3. YILINDA SURiYE KRiZi SURİYE RAPORU MAYIS 2011-HAZİRAN 2013
Hazırlayan: Osman Atalay, Murat Kavakdan, Gülden Sönmez Yayına hazırlayan: İHH İnsani Yardım Vakfı Araştırma ve Yayınlar Birimi Fotoğraflar: İHH İnsani Yardım Vakfı İletişim: İHH İnsani Yardım Vakfı Büyük Karaman Cad. Taylasan Sok. No: 3 Pk. 34230 Fatih/İstanbul Tel: (0212) 631 21 21 Faks: (0212) 621 70 51 www.ihh.org.tr info@ihh.org.tr 2 SURİYE RAPORU HAZİRAN 2013
3 4 4 5 6 8 8 12 15 16 18 20 22 24 27 İÇİNDEKİLER GİRİŞ SURİYE KRİZİNİN İNSANİ BOYUTU KRİZİN ARKA PLANI MEVCUT DURUM SURİYE DE İNSANİ DURUM NEREDE NE YAPIYORUZ? BÖLGELERE GÖRE YARDIM ÇALIŞMALARI A. Suriye B. Türkiye C. Lübnan D. Ürdün TEMEL İHTİYAÇ MADDELERİ YARDIMLARI BARINMA YARDIMLARI SAĞLIK YARDIMLARI DİĞER YARDIMLAR ULUSLARARASI TOPLANTILARA KATILIM İNSANİ DİPLOMASİ İHH İNSANİ YARDIM VAKFI ÇALIŞMALARINI KİMLERLE YÜRÜTÜYOR? DEĞERLENDİRME VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ SURİYE RAPORU HAZİRAN 2013 1
2 SURİYE RAPORU HAZİRAN 2013
1 GİRİŞ Bu rapor Mart 2011 de Suriye de başlayan ve hâlen devam etmekte olan krizin insani boyutlarını ve İHH İnsani Yardım Vakfı nın bölgede yaptığı yardım faaliyetlerini konu almaktadır. Krizden etkilenenlerin sayısının her geçen gün artması ve yaşanan şiddet olaylarının hem toplum hem de bireylerin hayatında onarılmaz yaralar açmaya devam etmesi, sorunun çözümü için çabaların artırılmasını zorunlu kılmaktadır. Elinizdeki rapor, krizden etkilenen Suriye halkının durumunun iyileştirilmesine yönelik çalışmalara katkı sağlama ve sorunun bir an önce çözülmesi için tüm ulusal ve uluslararası çevreleri harekete geçirme temennisi ile hazırlanmıştır. SURİYE RAPORU HAZİRAN 2013 3
2 KRİZİN SURİYE KRİZİNİN İNSANİ BOYUTU ARKA PLANI 1963 yılında Baas Partisi nin gerçekleştirdiği askerî darbenin ardından olağanüstü hâl ile yönetilmeye başlayan Suriye de 1970 ten bu yana Esed ailesi iktidarı hüküm sürmektedir. Darbenin ardından ülkenin tek söz sahibi olan Hafız Esed e karşı Suriye İhvan-ı Müslimin hareketinin başlattığı özgürlük mücadelesi dönemin en büyük muhalif hareketi hâline gelmiştir. Muhaliflerin özgürlük mücadelesine karşı Mart 2011 de Deraa da yaşları 9 ila 15 arasında değişen aynı aileden 15 çocuğun okul duvarına yazdıkları bir slogan nedeniyle tutuklanarak alıkonulmaları ve işkenceye maruz kalmaları üzerine başlayan protestolar kısa sürede tüm ülkeye yayılmıştır. çok sert tedbirler alan Hafız Esed, 1982 de hunharca bir yönteme başvurarak yaklaşık 50.000 kişinin öldürüldüğü, 20.000 kişinin kayıp olarak raporlara geçtiği Hama Katliamı nı gerçekleştirmiştir. Yine Tadmur, Halep, Al-Rakkah başta olmak üzere diğer birçok bölgede sivilleri hedef alan katliamlar yapılarak halkın özgürlük talepleri yıllarca bastırılmaya çalışılmıştır. Yaklaşık 50 yıldır zulme, baskılara, yolsuzluk ve yoksulluğa karşı mücadele veren Suriye halkı, bugün yine büyük bir toplu kıyıma maruz kalmaktadır. Mart 2011 de ülkenin güneybatı ucunda bulunan Deraa şehrinde yaşları 9 ila 15 arasında değişen aynı aileden 15 çocuk okul duvarına yazdıkları bir slogan nedeniyle tutuklanarak alıkonulmuş, işkenceye uğramış, takip eden günlerde bu durumu protesto eden çocukların yakınlarına kolluk kuvvetleri şiddetle karşılık vermiş, bu olayların ardından başlayan kitlesel gösteriler İdlib, Halep, Hama, Humus, Banyas ve Lazkiye gibi farklı şehirlere yayılarak ülke çapında bir başkaldırıya dönüşmüştür. 2011 Mart ayından itibaren altı ay boyunca yalnızca cuma namazları sonrasında gösteriler yaparak barışçıl bir şekilde reform talep eden Suriye halkı, sadece daha özgür bir ortamda yaşayabilmek için reformlar yapılması yönündeki taleplerini dile getirmiştir. Protestoların yayılması üzerine Beşşar Esed 2011 Mart ve Nisan aylarında Şam daki meclisten yaptığı iki konuşmada örgütlenme, parti kurma, sendikal haklar, daha özgür seçimler, sosyal adaletin sağlanması ve Kürt, Arap, Türkmen gibi Suriye içerisinde yaşayan farklı toplulukların haklarının korunmasına yönelik çeşitli alanlarda reformlar gerçekleştirileceğini tüm dünyaya ilan etmiştir. Ancak verilen sözlerin hiçbirinde durulmamış, aksine gösterileri bastırmak için ateşli silahlar kullanılarak sadece Deraa da ilk dört ay içerisinde yüzlerce insan öldürülmüştür. 4 SURİYE RAPORU HAZİRAN 2013
MEVCUT DURUM Yaşanan gelişmeler üzerine sürekli cenazeleri artan ve yakınları tutuklanan halk, Beşşar Esed in politikalarının değişeceğine dair umutlarını yitirmiş ve barışçıl protestoların yerini rejimin devrilmesi gerektiği düşüncesini benimseyen bir başkaldırı hareketi almıştır. Temmuz 2011 den bu yana olaylar Suriye de ordudan kaçan askerlerin muhaliflerin saflarına katılması ve halkın kendini silahlı rejim güçlerine karşı savunmak üzere silahlanmasıyla seyir değiştirmiş ve ülkede bir iç savaş başlamıştır. Yaklaşık 50 yıldır zulme, baskılara, yolsuzluk ve yoksulluğa karşı mücadele veren Suriye halkı, bugün yine büyük bir toplu kıyıma maruz kalmaktadır. SURİYE RAPORU HAZİRAN 2013 5
SURİYE DE İNSANİ DURUM İnsani yardıma ihtiyaç duyan kişi sayısı 6,8 Milyon Yerinden edilenler (Suriye içinde) 4,25 Milyon SURİYE Katledilen insan sayısı TOPLAM NÜFUS 22 MİLYON +93.000 Yerinden edilenler (Irak, Ürdün, Lübnan, Mısır, Türkiye, Kuzey Afrika ülkeleri) 1,6 Milyon KAYNAK: OCHA, UNHCR SURİYE DE İNSANİ DURUM (Haziran 2013 itibarıyla) Yıkılan ev sayısı 1,2 Milyon Tespit edilen hapishane ve işkence merkezi sayısı 27 Haziran 2013 itibarıyla BM tarafından açıklanan rakamlara göre Suriye de 80.000 i aşkın insanın öldürüldüğü bildirilirken bölgede çalışma yapan bağımsız kaynaklar asıl bilançonun bu rakamların çok üzerinde olduğunu ifade etmektedir. Aynı zamanda ülkede çatışmalar nedeniyle binlerce kişinin yaralandığı, 500.000 i aşkın kişinin tutuklandığı, yarısı çocuk 1,6 milyon kişinin Lübnan, Ürdün, Irak, Mısır ve Türkiye gibi komşu ülkelere göç etmek zorunda kaldığı, 4,25 milyon kişinin ülke içerisinde yer değiştirdiği bildirilmektedir. Ayrıca, Gazetecileri Koruma Komitesi (CPJ) nin ve Sınır Tanımayan Gazeteciler (RSF) in verilerine göre gazeteciler için dünyanın en tehlikeli yeri hâline gelen Suriye de olayların başlangıcından bu yana 36 gazetecinin öldürüldüğü haber verilmektedir. 6 SURİYE RAPORU HAZİRAN 2013 Türkiye Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD) nın Haziran 2013 verilerine göre, ülkemize giriş yapan toplam Suriyeli sayısı 309.000, Türkiye de barınma merkezlerinde kayıtlı bulunan Suriyeli sayısı ise 194.000 in üzerindedir. Şehirlerde akrabalarının yanına sığınan veya ev kiralayan sığınmacılarla bu rakamın 400.000 e yaklaştığı tahmin edilmektedir.
Sarıçam Çadır Kenti Cevdediye Çadır Kenti Merkez Çadır Kenti Öncüpınar Konteyner Kenti Merkez Çadır Kenti 1. Ceylanpınar Çadır Kenti 2. Akçakale Çadır Kenti 3. Harran Konteyner Kenti 1. Islahiye Çadır Kenti 2. Karkamış Çadır Kenti 3. Nizip Çadır Kenti 4. Nizip Konteyner Kenti 1. Reyhanlı Geçici Kabul Merkezi 2. Altınözü 1 Çadır Kenti 3. Altınözü 2 Çadır Kenti 4. Apaydın Çadır Kenti 5. Yayladağı 1 Çadır Kenti 6. Yayladağı 2 Çadır Kenti SURİYE RAPORU HAZİRAN 2013 7 KAYNAK: OCHA, UNHCR, AFAD
3 İHH NEREDE NE YAPIYORUZ? İnsani Yardım Vakfı 2011 yılının Mart ayından bu yana hem Suriye içerisinde yerinden edilen hem de Türkiye, Lübnan ve Ürdün e sığınan Suriyeli mültecilerin barınma, beslenme, sağlık, gıda gibi temel ihtiyaçlarının karşılanması için çeşitli yardım faaliyetleri yürütmektedir. Yardımlar, Kilis ve Hatay Reyhanlı da bulunan İHH Koordinasyon ofisleri aracılığı ile Suriye halkına ulaştırılmaktadır. Koordinasyon ofislerinde 40 personel ve 60 gönüllüsü ile Suriyeli mültecilere hizmet veren İHH, ayrıca Suriye içerisinde de 60 a yakın sivil oluşumla birlikte yardım çalışmaları gerçekleştirmektedir. A- SURİYE İHH, Haziran 2012 den bu yana Suriye içerisinde fiili olarak hem yerlerinden edilen Suriyelilere hem de Filistinli mültecilere yönelik yardım faaliyetleri gerçekleştirmektedir. İDLİB Ebbin, Kielli, Sarmada, Dana, Korgonya, Binnis, Sarakıp, Keferte Harim, Maara, Kuriy, Ramiyye, Sinjar, Mağaratü-N Numan, Maarbellit, Seyjer, Atma Mülteci Kampı (nüfusu 27.028), Kerame Mülteci Kampı (nüfusu 7.500), Kah Mülteci Kampı (nüfusu 7.000), Yukarı Babu l-hava Mülteci Kampı (nüfusu 2.250), Aşağı Babu l-hava Mülteci Kampı (nüfusu 7.250), Taybe Mülteci Kampı (nüfusu 2.500), El-Rahme Mülteci Kampı (nüfusu 2.000), Telabyad Çadır Kenti (kurulum aşamasında), Harim Mülteci Kampı (kurulum aşamasında) HALEP Azez, Sukkari, Salahaddin, Gal a, Babu n-nevrab, Mesakin Henano, Baideyn, Termanin, Tegad, Cerablus Mülteci Kampı (nüfusu 1.500), Babu s-selam Mülteci Kampı (nüfusu 13.500) TÜRKİYE HASEKİ Şehir merkezi ve kırsalı AKDENİZ LAZKİYE Şehir merkezi ve kırsalı HAMA Şehir merkezi ve kırsalı SURİYE IRAK AL RAKKA Şehir merkezi ve kırsalı DAYRUZZOR Şehir merkezi ve kırsalı HUMUS Şehir merkezi ve kırsalı ŞAM Şehir merkezi ve kırsalı 8 SURİYE RAPORU HAZİRAN 2013 LÜBNAN ÜRDÜN SURİYE YARDIM KAMPANYASINA GELEN BAĞIŞ MİKTARLARI (Mart 2011- Haziran 2013) NAKDİ BAĞIŞLAR 56.289.845 TL AYNİ BAĞIŞLAR 36.241.176 TL TOPLAM 92.531.021 TL
SURİYE YARDIM KAMPANYASI İÇİN HARCANAN YARDIM KALEMLERİ (Mart 2011-Haziran 2013) SOSYAL YARDIMLAR 30.054.149 TL GIDA YARDIMLARI BARINMA YARDIMLARI SAĞLIK YARDIMLARI TOPLAM 35.085.918 TL 18.518.335 TL 14.069.765 TL 97.728.167 TL İHH, Suriye içerisinde 60 a yakın sivil oluşumla birlikte yardım çalışmaları gerçekleştirmektedir. B- TÜRKİYE İHH, Türkiye ye mülteci akınının başladığı Mart 2011 tarihinden itibaren Kilis ve Hatay da açılan koordinasyon ofisleri ve yardım ekipleri aracılığı ile mültecilere insani yardım ulaştırmaktadır. TÜRKİYE HATAY Hatay kırsalı, Reyhanlı*, Yayladağı 1 Çadır Kenti, Yayladağı 2 Çadır Kenti, Bohşin Çadır Kenti, Boynuyoğun Çadır Kenti, Apaydın Çadır Kenti, Hacıpaşa ve Güveççi köyleri, Harim Çadır Kenti GAZİANTEP Islahiye Çadır Kenti KİLİS Öncüpınar Konteyner Kenti, Elbeyli Konteyner Kenti ŞANLIURFA Şanlıurfa kırsalı, Ceylanpınar Çadır Kenti, Akçakale Çadır Kenti AKDENİZ SURİYE IRAK * Reyhanlı daki kamplar 2012 yılında kaldırılarak buradaki mülteciler civar kamplara yerleştirilmiştir. SURİYE RAPORU HAZİRAN 2013 9
C- LÜBNAN İHH, 2011 yılının Ağustos ayından bu yana Suriye-Lübnan sınırındaki mülteciler için çeşitli yardım organizasyonları gerçekleştirmektedir. TRABLUS Trablus kırsalı, Beddavi Mülteci Kampı, Nehru l-barid Mülteci Kampı.Mülteci Kampı Dinniye Dinniye kırsalı BEYRUT Beyrut kırsalı, Marsilya Mülteci Kampı, Şatilla Mülteci Kampı, Burc al-barac Mülteci Kampı, Dabiyye Mülteci Kampı, Daug Mülteci Kampı ERSEL Ersel kırsalı SAYDA Sayda kırsalı, Aynu l-hulva Mülteci Kampı, Miet Mülteci Kampı ve Mie Mülteci Kampı BEALBEK Bealbek kırsalı, Celil Mülteci Kampı SUR Sur kırsalı, Bas Mülteci Kampı, Raşidiyye Mülteci Kampı, Burc eş-şimali Mülteci Kampı, Sahil bölgesi SURİYE AKDENİZ FİLİSTİN LÜBNAN DAKİ SURİYELİ MÜLTECİLERE YAPILAN YARDIMLAR Tarih Faydalanan kişi sayısı Tutar ($) Ramazan kumanyası dağıtımı 01.08.2011 4.200 50.000 Kurban payı dağıtımı 06.11.2011 8.050 23.800 Kumanya, elbise ve battaniye dağıtımı 01.12.2011 3.000 10.000 Kumanya, elbise ve battaniye dağıtımı 01.03.2012 3.500 30.000 Ersel Hastanesi ameliyathane yapımı ve malz. tedariki 09.05.2012 15.000 230.000 Ramazan kumanyası dağıtımı 20.07.2012 3.500 19.800 Kumanya, elbise ve battaniye dağıtımı 08.08.2012 5.000 25.000 Kurban payı dağıtımı 25.10.2012 20.000 23.800 Kumanya, elbise ve battaniye dağıtımı 30.01.2013 5.000 10.127 Kumanya, elbise ve battaniye dağıtımı 25.02.2013 40.000 50.000 Kumanya, elbise ve battaniye dağıtımı 20.03.2013 25.000 31.500 Toplam 132.250 504.027 10 SURİYE RAPORU HAZİRAN 2013
D- ÜRDÜN İHH, Suriye-Ürdün sınırındaki mülteciler için 2012 yılının Mart ayından bu yana çeşitli yardım organizasyonları gerçekleştirmektedir. RAMSA Ramsa Kırsalı SURİYE IRAK EL-MAFRAG El-Mafrag Kırsalı AMMAN Hüseyin Mülteci Kampı, Nizal ilçesi FİLİSTİN SUUDİ ARABİSTAN ÜRDÜN DEKİ SURİYELİ MÜLTECİLERE YAPILAN YARDIMLAR Tarih Faydalanan kişi sayısı Tutar ($) Kumanya dağıtımı 03.03.2012 15.000 25.000 Ramazan kumanya dağıtımı 15.07.2012 25.000 30.000 Kurban payı dağıtımı 25.10.2012 80.000 29.500 Toplam 120.000 84.500 SURİYE RAPORU HAZİRAN 2013 11
TEMEL İHTİYAÇ MADDELERİ YARDIMLARI 12 SURİYE RAPORU MAYIS 2013
A- GIDA MADDELERİ Gıda paketi: Pirinç, mercimek, bulgur, sıvıyağ, margarin, patates, reçel, makarna, salça, helva, hazır çorba, şeker, tuz, nohut, kuru fasulye. Suriye de İdlib (Atma, Kah, Kerame, ve Babu l-hava mülteci kampları), Halep (Babu s-selam Mülteci Kampı) Türkiye de Hatay (Hacıpaşa ve Güveççi köyleri, Boynuyoğun Çadır Kenti, Yayladağı 1 Çadır Kenti, Yayladağı 2 Çadır Kenti, Apaydın Çadır Kenti); Gaziantep (Islahiye Çadır Kenti), Kilis (Öncüpınar Konteyner Kenti), Şanlıurfa (Ceylanpınar Çadır Kenti) Gezici aşevi: Her gün 15.000 kişiye sıcak yemek dağıtımı. Suriye de Halep (Babu s-selam Mülteci Kampı) Kahvaltılık malzeme dağıtımı: Kızılay la ortak proje. Suriye de Halep (Babu s-selam Mülteci Kampı), İdlib (Babu l-hava Mülteci Kampı) İçme suyu dağıtımı Suriye de Halep (Babu s-selam Mülteci Kampı), İdlib (Babu l-hava Mülteci Kampı-Kızılay la ortak proje, Atma Mülteci Kampı, Kerame Mülteci Kampı, Kah Mülteci Kampı, Yukarı Babu l-hava Mülteci Kampı, Aşağı Babu l-hava Mülteci Kampı, Taybe Mülteci Kampı, El-Rahme Mülteci Kampı, Telabyad Çadır Kenti, Cerablus Mülteci Kampı) Türkiye de Hatay (Harim Çadır Kenti; Hacıpaşa ve Güveççi köyleri) Un dağıtımı Suriye de Halep (Sukkari, Salahaddin, Gal a, Babu n-nevrab, Mesakin Henano, Baideyn, Termanin, Tegad), Humus (Tedmur, Garyeteyn, Suhne, Muhin, Havvariin, El-Gusayr, El-Buveyda), İdlib (Ebbin, Kielli, Sarmada, Dana, Korgonya, Binnis, Sarakıp, Keferte Harim, Maara, Kuriy, Ramiyye, Sinjar, Mağaratü-N-Numan, Maarbellit, Seyjer) Ekmek dağıtımı Türkiye de Hatay (Reyhanlı (günlük 50.000 kişilik)) ve Kilis (günlük 4.000 adet, cuma günleri 5.000 adet); Suriye de İdlib (Babu l-hava Mülteci Kampı, Daru l-istişfa, Kauvit Hastanesi, Sarmada mülteci evleri, Aşağı Babu l-hava Mülteci Kampı, Yukarı Babu l-hava Mülteci Kampı), Halep (Babu s-selam Mülteci Kampıgünlük 15.000 adet, Azez-günlük 1.000 adet, cuma günleri 5.000 adet) SURİYE RAPORU HAZİRAN 2013 13
B- GİYSİ Muhtelif mevsimlik giysi, iç çamaşırı, pijama, terlik, ayakkabı Suriye de Halep (Babu s-selam Mülteci Kampı, Cerablus Mülteci Kampı), İdlib (Atma Mülteci Kampı, Kerame Mülteci Kampı, Kah Mülteci Kampı, Yukarı Babu l-hava Mülteci Kampı, Aşağı Babu l Hava Mülteci Kampı, Taybe Mülteci Kampı, El-Rahme Mülteci Kampı, Telabyad Çadır Kenti) Türkiye de Hatay (Harim Çadır Kenti, Hacıpaşa ve Güveççi köyleri) C- TEMİZLİK MADDELERİ Hijyen paketi: Sabun, diş fırçası, diş macunu, şampuan, ped, deterjan, ıslak mendil, tuvalet kâğıdı. Suriye de Halep (Babu s-selam Mülteci Kampı, Cerablus Mülteci Kampı), İdlib (Atma Mülteci Kampı, Kerame Mülteci Kampı, Kah Mülteci Kampı, Yukarı Babu l-hava Mülteci Kampı, Aşağı Babu l-hava Mülteci Kampı, Taybe Mülteci Kampı, El-Rahme Mülteci Kampı, Telabyad Çadır Kenti) Türkiye de Hatay (Harim Çadır Kenti, Boynuyoğun Çadır Kenti, Yayladağı 1 Çadır Kenti, Yayladağı 2 Çadır Kenti, Apaydın Çadır Kenti), Gaziantep (Islahiye Çadır Kenti), Kilis (Öncüpınar Konteyner Kenti), Şanlıurfa (Ceylanpınar Mülteci Kampı) 14 SURİYE RAPORU HAZİRAN 2013
BARINMA YARDIMLARI KONTEYNER KENT KURULUMU Kilis Elbeyli Konteyner Kenti (AFAD ile ortak yürütülen projede 3.000 konteynerin 1.000 adedi İHH tarafından kurulmuş olup konteyner kent içerisinde 4 okul, 2 klinik, 2 mescit bulunmaktadır.) Halep Azez-Şammarin Konteyner Kenti (Katar Hayriyye kurumu ile ortak gerçekleştirilen proje ile yetim ve şehit aileleri için 100 adet 10 metrekarelik konteynerlerden oluşan bir yerleşim birimi oluşturulacaktır. Konteyner kent kurulum aşamasındadır.) Halep Azez-Sicco Konteyner Kenti (Kuveyt Hayriyye kurumu ile ortak yürütülen proje ile yetim aileleri için 100 adet 12 metrekarelik konteynerlardan oluşan bir yerleşim birimi oluşturulacaktır. Konteyner kent kurulum aşamasındadır.) ÇADIR KENT KURULUMU Hatay Harim Çadır Kenti (1.040 çadırlık kentin kurulumu devam ediyor.) İdlib Telabyad Çadır Kenti (Proje Katar Kızılayı ile ortak yürütülüyor.) ÇADIR DAĞILIMI Halep (Afrin Mülteci Kampı, Hureytan Mülteci Kampı, Azez Mülteci Kampı, Babu s Selam Mülteci Kampı, Tedif Mülteci Kampı ve Hayyan Mülteci Kampı nda 1.120 adet çadır dağıtıldı.) BARINMA İHTİYAÇ MADDELERİ DAĞILIMI Battaniye, uyku tulumu, mat, sünger yatak, soba, ısıtıcı, jeneratör, hasır, elektrikli şarjlı ışıldak, nevresim takımı, yastık, mutfak seti, yakacak dağıtımları Suriye de Halep (Babu s-selam Mülteci Kampı, Cerablus Mülteci Kampı); İdlib (Atma Mülteci Kampı, Kerame Mülteci Kampı, Kah Mülteci Kampı, Yukarı Babu l-hava Mülteci Kampı, Aşağı Babu l-hava Mülteci Kampı, Taybe Mülteci Kampı, El-Rahme Mülteci Kampı, Telabyad Çadır Kenti) Türkiye de Hatay (Harim Çadır Kenti, Hacıpaşa ve Güveççi köyleri) SURİYE RAPORU HAZİRAN 2013 15
SAĞLIK YARDIMLARI SAĞLIK TIR LARI İlk olarak Hatay da faaliyet göstermeye başlayan 2 sağlık TIR ından biri bugün Kırıkhan ilçesinde, diğeri ise Kilis Öncüpınar a sınır Babü s-selam Sınır Kapısı nda hizmet vermektedir. Sağlık TIR larının her birinde günde ortalama 100 mülteci muayene edilmekte, hastalara ilaç dağıtımı yapılmaktadır. Sağlık TIR larında pratisyen hekim, kulak-burun-boğaz uzmanı, kadın doğum uzmanı ve kardiyolog hekim görev yapmaktadır. 16 SURİYE RAPORU MAYIS 2013
SAĞLIK YARDIMLARI Sağlık Ünitesi Kurulumu Suriye de Halep te 17 adet, İdlib de 16 adet (Atma Mülteci Kampı nda 5, Kah Mülteci Kampı nda 3, Babu l-hava Mülteci Kampı 1 de 2 ve Kerame Mülteci Kampı nda 4 adet, kırsalda 2 adet); Hama da 15 adet, Dayruzzor da 12 adet, Lazkiye de 7 adet Katar Kızılayı ile hastane açılması İdlib (Telabyad Hastanesi, Selma Hastanesi, Babu s-selam Sağlık Ocağı); Halep (Cerablus Hastanesi, Babu l-hava Sağlık Ocağı) 3. Hastanelere ayni ve nakdi destek sağlanması İdlib (Telabyad Hastanesi, Selma Hastanesi, Babu s-selam Sağlık Ocağı); Halep (Cerablus Hastanesi, Babu l-hava Sağlık Ocağı) 4. Eczane ünitesi kurulumu: Günde ortalama 75-100 hastaya hizmet veriyor. Hatay (Kırıkhan ve Reyhanlı da 1 er adet) 5. Mobil sağlık TIR ı: Günde ortalama 75-100 hastaya hizmet veriyor. Hatay (Kırıkhan); Halep (Babu s-selam Sınır Kapısı) 6. Sağlık merkezi: Yaralıların nekahat dönemlerini geçirdikleri rehabilitasyon merkezleri Kilis te 3 adet 7. Sağlık taraması Suriye de İdlib (Atma Mülteci Kampı, Kah Mülteci Kampı, Kerame Mülteci Kampı, Babu l-hava 1 Mülteci Kampı, Babu l-hava 2 Mülteci Kampı); Halep (Babu s- Selam Mülteci Kampı, Afrin Mülteci Kampı, Hureytan Mülteci Kampı, Azez Mülteci Kampı, Tedif Mülteci Kampı ve Hayyan Mülteci Kampı) 8. Kan durdurucu dağıtımı Halep ve ilçelerinde, Hama ve ilçelerinde, İdlib ve ilçelerinde, Humus merkez ve kırsalında. 9. İlk yardım çantası dağıtımı Türkiye de Kilis, Suriye de Halep Cerablus (Katar Kızılayı ile ortak proje) 10. İlaç dağıtımı Kilis (Sağlık merkezleri), Hatay (Reyhanlı da sağlık merkezleri); Halep merkez ve ilçeleri. 11. Serum, tıbbi sarf malzemesi, tekerlekli sandalye, hasta değneği, sağlık çantası vb. dağıtımı Kilis (Sağlık merkezleri), Hatay (Reyhanlı ve Kırıkhan da sağlık merkezleri) 12. Hasta çantaları 13. Ambulans (Yurt dışındaki donörler tarafından bağışlandı.) 12 si Hama ya, 15 i Halep e, 12 si Şam a, 17 si İdlib e, 12 si Humus a, 10 u Dayruzzor a, 15 i El-Rakka ya, 9 u Haseki ye gönderilmiştir. SURİYE RAPORU HAZİRAN 2013 17
DİĞER YARDIMLAR 18 SURİYE RAPORU MAYIS 2013
DİĞER YARDIMLAR Ramazan ve bayram paketi: Zeytinyağı, zahter, tahin, reçel, pekmez, peynir, zeytin, helva, yaz helvası; bayram şekeri, gülsuyu ve kolonya Suriye de İdlib (Atma Mülteci Kampı, Kah Mülteci Kampı, Kerame Mülteci Kampı, Babu l- Hava Mülteci Kampı), Halep (Babu s-selam Mülteci Kampı) Çocuk paketi: Süt/süt tozu, sabun, peçete, çocuk çantası, terlik, meyve suyu, bisküvi çeşitleri Suriye de İdlib (Atma Mülteci Kampı, Kah Mülteci Kampı, Kerame Mülteci Kampı, Babu l- Hava Mülteci Kampı), Halep (Babu s-selam Mülteci Kampı) Bebek paketi: Süt/süt tozu, bebek bezi, mama, bebe bisküvisi, ıslak havlu, şampuan, emzik, biberon, bebe önlüğü Suriye de İdlib (Atma Mülteci Kampı, Kah Mülteci Kampı, Kerame Mülteci Kampı, Babu l- Hava Mülteci Kampı), Halep (Babu s-selam Mülteci Kampı) Mini buzdolabı, vantilatör, elektrikli ısıtıcı Türkiye de Hatay (Boynuyoğun Çadır Kenti, Yayladağı 1 Çadır Kenti, Yayladağı 2 Çadır Kenti, Apaydın Çadır Kenti), Gaziantep (Islahiye Çadır Kenti), Kilis Konteyner Kenti, Şanlıurfa (Ceylanpınar Çadır Kenti) Fırınlara mazot dağıtımı Katar Kızılayı ile ortak proje Sünnet organizasyonu SURİYE RAPORU HAZİRAN 2013 19
ULUSLARARASI TOPLANTILARA KATILIM İHH İnsani Yardım Vakfı, barışçıl protestolarla haklarını ararken baskı ve şiddete maruz kalan ve 80.000 den fazla insanını kaybeden Suriye halkı için bir yandan insani yardım alanında desteğini aralıksız sürdürürken bir yandan da ulusal ve uluslararası toplantılarda Suriyelilere yönelik hak ihlallerini gündeme getirerek insani diplomasi alanında çalışmalar yürütmektedir. Tarih Yer Kurum 04.03.2012 Kahire OCHA-OIC-HF 07.03.2012 Cenevre BMIHK 28.06.2012 Kahire İslam İşbirliği Teşkilatı 16.07.2012 Cenevre BMIHK 27.09.2012 İstanbul Sham Islamic Org 24.11.2012 İstanbul İslam İşbirliği Teşkilatı 17.01.2013 Beyrut Al-Ighathiyya 26.01.2013 Cape Town-Durban Muslim Judicial Council/Al-Imdat 29.01.2013 İstanbul SCPSS 29.01.2013 Kuveyt IICO 19.02.2013 Cenevre OCHA 21.03.2013 Ankara Stratejik Düşünce Enstitüsü 20 SURİYE RAPORU HAZİRAN 2013
Devlet temsilcilerinin yanı sıra sivil toplum kuruluşu temsilcilerinin de hazır bulunduğu toplantılarda İHH, bölgedeki çalışmaları sırasında edindiği tecrübeler ışığında krizin boyutlarını dile getirmekte, mümkün olan bütün yardım yollarını katılımcılarla paylaşmakta ve küresel manada iş birliği tekliflerinde bulunmaktadır. İHH, Suriye konulu BM toplantılarına ilaveten İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT), Arap Ligi (LAS) ve İnsani Forum (The Humanitarian Forum) tarafından birlikte veya ayrı tertip edilen uluslararası toplantılara da iştirak etmiş, sunumlar yapmış ve çalıştaylarda aktif yer almıştır. BM alt birimleri, Kızılay ve Kızılhaç kuruluşları, ulusal ve uluslararası STK temsilcilerinin katılımıyla düzenlenen toplantılarda; Suriye içerisine insani yardım ulaştırmanın önündeki engellerin kaldırılması ve insani yardım konusunun siyasi çekişmelerden ayrı tutulması, Komşu ülkelere sığınan mültecilerin bütün temel ihtiyaçlarının karşılanması, Daha büyük muhtemel krizlere karşı hazırlık yapılması, İnsan hakları ihlallerinin tespit edilip uluslararası mekanizmaların göreve çağırılması, İnsani yardım çalışması yapan STK personelinin güvenliğinin sağlanması, Benzer çalışmalar yapan kurum ve kuruluşların iş birliği yapması dâhil Suriye kriziyle ilgili konular detaylı bir şekilde tartışılmış ve raporlar hazırlanmıştır. SURİYE RAPORU HAZİRAN 2013 21
İNSANİ DİPLOMASİ İHH İnsani Yardım Vakfı, kuruluşundan bu yana insani yardım operasyonları ile birlikte yürüttüğü insani diplomasi çabalarıyla kriz bölgelerinde savaşan taraflar arasında hakemlik ve arabuluculuk görevleri üstlenerek mümkün olan en etkili şekilde sivillere yardım ulaştırmaya çalışmaktadır. 70 İranlı, 6 Batılı gazeteci ve 1 Afgan ın serbest bırakılmasını sağlamış, gazeteci Adem Özköse ve kameraman Hamit Coşkun un yanı sıra aileleri ile birlikte Suriye de ikamet eden Türk vatandaşları İdris Çanakçı ve Ekrem Ciğerli nin de serbest bırakılarak Türkiye ye getirilmelerini sağlamıştır. İHH, Suriye de yaşanan krizde de sivillerin korunması/kurtarılması için insani diplomasi çalışmaları yürütmektedir. Bu çerçevede ilk olarak 2012 yılının Mart ayında Suriye istihbarat teşkilatı tarafından tutuklanan iki gazetecinin serbest bırakılması için girişimlerde bulunmuş, girişimlerin sonuç vermesiyle gazeteci Adem Özköse ve kameraman Hamit Coşkun 58 gün sonra serbest bırakılmıştır. İnsani diplomasi çabalarıyla İHH bugüne kadar Suriye de hem Suriye hükümeti hem de muhaliflerin alıkoyduğu 2.137 Suriyeli, Kadın ve çocuklar başta olmak üzere sivilleri hedef alan ihlaller ve mağduriyetlerin endişe verici boyutlara ulaştığı Suriye de İHH, krizin daha geniş bir coğrafyaya yayılmasını önlemek için bölge ülkelerinin dinî liderleri ve kanaat önderlerinin bir araya gelerek istişare ettiği ortamlar oluşturmakta, aklıselimin hâkim kılınması için kamuoyu desteği sağlamaya gayret etmektedir. İHH, hâlihazırda Suriye de esir tutulan başta çocuk ve kadınlar olmak üzere, gazeteciler dâhil tüm sivillerin serbest bırakılması için girişimlerine devam etmektedir. 22 SURİYE RAPORU HAZİRAN 2013
İHH NIN İNSANİ DİPLOMASİ ÇALIŞMASI İLE SERBEST BIRAKILAN ESİRLER 5 2.137 1 Suriye rejimi tarafından tutuklananlar Türk vatandaşı : 5 Suriye vatandaşı : 2.137 (2.061 erkek, 76 kadın) Alman vatandaşı : 1 70 1 1 Suriye muhalefeti tarafından tutulanlar İran vatandaşı : 70 Suriye vatandaşı : 1 Afgan vatandaşı : 1 SURİYE RAPORU HAZİRAN 2013 23
4 İHH İNSANİ YARDIM VAKFI ÇALIŞMALARINI KİMLERLE YÜRÜTÜYOR? SURİYE İÇİN DEV YARDIM KAMPANYASI: SURİYE İÇİN BİR EKMEK, BİR BATTANİYE Aralık ayında Türkiye nin önde gelen sivil toplum kuruluşları, sendikaları, sektör temsilcileri ve medya organlarıyla Başbakanlık Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD), Türk Kızılayı ve Türkiye Diyanet Vakfı nı ortak bir zeminde buluşturan Suriye için bir ekmek, bir battaniye kampanyası başlatıldı. Kampanyanın tanıtımı, Başbakan Yardımcısı Beşir Atalay ve Diyanet İşleri Başkanı Mehmet Görmez in katıldığı bir programla Haliç Kongre Merkezi nde yapıldı. Kampanya tanıtım toplantısına İHH İnsani Yardım Vakfı adına Yönetim Kurulu Üyesi Osman Atalay katıldı. Kampanya çerçevesinde toplanan nakdi yardımlar Suriye sınırları içerisindeki ihtiyaç sahiplerine ulaştırılıyor. Kampanyanın ortak iletişim platformu www.suriyeicinbirekmek.com ve www.breadforsyria.com adreslerinde kampanyaya destek veren tüm sivil toplum kuruluşlarının adı, logosu ve irtibat bilgileri yer almaktadır. 24 SURİYE RAPORU HAZİRAN 2013
TÜRKİYE NİN ÇEŞİTLİ İLLERİNDEN SURİYE YE GÖNDERİLEN YARDIMLAR TIR ların taşıdığı yardımların içeriği: Giysi, tekstil ürünleri, ayakkabı, battaniye, ev eşyası, gıda, patates, un, maya, konserve, makarna, yağ, su, ilaç. Giysi, tekstil ürünleri, ayakkabı, battaniye, ev eşyası, gıda, su, ilaç gibi temel ihtiyaçların bulunduğu 320 TIR, Haziran 2013 itibarıyla Suriyeli mültecilere ulaştırılmıştır. Yaptıkları özverili çalışmalarından dolayı Türkiyeli hayırseverlere teşekkür ederiz. SURİYE RAPORU HAZİRAN 2013 25
İHH NIN SURİYE YARDIM KAMPANYASINA KATKIDA BULUNAN DONÖR ÜLKELER KANADA ABD İNGİLTERE İSPANYA FRANSA DANİMARKA ALMANYA BOSNA HERSEK MISIR BİRLEŞİK ARAP EMİRLİKLERİ BAHREYN KATAR DUBAİ KUVEYT FAS CEZAYİR LİBYA SUUDİ ARABİSTAN BANGLADEŞ PANAMA GÜNEY AFRİKA CUMHURİYETİ AVUSTURALYA İHH İnsani Yardım Vakfı 22 ülkeden 55 insani yardım kuruluşu ile iş birliği içinde Suriyeli mültecilere yardım ulaştırmaktadır. 26 SURİYE RAPORU HAZİRAN 2013
DEĞERLENDİRME VE 5 ÇÖZÜM ÖNERİLERİ Suriye de yaşanan iç savaş nedeniyle ülkede her gün ortalama 100 ün üzerinde insan hayatını kaybederken yüz binlercesi de saldırı, işkence ve tecavüz riski, temel ihtiyaç maddelerinin yokluğu vb. sebeplerle evlerini, yurtlarını terk etmek zorunda kalmaktadır. Bu zorunlu göç ve beraberinde gelen mültecilik ise insanlara ciddi mahrumiyetler ve mağduriyetler yaşatmaktadır. Ülkede büyük yıkıma neden olan ve uzun yıllar boyunca etkisini sürdüreceği tahmin edilen insani krizin acilen sona erdirilmesi gerekmektedir. Suriye de halkın iradesi doğrultusunda adil ve özgür bir düzen kurulmasına çalışılmalıdır. Bu bağlamda; 1. Çatışmalardan etkilenerek yaşadıkları yerleri terk etmek zorunda kalan ve Suriye içinde ve bölge ülkelerdeki mülteci kamplarında yaşamlarını yardımlarla sürdürmeye çalışan Suriyelilere sürekli ve düzenli olarak insani yardım ulaştırmak için daha geniş kapsamlı yardım kampanyaları organize edilmelidir. 2. Mültecilerin yaşadığı ortamlarda özellikle çocukların güvenlik, sağlık ve eğitimleri ile ilgili özel önlemler alınmalı ve bu alanda çalışan kurumlar tarafından bu yerlere özel çalışmalar yapılmalıdır. 3. Yardımların kriz bölgesine etkili bir şekilde ulaştırılması için bir insani yardım koridoru oluşturulmalıdır. 4. Suriye de yaşanan insani krizin Suriye halkının iradesi doğrultusunda çözüme kavuşturulması için İslam dünyası liderlerinin samimiyetle Suriye halkının yanında yer almaları gerekmektedir. İslam dünyasının resmî, yarı resmî veya sivil tüm uluslararası mekanizmaları, Suriye halkından yana tavır ortaya koyarak üzerlerine düşen vicdani sorumluluğu yerine getirmelidir. 5. Yaşanan krizin mezhepler arası bir çatışmaya dönüşmemesi için STK lar, kanaat önderleri ve âlimler, sorunun SURİYE RAPORU HAZİRAN 2013 27
çözümüne yönelik aktif çaba içinde bulunmalıdır. İran ve Hizbullah bölgede bir mezhep savaşına sebep olacak fiillerini derhâl durdurmalı, Suriye nin geleceğini Suriye halkına bırakmalıdır. 6. Suriye de yaşanan insani krizin dünya kamuoyunda yer bulması için uluslararası resmî kurumlar Suriyeli STK ları yerinde ziyaret etmelidir. 7. Suriye de her geçen gün derinleşen insani kriz nedeniyle yüz binlerce Suriyeli ciddi gıda ve sağlık sorunları ile karşı karşıyadır. Sadece Türkiye ye sığınan kayıtlı Suriyeli sayısı 376.000 i bulmuştur. Bu fiilî durum karşısında Türkiyeli yardım kuruluşları Suriye krizi ile ilgili olarak ne yazık ki masum sivillerin yanında olduklarını gösteren etkili bir tutum ortaya koyamamış, bu konudaki sorumluluklarını hakkıyla yerine getirememiş ve var olan kafa karışıklıklarına kapılarak krizi doğru okuyamamışlardır. Bu durum da Suriyeli mültecilerin yaşadığı insani krizin boyutlarının daha da derinleşmesine yol açmıştır. Oysa yardım kuruluşları varoluş amaçları gereği mağdurun yanında olacak politikalar üretmek zorundadır. Karşı karşıya olunan insani krizin boyutlarının gerçekçi bir şekilde değerlendirilip tüm yönleriyle kamuoyuna aktarılması sivil toplum kuruluşlarının öncelikli sorumluluklarındandır. Resmî politikalar, Suriye örneğinde olduğu gibi, yardım kuruluşlarının mağdura mazluma ulaşmasını engelleyici olmamalıdır. İnsani yardım alanında çalışan tüm sivil toplum kuruluşları önümüzdeki süreçte Suriye de yaşanan insani krizin sona ermesi ve Suriye halkının karşı karşıya kaldığı mağduriyetlerin giderilmesi için uzun vadeli (en az 8-10 yıllık) yardım planları hazırlayarak belirli bir takvim çerçevesinde bunları hayata geçirmelidir. 8. Uluslararası insan hakları kuruluşları bir an önce Suriye deki hapishanelerde vukuu bulan insan hakkı ihlallerini sona erdirmek için harekete geçmeli, önleyici ve çözüm odaklı bir çalışma başlatmalıdır. Zira, ayrıca hiçbir denetleme, gözlem ve tespite ihtiyaç bırakmayacak şekilde Suriye deki hapishanelerde yaşanan işkence, taciz ve cinayetler tüm dünya kamuoyunun gözleri önünde cereyan etmektedir. 9. Sivil halkın korunmasına yönelik çalışmalar artırılmalı ve bu bağlamda koruyucu tedbirler alınmalıdır. 10. Suriye de insan haklarına dair ulusal veya uluslararası anlaşmalarla belirlenmiş hiçbir yasal mevzuata uyulmadığı gibi, savaş hukukuna dair düzenlemelere de uyulmamaktadır. Ancak uluslararası camianın sivil halka yönelik yasal olmayan silah kullanılması da dâhil birçok vahim hukuksuz uygulamaya imza atan Beşşar Esed yönetimine karşı hiçbir hukuki yaptırım uygulamaması büyük bir ikiyüzlülük ve çifte standarttır. Bu tutuma bir an önce son verilmesi gerekmektedir. Şu ana kadar Suriye hava sahasının kapatılmaması ve tampon bölge oluşturulmaması nedeniyle vukuu bulan katliamlar, tüm bu egemen güçleri de yaşananların sorumlusu yapmaktadır. 11. Türkiye Hükümeti Hama katliamı gibi bir katliam yaşanmaması söylemiyle hareket etmiş ama maalesef Banyas ve Kusayr katliamlarının önüne geçilememiştir. Böylesi katliamların önüne geçecek bir politika/ yardım, Suriye halkından esirgenmemelidir. 12. Mahkûm ve esir olarak tutulan kadın ve çocukların tamamının serbest bırakılmaları sağlanmalıdır. 28 SURİYE RAPORU HAZİRAN 2013
Büyük Karaman Cd. Taylasan Sk. No.3 Fatih - İstanbul - Türkiye Tel: 0212 631 21 21 www.ihh.org.tr