ve Kırtasiye İletişim Ofis: A106, ofis saatleri: Çarşamba 14:00-17:00. Web-sitesi: E-posta: Yukarıdaki e-posta adresi dışındaki herhangi bir yere gönderilen mesajlar kesinlikle dikkatealınmayacakve okunmadan silinecektir. Cep telefonu, WhatsApp - kesinlikle hayır! Sosyal medya: Facebook kesinlikle hayır! DM - kesinlikle hayır! 2

3 Başlarken Sınavlar Vize %40 25 çoktan seçmeli soru her soru 4 puan, 30 dakika Final %60 25 çoktan seçmeli soru her soru 4 puan, 30 dakika Final sınavında puanı 48 olanların devamsızlık durumuna bakılacak ve dersin %70 ine gelmiş olanların (en az 8 hafta) puanı 50 ye tamamlanacaktır. Bunun dışında notlar ve geçme-kalma konusunda kesinlikle hiçbiristisna olmayacaktır. 3

4 Başlarken Sınavlar Vize konuları (1-7 Hafta) Zorunlu okuma listeleri ve ders notları Final konuları (8-14 Hafta) Vize konuları (5 soru) Geri kalan haftaların zorunlu okuma listeleri ve ders notları (20 soru) 4

5 Başlarken Materyal Ders programı Zorunlu okumalar H. Birsen Örs (der.) Modern Siyasal İdeolojiler 5

6 Başlarken İsteğe Bağlı Ödev Ödev tamamen isteğe bağlı olup, yapılması öğrencinin tercihine bırakılmıştır. Ödevin değerlendirilmesi 0 ile 10 puan arası bir not olacak ve bu final notuna eklenecektir. Ancak kopyala yapıştır bir ödev yapıldığı tespit edilirse, önceden başkasının yazdığı bir ödev olduğu anlaşılırsa öğrencinin final notundan 10 puan düşülecektir. Bu ödev tamamen öğrencinin akademik yazı yazma kabiliyetini geliştirmek üzere tasarlanmış olup, eğer suistimal edildiği düşünülürse öğrenciyicezalandırmayoluna gidilecektir. Lütfen sadece akademik yazı yazma kabiliyetinizi geliştirmek istiyorsanız bu ödeviyapın. 6

7 Ders Programı 1. Hafta İdeoloji 2. Hafta Liberalizm 3. Hafta Muhafazakarlık 4. Hafta Marksizm 5. Hafta Gramsci 6. Hafta Althusser 7. Hafta Vize Haftası 8. Hafta Sosyal Demokrasi 9. Hafta Milliyetçilik 10. Hafta Anarşizm 11. Hafta Feminizm 12. Hafta Faşizm 13. Hafta Korporatizm 14. Hafta Sonuç ve Değerlendirme 7

8 : Karmaşık Dünyayı Anlaşılır Kılmak Örs, H. B. (2007) İdeoloji: Karmaşık Dünyayı Anlaşılır Kılmak, Örs, H. B. (der.) 19. Yüzyıldan 20. Yüzyıla Modern Siyasal İdeolojiler içinde, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları,

9 İdeoloji nedir? Kültür? Propaganda? İdeolojiler Çağı? Rönesans ve Reform Fransız Devrimi Amerikan Devrimi (İngiliz) Sanayi Devrimi Niye İdeolojiler Çağı? Kitle katılımı İnsan kontrol edilemeyenden korkar Siyasal otoriteye koşulsuz rıza (meşruiyet) Rıza ve Zor 9

10 Tarihsel Arka Plan İktisadi Değişim Süreci Kapitalizm Aydınlanma Felsefesi Toplumun üzerine bireyi koyan Bireyi akıl ve doğal haklar ile donatan Doğa bilimleri kadar sosyal bilimlerde gücünü bu dünyadan almaya başlamıştır 1789 Fransız Devrimi Antoine Destutt de Tracy 1796 Nasıl ki, zooloji ve biyoloji türlerin bilimi ise, ideoloji de insan aklının bilimidir İdeoloji bütün bilimlerin üzerindedir İdeolojiden muaf bir bilgi üretmek mümkün müdür? İdeolojiye yüklenen pejoratif anlam Napoléon Bonaparte 10

11 Bir dünya görüşüdür Yaşadığımız dünyayı açıklamaya çalışır En iyi yol nedir sorusunu sorar İdeoloji bir inançlar, normlar, değerler bütünüdür Olması gerekeni, ideal olanı anlamaya çalışır Claude Lévi-Strauss Antropolog Çağdaş Batı toplumunun yaptığı şey, mitosun yerine ideolojiyi getirmektir, ideoloji bize toplumun haritasını verir, toplum içinde yaşamamız, hareket etmemiz kolaylaşır 11

12 Kültür ve İdeoloji Kültür spontanedir Kültür tutarlı olmak zorunda değildir Kültür bir gelecek projesi değildir İdeoloji ise planlıdır Tutarlıdır Bir gelecek projesidir İdeolojiler bilimlerden de farklıdır Gözleme değil, tercihe dayanır 12

13 Kavramın Dönüşümü Bir Mistifikasyon Olarak İdeoloji (Marksist Yaklaşım) Marx ideolojiyi iki farklı anlamda kullanmıştır 1- Toplumsal gerçeğin insan bilincinde yansıması 2- Mistifikasyon, yani toplumsal gerçeğin çarpıtılması (Marx çoğunlukla bu anlamıyla kullanmıştır) İlkinde ideoloji din, felsefe, siyaset gibi üstyapı unsurudur. Marx a göre Altyapı-Üstyapı ilişkisi Marx ta ideolojiler ancak sınıfsal analiz ile açıklanabilir Tarihsel Materyalizm Birbirini belirleyen ilişkiler zinciri 13

14 Marx & Engels Alman İdeolojisi Tersine Dönmüş İmge Camera Obscura Yanlış Bilinç V. I. Lenin A. Gramsci L. Althusser Seçkin Gücü Olarak İdeoloji Gramsci Siyasal iktidarı ele geçirmenin yolu önce kültürel iktidarı ele geçirmekten geçer Hegemonya Organik Aydın Tarihsel Blok 14

15 Marx toplumsal gerçekliğin sınıflar tarafından çarpıtılması Gramsci Egemen sınıfların elindeki siyasal alanın (devletin) görünmez baskı ve meşruiyet aracı Althusser Sivil toplumun devletleştirilmesi Devletin Baskı Aygıtları (DBA) Hükümet, polis, orgu, yargı, bürokrasi (sadece devlete aittir?) Devletin İdeolojik Aygıtları (DİA) kültür, sanat, televizyon, redyo, eğitim, din (sadece devlete ait değildir) 15

16 Gramsci ve Althusser de seçkin gücü Althusser ve Marx ideolojiye olumsuz bir anlam yüklerken Gramsci nötrdür ve ideolojiyi bir mücadele alanı olarak görür, Lenin olumlu bakar Gramsci nin Lenin den farkı, önce hegemonya kazanılması gerektiğini savunur Sınıf dışında ideolojiye yaklaşımlar Meslek, Eğitim, Cinsiyet, Yaş, Gelir, Etnik Köken, Din, Bölge vs. Dil ve İdeoloji Dil, egemen ideolojinin nesilden nesile aktarılmasında nasıl bir rol oynar? 16

17 Altyapı-üstyapı metaforundan hegemonyaya, oradan da dil çözümlemelerine kadar uzanan ideoloji çalışmaları, son olarak da post-yapısalcı söylem analizi çalışmalarına konu olmuştur. Söylem nedir? Dilin bireysel kullanımı söz, toplumsal kullanımı ise söylem olarak tanımlanır. - Ferdinand de Saussure Toplumsal Cinsiyet İmleyen İmlenen 17

18 f 18

19 19

20 Michel Foucault Dilin anlam yaratma ve düzenleme işlevi ve üretilen kurumlar vasıtasıyla bireyler itaatkar, uysal özneler haline gelmektedir. Özne (birey) söylem içinde oluşur İktidar ne devlet iktidarıdır, ne de sınıf egemenliğidir İktidar bir söylemdir, bir söylem olarak bireylere gelir ve onları öznelere dönüştürür İktidarı devlet egemenliğinde, yasalarda, baskının örgütlenmesinde değil, günlük hayatta aramalıyız: alış-veriş yapılırken kullandığımız dilde, akrabalık ilişkilerinde, cinsellikte vs. 20

21 Foucault da beden çok önemlidir Beden bir ideolojik unsur olarak tarihsel ve kültürel bağlamında ele alınır İdeoloji kelimesinin kullanılmaması gerektiğini düşünür Söylem İdeolojilerin sonu mu? 1950 ler ve 1960 lar İdeolojilerin sonu tezi de bir ideolojidir? Öğrenci Ayaklanmaları 68 Hareketi Yeni Sol Üçüncü Dünya Ülkelerindeki iç savaşlar, darbeler, rejim değişiklikleri 21

22 Bugün için ideolojilerin sonu geldi diyebilir miyiz? Fukuyama Tarihin Sonu Tezi Finansal Krizi Arap Baharı Avrupa Birliği nin Genişleme Krizi Mülteci Krizi Brexit Trump Gelişmiş Ülkeler ideolojilerin sonu? Kemalist Ulusçuluk Anti-emperyalizm Yukarıdan Aşağıya Aşağıdan Yukarıya 22

23 Teşekkür Ederim. 23