Bourdieu den Sonra Ekonomik Sosyoloji

Transkript

1 Bourdieu den Sonra Ekonomik Sosyoloji Haz: Emrah GÖKER, 4 Mayıs 2007 Ekonomi insanların nasıl tercih yaptıklarıyla ilgili ise, sosyoloji insanlara nasıl yapacak hiçbir tercih bırakılmadığıyla ilgilidir. Bertrand Russell

2 Bourdieu den Sonra Ekonomik Sosyoloji 1. Neoklasik Mikroekonomiye Karşı Ekonomik Sosyoloji 2. Ekonomik Faaliyetlerin Doğurgan-Yapısalcı Sosyoanalizi 3. Ekonomik Sosyolojiye Bourdieu Eleştirisi 4. Türkiye de Ekonomik Faaliyetlerin Sosyoanalizi

3 1. Neoklasik Mikroekonomiye Karşı Ekonomik Sosyoloji Ekonomik Sosyoloji disiplini neyle uğraşır? 1980 lerin başında özerkleşmesinden önce klasik sosyolojideki entelektüel kökleri: a) Alman Geleneği: Önce Karl Marx ın politik ekonomi eleştirilerinden beslenen tarihsel ekonomi çalışmaları, daha sonra Max Weber in çalışmaları ile temsil edilen Wirtschaftssoziologie yaklaşımı; b) Fransız Geleneği: Kökleri Saint-Simon un sanayi toplumu analizlerine dayanan, 20.yy başında Emile Durkheim ve kolektifinin çalışmalarıyla kurumsallaşan sociologie économique yaklaşımı; c) ABD Geleneği: 1950 lerde yapısal-işlevselci ekolün öncüleri Talcott Parsons ve Neil Smelser in ekonomi ve toplum analizlerini birleştirme çabaları.

4 1. Neoklasik Mikroekonomiye Karşı Ekonomik Sosyoloji 1980-sonrası yeni ekonomik sosyoloji, anaakım ekonomi disiplininin çeperlerine yerleşmiş, Marksist-olmayan iki güçlü eleştirel perspektiften de beslenir: a) Joseph Schumpeter: Faydacı açıklama biçimlerinin ve sınıf perspektifinin görmezden gelinmesinin eleştirisi. Sosyolojik perspektifin kurumların oluşmasına yönelmesi önerisi. Kurumsalcı argümanların ayrıntılandırılması. Saf ekonomik faaliyet yine de ekonominin formel araçlarıyla incelenmeli diyor. b) Karl Polanyi: Kendi kendini düzenleyen, toplumsal-kültürel etkilerden bağımsız bir piyasa sistemi varsayımının yanlış olduğu tartışması. Embeddedness (sirayet/nüfuz etmişlik, medfûn oluş) kavramının piyasa ve toplum ilişkisinde işe koşulması.

5 1. Neoklasik Mikroekonomiye Karşı Ekonomik Sosyoloji Bu birikim çerçevesinde ekonomik sosyolojinin kendine has yöntem ve meseleleri ve neoklasik mikroekonomiye karşı isyanı ile ayrışmasında iki milat: Harrison C. White (1981) Where Do Markets Come From?, American Journal of Sociology 87 (3): Mark Granovetter (1985) Economic Action and Social Structure: The Problem of Embeddedness, American Journal of Sociology 91 (3): White: Ağ analizi üzerinden neoklasik yaklaşıma yapısalcı eleştiri. Granovetter in gömülmüşlük argümanı. Takip eden çalışmalar. Neoklasik mikroekonomik yaklaşım ile çatışma.

6

7 2. Ekonomik Faaliyetlerin Doğurgan- Yapısalcı Sosyoanalizi Bourdieu nün ekonomi bilimi nin metodolojik bireyselci, faydacı ve formel varsayımlarına karşı çıkarak kurduğu ve en olgun haliyle karşımıza 1972 de yayımladığı Pratiğin Teorisi Üzerine Taslak ta çıkan pratiklerin genel ekonomisi yaklaşımı, ABD menşeli ekonomik sosyoloji den çok önce, arasında iştirak ettiği 7 kolektif ampirik araştırma üzerinden şekillenir. a) Cezayir dönemi (1958) b) Béarn çalışması (1962) c) Bankacılık araştırması (1963) d) Fransız okul sistemi analizi (1964) e) Müze araştırması (1966) f) Fotoğrafçılık araştırması (1966) g) Fransa nın makroekonomik dönüşümleri analizi (1966)

8 2. Ekonomik Faaliyetlerin Doğurgan- Yapısalcı Sosyoanalizi Alan analizi Sermaye Habitus kompleksi Ekonomizm eleştirisi Skolastik Yanılgı. Ekonomik faaliyetin sosyoanalizinde 4 rehber araştırma-yönelimli tema: a) Eşitsizliklerin aktarımı b) Piyasanın yapısı c) Tüketim-sınıf ilişkisi d) Kültürel sermaye dağılımı

9 3. Ekonomik Sosyolojiye Bourdieu Eleştirisi 1980-sonrası ekonomik sosyoloji disiplini ile paylaştığı önemli varsayımlar ve argümanlar olmasına rağmen Bourdieu nün ekonomik faaliyetlerin sosyoanalizi yaklaşımı ciddi farklılıklar ve eleştiriler içerir. İlk karşılaştırmada kullandığımız kriterlere tekrar dönelim:

10

11 4. Türkiye de Ekonomik Faaliyetlerin Sosyoanalizi Sunuşun bu son bölümünde kısmen tartışma kışkırtmayı amaçlayan, ama daha çok Bourdieu ye angaje olacak eleştirel bir ekonomik sosyolojik araştırma programının Türkiye meselelerini çalışmak konusunda ufkumuzu nasıl açabileceğini soruşturan bazı hususlara değinmek istiyorum. Türkiye de metodolojik bireyselcilik Eleştirileri muhalif sosyal bilim Tıkanma ekonomik faaliyetin öznelci ve nesnelci analizleri

12

13 4. Türkiye de Ekonomik Faaliyetlerin Sosyoanalizi ABD menşeli ekonomik sosyolojiye kıyasla modern kapitalist toplumsal formasyonda tahakküm ve iktidar konusunda oldukça kuvvetli olan bu ekollerin ikisi de, ilginçtir ki Türkiye de ağırlıkla muhalif iktisatçılar tarafından temsil edilmektedir. Eleştirel iktisadın birikiminin sosyolojik perspektiften güçlendirilmesi: Bourdieu! Türkiye de kolektif bir araştırma programı için öneri

14 4. Türkiye de Ekonomik Faaliyetlerin Sosyoanalizi Çalışılmayı bekleyen alanlar: a) Kapitalist sınıfın politik, ekonomik, kültürel oluşumu b) Sektörel, piyasa-temelli, şirket-temelli ekonomik faaliyet tarihi c) Farklı emek sektörlerinde çalışanların durumu ve bunun yaşanan mekanla ilişkisi d) Enformel, kriminal, vergi-dışı çalışma ve yoksulluk