OSHNET SCHOOL FOR HIGH CERTIFIED EDUCATION IN THE FIELD OF OCCUPATIONAL AND ENVIRONMENTAL SAFETY AND HEALTH Kurs 3 MODÜL 3.1. ERGONOMİ 3. Bölüm 2. Oturum ÇALIŞAN ÖZBİLDİRİM DEĞERLENDİRME YÖNTEMLERİ Yrd. Doç. Dr. Burcu Felekoğlu, burcu.felekoglu@deu.edu.tr Yrd. Doç. Dr. Seren Özmehmet Taşan, seren.ozmehmet@deu.edu.tr Dokuz Eylül Üniversitesi, Endüstri Mühendisliği Bölümü Izmir, 24 25 Aralık 2015 İÇERİK Çalışan Özbildirim Değerlendirme Yöntemleri Avantaj ve Dezavantaj Standardize edilmişiskandinav Kas İskelet Sistemi Anketi (Nordic Musculoskeletal Questionnaire) Alman Kas İskelet Sistemi RahatsızlıkAnketi(Dutch Musculoskeletal Discomfort Questionnaire) Cornell Kas İskelet Sistemi Rahatsızlığı Anketi (Cornell Musculoskeletal Discomfort Questionnaire) Cornell MDQ Uygulaması 1
Özbildirim Değerlendirme Yöntemleri Ergonomik risk değerlendirilmesi için kullanılan subjektif yöntemlerdir. Çalışanların özbildirimleri anketler ve kontrol listeleri (check lists) ile toplanmaktadır. 23.12.2015 3 Özbildirim Değerlendirme Yöntemleri Bu yöntemlerden bazıları; 1. Standardizeedilmişİskandinav Kas İskelet Sistemi Anketi (Nordic Musculoskeletal Questionnaire), 2. Alman Kas İskelet Sistemi RahatsızlıkAnketi(Dutch Musculoskeletal Discomfort Questionnaire), 3. Cornell Kas İskelet SistemiRahatsızlığı Taraması (Cornell Musculoskeletal Discomfort Survey), 4. Vücut Rahatsızlık Haritası (Body Discomfort Map), 5. Hissedilen Çaba Derecesi (Rating of Perceived Exertion, RPE), 6. RPE ye dayanan İsveç Mesleki Yorgunluk Envanteri (Swedish Occupational Fatigue Inventory, SOFI) dir. 23.12.2015 4 2
Avantaj ve Dezavantajları Bu yöntemlerin en önemli avantajları kullanımı kolay, düşük maliyetli olması ve imkan dahilinde geniş örnek büyüklüğüsağlamasıdır. Bu yöntemlerin dezavantajı ise çok subjektif olmasıdır. 23.12.2015 5 NORDIC MQ Standardize edilmişiskandinav Kas İskelet Sistemi Anketi (Standardized Nordic Musculoskeletal Questionnaire) Bu anket, dokuz vücut bölgesinde 1. boyun, 2. omuzlar, 3. sırt, 4. dirsekler, 5. el bilekleri/eller, 6. bel, 7. kalçalar/uyluklar, 8. dizler, 9. ayak bilekleri/ ayaklar kas iskelet sistemi ağrılarınınbaşlangıcı, prevelansı ve sonucu ile ilgili güvenilir bilgi sağlayan, kendi kendine veya kişisel görüşme tekniği ile doldurulabilen bir ankettir. Kaynak: Kuorinka, I. ve ark., Standardized Nordic Questionnaires for The Analysis of Musculoskeletal Sysmptoms, Applied Ergonomics, 18: 233 237, (1987) 3
NORDIC MQ İki bölümden oluşur Birinci bölüm, dokuz vücut bölgesinde son 12 ay içinde ve son 7 gün içindeacı, ağrı veya rahatsızlıkolup olmadığını evet/hayır şeklindesorgular İkinci bölüm, boyun, omuzlar, ve bel için ek soruları içermektedir. 1. Bölüm Kaynak: Kuorinka, I. ve ark., Standardized Nordic Questionnaires for The Analysis of Musculoskeletal Sysmptoms, Applied Ergonomics, 18: 233 237, (1987) 4
2. Bölüm: Kaynak: Kuorinka, I. ve ark., Standardized Nordic Questionnaires for The Analysis of Musculoskeletal Sysmptoms, Applied Ergonomics, 18: 233 237, (1987) 2. Bölüm: Kaynak: Kuorinka, I. ve ark., Standardized Nordic Questionnaires for The Analysis of Musculoskeletal Sysmptoms, Applied Ergonomics, 18: 233 237, (1987) 5
DUTCH MDQ Alman Kas İskelet Sistemi Rahatsızlık Anketi (Dutch Musculoskeletal Discomfort Questionnaire) Toplam 18 sayfalık bir ankettir. Anket doldurma hakkında bilgi (1 sayfa) Genel bilgiler (1 sayfa) Sağlık (2 sayfa) İş (6 sayfa) Boş vakit (1 sayfa) Bel (2 sayfa) Boyun ve/veya Omuz ( 2 sayfa) İş ile ilgili kendi düşünceleriniz ( 2 sayfa) İş (kısa şekli) ( 1 sayfa) Kaynak: Hildebrandt, V.H. ve ark., Dutch Musculoske letal Questionnaire: Description and Basis Qualities, Ergonomics, 44: 1038 1055, (2001) İngilizce Çevirisi: http://ergo.human.cornell.edu/studentdownloads/dea4700pdfs/dmq.pdf 6
CORNELL MDQ Cornell Kas İskelet Sistemi Rahatsızlığı Anketi (Cornell Musculoskeletal Discomfort Questionaire) Toplam 1 sayfalık bir belgedir. Türkçe adaptasyon çalışması yapılmıştır. Cross cultural adaptasyon konusunda zengin; İngilizce, Türkçe, Farsça, Almanca, Punjabi Kadın/erkek ve oturan/ayakta işler için ayrı belgeler var. Ayrıca el değerlendirmesi içinde bir Cornell anketi var (sadece ingilizce) Kaynaklar: Hedge, A., Morimoto, S. And McCrobie, D. (1999) Effects of keyboard tray geometry on upper body posture and comfort, Ergonomics, 42 (10), 1333 1349. İngilizce: http://ergo.human.cornell.edu/ahmsquest.html Türkçe adaptasyon: Erdinc, Oguzhan, Kubilay Hot, and Murat Ozkaya. "Turkish version of the Cornell Musculoskeletal Discomfort Questionnaire: Cross cultural adaptation and validation." Work 39.3 (2011): 251 260 Türkçe: http://ergo.human.cornell.edu/ahmsturkishquest.html. 7
Oturarak yapılan işler için CMDQ 8
Ayakta yapılan işler için CMDQ 9
CORNELL MDQ UYGULAMASI Anket doldurma Verileri değerlendirme 10