NORVEÇ RAPORU T.C OSLO BÜYÜKELÇİLİĞİ TİCARET MÜŞAVİRLİĞİ FRİDTJOF NANSENS PLASS 9, 0160 OSLO

NORVEÇ RAPORU 2014 ŞUBAT 2015 T.C OSLO BÜYÜKELÇİLİĞİ TİCARET MÜŞAVİRLİĞİ FRİDTJOF NANSENS PLASS 9, 0160 OSLO

İ Ç İ N D E K İ L E R ÜLKE PROFİLİ 1. Norveç in demografik verileri: ( Nüfus, yaş ortalaması, üniversite öğrencisi ve mezunu sayısı, internet kullanıcısı sayısı ve kredi kartı kullanıcısı sayısı) ve yüz ölçümü 2. Hava alanı ve liman sayısı 3. Bağımsızlık tarihi ve önemli gün ve bayramlar 4. Ülkede kullanılan diller (samiler ve diğerleri) 5. Siyasi Partiler 6. Bakanlıkların değişen yapısı 7. Norveç Kralının Türkiye Ziyareti GENEL EKONOMİK DURUM NORVEÇ EKONOMİSİ 2014 VE GELECEK YILLARA YANSIMASI 1. Petrol faaliyetleri talebinde düşüş 2. Düşük Norveç Kronu 3. Parasal ve Mali politikaya uyarıcı etkisi 4. Düşük hane halkı geliri 5. Ev Fiyatları 6. Yüksek İşsizlik 7. Ekonomik Büyüme NORVEÇ TEMEL SEKTÖRLERİ VE DIŞ TİCARETİ 1. Petrol ve Gaz 2. Balıkçılık ve balık üretimi 3. Metal İhracatı 4. Elektrikli araçlar 5. Tekstil Sektörü 6. Elektronik alet 7. Metal ithalatı 8. Metal Cevheri 9. Avrupa ve Norveç Ticareti 10. Çin ve Aysa Ticareti 11. Kuzey Amerika Ticareti 12. BRIC ülkeleriyle ticaret NORVEÇ DIŞ TİCARETİ VE TÜRKİYE İLE TİCARETİ 1. Norveç dış ticareti 2. Norveç in önemli ihraç ürünleri ve ülkemiz ihracatı 3. Norveç'in Önemli İthal Ürünleri NORVEÇ TEKİ TÜRK YATIRIMLAR 1

1) Norveç'le ilgili Genel Bilgiler Resmi adı: Kongeriket Norge/ Norveç Krallığı Yönetim şekli: Anayasal Monarşi, Parlamenter Demokrasi Nüfus: 5.167,000 Dini: Hıristiyanlık (Protestan) Resmi Diller: Norveççe (iki şekilde Bokmål ve Nynorsk) Yaş ortalaması: Son 20 senede yaş ortalaması yükselmiştir. 2014 yılı verilerine göre Yaş ortalaması bayanlar için 83,6 erkekler için ise 79,7 dir. Yaş Grupları 2014 Yaşlara göre nüfus dağılımı 0 17 yaş arası Bay 576 584 Bayan 548 577 18 49 yaş arası Bay 1 153 272 Bayan 1 090 406 50 66 yaş arası Bay 528 652 Bayan 512 843 67 79 yaş arası Bay 227 968 Bayan 249 994 80 89 yaş arası Bay 69 691 Bayan 108 674 90 yaş ve üstü Bay 11 267 Bayan 31 128 Öğrenci sayısı: 269 bindir. Bu sayının 159 363 bayanlar oluşturmaktadır. 2010/2011 öğretim yılında 39 bin öğrenci Üniversite ve Yüksekokul eğitimi tamamlamıştır. Bu bir önceki yıla göre yaklaşık 2 500 lük bir artış vardır. İnternet Kullanıcısı: Norveç' te internet kullanımı %90 ları geçmektedir. Kredi kartı kullanıcı sayısı: Norveç'te 6,2 milyon uluslararası kredi- ve ödeme kartı bulunmaktadır. Yaşayanların tamamına yakını kredi kartına sahiptir. Alış verişlerin tamamına yakını da kartla yapılmaktadır. 2010 yılında 113 milyon işlem yapılmıştır. Toplam yüz ölçümü (göllerde dahil) : Norveç Krallığı olarak toplam: 385 186 km2 Ana Norveç: 323 787 km2, Svalbard: 61 022 km2 Jan Mayen adası: 377 km2 Norveç'te arazinin durumu ( yüzde olarak): İnşaat yapılabilecek alan: 1,4,Tarım alanı: 3,2 Bataklık alanlar: 5,8 Su ve buzullar: 7,0 Ormanlık alan: 38.2 Dağlık alan: 44.4 323 787 km2 ana karaya ve 5 milyon nüfusa sahip Norveç, İzlanda'nın ardından Avrupa'da km2 başına düşen 15 kişiyle en düşük nüfus yoğunluğuna sahiptir. Sert kış iklimi, fakir toprağı ve zor arazi koşullarıyla ülkenin büyük bir bölümü tarım ve yerleşime uygun değildir. Norveç toplam yüz ölçümünün % 3'ü tarım alanıdır. Tarım alanlarının toplam yüz 2

ölçümüne oranı giderek azalmaktadır. Bunun nedeni bu alanlarda inşaat yapılmaktadır. Bu durum araştırmacıların dikkatini çekmektedir. Norveç 12,5 milyon dekar ekilebilir olmayan araziye sahip, ancak bu arazinin % 2'den az bir kısmında iklim bitki yetiştirmeye müsaittir. 2005 2007 yılları arasında 7 500 dekar tarım arazisi tarım dışında başka amaçlar için kullanıma açılmıştır. Nüfusun neredeyse % 80 'i dar yerleşim bölgelerinde ikamet etmektedir. Bu nedenle nüfus yoğunluğu bu bölgelerde km2 başına 1600 kişinin üzerindedir. Bu bölgeler aynı zamanda verimli topraklar olması nedeniyle, kısıtlı tarım alanları yerleşim bölgelerine açılmış olmaktadır. Son yıllarda yol inşaatları, dağ evi inşaatları nedeniyle giderek nüfusun daha az yerleşim bölgesi olan kuzeye doğru dağıldığı gözlenmektedir. Norveç'in nüfusu 100 000 in üzerinde olan büyük şehirleri. Oslo; Nüfusu yaklaşık: 600 000 Bergen: Nüfusu yaklaşık: 260 392 Trondheim; Nüfusu yaklaşık: 173 486 Stavanger; nüfusu yaklaşık: 126 021 Nüfusu 100 000'in altında olan diğer 26 şehri aşağıda yer almaktadır. Kristiansand, Fredrikstad, Tromsø, Sandnes, Drammen, Sarpsborg, Skien, Bodø, Alesund, Sandefjord, Larvik, Arendal, Tønsberg, Porsgrunn, Haugesund, Moss, Halden, Gjøvik, Hamar, Lillehammer, Horten, Mo i Rana,,Kongsberg, Molde, Harstad, Stjørdal Hava alanı ve liman sayısı Norveç'te Avinor adlı devlete bağlı bir şirketin yönetiminde olan 46 adet havaalanı bulunmaktadır. Bunlardan 12 si askeri havaalanı olarak ta kullanılmaktadır Norveç' te 48 tane liman vardır. En büyüğü Oslo Limanıdır. - Oslo Malzeme Limanı genişleme aşamasındadır. Tamamlandığında büyüklüğü 615 dekar olacaktır. - Oslo Limanı Norveç'in kamuya ait en büyük malzeme ve yolcu limanıdır. Normal bir hafta trafiğinde Oslo Limanına 50 ile 70 arasında yük ve yolcu gemisi gelmektedir. 2015 yılından itibaren Oslo Limanının yeni konteyner bölümününü Yıldırım Holding in kuruluşu Yılport AS işletmeye başlamıştır. 3- Bağımsızlık tarihi ve önemli gün ve bayramlar 17 Mayıs Norveç anayasanın kabulü -17 Mayıs 1814 8 Mayıs Norveç'in Alman güçlerinden kurtuluşudur- 8 Mayıs 1945 Bağımsızlık günü İsveç ile Norveç'in Ayrılması- 7 Haziran 1905 17 Mayıs Norveç' in Milli Günü Paskalya Bayramı- 28 Mart -6 Nisa 3

Norveç yerel dini bayramı (Kristi Himmelfartsdag)- 9 Mayıs Noel- 24 26 Aralık 1 Mayıs işçi bayramı Ülkede kullanılan diller (samiler ve diğerleri) Norveç'te Norveççe (Bokmål ve Nynorsk) resmi dildir. Samiler, Norveç ve İsveç'in kuzey kutup dairesi içinde kalan bölgelerinde çok eski tarihlerden bu yana yaşamakta olan bir etnik gruptur. Samilere Laponlarda denilmektedir. Günümüzdeki sayıları 60.000 kadardır ve %70'i Ural dil ailesine bağlı Sami dili olan Laponca konuşmaktadır. Siyasi Partiler 9 Eylül 2013 tarihinde yapılan Genel seçimlerde en çok oy alan sağ partilerdir. Höyre (Sağ Parti) % 26,8, Fremskrittspartiet (Progres Parti) ise % 16,3 oy alarak hükümeti kurmuşlardır. Arbeiderpartiet (İşçi Partisi) % 30,8 oy alarak Meclis'te 55, Sağ Partiler ise toplamda 96 milet vekili çıkarmışlardır. Bu nedenle azınlık sağ koalisyon hükümeti kurulmuştur. Başbakan Erna Solberg Höyre Partisinin Genel Başkanıdır ve Başbakan olmuştur. Ticaret ve Sanayi Bakanı (Monica Mæland) ile Dış İşleri Bakanı (Børge Brende) aynı Partinin üyeleridir. Meclisteki sandalye dağılımı bu şekilde olmuştur; Sol kesimde; Arbeiderpartiet (İşci Partisi) 55, Senterparti (Merkez partisi) 10 ve Sosialistik Venstre (Sosyalistik sol) 7. Sağ kesimde; Höyre (Sağ Parti) 48, Fremskrittspartiet (Progres Parti) 29, Kristelig Folkeparti (Hıristiyan Demokrat Parti) 10 ve Venstre (Sol Parti) 9 sandalye sahibi olmuşlardır. Yeni hükümet 16 Ekim 2013 tarihinde göreve başlamıştır. Önceki 2 dönemde Arbeiderparti (İşçi Partisi) iktidar partisi olarak hükümette yer almıştır. İşçi partisinin Genel Başkanı Jens Stoltenberg iki dönemde de başbakan olarak görev yapmıştır. Mevcut hükümeti kuran partiler içerisinde yer almamıştır, Mecliste 55 koltuk sahibi olarak partisinin politikası yürütmeye çalışmaktadır. Jens Stoltenberg NATO genel sekreterliğine atanmasından dolayı Arbeiderparti (İşçi Partisi) nin Genel Başkanı Jonas Gahr Støre olmuştur. 2014 yılı başında bazı bakanlıkların yapısı değiştirilmiştir. Norveç'te 2014 yılı başında Bakanlıklarda değişiklik yapılacağı mevcut hükümetin kurulması safhasında Başbakan Erna Solberg tarafından Ekim 2013 tarihinde ifade edilmiştir. Bu değişimin nedeni, Bakanlıkların sorumlu olduğu alanları daha net bir şekilde göstermek için yapılacağı hükümet tarafından açıklanmıştır. 2014 yılının başlangıcı itibari ile yapılan değişikliler; Ticaret ve Sanayi Bakanlığı, Ticaret, Sanayi ve Balıkçılık Bakanlığı olarak değiştirilmiştir. Balıkçılık ve Kıyı Bakanlığı kaldırılmış, balıkçılık bölümü Sanayi ve Balıkçılık Bakanlığı çatısı altında toplanmıştır. Şuanda Ticaret, Sanayi ve Balıkçılık Bakanlığında iki bakan görev yapmaktadır. Önceki Ticaret ve Sanayi Bakanı, Ticaret, Sanayi Bakanı olarak görevine devam etmektedir. Önceki Kıyı ve Balıkçılık Bakanı ise Balıkçılık Bakanı olarak Ticaret, Sanayi ve Balıkçılık Bakanlığında görevine devam etmektedir. Kıyı bölümü ise Ulaştırma Bakanlığına bağlanmıştır. Mahalli İdareler ve Bölgesel Kalkınma Bakanlığı ile Devlet ve Kiliseler Bakanlığı birleştirilmiş, bu birlikteliğe Çevre Bakanlığının planlama bölümü de ilave edilerek, yeni bakanlığın adı Mahalli İdareler ve Modernizasyonu Bakanlığı adını almıştır. Yeni bakanlık dokuz önemli müdürlüğü bünyesinde ihtiva etmektedir. Bu bakanlıkta Norveç Konut Politikaları, İlçe ve Bölgesel Kalkınma, Mahalli 4

İdareler ve Seçim İşleri bölümleri bulunmaktadır. Kilise işleri Kültür Bakanlığına bağlanmıştır. Çevre Bakanlığı 2014 yılının ilk gününden itibaren İklim ve Çevre Bakanlığı olarak görevine devam etmektedir. Bu Bakanlığa Maliye Bakanlığından iklim kotaları işleri ile Dışişleri Bakanlığı bünyesinde bulunan orman işleri bölümü bağlanmıştır. Çalışma Bakanlığı, Çalışma ve Sosyal Bakanlığı olarak görevine devam edecektir. Innovation Norway GEO'su Gunn Ovesen 31 Aralık günü görevinden ayrılmıştır. Bu göreve Anita Krohn Traaseth getirilmiştir. Innovation Norway in kuruluşunda atanan Gunn Ovesen bu görevi 10 yıldır sürdürmüştür. Daha önce Innovation Norway in İstanbul Müdürü olan Peter Almklov Kuruma Direktör olarak atanmıştır. Norveç Ticaret, Sanayi ve Balıkçılık Bakanın ( Ticaret ve Sanayiden sorumlu) Özgeçmişi: Adı Soyadı Doğum tarihi Eğitim : Monica : Mæland : 1968, Evli iki çocuk sahibi : Bergen Üniversitesi Hukuk mezunu 2013- : Ticaret ve Sanayi Bakanı 2003-2013 : Bergen Şehrinin Konsey lideri/ City council leader 1999-2003 : Bergen Şehrinin Konsey üyesi / Mayor of Bergen kommune 1994-1999 : Avukat 1994 : Hordaland bölgesinin sağ AB çalışanı. Norveç Ticaret, Sanayi ve Balıkçılık Bakanın ( Balıkçılıktan sorumlu) Özgeçmişi Elisabeth Aspaker Minister of Fisheries Born:16.10.1962 E-mail:postmottak@fkd.dep.no Telephone:+4722246400 Fax: +4722 24 95 87 Akademik Geçmişi Tromsø College of Education (General Teacher Training) 1981 1984 Media Studies and Mathematics, Volda University College/Tromsø College of Education 1984 1985 5

Management and Organisation, Harstad University College, 2001 2004 Parlemantodaki geçmişi; Representative No. 7 for Troms, 2005 2009, Conservative Party (Høyre) Representative No. 4 for Troms, 2009 2013, Conservative Party (Høyre) Representative No. 2 for Troms, 2013 2017, Conservative Party (Høyre) Hükümetteki Görevleri Personal Secretary, Ministry of Justice and the Police, 20.10.1989 03.11.1990 Political Adviser, Ministry of Education and Research, 30.10.2001 18.06.2004 State Secretary, Ministry of Health and Care Services, 18.06.2004 30.09.2005 Norveç Ticaret ve Sanayi ve Balıkçılık Bakanlığı Bakan Yardımcısı: Adı : Dilek Soyadı : Ayhan Doğum tarihi : 1979 Eğitim : Mühendis Pozisyonu : Müsteşar ( Türkiye kökenli Norveç vatandaşıdır ) Telefon : +47 22 24 01 08 e-posta : day@nhd.dep.no 2013 : Ticaret ve Sanayi Bakanlığı Müsteşarı 2012 : OXLO-ödülünü kazandı. Çok kültürlü gençlerin Norveç toplumuna kazandırma çabalarından dolayı verilen ödüldür. Norveç Tarihinde İlk kez Norveç Kralı Türkiye yi Ziyaret etti Norveç Kralı H.M. Kong Harald ve eşi H.M. Dronning Sonja nın Ülkemizi Ziyareti tarihi bir olay olarak bilinmektedir. Türkiye'yi ilk kez ziyaret eden Majestelerine, bu ziyaretlerinde 120 iş adamı eşlik etmiştir. 4 9 Kasım 2013 tarihlerinde Ülkemizi ziyarette bulunan Majestelerine eşlik eden iş adamları Norveç ekonomisinin en önemli sektörlerini temsilen Türkiye'ye gelmişlerdir. İş adamları heyetindeki bu sayının şimdiye kadar Majestelerinin ziyaretine eşlik eden en kalabalık iş adamları heyeti olduğu ifade edilmektedir. Ziyarette, 5 Kasım tarihinde Ankara'da enerji toplantısı yapılmıştır. Bu toplantıda Norveç- Türkiye enerji alanındaki işbirliğine ilişkin mutabakat zaptı imzalanmıştır. Bu mutabakat zaptına Türkiye adına Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız, Norveç adına ise Dışişleri Bakanı Borge Brende imza atmıştır. Aynı gün Başbakanımız tarafından Majestelerinin onuruna verilen yemekte; 1 Nisan 1992 tarihinde Norveç ve Türkiye arasında imzalanarak yürürlüğe girmiş bulunan mevcut EFTA Anlaşmasının günümüz koşullarına göre yeniden değerlendirilerek, hizmetler sektörü ticaretinin de dahil edilerek geniş kapsamlı yeni EFTA- Türkiye Anlaşmasının oluşturulması konusunda Norveç Sanayi ve Ticaret Bakanı Monica Mæland ile Ekonomi Bakanı Zafer Çağlayan arasında mutabakata varılmış ve hemen müzakerelere geçilmesi istenilmiştir. Bu Anlaşmanın Müzakereleri 9 Aralık 2013 günü Cenevre'de başlamıştır. 6 Kasım günü İstanbul Çırağan otelinde yapılan toplantıda Türkiye - Norveç İş Konseyi Anlaşması Başbakan yardımcısı Ali Babacan ve Norveç Sanayi ve Ticaret Bakanı Monica Mealend himayelerinde TOBB ve Innovation Norway tarafından imzalanmıştır. İmza töreninden sonra Denizcilik, Balıkçılık, Mimarlık ve Tünel İnşaatı konularında iki ülke iş 6

adamlarının katıldığı seminerler yapılmıştır. Bu seminerlerde potansiyel projeler ve işbirliği imkanları tanıtılmıştır. JETCO Anlaşması (Ekonomik ve Ticari Ortaklık Komisyonu Anlaşması) taslağı Norveç Sanayi, Ticaret ve Balıkçılık Bakanlığına iletilmiştir. Anılan Norveç Bakanlığınca Anlaşma taslağı incelenmiş ve Büyükelçiliğimiz ve Müşavirliğimizce Ekonomi Bakanlığımıza gönderilmiştir. 2015 yılı içerisindeanlaşmanın imzalanarak yürürlüğe girmesi beklenmektedir. NORVEÇ EKONOMİSİ 2014 VE GELECEK YILLARA YANSIMASI 2014 yılı sonbaharda görülen petrol fiyatlarındaki ani düşüş ülke ekonomisini olumsuz etkileyerek büyüme tahminlerinin aşağı doğru inmesine neden olmuştur. Bunun nedeni ülke ekonomisinin ana eksenini petrol ve doğal gaz sektörünün oluşturmasıdır. Devlet gelirlerinin çok büyük bir bölümünün bu sektörde yapılan faaliyetlerden elde edilmesi nedeniyle, tüm yarırımlar bu sektöre ve bu sektörlerle doğrudan çalışan sektörlere yapılmıştır. Bu nedenle bu sektörlerde yaşanan petrol fiyatlarının % 50 den fazla düşmesi ülke ekonomisini ciddi şekilde etkilemiştir. Geçen 4 yılda varili 100 USD üzerinde syreden petrol fiyatları 2014 yılı Kasım ayında 70 USD seviyelerine düşmüştür. 2008 yılından beri bu büyüklükte bir düşüş ilk kez görülmektedir. Norveç ekonomisinin itici gücü petrol üretimi ve petrol üretimi için yapılan yatırımlardır. Norveç li yetkililere göre; 2008 yılında petrol fiyatları global krizin etkisiyle düşmüştür. Ancak bu kez düşme nedeni tamamen global krizden kaynaklanmamaktadır. Fiyatlardaki düşmenin nedeni zayıf global büyüme ile birlikte çok fazla kaynaklardan yapılan ve giderek artan petrol arzıdır. Bu nedenle 2014 yılının üçünçü çeyreğinde büyüme oranı % 0,4 olarak gerçekleşmiştir. Daha önceki çeyreklerde görülen %1,2 oranının çok altındadır. Bu durum tamamen tabi nedenlerden kaynaklanmakta ve Norveç in yapabileceği fazla bir şey yoktur. Düşük petrol fiyatlarının gelecek dönemlerdeki seyri ülke ekonomisine doğrudan olumsuz bir şekilde yansıyacaktır. Petrol sanayinden gelen düşük talep ve hane halkının alım gücünde düşme ekonomide açık bir şekilde aşağı yönlü bir seyre yol açmaktadir. Yapısal petrol dışı kamu açığı ve daha düşük faiz oranı Norveç GDP sinde 2015 yılında % 1 artışa neden olacağı tahmin edilmektedir. İşsizlik oranının ise % 4 seviyelerini geçeceği tahmin edilmektedir. Ekonomik faaliyetlerde 2015 yılında görülecek düşmeye rağmen, uluslararası ekonomik şartlarda görülecek olumlu gelişmenin Norveç ekonomisindeki büyümeye katkı sağlayacağı bununda 2016 yılında hissedilerek toparlanmaya yola açacağı yetkiller tarafından ifade edilmektedir. Petrol faaliyetleri talebinde düşüş Yılın ilk üççeyreğinde petrol sanayinde bir değişiklik gözlenmemiştir. Son çeyrekte petrol fiyatlarındaki sert düşüş petrol firmalarını devam etmekte olan projelerin ve faaliyetlerin yapımında düşük maliyete odaklanmalarına yol açmıştır. Bu durum gelecek yıllara ilişkin yatırım faaliyetlerinde de bir düşüş beklentisine firmaları itmiştir. Buna göre 2015 yılı projeksiyonunda da bu sektörde yatırımlarda % 13, 2016 yılında ise % 7 lik bir düşüş öngörülmektedir. Tahminlere göre petrol fiyatlarının varil fiyatının 70 USD civarında ser edeceği, 2015 yılı ilkbaharından itibaren hafif artışlarla 2017 yılında 80 USD seviyelerine ulaşacağı beklenmektedir. Petrol sanayindeki düşüş GDP de önemli bir düşüşe yol açacaktır. 7

Bu durum hane halkı gelirlerini olumsuz etkileyerek tüketim talebinde de daralmaya yol açacağı beklentisi hakimdir. Norveç in ticari partnerlerinde de 2014 yılında ekonomik büyümelerinde 2013 yılına göre yavaşlama görülmüştür. Ancak petrol fiyatlarındaki düşme önümüzdeki yıllarda bu ülkelerde büyümeyi güçlendirecektir. 2014 yılındaki düşük faiz oranları 2015 yılı içinde de düşme seyrini devam ettirecektir. Düşük Norveç Kronu rekabeti artıracaktır 2013 yılının ikinci yarısından itibaren ciddi düşme eğilimine giren Kron rekabet maliyetinin azalmasına yardım etmektedir. 2014 yılının ikinci yarısında ikinci ve üçüncü çeyrekte ihracattaki artışın en önemli etkenidir. 2015 yılı ilkbahar ayında diğer para birimlerine karşı küçükte olsa bir artış göstereceği düşünülmesine rağmen, önümüzdeki yıllarda Kron un diğer para birimleri karşısında güçsüzşüğü devam edecektir. Bu durumun önümüzdeki dönemlerde Norveç ihracatına ve dolayısıyla büyümeye olumlu katkıda bulunacağı düşünülmektedir. Parasal ve Mali politikaya uyarıcı etkisi Düşük ekonomik faaliyetlerin faizler üzerinde düşme yönünde etkisi olmaktadır. Bunun sonucunda politika faizinde % 0,5 oranında bir düşüklük beklenmekte ve buna bağlı olarak para piyasalarında % 1,2 oranında bir düşüşün görüleceği öngörülmektedir. Aynı şekilde bankaların faiz oranları marjında düşüş görüleceği beklenmektedir. Buna ilaveten morgage oranlarında düşüş yaşanacaktır. Düşük hane halkı geliri nedeniyle tüketimde azalma olacaktır. Ekonomik faaliyetlerdeki durgunluk yıllık gelirlerde düşüşe yolaçacağı, bunun da 2015 yılında % 3,1 olacağı beklenmektedir. Bununla birlikte zayıf Kron tüketici fiyat endeksini % 2,1 oranında artıracağı tahmin edilmektedir. Düşük faiz oranlarına rağmen, hane halkı tüketiminde 2014 yılında % 2,1, 2015 yılında ise % 1,4 düşme beklentisi vardır. Kısa dönemde ev fiyatlarında düşme görülecektir. Petrol fiyatlarında 2014 yılının son çeyreğinde görülen düşme hane halkında geleceğe ilişkin kaygı yaratmış ve muhtemel ev alma taleplerini ertelemek durumunda kalmalarına yol açmıştır. Bu durum konut piyasasında görülen talepteki daralma ile son çeyrekte teyit edilmektedir. 2015 yılında konut fiyatlarında özellikle ikinci altı aylık dönemde görülmesi beklenmektedir. Yüksek İşsizlik Düşük üretim önümüzdeki iki yılı içerisinde yeni yatırımların devreye girmesi ile istihdamda çok az bir artış sağlayacağı düşünülse bile, iş gücünde azalma ve göçmen işçilerde düşüş işsizliği artıracaktır. 2015 ve 2016 yıllarında işsizliğin % 4 ün üzerinde olması muhtemeldir. Ekonomik Büyüme 2014 yılının üçüncü çeyreğinde % 0,4 büyüyen ekonomi 4. Çeyrekte belirgin bir şekilde % 1,2 düşmüştür. 2014 yılındaki büyüme tamamen doğal olarak Norveç dışında meydan gelen 8

faktörlerden güçlü bir şekilde son çeyrekte olumsuz etkilenmiştir. Doğal olarak petrol fiyatlarındaki düşüş sektöre yapılan yatırımları da gelecek yıllarda olumsuz etkileyecektir. Aşağıda Norveç İstatistik Kurumu Statistics Norway tarafından hazırlanan 2014 yılı ilk 3 üççeyreğe ilişkin Ödemeler Dengesi Tablosu ve Grafiği İngilizce lisanında yer almaktadır. Balance of payments. NOK million 3rd quarter 2013 4th quarter 2013 1st quarter 2014 2nd quarter 2014 3rd quarter 2014 Current account balance 67 237 90 407 101 502 55 348 52 256 Balance of goods and services 61 135 88 078 95 345 59 845 41 630 Balance of income and current transfers 6 102 2 329 6 157-4 497 10 626 Capital transfers to abroad, net 144 300 736 257 39 Net lending, current account 67 086 90 099 100 754 55 089 52 217 Direct investment -24 458 44 423 41 492-6 452-19 637 Portofolio investment 73 076 55 392 62 778 69 542 17 024 Other investments -24 809 1 497-1 270 60 994 5 130 Reserve assets (IMF breakdown) 2 897-15 231 24 870 4 521 25 922 Net lending, financial account 26 706 86 081 127 870 128 605 28 439 Net errors and omissions 40 380 4 018-27 116-73 516 23 778 NORVEÇ TEMEL SEKTÖRLERİ VE DIŞ TİCARETİ Norveç İstatistik Kurumunun yayınladığı klasik tablolarda dış ticaret rakamları toplam olarak gösterilmesinin yanında; petrol, gaz ve gemi ve petrol platformlarına ilişkin rakamlar toplam rakamların içinde yer almasına rağmen ayrıca gösterilmektedir. Bu durum sektörlerin 9

ekonomideki öneminin yanında özellikle gemicilik sektörünün tarihsel ve kültürel öneminden kaynaklandığı ifade edilmektedir. Aşağıdaki bölümlerde detaylı tablolar yer almaktadır. DIŞ TİCARET ( MAL) NOK Million ORAN ( %) ORANDA DEĞİŞİKLİK( %) 2014 2014 2013-2014 ithalat 560 723 100.0 6.2 Gemi ve petrol platformu 10 757 1.9-1.3 İHRACAT 897 810 100.0-0.9 Ham petrol 269 601 30.0-3.0 Doğal gaz 224 988 25.1-9.5 Doğal gaz (kondanse) 8 007 0.9-3.2 Gemi ve petrol platformu 7 099 0.8 1.5 TİCARET DENGESİ 337 087-11.0 Kaynak: Statistic Norway Tablodan da görüleceği üzere 2014 yılı ticaret fazlası 337.1 milyar NOK olarak gerçekleşmiştir. Bu fazlalık 2013 yılıyla mukayese edildiğinde % 11 oranında düşüktür. Petrol ve doğal gaz ihracatı toplam mal ihracatının % 55.1 ine tekabül etmektedir. 2013 yılı ile mukayese edildiğinde % 6.1 oranında düşüktür. Balık ve balık ürünleri, metal,endüstriyel makinalar ihracatında bir önceki yıla göre % 6.5 artarak 388.1 milyar NOK seviyesine ulaşmıştır. Petrol ve doğal gaz fiyatlarında ve ihracatında önemli düşüş 2014 yılı doğal gaz ihracatında bir önceki yıla göre % 9,5 oranında düşük görülerek NOK 225 milyar olarak gerçekleşmiştir. Gaz ihracatındaki düşüşün nedeni dünya pazarlarında fiyatlarda görülen düşmeden kaynaklanmakta olup, ortalama fiyat, 2013 yılı ile karşılaştırıldığında % 11 daha düşük olmuştur. 2014. İhraç edilen toplam gaz miktarı hacim olarak 102,6 billion cubic metredir. Hacim olarak bir önceki yıla göre % 1,2 oranında düşmüştür. Ham petrol ihracatı da düşük fiyatlardan etkilenerek, 2013 yılına göre % 3 oranında düşerek, NOK 270 milyon olarak gerçekleşmiştir. Ham petrol fiyatları Haziran ayından itibaren keskin bir düşüş göstermiştir. Bu durum bu tarihten itibaren ihracatı olumsuz etkilemiştir. Geçen yılla yaklaşık aynı hacimde ihracat yapılmasına rağmen ( 434 milyon varil ) Haziran ayında fiyatlarda yaşanan düşüşle ihracatta gelir kaybına neden olmuştur. Balık ihracatında rekor artış Geleneksel ürünler ihracatında en büyük artış, balık ihracatında yaşanmıştır. 2014 yılı ihracatı aynı zamanda şimdiye kadar ki en büyük ihracattır. 2013 yılına göre % 11,6 artış göstermiştir. Toplam ihracat NOK 67 milyar olarak gerçekleşmiştir. Norveç in en büyük ihracat pazarı Rusya 2014 yılında kapanmıştı. Buna rağmen balık ihracatında büyük bir başarı yaşanmıştır. 10

Metal ihracatında artış 2014 yılında metal ihracatı bir önceki yıla göre % 12,6 artarak NOK 53,3 milyar olmuştur. Öte yandan işlenmiş metal ihracatında % 22,3 oranında düşüş yaşanmıştır. Endüstriyel makineler ihracatında da bir önceki yıla göre % 9,2 oranında artış yaşanarak NOK 48,8 milyara ulaşmıştır. İthalatta rekor artış 2014 yılında toplam ithalatta rekor yaşanarak NOK 560,7 milyar a ulaşmıştır. 2013 yılına göre % 6,2 artış yaşanmıştır. Elektrikli araba ithalatı iki katına yükselmiştir. Makine ve ulaşım ekipmanları ana grup ithalatı NOK 219,7 milyar olmuştur. Bir önceki yıla göre NOK 15,7 artmıştır. Bu tutar % 7,5 e tekabül etmektedir. Karayolu araçları NOK 56,1 milyar, diğer sanayi makineleri ithalatı NOK 32,3 milyar ve elektrikli makineler ithalatı NOK 30,6 milyar olmuştur. Otomobil ithalatı 194 000 adet, NOK 34,9 milyar olarak bir önceki yılın ithalatının çok az altındadır. İthal edilen otomobillerin ortalama fiyatı geçen yılın fiyatlarını çok üzerindedir. Elektrikli otomobillerin ithalatı iki misli artmıştır. Bunun nedeni şehir içerisinde ücretsiz şarj, özel parkların bulunması ve otobüs ve taksiler için ayrılan özel yoldan elektrikli araçlarında yararlanmasıdır. Diğer ulaşım ekipmanları ithalatı % 13,9 artarak NOK 28,2 milyar olmuştur. Bu mal grubunun içerisine diğerlerinin yanında gemiler, uçaklar ve petrol platformları girmektedir. Temmuz ayında NOK 4,7 milyar petrol platformu ithal edilmiştir. Geçen yıla göre artışın nedeni bu ithalattır. Tekstil, konfeksiyon, ayakkabı ve mobilya ithalatında artış Tekstil, konfeksiyon, ayakkabı, mobilya ithalatında 2013 yılına göre NOK 2 milyar artış meydana gelerek toplamda NOK 35 milyar olmuştur. Mobil telefone, bilgisayar ve tablet ithalatında artış görülmemiştir. 2.7 milyon mobil telefon, 1,8 milyon bilgisayar ve tablet ithal edilmiştir. Bu elektronik aletleri genellikle 7 yaşından itibaren tüm Norveçliler kullanmaktadır. Metal ithalatında artış 2014 yılında ana imalat sanayi ürünleri ithalatında 2013 yılına göre NOK 9,3 milyar artış görülerek NOK 85,7 milyar olmuştur. İthalatın artışındaki önemli neden demir ve çelikten mamuller hariç, diğer metal mamullerde gerek hacim gerekse fiyat olarak artışı olmasıdır. Metal cevheri ve hurda ithalatında artış Sanayide kullanılan ham metal cevheri ve hurda ithalatı bir önceki yıla göre yaklaşık NOK 2.1 milyar artarak NOK 32.4 milyara ulaşmıştır. Avrupa Norveç in en büyük ticaret ortağıdır. 11

İhracatın % 60 ından fazlası her yıl olduğu gibi bu yılda AB ye yapılmıştır. AB ye yapılan ihracat bir önceki yıla göre % 6,1 oranında artarak NOK 241 milyar olmuştur. Hollanda en fazla ihracat yapılan AB ülkedir. Bu ülkeyi İsveç ve Birleşik Krallık (İngiltere) takip etmektedir. İthalatta gemi ve petrol platformları hariç, en fazla ithalat Avrupa dan yapılmıştır. Bu ülkelerden yapılan toplam ithalat NOK 381,3 milyardır. 2013 yılına göre % 4,6 artış yaşanmıştır. En fazla ithalat sırasıyla İsveç, Almanya, Birleşik Krallık ve Danimarka dan yapılmıştır. Avrupa ülkelerinden yapılan ithalatta başlıca kalemleri; çeşitli makineler, otomobil, metal mamuller, meyve ve sebze, ilaç ve mobilya oluşturmaktadır. Çin ve Asya ile artan ticaret Asya ülkelerinden yapılan ithalat 2013 yılına göre % 12,1 artarak NOK 94,8 milyar olmuştur. Bu değerin içerisinde gemi ve petrol platformu ithalatı dahil değildir. Asya ülkeleri içerisinde en fazla ithalat yapılan ülke Çin dir. 2014 yılında Norveç in toplam ithalatının % 9,6 sı Çin den yapılmıştır. 2013 yılına göre % 11,8 artış göstermektedir. Norveç in asya ülkelerinden yaptığı ithalatta önemli kalemler mobil telefonlar, bilgisayar, tablet ve makineler ve konfeksiyon ürünleri gelmektedir. Asya ya yapılan ihracat ise 2013 yılına göre % 12,6 artarak NOK 72,5 olmuştur. Benzer şekilde Çin e yapılan ihracatta % 24,1 oranında artış yaşanarak NOK 20 milyar olmuştur. Çin e yapılan ihracattaki en büyük artış sanayi makinelerinde, kimyasal ürünler ve balıkta görülmektedir. Kuzey Amerika ile yapılan ticarette artış 2014 yılında Kuzey Amerika dan yapılan ithalatta artış görülmüştür. ABD ve Kanada ile yapılan ithalat % 20 oranında artmıştır. ABD den yapılan ithalat NOK 34 milyar, Kanada dan yapılan ithalat ise 14 milyardır. Bu ülkelerden genellikle sanayi ürünleri; makineler ve teknik aletler ve araçlar ithal edilmektedir. ABD ye yapılan ihracatta 2013 yılına göre % 10,4 oranında artış yaşanarak ihracat NOK 28 milyar olmuştur. BRIC ülkeleriyle ticaret Norveç 2014 yılında BRIC ülkelerinden: Güney Afrika hariç, Brezilya, Rusya, Çin ve Hindistan dan bir önceki yıla göre daha fazla ithalat yapmıştır. Güney Afrika dan yapılan ithalat 2007 yılındaki en düşük seviyededir. Norveç Güney Afrika dan sebze ve meyve, semir dışı metaller ve çelik ve metal cevheri ithal etmektedir. Hindistan dan ithalat 2013 seviyesinde olup genellikle tekstil ve konfeksiyon mamulleri ithal edilmektedir. Brezilya dan kahve, tarım ürünleri, hammadde ithal etmektedir. Rusya dan kimyasal ürünler, plastik mamuller, demir ve çelik dışında metaller, mineral yağlar ile bitkisel ve hayvansal yağlar ithal edilmektedir. Aşağıdaki grafik ve tablolar Norveç in dış ticaretini göstermektedir. 12

NORVEÇ'İN DÜNYA İLE MAL TİCARETİ METAL SEKTÖRÜ Norveç'in Metal ürünler ticareti 2011 2012 2013 2014 İthalat 3.518 3.969 4.034 4.240 İhracat 1.185 1.268 1.851 1.341 KİMYA SEKTÖRÜ Norveç'in Kimyasal ürün Ticareti 2011 2012 2013 2014 İthalat 8.905 8.455 8.599 8.663 İhracat 8.158 6.993 7.070 7.257 13

AHŞAP, KAĞIT VE KAĞIT HAMURU SEKTÖRLERİ Ağaç Ürünler (mobilya hariç) Norveç'İn Ağaç Ürünleri Ticareti 2011 2012 2013 2014 İthalat 957 997 1.061 1.045 İhracat 240 202 186 195 Norveç'İn Kağıt, Karton ve Diğer Kağıt Ticareti 2011 2012 2013 2014 Kağıt, Karton ve Diğer Kağıt Mamuller İthalat 1.337 1.243 1.231 1.203 İhracat 1.109 842 752 711 DENİZCİLİK SEKTÖRÜ Norveç'in Yeni Gemi İthalatı 2011 2012 2013 2014 Yeni Gemi İthalatı 1.174 1. 227 1.407 738 Norveç'in Kullanılmış Gemi İthalatı 2011 2012 2013 2014 Eski Gemi İthalatı 352 224 314 229 İNŞAAT SEKTÖRÜ Norveç'İn İnşaat ve yapı Malzemeleri İthalatı ve İhracatı İnşaat ve yapı İthalat 9.081 9.742 9.974 10.444 Malzemeleri İhracat 3.948 3.959 4.448 3.853 14

Norveç'in Prefabrik yapı İthalatı ve İhracatı 2010 2011 2012 2013 2014 Bin Bin Bin Bin Bin İthalat 263.407 356.368 434.075 533.231 515.212 İhracat 49.320 44.290 41.386 17.755 41.190 Norveç te Müteahhitlik Firmalarınca Başlanmış ve Bitirilmiş Konut Sayısı YILLAR Başlanmış Bitirilmiş 2011 27. 735 20. 046 2012 30.189 26. 267 2013 30. 450 28.496 2014 27.250 28.100 Norveç'te Bina Cinslerine göre Tamamlanmış Yapıların m2 Büyüklükleri 2011 2012 2013 2014 Konut 15.845 47.073 56.117 45.222 Yazlık Konut 426.423 444.691 436.290 435.386 Fabrika 130.392 176.169 63.624 57.003 Tamirhane 124.221 183.960 128.102 188.386 Diğer endüstriyel yapılar 164.265 257.722 143.195 196.645 Depo 324.989 258.575 244.226 228.977 Ofis ve İdari binalar 134.147 455.562 283.696 193.405 AVM ve depoları 215.055 263.452 351.867 293.244 Benzin İstasyonları 6.461 4.533 2.957 2.142 Demir yolu ve istasyonları 452 1.833 3.517 788 Paket Terminalleri 540 764 16.142 95.568 Posta terminalleri 4.417 16.804 4.287 4.189 Otel 110.782 84.382 28.296 145.410 Restaurant ve kafe 9.093 5.465 3.516 4.849 Ana okulu 88.301 62.910 59.929 78.141 İlköğretim okulu 59.601 53.829 89.292 68.717 Orta okul 26.598 32.269 32.031 38.773 Liseler 64.274 63.883 66.834 37.224 Universite ve yuksek okul yapıları 18.519 28.167 31.767 77.951 Spor sahaları 96.181 87.857 90.705 82.730 Hastane 33.747 9.477 30.942 10.821 Yaşlı bakım evleri 20.222 9.421 46.211 7.644 15

Hapishane 238 1.089 2.512 658 Norveç in Ticareti ve Ticarette Önemli Kalemler: NORVEÇ'İN DÜNYA İLE TİCARETİ 2010 2011 2012 2013 2014 İthalat 77.365 90.665 87.225 90.159 89.004 İhracat 130.483 160.177 160.776 153.279 142.510 Ticaret Hacmi 207.848 250.842 248.001 243.438 231.514 Fası l NORVEÇ İTHALATINDA ÖNEMLİ KALEMLER 2011 2012 2013 2014 Kalemler 78 Kara Yolu Araçları 8.809 8.857 9.354 8.897 33 Mineral yakıtlar, mineral yağlar 4.663 5.043 5.617 4.244 74 Diğer endüstriyel makineler ve ekipmanlar 4.202 4.674 4.976 5.131 77 Elektrikli Makine ve Cihazlar 4.234 4.294 4.674 4.853 79 Diğer Taşıt Araçları (Gemi Dahil) 6.212 4.143 4.480 4.470 89 Çeşitli mamul eşya 4.205 4.094 4.123 4.038 69 Metal ve mamuller 3.525 3.984 4.036 4.240 72 Makineler(Özel Bazı Sanayi Grupları İçin) 3.455 3.574 3.771 3.691 76 Haberleşme Cihazları 3.267 3.299 3.387 3.339 28 Maden cevherleri ve metal atıklar 4.950 3.781 3.260 3.278 84 Giyim ve Giyim Aksesuarları 2.894 2.676 2.807 2.737 75 Büro makineleri, veri işleme ekipmanları 2.838 2.797 2.755 2.669 67 Demir Çelik 2.401 2.396 2.230 2.564 82 Mobilya ve Aksesuarları 1.996 2.106 2.081 2.123 54 Tıp ve Eczacılık ürünleri 1.931 1.955 1.951 2.116 87 Bilimsel ve Teknik Cihazlar 1.778 1.799 1.936 2.107 05 Sebze ve Meyveler 1.420 1.455 1.618 1.593 71 Güç Üreten Makineler ve Teçhizatları 1.517 1.529 1.386 1.529 68 Demir Dışı Metaller 2.129 1.598 1.349 1.412 Liste Toplam 66.426 64.054 65.791 65.031 Genel Toplam İthalat 90.826 87.525 90.159 89.004 16

Fasıl NORVEÇ İHRACATINDA ÖNEMLİ KALEMLER 2011 2012 2013 2014 Kalemler 33 Mineral yakıtlar, mineral yağlar 68.435 63.775 57.368 51.722 34 Gaz (Tabii ve İşlenmiş) 39.960 47.930 44.882 39.237 03 Balıklar ve Denizde Yaşayan Kabuklular 9.305 8.760 10.285 1.0662 68 Demir Dışı Metaller 8.288 6.873 6.099 6.439 74 Diğer endüstriyel makineler ve ekipmanlar 2.448 2.854 3.263 3.435 72 Makineler (Özel Bazı Sanayi Grupları İçin) 2.224 2.715 2.735 2.499 77 Elektrikli Makine ve Cihazlar 2.137 2.155 2.434 2.281 87 Bilimsel ve Teknik Cihazlar 1.665 1.929 2.058 2.131 67 Demir Çelik 2.255 2.144 1.968 2.024 51 Organik Kimyasallar 1.618 1.608 1.960 1.959 59 Kimyasal madde ve ürünleri 3.017 2.225 1.957 1.932 69 Metal ve Mamüller 1.187 1.284 1.890 1.341 79 Diğer Taşıt Araçları (Gemi Dahil) 2.020 1.675 1.690 1.850 71 Güç Üreten Makineler ve Teçhizatları 1.135 1.272 1.240 1.401 89 Çeşitli mamul eşya 1.181 1.260 1.116 1.029 52 Organik olmayan kimyasallar 1.276 1.012 988 1.069 28 Maden cevherleri ve metal atıklar 906 1.154 945 892 78 Kara Yolu Araçları 878 830 869 873 76 Haberleşme Cihazları 1.184 867 815 832 57 İşlenmemiş Plastik 939 827 762 772 64 Kağıt, Katron ve Diğer Kağıt Mamülleri 1.111 845 752 711 25 Kağıt Hamuru ve Selüloz 659 544 501 359 32 Kömür, kok kömürü ve briket 206 1.339 182 136 Liste Toplam 154.034 155.877 146.759 135.586 Genel Toplam 160.463 161.330 153.278 142.510 17

TÜRKİYE - NORVEÇ TİCARETİ Türkiye ile Norveç araındaki ticaret rakamları önemli kalemler bazında aşağıdaki tablolarda yer almaktadır. NORVEÇ-TÜRKİYE TİCARETİ 2010 2011 2012 2013 2014 Norveç in İthalatı 553 691 769 965 880 Norvç in İhracatı 524 896 902 901 1.002 Ticaret Hacmi 1.077 1.587 1.671 1.866 1.882 NORVEÇ İN TÜRKİYE YE İHRACATINDA ÖNEMLİ KALEMLER 2011 2012 2013 2014 Fasıl Kalemler Bin Bin Bin Bin dolar 34 Gaz (Tabii ve İşlenmiş) 350.247 534.903 408.458 534.829 68 Demir Dışı Metaller 51.712 52.447 85. 964 67. 401 03 Balıklar ve Denizde Yaşayan Kabuklular 77.328 67. 413 74. 439 75. 865 57 İşlenmemiş Plastik 46.353 54. 351 57. 534 51. 087 67 Demir Çelik 34.710 27. 252 34. 347 24. 964 72 Makineler (Özel Bazı Sanayiler Grupları İçin) 13.345 19. 136 32. 825 31. 253 74 Diğer endüstriyel makineler ve ekipmanlar 19.230 18. 047 32. 635 28. 591 76 Haberleşme Cihazları 3. 940 6. 516 28. 676 7. 716 41 Hayvansal Yağlar 18. 966 22. 394 25.555 30. 501 87 Bilimsel ve Teknik Cihazlar 10.501 14. 513 15. 779 13. 820 71 Güç Üreten Makineler ve Teçhizatları 15. 037 11. 042 12. 249 17. 838 59 Kimyasal madde ve ürünler 4.158 3. 065 9. 320 10. 329 69 Metal ve Mamüller 7. 644 6.999 8. 442 10. 197 77 Elektrikli Makine ve Cihazlar 11. 407 8. 752 8. 073 14. 347 64 Kağıt, Karton ve Diğer Kağıt Mamulleri 21. 968 14. 059 6.439 6. 306 65 Tekstil, iplik ve Kumaş 4. 607 3.241 6.365 3. 830 21 Deri ve postlar 10.974 3. 154 6.144 5. 475 52 Organik olmayan kimyasallar 9. 716 3. 861 5. 755 6. 212 53 Boyama ve Renklendirme Maddeleri 2. 371 3. 162 4. 942 6. 573 18

78 Kara Yolu Araçları 4. 045 5. 548 4. 659 6 577 89 Çeşitli mamul eşya 33. 755 3. 400 2. 942 16.124 25 Kağıt Hamuru ve Selüloz 971 2. 530 2. 779 325 51 Organik Kimyasallar 1. 047 7. 367 2. 623 10. 443 58 İşlenmiş Plastik 2. 734 2. 429 1. 857 2. 423 26 Tekstil, Elyaf ve atıkları 971 1. 344 1. 237 1. 244 27 Ham Gübre ve Mineral 1. 646 1. 130 1. 181 549 81 81 Prefabrik yapılar 178 1. 276 1. 002 1. 492 79 79 Diğer Taşıt Araçları (Gemi Dahil) 2. 419 173 268 2. 321 Liste Toplam 752.985 899. 504 882. 489 988. 632 Genel Toplam 897. 500 905. 000 900. 851 1.002.381 NORVEÇ IN TÜRKİYE DEN İTHALATINDA ÖNEMLİ KALEMLER 2011 2012 2013 2014 Fasıl Kalemler Bin Bin Bin Bin 79 Diğer Taşıt Araçları (Gemi Dahil) 45. 912 123. 415 260. 688 230. 795 84 Giyim ve Giyim Aksesuarları 216. 922 222. 415 228. 508 214. 223 78 Kara Yolu Araçları 112. 330 115. 850 139. 044 131. 403 89 Çeşitli mamul eşya 23.478 12. 513 39.536 11. 375 77 Elektrikli Makine ve Cihazlar 42.199 45. 879 39. 462 52. 669 05 Sebze ve Meyveler 32.082 33. 209 36. 233 38. 592 65 Tekstil iplik, kumaş, 26. 519 25. 720 25. 796 24. 546 66 Metalik olmayan mineraller 21. 910 22. 810 24. 515 22. 973 76 Haberleşme Cihazları 34. 216 41. 072 22. 989 18. 448 69 Metal ve Mamüller 11. 333 16. 374 21. 119 21. 808 74 Diğer endüstriyel makineler ve ekipmanlar 12. 764 12. 088 17. 799 20. 008 72 Makineler (Özel Bazı Sanayi Grupları ) 6. 542 3. 458 11.777 4. 898 62 Kauçuk 7.005 8. 528 10. 495 10. 327 81 Prefabrik yapılar 5. 464 6. 110 7. 963 8. 105 52 Organik olmayan kimyasallar 6. 525 7. 830 7. 478 6. 108 54 Tıp ve Eczacılık ürünleri 6.769 11. 122 6. 481 2. 763 82 Mobilya ve Aksesuarları 11. 200 8. 256 5.790 4.791 09 Çeşitli yenilebilir ürünler 4. 961 4. 276 5. 336 3. 483 28 Maden cevherleri ve metal atıklar 6. 930 6. 430 5. 140 11. 474 29 Ham hayvansal ve bitkisel materyaller 4. 156 2. 889 4. 316 3. 110 67 Demir Çelik 12. 956 7. 003 3. 205 3. 850 68 Demir Dışı Metaller 4.708 4. 490 2.791 3.521 04 Hububat ve hububattan hazırlanmış ürünler 4.550 3. 203 2.617 3.278 19

41 Hayvansal yağlar 5.477 2. 613 1.930 0 Liste Toplam 666. 908 747.553 931. 008 852. 548 Genel Toplam İthalat 691. 964 771.896 956. 899 880. 000 Norveç- Türkiye ticaretinde önemli sektörler Gemi İnşa Türkiye den Norveç e yapılan ihracatta en önemli kalemlerin başında gemi ihracı gelmektedir. 2013 yılında 198 milyon USD lik ihracat yapmamız nedeniyle o yıl içinde Norveç e ihracatımızı geçmiştir. Yaklaşık iki milyar USD olan dış ticaretimizde en büyük pay olan gemi ihracatında 2014 yılında görülen düşme nedeniyle Norveç le dış ticaret açığı yaşanmıştır. Aşağıdaki tablodan Türkiye den yapılan gemi ihracına ilişkin rakamlar yer almaktadır. Norveç'in Türkiye'den yeni gemi ithalatı 2011 2012 2013 2014 19 59 198 72 Enerji Dış ticaretimizin en önemli kalemlerinin başında Norveç ten yaptığımız doğal gaz ithalatı gelmektedir. 2014 yılında olduğu gibi geçmiş yıllarda da Türkiye Norveç ten 535 milyon USD tutarında doğal gaz ithal etmiştir. Türkiye nin Norveç ten yaptığı ithalatın % 53 den fazlasını doğal gaz alımı teşkil etmektedir. Norveç- Türkiye arasında ülkemize yapılan Devlet ziyareti esnasında enerji alanında iş birliği mutabakat zaptı imzalanmıştır. Bu anlaşma çerçevesinde 30 Nisan günü Norveç'e bir günlük resmi ziyarette bulunan Enerji Bakanımız Taner Yıldız, Norveç Enerji Bakanı Tord Lien ile yaptığı görüşmeye ilişkin bilgilendirme, 5 Mayıs günü Norveç Enerji Bakanlığı web sayfasında ve ''World Energy News'' de yer almıştır. Haberde; Norveç hidroelektrik santralleri kuruluşu Statkraft'ın Türkiye'de hidroelektrik yatırımları olduğu, Norveç-Türkiye arasında enerji İş birliğinin Norveç Kralının Türkiye ziyaretinde imzalanan İş birliği mutabakat zaptıyla desteklendiği hatırlatılarak, Bakanımız Taner'in ziyaretinin bu iş birliğinin geliştirilmesine fırsat yarattığı, Türkiye'nin Norveç'in Petrol ve gaz alanında faaliyette bulunan Statoil firmasından yılda düzenli olarak 6 milyar metreküp LNG almak isteği, buna ilaveten Türkiye'deki hidroelektrik santrallerinin yenilenmesi projelerinin ve bu projelere teknoloji transferinin görüşüldüğü, bu konulara ilaveten, Akdeniz ve Karadeniz'de petrol ve gaz arama faaliyetlerinin de görüşme konuları içerisinde yer aldığı ifade edilmektedir. Bu meyanda Bakanımız Taner Yıldız'ın Stat oil firmasını Türkiye sularında petrol ve gaz arama faaliyetlerinde yer almaya davet ettiği heberde yer almıştır. 20

Giyim ve giyim aksesuarları Norveç e ülkemizden yapılan en önemli ve düzenli ihracat kalemlerinin başında giyim ve giyim aksesuarları gelmektedir. Son dört yıl içerisinde Norveç e ihracatımız düzenli bir şekilde 210 milyon USD üzerinde bir seyir izlemektedir. 2014 yılında yapılan ihracatımız geçmiş yıllara göre USD bazında az bir düşüş göstermesine rağmen, Norveç Kronunun % 50 ye yakın değer kaybetmesi dikkate alındığında ihracatımız aynı seviyede kalmıştır diyebiliriz. Kara Yolu Araçları Kara yolu araçları ihracatımız 2013 yılından çok az bir şekilde 131,4 milyon USD olarak gerçekleşmiştir. Karayolu taşıtlarının ithalatının azalmasında özellikle Norveç te elektrikli taşıtların kullanımına getirilen çok çeşitli teşvikler neden olmaktadır. Elektrikli Makine ve Cihazlar Norveç e önemli ihracat kalemlerimizden olan elektrikli makineler ihratında bir önceki yla göre % 30 civarında bir artış görülmektedir. Evlerde ve iş yerlerinde kullanılan elektrikle çalışan makinelere karşın özellikle gemi imalatında kullanılan makineler Norveç ten ithal edilmektedir. Yaş sebze ve meyveler Ortalama 8 ay süren kış şatları Norveç te seracılık dışında sebze üretimi ile ve meyve üretimini engellemektedir. Ülkemizden yapılan sebze ve meyve ihracatında giderek artma eğilimi görülmektedir. 2012 yılındaki 33,2 milyon USD ihracatımız 2013 yılında 36,2 milyon USD, 2014 yılında 38,6 milyon USD olmuştur. Norveç te diğer ülkelerin doğrudan yatırımları 2013 yılı itibariyle Norveç te toplam yabancı yatırım tutarı NOK 1 198 billion olarak gerçekleşmiştir. Aşağıdaki tablo da Norveç İstatistik Kurumunun Norveç e doğrudan yatırımlarına ilişkin yayınladığı istatistiki tablo yer almaktadır. FOREİGN DİRECT İNVESTMENT, STOCKS AND İNCOME. NOK MİLLİON 2010 2011 2012 2013 In Norway Total 1 039 081 1 130 383 1 298 088 1 197 557 Equity capital 539 608 604 259 681 888 732 897 Other capital 499 473 526 124 616 200 464 660 Income Total 84 361 90 674 106 974 88 081 Distributed dividends 48 363 51 646 59 333 50 991 Reinvested earnings 17 833 17 769 23 963 15 476 Interests 18 165 21 259 23 678 21 614 Source: Statistik sentralbyrå 21

NORVEÇ TEKİ TÜRK YATIRIMLARI 1- Yatırım Envanteri: Norveç teki belli başlı Türk yatırımları ekteki Excel tablosunda yer almaktadır. Norveç e Türkiye den yatırım amaçlı yapılan sermaye transferleri aşağıdaki tablo da yer almaktadır. Ülkemizden Norveç'e doğrudan yatırımlar 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Bin Bin Bin Bin Bin Bin 1063 476948 3145 2495 1374 22657 2. Türk yatırımları ve sektörleri Ülke ekonomisinin temelini teşkil eden üç ana sektör Norveç'e yurt dışından gelen yatırımlar için cazip görünmektedir. Enerji- petrol, gaz, yenilenebilir enerji, gemicilik ve balıkçılık sektörleri ve bu sektörlerin tedarikçisi sektörler yurt dışından yabancı yatırımcıları çekmekte olup, bu sektörlere Türkiye'den bir yatırım ihracı söz konusu olmamıştır. Bunun asıl nedeni ülkemizde bu sektörlerin yeterince gelişmemiş veya yurtdışında rekabet edecek büyüklükte olmamalarından kaynaklanmakta olduğu düşünülmektedir. Bunun dışında gerek işçi ücretlerinde enflasyonla mukayese edilemeyecek orandaki artışlar ve çalışanların sosyal hakları, ülkenin iklimi ve iklime bağlı yaşam koşulları anılan sektörler dışında yatırımları, genel olarak cazip hale getirmemektedir. Norveç'e gelen yabancı sermayenin büyük bir bölümü tarihsel olarak birliktelikleri nedeniyle başta İsveç olmak üzere İskandinav ülkelerinden ve İngiltere ve diğer AB ülkelerinden gelmiş ve gelmeye devam etmektedir. Bu ülkeler dışında Çin ve gelişmiş uzak doğu ülkelerinden de bu sektörlere kısmi yatırımların yapıldığı gözlenmektedir. Son 4 yılda anılan sektörlere ilaveten tarım sektöründe de ülkenin AB üyeliğini reddetmesinden, AB'deki kriz ve özellikle tarım ürünleri üretimdeki korumacılık ve destekler nedeniyle bu sektörde yabancı yatırımlarda belirgin bir artış gözlenmektedir. EFTA ve Norveç'le imzalanan 1992 tarihli STA'dan önce Türkiye'den Norveç'e yatırım amaçlı bir sermaye gelmediği görülmektedir. Yapılan küçükte olsa özellikle hizmetler sektöründeki yatırımlar 1992 yılından sonra gerçekleşmiştir. Vize sorunu ve ülkenin iklimi ve yaşam koşulları ve çalışanların sosyal haklarındaki gelişim ülkemizden firmalarımızın Norveç'e gelerek yatırım yapmalarının önündeki engellerin başında gelmektedir. Son zamanlarda AB ülkelerinde yaşanan kriz nedeniyle Almanya ve Hollanda'da faaliyette bulunan Türk firmaları yatırımlarını Norveç'e kaydırmak istedikleri anlaşılmakta ve bu amaçla Müşavirliğimizle görüşmeler yapmaktadırlar. 2012 yılı Nisan ayında Müşavirliğimiz faaliyete geçtikten sonra Turquality kapsamında iki firmamız kısa dönem önce faaliyete geçmişlerdir. Mobilya ve tekstil alanında faaliyette bulunan firmalarımızı diğer firmalarımızın takip edeceği beklenmektedir. Tarım sektöründe Norveç'te yerleşik az sayıda küçük Türk aile işletmesi, tarım alanı kiralayarak yatırım yapmakta ve yaklaşık 100 mevsimlik işçiyi üçer aylık dönemler halinde Türkiye'den getirmektedir. Bu sektör dışında başta turizm olmak üzere 22

sağlık ve diğer hizmetler sektöründe Türk yatırımları vardır. İki turizm firmamız ve sağlık turizmi konusunda faaliyette bulunan yaklaşık 4 firmamız bulunmaktadır. Norveç'e 1980 yılından başlamak üzere Türkiye'den gelen vatandaşlarımız bu ülkede elde ettikleri gelirle market ve restoran işletmeciliği alanlarında yatırım yapmışlardır. Ülkenin soğuk ve güneşsiz iklim koşulları Türk firmalarının başta turizm ve sağlık turizmi olmak üzere hizmetler sektöründe yatırım yapılmasına neden olmuştur. İki turizm firmamız Türkiye'den sermaye transfer edilerek kurulmuştur. Turizm sektörünü, Müşavirliğimiz kurulduktan sonra Turquality kapsamında 2013 ve 2014 yıllarında faaliyete geçen firmalarımızın bulunduğu sektörler takip etmektedir. Bunlar mobilya, ev tekstili ve tekstil sektörleridir. Bu sektörleri çok sayıda küçük firmalarımızın bulunduğu market ve restoran işletmeciliği ve diğer hizmetleri takip etmektedir. 23