2. Bölüm: Elektronik Kaynaklar 7. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ
Amaçlar Bu bölümün tamamlanmasıyla birlikte; Ağ ortamında bulunan lisanslı bilgi kaynaklarının türlerinin, mahiyetlerinin anlaşılması En yaygın kullanılan bazı büyük veri tabanlarının tanınması Yararlanma koşulları hakkında fikir sahibi olunması Açık arşivler, dijital kütüphaneler, portaller gibi güvenilir açık bilgi kaynakları hakkında bilgi edinilmesi Böylece bilgi ihtiyacına göre doğru kaynağı seçme konusunda daha yetkin duruma gelinmesi amaçlanmaktadır. 7. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 2
Anahtar Kavramlar Lisanslı bilgi kaynağı Açık erişim Açık arşiv Yayıncı veri tabanı Toplama veri tabanı Konuya özel veri tabanı Bibliyografik veri tabanı Dijital kütüphane Lisans Anlaşması Haklar ve kısıtlar Telif hakkı Tam metin veri tabanı Güvenilir bilgi kaynağı 7. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 3
Çok disiplinli genel veri tabanları Elektronik ortamda bulunan kaynakların mahiyeti Lisanslı veri tabanları Konuya özel veri tabanları Mühendislik ve fen bilimleri TIP İktisat - İşletme Hukuk Uluslararası İlişkiler ve Siyaset Bilimi Çeşitli konular Lisanslı elektronik kaynaklardan yararlanma koşulları Güvenilir açık kaynaklar: Kurumsal ücretsiz veri tabanları Açık arşivler Açık ders malzemeleri Dijital kütüphane ve portal örnekleri İçindekiler 7. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 4
Elektronik Kaynaklar Tipik olarak bir üniversite kütüphanesi aşağıdaki elektronik kaynakları kendi aldığı erişim lisansları veya tüm üniversiteler için devlet tarafından alınan ulusal lisanslar (EKUAL) kapsamında sunar: Yüzbini aşkın e-kitap Binlerce güncel dergiye tam metin erişim Değişen yıl aralıklarında tam metin dergi arşivleri Binlerce tam metin bilimsel toplantı bildirileri Binlerce derginin içerik bilgileri, makale özleri Binlerce tez Raporlar, belgeler vb. 7. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 5
Veri Tabanları Emeği geçenlerin üzerinde hak sahibi olduğu bilgi kaynaklarını içeren ve belli süreler için bedeli karşılığında bir lisans anlaşması ile erişime açılan veri tabanlarını şöyle gruplandırabiliriz: Atıf dizinleri ve bibliyografik mahiyetteki diğer veri tabanları Yayınevine ait genellikle çok disiplinli, bazen konuya özel Mesleki kuruluşlara veya derleyici firmalara ait konuya özel Toplama çok disiplinli, karma veya tek tip yayın içeren Referans Ekonomi ve iş dünyasıyla ilgili veriler ve istatistikler içeren vb. 7. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 6
Bibliyografik Veri Tabanları - Atıf Dizinleri Bir atıf veri tabanının ana amacı hangi makaleye hangi yazarlar tarafından kaç kez atıf yapılmış, alıntılanmış olduğunu saptayarak, atıf analizlerine olanak sağlamaktır. Ancak bu çok disiplinli bibliyografik referans kaynakları bir konu ile ilgili olarak yalnızca en çok okunan makaleler saptanmak istendiğinde konu taraması için de kullanılabilirler. Saptanan makalelerden üniversitenin erişim hakkı olanlara geçiş yapılarak tam metinlerine ulaşılabilir. Her iki dizin de EKUAL kapsamında tüm üniversitelerimizde mevcuttur. Tüm veri tabanları gibi bu dizinleri etkin kullanabilmek için de kullanım kılavuzlarını ve yardım sayfalarını incelemek yararlı olur. Aradığım iki anahtar kelime arasında x sayıda sözcük olsun (nearx) türünden yaygın bilinmeyen ne gibi arama özellikleri olduğu ancak böyle keşfedilebilir. 7. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 7
Web of Science Atıf Dizinleri Science Citation Index Expanded (SCI-Expanded) 1980- Social Science Citation Index (SSCI) 1980- Arts & Humanities Citation Index (A&HCI) 1980- Conference Proceedings Index Science (CPCI-S) --1990- Conference Proceedings Citation Index- Social Science & Humanities (CPCI-SSH) --1990- Emerging Sources Citation Index (ESCI) 2015-2015 yılı itibariyle 12.000 dergi ve 160.000+ bildiri içeren yayınlar indekslenmektedir. İndekslenen dergi sayıları A&HCI için 1700, CSI-Expanded için 8500 ve SSCI için 3000 olup birden fazla alana giren dergiler nedeniyle toplam dergi sayısı indekslenen dergiler toplamının altındadır. ISI Conference Proceedings yılda 12,000 toplantıda sunulan 400,000 bildiri ile haftalık olarak güncellenmektedir. ESCI (Gelişen Kaynaklar Atıf İndeksi ) yarıya yakını açık erişimli olan binlerce hakemli nitelikli ancak etki faktörü hesabı yapılmayan dergi içermektedir. Dergi listeleri ve Yardım sayfası Thomson Reuters web sitesinde görülebilir. 7. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 8
Scopus Scopus, 2015 yılı itibariyle 21 bin bilimsel dergi, 86 bin kitap, 6.8 milyon bildiri ve 27 milyon patentin öz ve atıflarını içermektedir. Elsevier web sitesinde indekslenen dergilerin listesi mevcuttur. Hızlı Başvuru Kılavuzu ise ULAKBİM EKUAL tarafından sunulmaktadır. 7. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 9
Diğer Bibliyografik Veri Tabanları Bibliyografik veri tabanları genelde konu bazındadırlar ve bir disiplinle ilgili temel bibliyografik referans kaynaklarıdırlar. Örneğin edebiyat, dil, dilbilim ve folklor konularında 1963 ten günümüze yayınlanmış makale, kitap, bildiri gibi çalışmaları kapsayan ve Modern Language Association tarafından sunulan MLA International Bibliography bu tür bir veri tabanıdır. Bazıları kısmi tam metin sunan karma özellik taşırlar. Ekonomi konusundaki EconLit with Full Text bu türün bir örneğidir. Bibliyografik veri tabanlarından da genelde kütüphanenin erişim hakkına sahip olduğu dergilere geçiş yapılarak tam metin makalelere ulaşmak mümkün olmaktadır. Türün diğer bazı örnekleri konuya özel veri tabanları bölümünde bulunabilir. 7. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 10
Yayınevi Veri Tabanları Belli bir yayınevinin yayınlarını kapsayan veri tabanları, değişik taleplere yanıt verebilmek için farklı düzeylerde erişim hakları sunabilirler ve Kütüphanenin hangi hakları sağladığını tespit etmek gerekir. Söz konusu yayınevinin yayın yaptığı disiplinler çerçevesinde bir veya bir kaç konu alanını kapsayan bir paket, sadece dergilere veya kitaplara erişim, belirli bir yıldan sonraki yayınlara, arşive veya bunların tümüne erişim söz konusu olabilir. Bu tür veri tabanları bazen az sayıda anlaşmalı yayınevlerinin yayınlarına da ev sahipliği yapabilirler. Cell Press dergilerinin Elsevier Firmasına ait Science Direct üzerinden sunulması bunun bir örneğini teşkil eder. Belli başlı yayınevlerinin bir kısmının veritabanlarından son 15-20 yıla ait dergilerin seçmeli ya da tümüyle, tam metin içerikleri EKUAL kapsamında tüm üniversitelere sunulurken bazılarına üniversiteler kendi tercihleri doğrultusunda abone olmaktadırlar. 7. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 11
Tüm Üniversitelere Ulusal Lisansla Açık Yayınevi Veri Tabanları Aşağıdaki veri tabanları çok disiplinli ve tam metindir: Science Direct: 2242 Elsevier dergisinin 1995 sonrası makaleleri SpringerLink: Rus ve Çin dermeleri de dâhil 2073 kadar tüm Springer dergilerinin 1997 yılından günümüze makaleleri Taylor and Francis: 1804 derginin 1997 yılından günümüze uzanan içeriği Not:Dergi sayıları 2015 yılı itibariyledir. 7. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 12
Abonelikle Erişilen Çok Disiplinli Bazı Yayınevi Veri Tabanları EKUAL kapsamında tüm üniversitelerin erişebildiği yayıncı veri tabanları dışında çok sayıda üniversitenin abone olduğu diğer bazı çok disiplinli veri tabanlarına örnekler: Wiley Online Library, 2000 (1349) Sage Journals Online, 1999 (648) Cambridge Journals Online, 1999 (324) Oxford Journals Online, 1999 (316)* Not: Parantez içlerindeki sayılar 2014 itibariyle mevcut dergi sayılarını ifade eder. 7. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 13
Toplama Veri Tabanları Bibliyografik hizmetler sunan derleyici firmalar tarafından sağlanan toplama veri tabanları çeşitli yayınevlerinin yayınlarını bir araya getirirler. Kapsadıkları yayın türü itibariyle de karma olup bilimsel dergilerin yanı sıra magazin, haber bülteni, kitap, konferans bildirisi, rapor gibi çeşitli türden yayın içerebilirler. Makalelerin bir kısmı tam metin, bir kısmı ise özleriyle birlikte bibliyografik düzeyde sunulur. Tam metin sunulan dergiler genelde ambargolu olup 6 ay- 2 yıl gibi sürelerle yakın tarihli sayılardaki makalelerin tam metinlerine erişilemez. Güncel tam metin erişimi verilen dergiler de mevcut olmakla birlikte sayıları oldukça sınırlıdır. Çok disiplinli ve kapsamlı iki önemli toplama veri tabanından Academic Search Complete e EKUAL kapsamında tüm üniversitelerden erişilebilmektedir. Diğeri ise bazı üniversitelerin yanı sıra Milli Kütüphane tarafından üyelerine vekil sunucu üzerinden sunulan ProQuest Central dır. 7. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 14
Academic Search Complete 1887 yılına dek inen veritabanı, 4137 si güncel, 7.800 adedi hakemli olmak üzere 9.000 dergiyi tam metin sunarken 13.800 yayının özlerini ve bibliyografik künyelerini içermektedir. Ayrıca bazı bildiriler, kitaplar, raporlar vb. mevcuttur. Ayrıntılı bilgi ve dergi listeleri 7. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 15
http://mkutup.gov.tr/tr/sayfalar/e-veri-tabanlari/default.aspx 7. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 16
Dergi Arşivleri Yayınevleri dergilerinin eski sayılarını belirli yıl aralıklarında arşiv paketleri olarak sunarlar. Ayrıntılarına ilgili yansılarda yer verilecek EKUAL kapsamında tüm üniversitelere sunulan bazı Springer dergilerinin arşivleri gibi konu bazlı yayınevi paketleri de mevcuttur. Konuya özel veri tabanları sunan mesleki örgütlerin de arşiv paketleri vardır. JSTOR ise çeşitli yayınevlerinin dergilerinin arşivlerini tematik paketler halinde sunan bir veri tabanıdır. 7. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 17
Jstor, konu paketleri halinde, 2-5 yıl öncesine dek olan dergi arşivleri sunmaktadır. 14 Art & Sciences paketi dışında yaşam bilimleri, dil ve edebiyat, matematik ve istatistik, işletme gibi çeşitli konularda paketler de sunmaktadır. JSTOR son yıllarda içeriğini bazı güncel dergiler ve kitapları da kapsayacak biçimde genişletmiştir. Paketlerdeki dergi listeleri için tıklayınız. 7. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 18
E-Kitap Veri Tabanları Bazı karma, yani çeşitli yayın türlerinde içeriğe sahip veri tabanlarında kitap olmakla birlikte bunlar sayıca sınırlıdır. Yayınevleri, kitaplarını tematik veya çok disiplinli olarak yıllık veya yıl aralığına göre oluşturdukları paketler halinde sunmaktadırlar. Çeşitli yayınevlerinin kitaplarını derleyen toplama e-kitap veri tabanları da mevcuttur ve geniş kapsamlıdırlar. Kapsamlı e-kitap veri tabanları arasında ilk akla gelenler koleksiyonları 100.000 nin üstünde olan Ebrary Academic Collection, EBSCO ebooks Academic Collection ve World ebook Library veri tabanlarıdır. Türkiye de yayınlanan 12.000 kadar kitabı kapsayan yerli bir veri tabanı olarak HiperKitap, kitap ve dergilerle karma koleksiyon sunan İdeal Online mevcuttur. 7. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 19
EBSCO ebook Academic Collection Tüm disiplinlerle ilgili 132.000+ kitap içerir. 7. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 20
Milli Kütüphane nin Sunduğu E-Kitaplar 7. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 21
Tez Veri Tabanı ProQuest Dissertations & Theses Belli bir yayın türünü kapsaması nedeni ile kendine özgü addedebileceğimiz bu türün tek örneği ProQuest Digital Dissertations dır. Milli Kütüphane nin üye olanlara sunduğu veri tabanlarından biridir. 7. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 22
Referans Veri Tabanları Genellikle çok disiplinli kısa maddeler halinde temel bilgiler içeren kaynakları barındıran veri tabanlarıdır. Ansiklopedi, el kitapları, sözlük gibi başvuru kaynaklarını kapsarlar. Britannica Online Academic Edition bir örneğini oluşturur. Yayınevi veri tabanlarının el kitapları paketleri de bu kapsamda düşünülebilir. 7. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 23
Konuya Özel Veri Tabanları Belli bir bilim dalını konu alan veri tabanları Bir yayıncı ya da kuruluşun yayınlarının tam metinlerini Alanın önemli yayınlarının öz ve tam metin kaynaklarına bağlantılarla birlikte bibliyografik kayıtlarını içerebilir ya da Toplama veri tabanı yapısında karma olabilirler. Piyasada binlerce veri tabanı vardır. İzleyen yansılarda belli başlı veri tabanlarından örnekler alan bazında listelenmiştir. Kapsamlı olanlar paketler halinde alternatif abonelikler sunabilmektedirler. 7. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 24
Mühendislik ve Fen Bilimleri Veri Tabanları ACM Digital Library: Association for Computing Machinery nin bilgisayar bilimi konulu yayınlarını tam metin sunar. ACS Journals: American Chemical Society tarafından yayınlanan kimya ve ilgili konularda 48 hakemli dergiyi içerir. The American Institute of Aeronautics and Astronautics (AIAA): dergileri uzay, havacılık ve savunma mühendisliği konuları üzerinedir. American Institute of Physics (AIP): Fizik konulu dergilere sahiptir. American Society of Mechanical Engineers (ASME) : Çeşitli türden makine mühendisliği konulu yayınlarını paketler halinde sunar. 7. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 25
Mühendislik ve Fen Bilimleri Veri Tabanları Annual Reviews: Biyomedikal/Yaşam Bilimleri ve Fizik paketleri ile 40 ı aşkın eleştirel değerlendirme (Review) türü dergiler sunar. IEEE Xplore Digital Library: Elektrik, elektronik ve bilişim konulu IEEE ve IET yayınlarından makaleler ve bildiriler içerir. IMechE: Institution of Mechanical Engineers tarafından yayınlanan makine mühendisliği konulu Proceedings ve diğer bazı dergiler IOP Science: Malzeme bilimi, biyomedikal mühendislik, tıbbi fizik, matematiksel fizik gibi konularda dergiler INFORMS: Yöneylem araştırmaları, endüstri mühendisliği ve işletme dergileri MathSciNet: Öz ve bağlantılarla birlikte sunulan temel matematik konulu bibliyografik kaynak 7. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 26
Mühendislik ve Fen Bilimleri Veri Tabanları Royal Society of Chemistry (RSC): Kimya konulu dergiler SAE International Scholarly Journals: otomotiv, uzay endüstrisi ve ticari araçlar konulu bilimsel dergiler Science Online (AAAS) : Derginin 1997 yılından günümüze içeriği vb. SciFinder: CAS veri tabanında mevcut biyomedikal bilimler, kimya, mühendislik, malzeme bilimi gibi çeşitli konulardaki bilgilerin keşfine olanak sağlayan bir araştırma aracıdır. Tam metinlere geçiş verir. Springer Computer Science Books 2015: 588 kitap içeren bilişim kitapları paketi. Springer Computer Science: Bilgisayar bilimi konulu başlangıç-1996 ve 1997-2010 dergi paketleri 7. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 27
Dynamed: Klinik referans aracı TIP Veri Tabanları Karger Journals : 1998 yılına inen sayıları ile 100 kadar dergi Methods in Enzymology Book Series (Science Direct): Mikrobiyoloji, biyokimya, kanser araştırmaları ve genetik üzerine laboratuvar standardı oluşturan temel yayınlar serisi Nature Journals: 30 NPG dergisi OVID LWW: Lippincott Williams and Wilkins (LWW) dergileri 7. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 28
İktisat İşletme Veri Tabanları Applied Science & Business Periodicals Retrospective: Uygulamalı bilimler ve işletme konulu geriye dönük dizin Business Source Complete: İşletme konulu kapsamlı toplama veri tabanı EconLit with Ful Text: Ekonomi konulu, bibliyografik ve tam metin karma Emerald Marketing ejournals : Pazarlama konulu dergiler İktisat İşletme Finans: Derginin 1986 dan günümüze içeriği Springer Business & Economics Archive: İşletme ve ekonomi konulu başlangıç-1996 ve 1997-2010 dergi paketleri TR EIKON: İş dünyası bilgileri ve finansal analiz verileri 7. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 29
Uluslararası İlişkiler ve Siyaset Bilimi Veri Tabanları Balkan Insight : Bölgesel çalışmalar Columbia International Affairs Online: Karma tam metin Political Science Complete: Toplama karma içerik 7. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 30
Hukuk Veri Tabanları Beck Online : Alman hukuku The Hague Academy Collected Courses Online : Ders notları HeinOnline: 35 paket halinde tam metin kaynaklar HukukTurk: Karma tam metin içerik Juris-Spectrum for Universities: Sosyal yardım ve iş idaresi konulu karma içerik Kazancı İçtihat Bilgi Bankası : İçtihatlar LexisNexis Academic: Karma tam metin içerik Springer Humanities, Social Sci.&Law : İnsani bilimler, sosyal bilimler ve hukuk konulu başlangıç-1996 ve 1997-2010 dergi paketleri Swisslex : İsviçre ve Avrupa hukuku Westlaw International Classic: Çeşitli ülke mevzuatları vd kaynaklar 7. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 31
Çeşitli Konularda Veri Tabanları PyscArticles: Amerikan ve Kanada Psikoloji Dernekleri ve Hogrefe Publishing tarafından yayınlanan psikoloji dergileri Education Index Retrospective: Eğitim konulu geriye dönük dizin ERIC: Eğitim konulu karma Greenfile: Çevre konulu karma Teacher Reference Center : Eğitim konulu karma 7. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 32
Milli Kütüphane nin Sunduğu Tarih Veritabanları ve Gazeteler Gazete ve dergileri okumak yerine dinlemek de mümkündür. 7. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 33
7/24 Uzaktan Erişim ve Mobil Erişim Elektronik kaynakların kullanımında telif ve lisans haklarından kaynaklanan sınırlamalara özen göstermek gerekir. Bu nedenle bir üniversitenin mensubu olmayanlar web sitesinde sunulan veri tabanlarına dışarıdan erişemezler. Kurum dışından erişim mensupları ve öğrencileri için vekil (Proxy) sunucu üzerinden mümkün olur. Aksi takdirde üniversite yerleşkesindeki bilgisayarların kullanılması gerekir. Kurum web sayfalarında konuyla ilgili bilgiler yer alır. Tüm veri tabanlarının yapısı uzaktan erişime elverişli değildir. Kurum dışından erişimle çalışma planı yaparken ihtiyaç duyulan veri tabanına erişim olup olmadığını tespit etmek yararlı olur. IOS ve Android uygulamaları ile mobil erişim de yaygınlaşmakta olup bu olanaktan da yararlanılabilir. 7. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 34
Kullanım Koşulları Lisans anlaşmaları gereğince elektronik kaynaklara erişim üniversite mensuplarının eğitim ve araştırma amaçlı kullanımı için olup aşağıdaki hususlara özen gösterilmelidir: Ticari amaçla kullanılmaması, Bilgilerin erişim hakkına sahip olmayanlarla paylaşılmaması Sistematik indirme yapılmaması, fazla kopya oluşturulmaması Telif haklarına saygılı olunması Metinler üzerinde değişiklik yapılmaması. Yayıncılar kullanımı izlemekte olup anlaşma kurallarına uyulmadığı takdirde erişimin kesilmesine uzanan yasal sorumluluklar doğabilir. Tereddüt duyulan hallerde ayrıntılar için ilgili lisans anlaşmasının incelenmesi gerekir. ULAKBİM, EKUAL kapsamında sunulan veri tabanlarının lisans koşullarına web sitesinde toplu olarak yer vermektedir. 7. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 35
Serbest Internet Kaynakları Bir bedel karşılığı erişim hakkı edinilen ücretli elektronik kaynaklar dışında Internet ortamında sınırsız kullanıma açık pek çok bilgi vardır. Ancak farklı amaçlarla açılmış onca web sayfası arasında güvenilir ve amaca uygun kaynakları bulabilmek her zaman pek de kolay olmamaktadır. Kurumsal veya güvenilir oluşumlara ve kişilere ait web sitelerinden, portallerden yararlanmakta yarar vardır. Çeşitli kurumların oluşturmuş olduğu veri tabanları, açık arşivler ve dijital kütüphaneler çok değerli bilgiler barındırmaktadır. 7. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 36
Ulusal Kurumlarımız Tarafından Sunulan Ücretsiz Veri Tabanları Ülkemizde üretilen bilgi kaynaklarının bibliyografik bilgileri ücretsiz veri tabanlarında ulusal kurumlarımız tarafından sunulmakta, bazı makale ve tez kayıtlarından tam metinlere geçiş de mümkün olabilmektedir. Milli Kütüphane, TÜBİTAK Ulusal Ağ ve Bilgi Merkezi (ULAKBİM) ve Yükseköğretim Kurulu bu tür hizmet sunan üç kurumumuzdur. Dergilerde yayınlanan makalelerin ve tezlerin bibliyografik bilgilerine, bir kısmının tam metnine geçiş yapmak üzere erişilebilirken kitaplar için ancak bibliyografik bilgilere erişilmektedir. 7. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 37
TR Dizin (ULAKBİM Ulusal Veri Tabanları) 2013 yılı sonuna dek ULAKBİM Ulusal Veri Tabanları (UVT) diye anılan TR Dizin ulusal bilimsel dergilerde yayınlanan makalelerin bibliyografik bilgilerini sunmakta ve anlaşmalı çevrim içi dergilerdeki makalelerin tam metinlerine geçiş vermektedir. Ayrıca bir de projelerle ilgili veri tabanı vardır. 7. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 38
TÜBİTAK ULAKBİM tarafından Eylül 2013 tarihinden itibaren yürütülmeye başlanan DergiPark dergi yönetim sistemi barındırma hizmetinden yararlanan ulusal akademik dergilerin sayısı giderek artmakta olup tam metin bir veri tabanı oluşmuştur. 7. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 39
Ülkemizdeki üniversitelerde hazırlanan tezler Yükseköğretim Kurulu Tez Merkezi nde toplanmakta ve bibliyografik bilgileri Merkezin sunduğu veri tabanından taranabilmektedir. Yazarlarının yetki verdiği tezlerin tam metinleri de sunulmaktadır. Üniversitelerin çoğu ayrıca kendi tezlerini sunmaktadır. 7. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 40
Milli Kütüphane Bibliyografyaları Milli Kütüphane tarafından sunulan Türkiye Makaleler Bibliyografyası ve Eski Harfli Türkçe Basma Eserler bibliyografyaları taranabilir bir yapıda veri tabanı olarak sunulurken kitapları içeren Türkiye Bibliyografyası pdf formatında aylık dosyalar halinde sunulmaktadır. Ancak Milli Kütüphane Kataloğu aynı zamanda ulusal bibliyografya olarak taranabilir. 7. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 41
7. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 42 Açık Erişim Kurumsal Arşivler Serbest olarak bulunabilecek güvenli içerik giderek artan oranda açık erişim girişimleri ile gelişmektedir. Bilgiyi üreten ve paylaşma ihtiyacı olan araştırmacıların, yayıncıların aracılığı olmadan kendi yaratacakları paylaşım ortamlarını kullanmaları fikri, açık erişim girişimini yaratmıştır. Üniversite ve araştırma kurumları kurumsal arşivler oluşturarak mensuplarını araştırmalarını bu arşiv üzerinden sunmaya teşvik etmekte, bazı araştırmacılar kendi web sitelerini oluşturmaktadırlar. Bazı bilim dallarında ise konu arşivleri geliştirilmiş bulunmaktadır. Bu ortamlarda hakemli dergide yayınlanmış makaleler, dergi izin veriyorsa politikası çerçevesinde hakemlerin görüşü alınmadan önceki veya hakem onayı alındıktan sonra dergi için formatlanmamış haliyle yer alabilmektedirler. Ancak makale, tez gibi bilimsel çıktı üretiminde sayfa numarası orijinal makale ile farklılık gösterdiğinden ön/son baskılara referans vermek geçerli olmayabilmektedir. Bu sorun henüz çözülebilmiş değildir. Bu kaynaklar kabul görüyorsa araştırma amaçlı kullanılabilir, aksi takdirde sadece bilgilenme amaçlı kullanılmalı, referans vermek için orijinal makale bulunmalıdır. Kamu fonları desteği ile yürütülen araştırmaların sonuçlarının kamuya açık tutulması pek çok ülkede yasal düzenlemelerle benimsenmiştir. Bu tür araştırmaların sonucu olarak ortaya çıkan makalelerden bir kısmı ücretli veri tabanlarında yer alan dergilerde erişime açık olarak yayınlanmaktadır. OpenDOAR açık arşivlerin bir rehberini içeriklerini tarama olanağı ile birlikte sunmaktadır.
PLOS (Public Library of Science) Fen bilimleri ve tıp alanlarında açık erişimli makaleler içerir. Görseldeki içerik ve kullanım sayıları Aralık 2015 itibariyledir. 7. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 43
Açık Erişim Tematik Arşivler Belli bir alanın açık erişimli yayınlarını yazarlarının gönüllülük temelinde yüklemeleri ile oluşan zengin arşiv örneklerinden biri olan ArXiv, fizik, matematik, bilişim, nicel biyoloji, nicel finans ve istatistik alanlarını kapsar. 7. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 44
Açık Erişim Tematik Arşivler RePec (Research Papers in Economics) ekonomi alanında araştırma yapanlara açık erişimli makaleler sunmanın yanı sıra bir dizi ortak çalışma ve paylaşım olanakları da sunan önemli bir gönüllü oluşumdur. 7. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 45
Türkiye de Açık Arşivler Ülkemizde de pek çok üniversite açık arşivler oluşturmuş bulunmaktadır. ANKOS (Anadolu Üniversite Kütüphaneleri Konsorsiyumu) Açık Erişim ve Kurumsal Arşivler web sayfası bu konuda bilgiler sunmakta ve açık arşivlere yönlendirme yapmaktadır. 7. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 46
Açık Ders Malzemeleri ABD'de MIT 'nin öncülük ettiği ve giderek yayılan diğer bir uygulama ise ders malzemelerinin serbest kullanıma açılmasıdır. 7. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 47
Açık Ders Malzemeleri (Uluslararası) Türkiye nin de dahil olduğu çok sayıda ülkeden kurumların katılımı ile uluslararası bir konsorsiyum olan Open Education Consortium oluşmuştur. Konsorsiyuma dahil kurumların dersleri Konsorsiyum web sitesinden taranabilmektedir. 7. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 48
Açık Ders Malzemeleri (Türkiye) Ülkemizde üretilen açık ders malzemeleri çeşitli bilim dallarını kapsamakta olup derslere Türkiye Bilimler Akademisi Ulusal Açık Ders Malzemeleri web sayfasından erişilmektedir. 7. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 49
Türkiye den Bazı Açık Arşivler Genel Müdürlüğü. Osmanlı ve Cumhuriyet Arşivleri Yayınları İslam Araştırmaları Merkezi Osmanlıca Makaleler Veri Tabanı Kaynaklar Research Centre for Islamic History, Art and Culture (IRCICA / OIC) Farabi Dijital Kütüphanesi Türk Tarih Kurumu. 100. Yılında 1. Dünya Savaşı Yazma Eserler Kurumu Türkiye El Yazmaları https://yazmalar.yek.gov.tr/portal/main/login 7. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 50
Dünya Dijital Kütüphanesi World Digital Library 7. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 51
Europeana Avrupa Kültür Mirası Portali 7. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 52
Başvuru Kaynakları ANKOS Açık Erişim ve Kurumsal Arşivler. http://acikerisim.ankos.gen.tr/ Arşivler Genel Müdürlüğü. Osmanlı ve Cumhuriyet Arşivleri Yayınları. http://www.devletarsivleri.gov.tr/yayinlar-1251 Ciavarella, T. (Oct. 22, 2015). Emerging Sources Citation Index A new edition of Web Of Science. http://www.slideshare.net/stateofinnovation/emerging-sources-citation-index-a-new-edition-of-web-ofscience EBSCO Support. Türkçe Kaynaklar. http://support.ebsco.com/training/lang/tr/tr.php Europepana. http://www.europeana.eu/portal/ İslam Araştırmaları Merkezi. Osmanlıca Makaleler Veri Tabanı. http://ktp.isam.org.tr/?url=makaleosm/findrecords.php Milli Kütüphane. Elektronik Kaynaklar. http://mkutup.gov.tr/tr/sayfalar/e-veri-tabanlari/default.aspx MIT Open Courseware. http://ocw.mit.edu/index.htm Open Education Consortium. http://www.oeconsortium.org/courses/ PLOS. https://www.plos.org/ Research Centre for Islamic History, Art and Culture (IRCICA / OIC) Farabi Dijital Kütüphanesi. http://elibrary.ircica.org/ 7. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 53
Başvuru Kaynakları Scopus Hızlı Başvuru Kılavuzu (2011). http://ekual.ulakbim.gov.tr/veritabani/scopus_kullanim_kilavuzu_tur.pdf Türk Tarih Kurumu. 100. Yılında 1. Dünya Savaşı web sitesi. http://dunyasavasi.ttk.gov.tr/ Türkiye Bilimler Akademisi(TÜBA) Ulusal Açık Ders Malzemeleri. http://www.acikders.org.tr/ ULAKBİM. TR Dizin Tarama [Ulusal Veri Tabanları]. http://uvt.ulakbim.gov.tr/uvt/ ULAKBİM EKUAL Veri Tabanları Lisans Koşulları. http://cabim.ulakbim.gov.tr/ekual/lisans-anlasmalari/ ULAKBİM CABİM Cahit Arf Bilgi Merkezi. TR Dizin Konu Veri Tabanları. http://cabim.ulakbim.gov.tr/tr-dizin/tr-dizinkonu-veri-tabanlari/ ULAKBİM DergiPark Akademik. http://dergipark.ulakbim.gov.tr/ Web of Science atıf dizinleri dergi listeleri http://www.isinet.com/isi/journals/ Web of Science Quick Reference Guide (2011) http://wokinfo.com/media/mtrp/wok5_wos_qrc_tk.pdf Web of Science Tanıtım ve Kullanım Kılavuzu. Thomson Reuters ve Mikro Bilgi. https://prezi.com/jod27xbptjvy/web-ofscience/ World Digital Library. http://www.wdl.org/en/ Yazma Eserler Kurumu Türkiye El Yazmaları. https://yazmalar.yek.gov.tr/portal/main/login NOT: Bu sunumdaki tüm bağlantılara 5.12.2015 tarihinde erişilmiştir. Kopuk bağlantı bildirimi, soru ve yorumlar için selma@etu.edu.tr 7. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 54