Sirküler no: 025 İstanbul, 20 Şubat 2009 Konu: 5838 sayılı Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun un, kurumlar vergisi ile ilgili hükümleri. Özet: 5838 sayılı Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun TBMM Genel Kurulu nun 18 Şubat 2009 tarihli oturumunda kabul edildi. Kanun un kurumlar vergisi ile ilgili hükümlerine ilişkin açıklamalarımız aşağıda dikkatinize sunulmaktadır. I. Teşvik belgeli yatırımlara indirimli kurumlar vergisi oranı uygulaması Finans ve sigortacılık sektörlerinde faaliyet gösteren kurumlar, iş ortaklıkları, taahhüt işleri, 4283 sayılı Kanun ile 3996 sayılı Kanun kapsamında yapılan yatırımlar ile rödovans sözleşmelerine bağlı olarak yapılan yatırımlar hariç olmak üzere, Hazine Müsteşarlığı tarafından teşvik belgesine bağlanan yatırımlardan elde edilen kazançlar, yatırımın kısmen veya tamamen işletilmesine başlanılan hesap döneminden itibaren yatırıma katkı tutarına ulaşıncaya kadar indirimli oranlar üzerinden kurumlar vergisine tabi tutulacaktır. İndirimin oranı % 90 ı aşmamak üzere Bakanlar Kurulu tarafından belirlenecektir. Kuzey YMM A.Ş. Büyükdere Cad. Beytem Plaza No: 22 34381 Şişli İstanbul - Turkey Tel: +90 (212) 315 30 00 Fax: +90 (212) 234 10 67 www.vergidegundem.com www.ey.com II. Teşvik belgeli yatırımlara Hazine arazisi tahsisi KVK 32/A madde kapsamındaki yatırımlarla ilgili olarak, talep edilen taşınmazın bulunduğu ilçenin mülki sınırları içindeki organize sanayi veya endüstri bölgelerinde, bu yatırımlar için tahsis edilecek boş parsel bulunmadığı durumda, Hazineye, özel bütçeli idarelere, il özel idarelerine veya belediyelere ait arazi veya arsaların üzerinde 49 yıl süreli bağımsız ve sürekli nitelikli irtifak hakkı tesis edilebilecektir. Devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunması nedeniyle irtifak hakkı tesis edilemeyen taşınmazlar üzerinde ise aynı şartlarla 49 yıl süreli kullanma izni verilebilecektir. Yatırımcılar lehine tesis edilecek irtifak hakkı veya kullanma izinlerinde ilk yıl bedeli, yatırım konusu taşınmazın emlak vergi değerinin yüzde üçüdür. III. Tekstil sektörüne yönelik indirimli kurumlar vergisi oranı desteği Tekstil, konfeksiyon ve hazır giyim, deri ve deri mamulleri sektörlerinde faaliyette bulunanlardan, üretim tesislerini Bakanlar Kurulunca belirlenecek olan illere 31.12.2010 tarihine kadar nakleden ve asgari 100 kişilik istihdam sağlayan mükelleflerin, bu illerdeki işletmelerinden sağladıkları kazançlar için nakil tarihini izleyen hesap döneminden itibaren 5 yıl süreyle, kurumlar vergisi oranını % 75 i geçmemek üzere indirimli olarak uygulatma konusunda Bakanlar Kurulu na yetki verilmiştir. IV. Yabancı yatırım fonlarının portföyünün Türkiye den yönetimi Katılımcıları ya da kurucuları tam mükellef gerçek kişi veya kurum olmayan fonların, portföylerini yöneten ve Sermaye Piyasası Kurulu nun izniyle kurulan portföy yönetim şirketlerinin, bu fonların iş merkezi olarak değerlendirilmemesi, bunun yerine daimi temsilcisi olarak kabul edilmesi sağlanmıştır. Yukarıdaki hükümler Kanun un Resmi Gazete de yayımı tarihinde yürürlüğe girecektir.
- 2 - Etkileri her geçen gün biraz daha fazla hissedilen küresel krize çözüm olması amacıyla çıkarılan ve Torba Kanun olarak bilinen 5838 sayılı Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun TBMM Genel Kurulu nun 18 Şubat 2009 tarihli oturumunda kabul edildi. Sözü geçen Kanun, vergi ile ilgili düzenlemelerin yanında, İş Kanunu, Toplu İş Sözleşmesi Grev ve Lokavt Kanunu, Çek Kanunu veya Organize Sanayi Bölgeleri Kanunu gibi daha bir çok kanun açısından yeni düzenlemeler içermektedir. Bu sirkülerimizde, 5838 sayılı Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun un kurumlar vergisiyle ilgili hükümlerine yer verilecektir. I. Teşvik belgeli yatırımlara indirimli kurumlar vergisi oranı uygulaması Kurumlar Vergisi Kanunu nun 32. maddesinde kurumlar vergisi oranı % 20 olarak belirlenmiştir. 5838 sayılı Kanun ile Kurumlar Vergisi Kanunu na eklenen 32/A maddesi ile yatırımların teşvik edilmesine yönelik olarak, indirimli kurumlar vergisi oranı uygulaması getirilmektedir. A. İndirimli kurumlar vergisi oranı uygulama şartları 5838 sayılı Kanun ile Hazine Müsteşarlığı tarafından teşvik belgesine bağlanan yatırımlardan elde edilen kazançlara indirimli kurumlar vergisi oranı uygulaması getirilmektedir. Buna göre indirimli oran, bu yatırımlardan elde edilen kazançlara, yatırımın kısmen veya tamamen işletilmesine başlanılan hesap döneminden itibaren, yatırıma katkı tutarı na ulaşıncaya kadar uygulanacaktır. Yatırıma katkı tutarından ne anlaşılması gerektiği ise Kanunda yatırımların, indirimli kurumlar vergisi uygulanmak suretiyle tahsilinden vazgeçilen vergi yoluyla Devletçe karşılanacak tutarını gösterdiği belirtilmektedir. Bu tutarın yapılan toplam yatırıma bölünmesi suretiyle bulunacak oran ise yatırıma katkı oranı nı ifade etmektedir. 5838 sayılı Kanun da Bakanlar Kuruluna, istatistiki bölge birimleri sınıflandırması ile kişi başına düşen milli gelir ve sosyo-ekonomik gelişmişlik düzeylerini dikkate almak suretiyle illeri gruplandırmaya ve gruplar itibariyle teşvik edilecek sektörleri ve bunlara ilişkin yatırım ve istihdam büyüklüklerini belirlemeye yetkisi verilmiştir. Kanunda ayrıca Bakanlar Kurulu na her bir il grubu için % 25 i, yatırım tutarı 50 milyon Türk Lirasını aşan büyük ölçekli yatırımlarda ise % 45 i geçmemek üzere, yatırıma katkı oranını belirleme yetkisi verilmektedir. Bu yatırımlardan elde edilen kazançlar üzerinden hesaplanacak verginin oranı konusunda da Kanun da bir belirleme yapılmamış, Bakanlar Kurulu na yetki verilmiştir. Buna göre yukarıda yer alan kriterler çerçevesinde Bakanlar Kurulu kurumlar vergisi oranını % 90 a kadar indirimli olarak uygulatabilecektir. Buna göre yatırımın büyüklüğü, bulunduğu yer gibi kriterlere bağlı olarak Bakanlar Kurulu tarafından belirlenebilecek en düşük kurumlar vergisi oranı % 2 olmaktadır. Bu düzenlemeler kurumlar vergisi mükellefleri açısından kaleme alınmış olmakla beraber, Kanunda gelir vergisi mükellefleri hakkında da uygulanabileceği hükmü yer almaktadır. B. İndirimli kurumlar vergisinden yararlanamayacak mükellefler Yukarıdaki şartların tamamı sağlansa da bazı kurumlar veya yatırımlar, indirimli kurumlar vergisi uygulamasından yararlanamayacaklardır. Bu kurum ve yatırımlar Kanunda;
- 3 - - Finans ve sigortacılık sektörlerinde faaliyet gösteren kurumlar, - İş ortaklıkları, - Taahhüt işleri yapanlar, - 4283 sayılı Kanun kapsamında (yap-işlet modeli) elektrik enerjisi üretim tesisi yatırımları, - 3996 sayılı Kanun kapsamında (yap-işlet-devret) yapılan yatırımlar - Rödovans sözleşmelerine bağlı olarak yapılan yatırımlar, olarak sayılmaktadır. Ayrıca Bakanlar Kurulu na yatırım harcamaları içindeki arsa, bina, kullanılmış makine, yedek parça, yazılım, patent, lisans ve know-how bedeli gibi harcamaların oranlarını ayrı ayrı veya topluca sınırlandırma yetkisi de verilmektedir. C. Farklı illerde yapılan yatırımlarda uygulanacak oranın tespiti Yatırıma katkı ve vergi oranı farklı illerde aynı mükellef tarafından yapılan yatırımlarda, toplam yatırımın her bir ile isabet eden oranına göre ilgili ilin yatırıma katkı oranı ve indirimli vergi oranı uygulanacaktır. D. Tevsi yatırımlarının durumu 5838 sayılı Kanun daki indirimli kurumlar vergisi oranı uygulaması esas olarak yeni yatırımlar için getirilmektedir. Ancak Kanun da, tevsi yatırımlarında, elde edilen kazancın işletme büyüklüğü çerçevesinde ayrı hesaplarda izlenmek suretiyle tespit edilebilmesi halinde, bu kazanca da indirimli oran uygulanabileceği hükmü yer almaktadır. Kazancın ayrı şekilde tespit edilemediği durumda da oranlama yapmak suretiyle indirimli oran uygulanacak kazanç tespit edilebilecek. Buna göre indirimli oran uygulanacak kazanç, yapılan tevsi yatırım tutarının, dönem sonunda kurumun aktifine kayıtlı bulunan toplam sabit kıymet tutarına (devam eden yatırımlara ait tutarlar da dahil) oranlanması suretiyle belirlenecektir. Bu hesaplama sırasında işletme aktifinde yer alan sabit kıymetlerin kayıtlı değeri, yeniden değerlenmiş tutarları ile dikkate alınır. İndirimli oran uygulamasına yatırımın kısmen veya tamamen faaliyete geçtiği geçici vergi döneminde başlanacaktır. E. İndirimli orandan yararlanma şartlarının ihlali halinde uygulanacak yaptırım 5838 sayılı Kanun da ilgili hesap dönemi itibarıyla öngörülen şartların sağlanmadığının tespit edilmesi halinde uygulanacak yaptırımlara da yer verilmektedir. Buna göre, şartlar sağlanmadan indirimli vergi oranı uygulamasından yararlanılması durumunda, zamanında tahakkuk ettirilmeyen vergiler gecikme faizi ile birlikte tahsil edilecektir. Gecikme faizi oranı 21 Nisan 2006 tarihinden itibaren aylık % 2,5 olarak uygulanmaktadır. Bu durumda ayrıca vergi ziyaı cezası uygulanmayacaktır. F. Yatırımın devri Yatırımın faaliyete geçmesinden önce devri halinde, devralan kurum, aynı koşulları yerine getirmek kaydıyla indirimli vergi oranından yararlanabilecektir. Yatırımın kısmen veya tamamen faaliyete
- 4 - geçmesinden sonra devri halinde ise devir tarihine kadar devreden, devir tarihinden sonra ise devralan aynı koşulları yerine getirmek kaydıyla yatırıma katkı tutarının kalan kısmı için indirimli orandan yararlanabilecektir. G. Yürürlük 5838 sayılı Kanun un yürürlük maddesinde, yukarıdaki maddenin, Resmi Gazete de yayımı tarihinde yürürlüğe gireceği hükmü yer almaktadır. Söz konusu Kanun un Cumhurbaşkanı tarafından veto edilmediği durumunda, önümüzdeki günlerde Resmi Gazete de yayımlanması beklenmektedir. II. Teşvik belgeli yatırımlara Hazine arazisi tahsisi A. Uygulama esasları 5838 sayılı Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun un 23. maddesi ile 4706 sayılı Hazineye Ait Taşınmaz Malların Değerlendirilmesi ve Katma Değer Vergisi Kanununda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun a ek 3. madde eklenmiştir. Buna göre Kurumlar Vergisi Kanunu na eklenen 32/A maddesi (Sirkülerimizin I. bölümünde açıklanmıştır) kapsamındaki yatırımlarla ilgili olarak, Hazineye, özel bütçeli idarelere, il özel idarelerine veya belediyelere ait arazi veya arsaların üzerinde 49 yıl süreli bağımsız ve sürekli nitelikli irtifak hakkı tesis edilebilecektir. Bunun için yatırımlarla ilgili olarak talep edilen taşınmazın bulunduğu ilçenin mülki sınırları içindeki organize sanayi veya endüstri bölgelerinde bu yatırımlar için tahsis edilebilecek boş parsel bulunmaması gerekmektedir. Ayrıca gerçekleştirilecek yatırımın toplam tutarının, talep edilen taşınmazların maliki idarelerce takdir edilecek rayiç değerinin; - Tarım ve hayvancılık yatırımları için 1, - Turizm yatırımları için 2, - Diğer yatırımlar için 3, katından az olmaması gerekmektedir. 6831 sayılı Orman Kanunu na tabi alanlar hariç olmak üzere, Devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunması nedeniyle irtifak hakkı tesis edilemeyen taşınmazlar üzerinde ise aynı şartlarla 49 yıl süreli kullanma izni verilebilecektir. Yatırımcılar lehine tesis edilecek irtifak hakkı veya kullanma izinlerinde ilk yıl bedeli, yatırım konusu taşınmazın emlak vergi değerinin yüzde üçü olacaktır. İrtifak hakkı veya kullanma izni verilenlerden ayrıca hasılat payı alınmayacaktır. İrtifak hakkı tesis edilecek veya kullanma izni verilecek taşınmazlar üzerindeki kamuya ait ve ihtiyaç dışı bina ve müştemilat ile üzerinde henüz faaliyete geçmemiş yatırım bulunan arazi veya arsalar da bu kapsamda değerlendirilir. İrtifak hakkı tesis edilecek veya kullanma izni verilecek taşınmazlardan imar planı bulunmayanların planları ile uygulama projeleri, bedelsiz olarak verilen ön izin süresi içinde yapılır. Ön izin süresi iki yılı geçemez.
- 5 - İstihdam edilecek işçi sayısına, yatırım konusu işletmenin faaliyete geçtiği tarihten itibaren beş yıl süreyle uyulması zorunludur. İstihdam edilecek kişi sayısına ilişkin olarak KVK 32/A maddesinde herhangi bir belirleme bulunmamakla birlikte, maddede Bakanlar Kurulu na tespit edeceği iller için ayrı ayrı istihdam büyüklüklerini belirlemeye yetkisi verilmektedir. Yatırımcının bu madde kapsamında belirlenen şartlara uymadığının veya mücbir sebepler hariç öngörülen sürede yatırımın tamamlanmadığının tespiti halinde, herhangi bir yargı kararı aranmaksızın irtifak hakkı veya kullanma izni iptal edilir. Bu durumda taşınmaz üzerindeki tüm yapı ve tesisler sağlam ve işler durumda tazminat veya bedel ödenmeksizin taşınmaz maliki idareye intikal eder ve bundan dolayı hak lehtarı veya üçüncü kişilerce herhangi bir hak ve talepte bulunulamaz. Ancak, öngörülen sürede yatırımın en az yüzde ellisinin gerçekleştirilmesine rağmen yatırımın tamamlanmaması veya öngörülen istihdam sayısına yüzde onu aşan oranda uyulmaması halinde ise irtifak hakkı veya kullanma izni bedelleri için sağlanan indirimler iptal edilir ve iptal tarihinden itibaren ayrıca hasılat payı alınır. İrtifak hakkı veya kullanma izni süresinin sonunda makine, teçhizat ve demirbaşlar hariç diğer yapı ve tesisler taşınmaz maliki idareye intikal eder, yatırımcının talep etmesi halinde ise genel hükümlere göre doğrudan irtifak hakkı tesis edilir veya kullanma izni verilir. Hazineye ait taşınmazlar; tarım ve hayvancılık yatırımları hariç olmak üzere, en az ellimilyon ABD Doları karşılığı Türk Lirası tutarında, en az yüz kişiye istihdam sağlayacak şekilde ve taşınmazın rayiç değerinin en az 3 katı tutarında yatırım yapacaklara, 492 sayılı Harçlar Kanununun 63. maddesinde yer alan harca esas değer üzerinden doğrudan satılabilir. Bu yerlerin amacı dışında kullanılmayacağına dair tapu kütüğüne şerh konulur. B. Yürürlük 5838 sayılı Kanun un yürürlük maddesinde, yukarıdaki maddenin, Resmi Gazete de yayımı tarihinde yürürlüğe gireceği hükmü yer almaktadır. Söz konusu Kanun un Cumhurbaşkanı tarafından veto edilmediği durumunda, önümüzdeki günlerde Resmi Gazete de yayımlanması beklenmektedir. III. Tekstil sektörüne yönelik indirimli kurumlar vergisi oranı desteği 5838 sayılı Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun ile Kurumlar Vergisi Kanunu na geçici 4. madde eklenmektedir. Bu hüküm uyarınca tekstil, konfeksiyon ve hazır giyim, deri ve deri mamulleri sektörlerinde faaliyette bulunan kurumlar vergisi mükelleflerinin kurumlar vergisini indirimli olarak uygulatma konusunda Bakanlar Kurulu na yetki verilmektedir. Bu indirim en fazla % 75 oranında olabilecektir. Bakanlar Kurulu nun Kanun un verdiği yetkiyi kullanması halinde, bu vergi indiriminden yararlanılabilmesi için iki şartın yerine getirilmesi gerekmektedir. Bunlardan ilki, yukarıda sayılan sektörlerde faaliyette bulunan kurumların üretim tesislerinin Bakanlar Kurulunca belirlenen illere, 31.12.2010 tarihine kadar nakledilmesidir. İkinci koşul ise asgari 100 kişilik istihdam sağlanması zorunluluğudur. Bu iki şartı sağlayan yukarıdaki mükelleflerin, bu illerdeki işletmelerden sağladıkları kazançlar için nakil tarihini izleyen hesap döneminden itibaren 5 yıl süreyle kurumlar vergisi oranı % 75 i geçmemek üzere Bakanlar Kurulu tarafından belirlenen oranda indirimli olarak uygulanacaktır.
- 6 - Bu hükmün uygulanabilmesi için, tesislerin taşınabileceği iller ile vergi oranındaki indirim konularında Bakanlar Kurulu tarafından belirleme yapılması gerekmektedir. Bu düzenleme de kurumlar vergisi bölümünde yer almakla beraber, Kanun da gelir vergisi mükelleflerinin de yararlanabileceği belirtilmektedir. 5838 sayılı Kanun un yürürlük maddesinde, yukarıdaki maddenin, Resmi Gazete de yayımı tarihinde yürürlüğe gireceği hükmü yer almaktadır. Söz konusu Kanun un Cumhurbaşkanı tarafından veto edilmediği durumunda, önümüzdeki günlerde Resmi Gazete de yayımlanması beklenmektedir. IV. Yabancı yatırım fonlarının portföyünün Türkiye den yönetimi 5838 sayılı Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun ile Kurumlar Vergisi Kanunu na geçici 3. madde eklenmektedir. Bu madde ile yabancı fonların portföylerinin Türkiye den yönetilmesi özendirilmeye çalışılmaktadır. Buna göre, katılımcıları ya da kurucuları tam mükellef gerçek kişi veya kurum olmayan fonların, portföylerini yöneten ve Sermaye Piyasası Kurulu nun izniyle kurulan portföy yönetim şirketlerinin, bu fonların iş merkezi olarak değerlendirilmemesi, bunun yerine daimi temsilcisi olarak kabul edilmesi sağlanmaktadır. Böylelikle yabancı fonlar açısından portföylerin Türkiye de yönetilmesi nedeniyle tam mükellefiyet esasına göre vergilendirme sonucunun ortaya çıkması önlenmiş olmaktadır. Bu hüküm de Kanun un Resmi Gazete de yayımı tarihinde yürürlüğe girecektir. Yukarıda yer verilen konuda ek bilgi gerektiğinde bizimle temasa geçmenizi rica ederiz. Saygılarımızla. Kuzey Yeminli Mali Müşavirlik A.Ş.