Global Organik Tekstil Standardı üzerine Uluslararası Çalıma Grubu Global Organik Tekstil Standart (GOTS) Sürüm 3.0 Telif Hakkı: 2008 Global Organik Tekstil Standardı(GOTS) üzerine Uluslararası Çalıma Grubu(IWG) 01.03.2011 www.global-standard.org 1
çerik 1. Prensipler... 3 1.1. Standartların Amacı... 3 1.2. Kapsam ve Yapı... 3 1.3. Uygunluk Sertifikası... 3 1.4. Etiket Derecelendirme Ve Etiketlendirme... 3 1.5. Referans Dokümanlar.3 2. Kriterler... 4 2.1. Organik elyaf üretimi için koullar... 4 2.2. Malzeme Bileimi için Koullar... 4 2.2.1. Organik veya Organik - dönüümde seklinde Satılan, Etiketlenen ya da Sunulan Ürünler... 4 2.2.2. %x Organik Malzeme ile Üretilmistir veya %x Organik Dönüümde Malzeme ile Üretilmitir seklinde Satılan, Etiketlenen ya da Sunulan Ürünler.... 4 2.3. Tüm lem Basamaklarındaki kimyasallar girdiler için Genel Koullar... 4 2.3.1. Yasaklanmı maddeler ve kısıtlanmı girdiler 4 2.3.2. Tehlike ve toksiditeye ilikin gereklilikler....5 2.3.3. Kimyasal girdiler için deerlendirme ölçütleri 7 2.4. leme için spesifik koullar ve test parametreleri.....7 2.4.1. Ayırma ve tanımlama. 7 2.4.2. Eirme. 7 2.4.3. Haıllama ve Dokuma/Örme...7 2.4.4. Dokuma harici üretim...7 2.4.5. Ön muamele aamaları, ıslak muamele..7 2.4.6. Boyama..8 2.4.7. Baskı...8 2.4.8. Apreleme 9 2.4.9. lave malzeme ve Aksesuarlar için koullar..9 2.4.10. Çevresel koullar 10 2.4.11. Atık su arıtma..10 2.4.12. Depolama, ambalajlama ve nakliye.10 2.4.13. Kayıt tutma & dahili kalite güvence..11 2.4.14. Teknik kalite parametreleri 11 2.4.15. GOTS ürünlerinde kalıntı için limit deerleri..11 2.4.16. lave malzeme ve aksesuarlarda kalıntı için limit deerleri..13 3. Minimum Sosyal Kriterler.15 3.1. Kapsam..15 3.2. e alınacak elemanlar özgürce seçilir..15 3.3. Dernek kurma özgürlüüne ve toplu pazarlık hakkına saygı gösterilir...15 3.4. Çalıma koulları güvenli ve hijyeniktir....15 3.5. Çocuk içi çalıtırılmaz...15 3.6. Asgari geçim ücreti...16 3.7. Çalıma saatleri haddinden fazla olmaz...16 3.8. Ayrımcılık uygulanmaz...16 3.9. Sürekli i salanır.....16 3.10. Sert veya insanlık dıı davranı yasaktır.16 3.11. Sosyal uygunluk yönetimi..16 4. Kalite Güvence Sistemi 17 4.1. leme, imalat ve ticaret aamalarının denetlenmesi....17 4.2. Teknik kalite parametreleri ve Kalıntı testleri...17 Ekler.18 A) Tanımlamalar 18 B) Kısaltmaların listesi..19 2
1. Prensipler 1.1. Standartların Amacı Bu standartların amacı, hammaddelerin hasadından balayarak çevresel ve toplumsal olarak üretim boyunca ve son tüketiciye güvenilir bir teminat vermek amacıyla etiketlendirmeye kadar tekstil ürünlerinin organik statüsünü temin etmek üzere koulları tanımlamaktır. 1.2. Kapsam ve Yapı Bu standart en az 70% i sertifikalı organik doal elyaftan üretilmi tüm tekstil ürünlerinin üretimini, ilenmesini, ambalajlanmasını, etiketlenmesini, ticaretini ve daıtımını kapsamaktadır. Nihai ürünler, elyaf ürünler ile sınırlı olmamak artıyla, iplikleri, kumaları, giysileri ve ev tekstilini içerebilir. Standart sadece zorunlu kriterler üzerine odaklanır. Kriterlerin bir kısmı, GOTS ürünlerinin ilendii tesislerin tamamı için uyum gereklilikleri (2.4.11. atık su arıtma, 3. Minimum sosyal kriterler ve 4.1. ileme, imalat ve ticaret aamalarının denetlenmesi) iken dierleri sertifikasyona konu olan spesifik ürünler için geçerli kriterlerdir(bu standardın bölüm 2 ve 4.2 kısmındaki tüm kriterler) Kimyasal girdi kullanmadan endüstriyel yollarla herhangi bir tekstil üretimi bugün neredeyse imkansız olduundan bu standarda göre üretilen ve etiketlenen tekstil ürünleri için kabul edilen az etkili ve az kalıntılı doal ve sentetik kimyasal girdiler (boya, yardımcı kimyasal ve bitim kimyasalları gibi) için kriterleri belirlemek amaç edinilmitir. 1.3. Uygunluk Sertifikası Sertifikasyon prosedüründe ilgili GOTS kriterlerine uyumluluunu ispat etmi ileyici, imalatçı ve tüccarlar onaylı sertifikasyon firmasından standarda uyumlu sertifikalı ürünleri listeleyen GOTS a uygunluk sertifikası elde ederler. 1.4. Etiket Derecelendirme Standart iki etiket dereceli bir altbölüm salar. Altbölüm için tek fark organik / organik-geçi dönemi malzemenin sertifikalı ürün içerisindeki minimum yüzdesidir. Ürünlerin geçi dönemi olarak etiketlenmesi ancak elyaf üretim sertifikasının dayanmakta olduu standart, söz konusu elyafın bu ekilde etiketlendirilmesine imkan verdii takdirde mümkündür. Bu standarda uygun olarak, onaylanmı bir sertifika kuruluundan sertifikalandırılmı olan bir iletme tarafından üretilen tekstil ürünleri(bitmi ya da yarı bitmi); a) organik veya organik-geçi dönemi veya b) %x organik malzeme ile üretilmitir veya %x organik-geçi dönemi malzeme ile üretilmitir ve Global Organik Tekstil Standardı (ya da kısaca GOTS ) atıfta bulunularak satılabilir, etiketlenebilir veya tanıtılabilir. GOTS ürünlerini sertifikalandıran onaylı sertifika verene bir atıf(örnein; sertifika verenin adı ve/veya logosu) ve sertifikalı firmaya bir atıf (örnein sertifikalı firmanın adı ve/veya lisans numarası) ile etiketleme tamamlanmalıdır. Onaylı sertifika veren önceden bavurusu yapılan etiketlemeyi kontrol etmeli ve onaylamalıdır. GOTS logosu kullanıldıında, bavurusu Etiketleme kılavuzu na uygun olmalıdır. Tüm durumlarda GOTS etiketlemesi bavurusu sadece sertifikalı bir firma tarafından yapılabilir. 1.5. Referans Dokümanlar Bu standardın yanında Uluslar arası Çalıma Grubu onaylı sertifika verenler ve GOTS kullanıcıları için balayıcı koul ve gereklilikleri gösteren resmi referans dokümanlar yayınlamıtır: -Global Organik Tekstil Standardı nın uygulanması için el kitabı: 3
GOTS un spesifik kriterleri için yorum ve açıklamalar salamaktadır. Amacı standardın tutarsız, uygunsuz ya da yanlı yorumlarına engel olmaktır. Sertifikerler için ilgili kalite güvence sisteminin uygulanması ve GOTS bavurusu için detaylı spesifikasyonları ve gereklilikleri içermektedir. -Lisans ve etiketleme kılavuzu: GOTS sertifikasyon sistemine katılan firmalar için lisans koullarını belirler ve lisans ücretlerini tanımlar. Global Organik Tekstil Standart (GOTS logosu) tescilli markasının reklam, katalog veya dier yayınlar gibi ürünler üzerinde de doru ve uygun kullanımını salamak için gereklilikleri belirler. -Sertifikasyon kuruluları için onay prosedürü ve gereklilikler: GOTS sertifikasyonu ve kalite güvence sistemini uygulamak için sertifikasyon firmaları için ilgili gereklilikleri ile onay ve izleme prosedürlerini belirler. 2. Kriterler 2.1. Organik elyaf üretimi için koullar Kabul görmü uluslararası veya ulusal organik tarım standartlara göre onaylanmı ve IFOAM tarafından yetkilendirilmi ya da uluslararası kabul görmü (ISO 65 e göre) geçerli akreditasyona sahip bir sertifikasyon kuruluu tarafından onaylanmı geçi dönemi elyaflar ve sertifikalı organik elyaflar onaylanmaktadır. Ürünlerin geçi dönemi olarak etiketlenmesi ancak elyaf üretim sertifikasının dayanmakta olduu standart söz konusu elyafın bu ekilde etiketlendirilmesine izin verdii takdirde mümkündür. Elyafların dönüüm nitelii bu standardın 1.4 No. lu bölümünde belirtildii ekilde beyan edilmelidir. 2.2. Malzeme Bileimi için Koullar 2.2.1. Organik veya Organik geçi dönemi seklinde Satılan, Etiketlenen ya da Sunulan Ürünler Aksesuarlar hariç, içeriinde %95 ten daha az elyaf olmayan ürünler, organik orijinli veya geçi döneminde olarak sertifikalandırılmı olmalıdır. (bu standartların 1.4 ve 2.1 nolu bölümlerinde belirtildii ekilde tanımlanmı ve etiketlenmi) Geri kalan %5 elyaf içerii 2.4.9 da listelendii gibi organik olmayan elyaflardan üretilmi olabilir. Ürünler genetii modifiye edilmi elyaflar içermemelidir. Aynı üründe organik kalitede kullanılmı aynı elyafın konvansiyonelinin karıtırılmasına izin verilmez. Yüzdeler belirtilen durumda ürünlerin elyaf içeriinin aırlıına ilikindir. 2.2.2. %x Organik Malzeme ile Üretilmitir veya %x Organik Geçi dönemi Malzeme ile Üretilmitir seklinde Satılan, Etiketlenen ya da Sunulan Ürünler Tekstil ürünü olmayan aksesuarlar hariç, içeriinde %70 den daha fazla elyaf olan ürünler, organik orijinli veya geçi döneminde olarak sertifikalandırılmı olmalıdır. (bu standartların 1.4 ve 2.1 nolu bölümlerinde belirtildii ekilde tanımlanmı ve etiketlenmi) Geri kalan %30 elyaf içerii, bölüm 2.4.9 da listelenen organik olmayan elyaflardan üretilmi olabilir. Ürünler genetii modifiye edilmi elyaf içermemelidir. Çorap, tayt ve spor giyim rejenere veya sentetik elyaflardan maksimum 25% oranında içerebilirken dier ürünler en fazla 10% oranında bölüm 2.4.9da listelenen rejenere ya da sentetik elyaflardan içerebilir. Aynı ürün içinde aynı çeidin organik ve konvansiyonelinin karıımına izin verilmez. Belirtilen durumlardaki yüzde oranları ürünlerin elyaf içeriinin aırlıına dayanmaktadır. 2.3. Kimyasallar için Genel Koullar 2.3.1. Bütün üretim aamalarındaki yasaklanmı maddeler ve kısıtlanmı girdiler Aaıdaki tablo GOTS ürünlerinin tüm ileme aamalarında çevresel ve/veya toksikolojik nedenlerle tamamen yasaklanmı ve kısıtlanmı ama konvansiyonel tekstil ilemesinde kullanılabilen kimyasal girdileri listelemektedir. GOTS altında yasaklanmı veya kısıtlanmı tüm kimyasal girdilerin kapsamlı bir listesi olarak görülmemelidir. Bu bölümde listelenmeyen madde gruplarının ya da maddelerin yasaklanması veya kısıtlanması tehlike ve toksiditeye ilikin gereklilikler adlı 2.3.2 bölümünde ya da bu standardın dier kriterlerinde belirtilmektedir. 4
Madde Grubu Aromatik çözücüler (Kloro-) Fenoller (tuz ve esterlerini içerecek ekilde) Kompleks yapıcılar ve aktif deterjanlar Florokarbonlar Formaldehit ve dier kısa zincirli aldehitler Genetik olarak modifiye edilmi organizmalar (GMO lar) ve onların türevleri (genetik olarak modifiye edilmi mikroorganizmalardan türetilmi enzimler dahil olmak üzere) Halojenlendirilmi çözücüler Aır metaller Fonksiyonel nano partiküller içeren girdiler(=1-100 nm boyutunda partiküller) Bileikleri içeren halojenli girdiler Organotin bleikleri Plastifiyanlar Dörtlü amonyum bileikleri Uluslar arası ve yerel geçerli yasal karakterlerle tekstil uygulamalarında yasaklanan kimyasal ve hazırlık maddeleri Kullanımında uluslar arası ve yerel geçerli yasal durumlarla tekstil uygulamalarında kısıtlamalar olan kimyasal ve hazırlık maddeleri Kriterler Yasaklanmıtır. Yasaklanmıtır. (TCP,PCP gibi) Yasaklananlar; -tüm APEOlar(örnein nonilfenol,oktifenol, fonksiyonel gruplarla sınırlanmı APEOlar, APEO-polimer) -EDTA, DTPA, NTA -LAS, -MES Yasaklanmıtır.(PFOS ve PFOA gibi) Yasaklanmıtır. Yasaklanmıtır. Yasaklanmıtır. Yasaklanmıtır. Girdiler aır metal içermemelidir. Ek A da tanımlanan limit deerleri aılmamalıdır. Boya ve pigmentler için geçerli istisnalar bölüm 2.4.6 ve 2.4.7de belirlenmitir. Yasaklanmıtır. Yasaklanmıtır, girdiler için balıca atıkta sürekli AOX 1% den büyük olmalıdır Yasaklanmıtır (DBT, MBT, TBT, DOT, TPhT gibi) Yasaklananlar: PAH,fitalatlar,Bisphenol A ve tüm dier potansiyel endokrin bozucu plastifiyanlar Yasaklananlar: DTDMAC,DSDMAC and DHTMAC Yasaklanmıtır Benzer kısıtlamalar uygulanması kimyasal ve preparatların yasaklanmamasına veya standarda göre daha katı kısıtlamalara neden olur.regülasyon EC 552/2009 da listelenen kimyasallar (deien regülasyon EC 1907/2006(REACH) ek XVII)ve Avrupa kimyasal Acentesi nin(echa) yetkilendirme için ilgilendii aday kimyasal listesi yasaklanmıtır. 2.3.2. Bütün üretim aamalarındaki risk faktörleri ve toksidite koulları Madde Grubu Salık tehlikesi ile ilgili olarak spesifik risk fazlarına(tehlike beyanları) atanmı girdiler Kriterler Aaıdaki risk faktörlerini veya kombinasyonlarını taıyan maddeler yasaklanmıtır(direktif 67/548EEC klasifikasyonuna uygun olarak) R26: Solunması çok toksik R27: Deri ile temas etmesi çok toksik R28: Yutulduu takdirde çok toksik R39: Geri dönülemez biçimde çok ciddi tehlike içeren R40: Olası bir geri dönülemez riske sahip R45: Kansere neden olabilir 5
R46: Kalıtımsal bir genetik hasara neden olabilir R48: Uzun süreli maruz kalma sonucu salıkta ciddi hasar tehlikesi R49: Solunması kansere neden olabilir R60: Dourganlıı azaltabilir R61: Domamı çocukta zarara neden olabilir R62: Dourganlıı azaltma gibi olası bir risk taır. R63: Domamı çocukta zarar verme gibi olası bir risk taır. R68: Geri dönülemez etki gibi olası bir risk taır. Bu risk fazlarından birini ya da kombinasyonlarını içeren en az bir madde içeren preparatlar ve direkt olarak bu risk fazları ya da kombinasyonlarını içeren preparatlar yasaklanmıtır(2006/8/ec Direktifi ile deitirilen 1999/45 EC Direktifi klasifikasyonu ile uyumlu). Global harmonize sisteme (GHS) göre deerlendirilen girdilere denk tehlike beyanları uygulanmaktadır.(ghs ek 3) Çevre tehlikesi ile ilgili olarak spesifik risk fazlarına(tehlike beyanları) atanmı girdiler Aaıdakilerden herhangi birini(ya da kombinasyonlarını)içeren preparatlar yasaklanmıtır(2006/8/ec Direktifi ile deitirilen 1999/45 EC Direktifi klasifikasyonu ile uyumlu): Tüm preparatlar aaıdaki gerekliliklere uymalıdır: Parametre Kriterler Aızdan alınan toksidite1) LD50 > 2000 mg/kg2) (minimum koul) Akuatik toksidite3) LC50, EC50, IC50 > 1 mg/l (minimum koul) Biyolojik bozulabilirlik / yok zin verilen haller: edebilirliin4) akuatik < %70 ve > 100 mg/l toksidite3) ile ilikisi > % 70 ve 10-100 mg/l R50: Suda yaayan organizmalar için çok toksik R50/53: Suda yaayan organizmalar için çok toksik, akuatik çevrede uzun süreli kötü etkilere neden olabilir R51/53: Suda yaayan organizmalar için toksik, akuatik çevrede uzun süreli kötü etkilere neden olabilir R54: Flora için zararlı R55: Fauna için zararlı R58: Çevre ile ilgili uzun süreli kötü etkilere neden olabilir. R59: Ozon tabakası için tehlikelidir. Eer direkt girdi olarak kullanılmısa(67/548eec direktifindeki klasifikasyona uygun olarak), bunlardan herhangi birini(ya da kombinasyonlarını)içeren maddeler yasaklıdır. Preparatın bir parçası olması durumunda, bu risk fazlarından herhangi birini(ya da kombinasyonlarını) içeren maddeler belirtilen risk fazları ile preparatın kendisi için klasifikasyonu tetiklemedii müddetçe yasaklı deildir. (preparattaki maddelerin düük konsantrasyonuna balı olarak) Global harmonize sisteme (GHS) göre deerlendirilen girdilere denk tehlike beyanları uygulanmaktadır.(ghs ek 3) > %95 ve 1-10 mg/l Biyobirikim5) olarak bilinen ve biyolojik olarak parçalanabilir olmayan maddeler yasaklanmıtır Biyobirikim/biyolojik parçalanbilirlik 1) bilinmeyen LD50 deerlerini saptamak için yeni hayvan testleri yapmak yasaklanmıtır. Bunun yerine alternatif metotlar kullanılmalıdır.(analoji, içerilen maddelerin var olan bilgilerinden hesaplama, vitro test gibi) 2) Ph deerleri nedenyile bu gereklilie uymayan alkalin, asit gibi madde ve preparatlar bu gereklilik dıındadır. 3) Test metodu(süre): LC50 balık:bilinmeyen LC50 balık deerleri için yeni balık testleri yapmak yasaklıdır. Bunun yerine alternatif metotlar OECD203 (96 saat)( analoji, içerilen maddelerin 6
var olan bilgilerinden hesaplama, balık yumurtası testi, vitro test gibi) kullanılmalıdır; EC50 daphnia, OECD 202(48 saat), algae IC50, OECD 201(72 saat) 4) Test metotları:oecd 301 A, OECD 301, E, ISO 7827, OECD 302 A,ISO 9887, OECD 302 B, ISO 9888 ya da OECD 303 A; alternatif olarak 70% seviyesine ulamak için preparat OECD 303A ya da ISO 11733 metotlarından biriyle test edilir, en az 80% degradasyon gösterilmelidir- ya da OECD 301 B, ISO 9439, OECD 301 C, OECD 302 C, OECD 301 D, ISO 10707, OECD 301 F, ISO 9408, ISO 10708 ya da ISO 14593 metotlarından birisiyle test edilme durumunda en az 60% degradasyon gösterilmelidir. 95% seviyesine ulamak için, eer bahsedilen metotlardan biri ile test edilmise 95% degradasyon gösterilmelidir. Her metot için test süresi 28 gündür. 5) Eer BCF(=biyo konsantrasyon faktörü) 100den büyükse ya da log pow(=n-oktanol su bölüm katsayısının logaritması) 3ten büyükse, bir madde potansiyel olarak biyo birikimli kabul edilir. 6) Test gereklilii:alt not 4 e göre eliminasyona ilikin test metotları(oecd 302) dıında OECD 301A(28 gün) ya da denk test metotlarında 70% den büyük olmalıdır. 2.3.3. Kimyasal girdiler için deerlendirme ölçütleri Tüm kimyasal girdiler (madde ve preparatlar) için deerlendirme ölçütü tanınmı ve uygulanabilir norm ya da direktiflere göre hazırlanmı MSDS lerdir. Onaylı sertifika verenler, uygun ve gerekli görülmesi durumunda, deerlendirmede daha fazla bilgi kaynaı talep edebilirler.(yardımcı kimyasalların spesifik bileenlerine dair ek toksikolojik ya da çevresel bilgiler, test raporları ve baımsız laboratuar analizleri gibi) Bu spesifik kapsam için onay verecek sertifikerler deerlendirilmi ve bu standardın kriterlerine uygun bulunmu preparatların ticari adlarını listeleyerek kimyasal tedariki endüstrisine uygunluk dokümanları yayınlama yetkisine sahiptir. GOTS ürünlerinin ilemesinde kullanılacak olan tüm kimyasal girdiler GOTS onaylı sertifika verenden kullanımlarına ilikin onay almak zorundadır. 2.4. leme için ek spesifik koullar ve ilgili kimyasallar 2.4.1. Ayırma ve tanmlama leme sürecinin tüm aamalarında organik ve konvansiyonel elyafların birbirine karımaması ve organik elyafların yasaklanmı maddelerle temas ederek bulama olmaması temin edilmelidir. Tüm organik hammaddeler açık bir ekilde etiketlenmeli ve ileme zincirinin tüm aamalarında bu ekilde tanımlanmalıdır. 2.4.2. Eirme zin verilen katkı maddeleri sadece bölüm 2.3.1 ve 2.3.2 de yer alan basit gereklilikleri karılamalıdır. Parafin ürünleri 0,5% kalıntı ya limiti içerecek ekilde tamamen rafine olmalıdır. 2.4.3. Haıllama ve Dokuma/Örme zin verilen haıllama ajanları niasta, niasta türevleri, dier doal maddeler ve CMC dir. (karboksi metil selülüz) Polivinilalkol (PVA) ve Poliakrilat (PAC),sadece doal maddeler ile kombinasyonundaki toplam haıllamanın %25 inden az oranlarda, susuz kimyasal için hesaplanarak, kullanılabilir. Örme/dokuma yaları aır metaller içermemelidir. Dier girdiler sadece doal hammadde kaynaklı olmalıdır. 2.4.4. Dokuma harici üretim zin verilen dokuma harici üretim sadece mekanik sıkıtırma, dokusuz yüzey ve hidro sıkıtırma gibi sıkıtırmayı kapsamaktadır. 2.4.5. Ön muamele aamaları, ıslak muamele Ön muamele aaması Amonyak uygulaması Kriterler Yasaklanmıtır. 7
-stisna: Kapalı bir devrede yapıldıı takdirde, yünün ön yıkaması için izin verilir. Aartıcılar Sadece oksijen esaslı (peroksitler, ozon, vb.). Onaylı sertifika verenler bölüm 2.3.1 ve 2.3.2 deki gereklilikleri karılamaları durumunda pamuk olmayan elyaf ürünler için oksijen aartmasının fonksiyonel olmadıı durumlarda istisnalar yapabilirler. Kaynatma, piirme, yıkama Sadece 2.3.1. ve 2.3.2. no lu bölümlerde belirtilen temel koulları karılayan yardımcı maddelere izin verilmektedir. Yıkama deterjanları phosphate içermemelidir. Yünlerin klorlanması Haıl sökme Mekanik / termal ilemler Merserizasyon Optik parlatma Dier, açık olarak listelenmemi ön-muamele yöntemleri 2.4.6. Boyama Yasaklanmıtır. Sadece 2.3.1. ve 2.3.2. no lu bölümlerde belirtilen temel koulları karılayan GMO içermeyen enzimatik haıl sökücülere ve dier yardımcı maddelere izin verilir. zin verilir. Sadece 2.3.1. ve 2.3.2. no lu bölümlerde belirtilen temel koulları karılayan yardımcı maddelere izin verilir. Alkalin geri dönüümlü olmalıdır. 2.4.6. Boyama bölümünde tanımlanan boyalar ve yardımcı maddelerin seçiminde bütün kriterlere uyan optik parlatıcılara izin verilir. Mekanik ve termal ön muamele yöntemlerine ve doal hammadde esaslı maddelerin kullanımına izin verilir. Parametre Boyaların ve yardımcı maddelerin seçimi Kriterler Doal boyalara ve bu standartların 2.3.1. ve 2.3.2 no lu bölümlerinde belirtilen temel koulları karılayan yardımcı maddelere ve sentetik boyalara izin verilir. Kanserojen amin bileikleri salan azo boyalar (MAC III, kategori 1,2,3) yasaklanmıtır. Alerjenik dispers boyalar yasaklanmıtır. Boya molekülünün ayrılmaz parçası olarak aır metal içeren boyalar yasaklıdır.(örnein aır metal boyalar, belli reaktif boyalar). Aaıdakiler istisnalardır: -demir için genel istisna -bakır için genel istisna: mavi, yeil ve türkuaz boyalarda aırlık olarak 5% e kadar izin verilir. IUCN nin kırmızı listesinde tehdit altındaki türlerden türemi doal boya ve kimyasalların kullanımı yasaktır. 2.4.7. Baskı Parametre Boyaların, renklendiricilerin ve yardımcı maddelerin seçimi Kriterler 2.3.1.ve 2.3.2 no lu bölümlerde belirtilen temel koulları karılayan boya, pigment ve yardımcı maddelere izin verilir. 2.4.16 bölümünde listelenen kalıntılar için limit deerlerini karılayan doal ve rejenere elyaflar ile flok baskıya izin verilir. Pigment baskı pastallarında gerekli tampon olarak kullanılan amonyuma izin verilir. Boya molekülünün ayrılmaz parçası olarak aır metal içeren boyalar (örnein aır metal boyalar, belli reaktif boyalar)aaıdaki istisnalar dıında yasaklıdır: -demir için genel istisna -bakır için genel istisna: mavi, yeil ve türkuaz boyalarda aırlık olarak 5% e kadar izin verilir. Aromatik solventler kullanılarak yapılan aındırma baskı metotları yasaklıdır. Fitalatlar ve PVC kullanılarak yapılan plastisol baskı metotları yasaklıdır. 8
Kanserojen arylamine bileikleri çıkaran azo boyar madde ve pigmentler yasaklanmıtır (MAC III, kategori 1,2,3 ) IUCN nin kırmızı listesinde tehdit altındaki türlerden türemi doal boya ve kimyasalların kullanımı yasaktır. 2.4.8. Apreleme Parametre Apreleme yöntemlerinin ve yardımcı maddelerin seçimi Kriterler Mekanik, termal ve dier fiziksel apreleme yöntemlerine izin verilir..3.1.ve 2.3.2 no lu bölümlerde belirtilen temel koulları karılayan doal ve sentetik girdilere izin verilir. Anti mikro biyel bitim ilemi(biyositleri içerir ekilde), kaplama, dolgu ve sertletirme, parlatma ve matlatırma gibi aırlıklandırma için kullanılan sentetik girdilerin genel kullanımı yasaktır. çilere zararlı olduu düünülen giysi bitim metotları yasaklıdır. (denim kum püskürtme gibi) 2.4.9. lave malzeme ve aksesuarlar için koullar Ek Materyaller Kriterler 2.2.1 ve 2.2.2 bölümlerine göre ürünün materyal kompozisyonunda kalan organik olmayan balans için kabul edilen elyaf materyaller zin verilenler: -konvansiyonel doal lifler(bütün GMO içermeyen bitkisel ve hayvansal lifler) -Mineral lifler(asbest hariç) -Rejenere lifler(viskos,modal,lyocell veya asetat gibi selüloz lifleri ve ham maddesinde GMO olmayan protein lifleri) -Sentetik (polimer)lifleri:sadece polyamid,polyester,polipropilen ve poliüretan(elastan) Ek materyaller ürün içinde asıl detay olarak veya organik liflerle karıtırılabilirler. 1 Ocak 2014 den sonra kullanılan polyester post consumer recycle materyal olmalıdır. Tüm ek materyaller 2.4. 16 daki limit deerlerde olmalıdır. Genel materyaller Aplike,bordür,toka,kordon,kurdela, dantel,astar biyotik materyal içeren doal maddelere (doal lifler,aaç,deri,ta, boynuz,kabuk gibi)ve inorganik materyallere(mineral ve metaller gibi)izin verilmitir. Rejenere ve sentetik materyallere aaıda belirtilen listede açıkça yasaklanmamısa,izin verilmitir. Kullanımı yasaklananlar: -Krom -Nikel -Hayvan,bitki ve keresteden elde edilen materyaller -PVC Aksesuar olarak kullnılan tüm materyaller 2.3.1 deki yasaklı girdileri içermemelidirve 2.4.16 daki limit deerleri karılamalıdır. Doal materyallere izin verilmitir ve 2.2.1 ve 2.2.2 de tanımlanan GOTS ürünlerindeki etiket derecelendirmelerindeki materyal kompozisyonlara izin verilmitir. 9
düme,çıtçıt,bordür,elastik bant ve iplikler, nakı iplikleri,fernuarlar,dolgular,ara yüzeyler,etiketler,cepler,biyeler,diki iplikleri,vatkalar Dier,belirtilmeyen aksesuarlar Gereklilikler "Genel materyaller" bölümünde belirtilmitir. Doal materyallere izin verilmitir ve 2.2.1 ve 2.2.2 de tanımlanan GOTS ürünlerindeki etiket derecelendirmelerindeki materyal kompozisyonlara izin verilmitir. 2.4.10. Çevresel koullar letmeler yazılı bir çevre politikasına sahip olmalıdır. Uygulanan ileme aamalarına dayalı olarak politikalar; -sorumlu kiiyi, -tekstil çıktısının her kilogramındaki enerji ve su tüketimine ilikin bilgiyi, - tekstil çıktısının her kilogramındaki enerji ve su tüketimini azaltmak için hedefler ve prosedürleri, -ziyan ve atılkların izlenmesini, -ziyan ve atıkları minimize etme prosedürlerini, -ziyan ve kirlilik vakaları durumunda izlenecek prosedürleri, -su ve enerji dönüümü, kimyasalların doru ve minimum kullanımı ve doru imhası konularında personelin eitiminin dokümantasyonunu, -gelitirme programını içermelidir. Islak ileme üniteleri; kimyasalların ve enerjinin kullanımı, su tüketimi ve atık su arıtması ve katı atıkların imha edilmesi ile ilgili tüm kayıtları tutmalıdır. Özel olarak atık su sıcaklıı, atık su Ph ı ve çökelti miktarları sürekli olarak ölçülmeli ve izlenmelidir. 2.4.11. Atık su arıtma Tüm ıslak ilem ünitelerinden gelen atık su; bir dahili veya harici fonksiyonel atık su arıtma tesisinde yüzey suyuna boaltılmadan önce arıtılmalıdır. Atık su arıtma için (Ph, sıcaklık, TOC, BOD, COD ve kalıntılara ilikin limit deerlerini içerecek ekilde) uygulanabilir ulusal ve yerel yasal gereklilikler yerine getirilmelidir. Yün temizleme ünitelerinden gelen atık sular yüzey sularına boaltılmadan önce arıtma ilemi (harici veya dahilli fark etmeksizin) sonrası COD içerikleri 45 g/ kg dan daha az yalı yüne sahip olmalıdır. Dier tüm ıslak ilem ünitelerinden gelen atık sular yüzey sularına verilmeden önce arıtma ilemi (dahili veya harici fark etmeksizin) sonrası COD içerikleri yıllık ortalama 20 g / kg dan daha az tekstil artıına sahip olmalıdır. Yüzey sularına bırakılan her arıtılmı atık, 6 ile 9 arasında Ph a (alan suyun ph deeri bu aralık dıında olmadıı sürece) ve 40 dereceden az bir sıcaklıa (alan suyun sıcaklıı bu deerden yüksek olmadıı sürece) sahip olmalıdır. Bakır içerii 0.5 mg/l yi geçmemelidir. Atık su analizleri normal ileme kapasitesinde periyodik olarak gerçekletirilmeli ve dokümante edilmelidir. 2.4.12. Depolama, ambalajlama ve nakliye Organik tekstil ürünleri, yasaklanmı maddeler ile bulamayı ve konvansiyonel ürünler ile karımayı ve içeriin deimesini önleyecek ekilde depolanmalı ve taınmalıdır. Ambalaj malzemesi PVC içermemelidir. 1 Ocak 2014 ten itibaren paketleme materyali, hang tang vb. nde kullanılan her kaıt ya da karton tüketim sonrası geri dönütürülmü ya da FSC veya PEFC ye göre sertifikalandırılmı olmalıdır. Nakliye araçları ve güzergahları belgelenmelidir. Depolarda/nakliye araçlarında böcek ilaçları/biyokıranların kullanılmasının zorunlu olması durumunda, bunlar uygulanabilir uluslararası ve ulusal organik üretim standartlarına uygun olmalıdır. Söz konusu ürünün ithalatını yapan ülkede gerekli uygulanabilir uluslar arası ya da ulusal organik üretim standardı ile uyumsuz bir madde ile ham organik elyaf ürün ilemi yasal olarak zorunlu olması durumunda, ithalatçının GOTS onaylı sertifika vereni tarafından yasaklanmı maddenin uygulanması için zorunlu ihlal aaıdaki gibi olmalıdır: 10
a) Alternatif bir uygulamanın ithalat yapan ülkenin kanunlarınca izin verilmedii, sorumlu devlet birimi tarafından dokümante edilmi bir beyan b) GOTS sertifikalı ithalatçı tarafından kabul edilmesine balı olarak ilem yapılan ham organik elyaf ürün ithalatçının GOTS onaylı sertifika vereninin denetimi altında yasaklı madde kalıntıları için test edilmelidir, herhangi bir kalıntı bulunmamalıdır. c) Sorumlu devlet birimi GOTS altında izin verilen ham ithal organik elyaf için alternatif ilem metodunu onaylayana dek ya da bu provizyonun kabulünden 2 yıl sonra hangisi daha yakınsa ihlal yürürlükte kalacaktır. 2.4.13. Kayıt tutma & dahili kalite güvence Bütün operasyonel prosedürler ve uygulamalar etkin belgelendirilmi kontrol sistemleri ve kayıtları ile desteklenmek suretiyle denetim organının; -üniteye giren organik ürünlerin meneilerini, niteliklerini ve miktarlarını, -üniteden çıkan, GOTS ürünlerinin niteliklerini, miktarlarını ve alıcılarını, -üniteye giren hammaddelerin, aksesuarların ve yardımcı malzemelerin menei, nitelik ve miktarları ve üretilmi ürünlerin bileimi ile ilgili olup da operasyonun uygun denetimi amacıyla gerekli olabilecek tüm dier bilgileri izlemesini mümkün kılacak bir denetim sistemi salamalıdır. Organik lif satın alan sertifikalı kurulular mutlaka bilinen bir sertifikasyon firması tarafından bölüm 1.4 deki kriterlere göre yayımlanan taıma sertifikasını (denetleme sertifikası) satın alınan tüm miktar için almalı ve sürdürülmesini salamalıdır. GOTS ürünleri satın alan tüm sertifikalı kurulular, satın aldıkları tüm GOTS ürünleri için mutlaka bilinen bir sertifikasyon firması tarafından yayımlanan GOTS sertifikasyon durumunu ( örnein taıma sertifikası) gösteren bir belge almalı ve sürdürülmesini salamalıdır. GOTS uygunluk durumu üphe altında olan bir ürün ancak bu üphe giderildikten sonra ileme ya da paketlemeye balanmalıdır. 2.4.14. Teknik kalite parametreleri Bu standarda göre etiketlenmi olan herhangi bir nihai ürün aaıda yer alan teknik kalite parametrelerine uygun olmalıdır. Olası uygunsuzluk(lar) ile ilgili bilgiler nihai ürünün lisans sahibi tarafından ürün beyanında belirtilmelidir. Parametre Kriterler Test metodu Sürtünme haslıı,kuru 3-4 ISO 105x12 Elyaf karıımı için 3 Sürtünme haslılıı, ıslak 2 ISO 105x12 Ter haslıı, alkalin ve asit 3-4 ISO 105 E04 Elyaf karıımı için 3 Iık haslıı 3-4 ISO 105 B02 Hayvansal elyaflardan ürünler ve ISO 6330 karıım ürünler için sırasıyla 40 C ve 30 C de yıkama sonrası boyutsal deiim Örgü/penye: Dokuma: Max. %8 Max. %3 Tükürük haslıı Bebek ve çocuk LMBG B82. 10-1 giysileri için renk atmaz 60 C de yıkandıında yıkama 3-4 ISO 105 C03 haslıı 30 Cde yıkandıında hayvansal elyaflardan ürünler ve karıım ürünler için yıkama haslıı 2.4.15. Organik tekstillerde kalıntıları için oryantasyon deerleri 3-4 ISO 105 C06 A1S çelik bilye kullanmadan, benzer olarak yıkama sıcaklıını azaltarak Bu standarda göre üretilmi olan herhangi bir ürün de kalıntı izleri taıyabilir. (örnein engellenemez kontaminasyona balı olarak) Aaıdaki tablo GOTS ürünleri için limit deerlerini listeler: 11
Parametre Kriterler Test metodu Kansorojen özellikteki <20 mg/kg EN 14362-1 arilaminler (amin salan azo boyalar) (MAK Grup III 1,2,3) AOX <0.5 mg/kg Kaynamı su ile ekstraksiyon, kömür ile adsorbsiyon, AOX-Analyzer, ISO 9562 i.a. 1) Disper boyalar (alerjen veya <30 mg/kg DIN 54231 kanserojen olarak sınıflandırılmı) Formaldehit <16 mg/kg Japonya kanunu 112, ISO 14184-1 i.a. Glioksal ve dier kısa zincirli aldehitler <20 mg/kg Ekstraksiyon, HMBT, Fotometre UV/VIS ph deeri 4.5-9.0 (tene temas DIN EN 1413 etmeyen) 4.5-7.5 (tene temas eden) Klorofenoller (PCP,TeCP) <0.01 mg/kg VDI 4301-3, ia. o-fenilfenol <1.0 mg/kg Eksraksiyon, DFG/S19, GC/MS Pestisitler, toplam parametre 64 LFGB L 00.0034 Bütün doal elyaflar (kırpık yün <0.1 mg/kg hariç), organik sertifikalı Kırpık yün, organik sertifikalı <0.5 mg/kg Aır metaller In eluate: tekstil için mg/kg cinsinden Elution DIN ISO 105-E04 ISO 17294-2 Antimon (Sb) <0.2 mg/kg Arsenik (As) Kadmiyum (Cd) Krom (Cr) <0.2 mg/kg <0,1 mg/kg <1.0 mg/kg Krom VI (Cr-VI) <0.5 mg/kg DIN EN ISO 105-E04, ISO 11083 Kobalt (Co) <1.0 mg/kg Bakır (Cu) Kurun (Pb) Nikel (Ni) Cıva (Hg) <25 mg/kg <0.2 mg/kg <1,0 mg/kg <0.02 mg/kg Selenyum (Se) <0.2 mg/kg Kalay (Sn) <2.0 mg/kg Aır metaller Olgunlatırılmı numune ISO 105-E 04, ISO 11083 Kadmiyum (Cd) <45 mg/kg Kurun (Pb) <50 mg/kg Organotin bileikleri (tek tek) TBT, TphT, DBT, DOT MBT Ekstraksiyon, E-DIN 38407-13 i.a. GC/MS ile ölçme <0.05 mg/kg <0.1 mg/kg Fitalatlar (DINP, DNOP, DEHP, <100 mg/kg DIN EN 15777:2009-12 12
DIDP, BBP, DBP, DIBP) toplam parametre Poliakrilik Aromatik Hidrokarbonlar (PAH): Chrysene, Benzo[a]anthracen, Benzo[b]fluoranthene, Benzo[k]fluoranthene, Benzo[ a]pyrene, Dibenzo[a,h]anthracene, Naphthalin,Acenaphthylene, Acenaphthene, Fluorene, Phenanthrene, Anthracene, Fluoranthene,Pyrene, Indeno[1,2,3-cd]pyrene, Benzo[ g,h,i]perylene, Toplam parametre Bireysel olarak <10 mg/kg <1 mg/kg ISO 18287 1) Tekstil ürünü içindeki halojene edilmi bileiklerin kalıntısının tespiti kaynar su ile tekstil ürününün ekstraksiyonu ile olur. Ekstrakte edilmi halojene bileikler kömür ile absorbe edilir. Kömür ile absorbe edilmi organik halojene edilmi bileikler ISO 9562 ye göre analiz edilir. 2.4.16. lave malzeme ve aksesuar kalıntıları için oryantasyon deerleri GOTS ürünleri için kullanılan ilave malzeme ve aksesuarlar(2.4.9 bölümündeki kriterlere uyumlu olarak) aaıdaki kalıntı için limit deerlerine uyumlu olmalıdır: Parametre Kriterler Test metodu Kansorojen özellikteki <20 mg/kg EN 14362-1 arilaminler (amin salan azo boyalar) (MAK Grup III 1,2,3) AOX <0,5 mg/kg Kaynamı su ile ekstraksiyon, kömür ile adsorbsiyon, AOX-Analyzer, ISO 9562 i.a. 1) Disper boyalar (alerjen veya <30 mg/kg DIN 54231 kanserojen olarak sınıflandırılmı) Formaldehit <300 mg/kg (tene temas etmeyen) <75 mg/kg (tene temas eden) <16 mg/kg (bebek giysisi) Japonya kanunu 112, ISO 14184-1 i.a. Glioksal ve dier kısa zincirli aldehitler ph deeri <300 mg/kg (tene temas etmeyen) <75 mg/kg (tene temas eden) <16 mg/kg (bebek giysisi) 4.5-9.0 (tene temas etmeyen) 4.5-7.5 (tene temas eden) Ekstraksiyon, HMBT, Fotometre UV/VIS DIN EN 1413 Klorofenoller (PCP,TeCP) <0,05 mg/kg VDI 4301-3, ia. Pestisitler, toplam parametre DIN 38409-14.A. Bütün doal elyaflar (kırpık yün <0.5 mg/kg hariç) Kırpık yün <1.0 mg/kg Aır metaller In eluate: tekstil için mg/kg cinsinden Elution DIN 54020 DIN 38406-H22/ICP-MS 13
Arsenik (As) Kadmiyum (Cd) Krom (Cr) <0.2 mg/kg <0.1 mg/kg <1.0 mg/kg Krom VI (Cr-VI) <0,5 mg/kg DIN EN ISO 105-E04, ISO 11083 Kobalt (Co) <1.0 mg/kg Bakır (Cu) Kurun (Pb) Nikel (Ni) Cıva (Hg) <50 mg/kg <0.2 mg/kg <1.0 mg/kg <0.02 mg/kg Selenyum (Se) <0.2 mg/kg Kalay (Sn) <2.0 mg/kg Aır metaller Olgunlatırılmı numune ISO 105-E 04, ISO 11083 Kadmiyum (Cd) <45 mg/kg Kurun (Pb) <50 mg/kg Nikel serbest <0.5 0.5 g/cm2 / hafta Organotin bileikleri (tek tek) TBT, TphT, DBT, DOT MBT <0.05 mg/kg <0,1 mg/kg Fitalatlar (DINP, DNOP, DEHP, DIDP, BBP, DBP, DIBP) toplam parametre Poliakrilik Aromatik Hidrokarbonlar (PAH): Chrysene, Benzo[a]anthracen, Benzo[b]fluoranthene, Benzo[k]fluoranthene, Benzo[ a]pyrene, Dibenzo[a,h]anthracene, Naphthalin,Acenaphthylene, Acenaphthene, Fluorene, Phenanthrene, Anthracene, Fluoranthene,Pyrene, Indeno[1,2,3-cd]pyrene, Benzo[ g,h,i]perylene, Toplam parametre Bireysel olarak Ekstraksiyon, E-DIN 38407-13 i.a. GC/MS ile ölçme <100 mg/kg DIN EN 15777:2009-12 <10 mg/kg <1 mg/kg ISO 18287 1) Tekstil ürünü içindeki halojene edilmi bileiklerin kalıntısının tespiti kaynar su ile tekstil ürününün ekstraksiyonu ile olur. Ekstrakte edilmi halojene bileikler kömür ile adsorbe edilir. Kömür ile adsorbe edilmi organik halojene edilmi bileikler ISO 9562 ye göre analiz edilir. 14
3. Minimum Sosyal Kriterler 3.1. Kapsam Aaıda yer alan sosyal kriterler tüm tekstil ileme ve imalat aamalarında geçerlidir. Tanınmı organik tarım standartlarına uygulanabilir minimum sosyal kriterler balatılana dek, bunlar tarım aamasına da uygulanacaktır. Aaıdaki spesifik kriterlerin yeterli uygulama ve deerlendirmesi için Uluslar arası Çalıma Örgütü nün (ILO) uygun standartları yorumlama için baz alınmalıdır. 3.2. e alınacak elemanlar özgürce seçilir. Zorunlu ya da borçlandırılmı içilik yoktur. çilerden iverenlerine depozito veya kimlik belgelerini teslim etmeleri talep edilmez ve içiler makul bir uyarı süresi ile iverenlerini terk edebilirler. 3.3. Dernek kurma özgürlüüne ve toplu pazarlık hakkına saygı gösterilir. çiler, ayrım olmaksızın, kendi tercihlerine göre içi sendikalarına katılma veya kurma ve toplu pazarlık hakkına sahiptir. veren, içi sendikalarının aktivitelerine ve bu sendikaların organizasyon faaliyetlerine karı açık bir tutum sergilemelidir. çi temsilcileri arasında fark gözetilmez ve temsilcilik ilevlerini iyerinde yürütme hakkına sahiptirler. Bir dernein özgürlük ve toplu pazarlık hakkının kanunca kısıtlandıı alanlarda iveren baımsız ve özgür iliki ve pazarlık için paralel vasıtaların gelitirilmesini kolaylatırır ve engellemez. 3.4. Çalıma koulları güvenli ve hijyeniktir. Endüstri ve tüm özel tehlikeler ile ilgili mevcut bilgileri dikkate almak suretiyle, güvenli ve hijyenik bir çalıma ortamı salanacaktır. ten kaynaklanan, i ile ilgili veya iin seyri sırasında ortaya çıkan kazaları ve yaralanmaları, çalıma ortamında kaçınılmaz tehlikelerin nedenlerini makul düzeyde uygulanabilir olduu ölçüde en aza indirgemek suretiyle, önlemek için uygun önlemler alınacaktır. çiler düzenli ve kayıtlı salık ve güvenlik eitimleri alacaktır ve bu eitimler yeni veya yeniden görevlendirilen içiler için tekrar edilecektir. Temiz tuvalet tesisleri ve kullanma suyu ve uygun olduu takdirde dinlenme alanları, yemek yeme alanları ve yiyecek depolama için temiz tesisler salanacaktır. Yerleim alanları salandıı takdirde, temiz ve güvenli olacak ve içilerin temel gereksinimlerini karılayacaktır. Kanunu inceleyen irket salık ve güvenlik için üst düzey bir yönetim temsilcisine sorumluluk verecektir. 3.5. Çocuk içi çalıtırılmaz. Hiçbir yeni çocuk içi istihdamı yapılamaz. irketler, çalımakta olduu saptanan tüm çocukların kaliteli bir eitime katılması ve artık çocuk olarak deerlendirilmeyecei bir yaa kadar orada kalmasını salamak üzere, söz konusu bu çocukların eitimini salayacak politikalar ve programları gelitirecek veya katılacak ve katkıda bulunacaklardır. Çocuklar ve 18 yaın altındaki genç insanlar akamları ve tehlikeli ilerde kullanılmayacaklardır. 15
Bu politikalar ve prosedürler çocuk ve çocuk içi terimlerinin yorumlaması dahil ILO standartlarının ilgili hükümlerine (C138, C182) uygun olacaktır. 3.6. Asgari ücret Standart bir çalıma haftası için ödenen ücretler ve sosyal yardımlar, minimum hangisi yüksek ise, ya ulusal standartlarda ya da endüstri göstergeleri standartlarındadır. Her halükarda ücretler temel gereksinimleri karılamaya ve belirli bir miktar serbest tasarrufu salamaya yeterli olmalıdır. Tüm içilere, istihdam edilmeden evvel, çalıma koulları ve ücretleri hakkında ve kendilerine yapılacak her bir ödeme ile ilgili ödeme dönemi için ücretlerinin ayrıntılı kalemleri hakkında yazılı ve anlaılabilir bilgi verilmelidir. Söz konusu içinin açıkça verdii izni olmaksızın, ücretlerden disiplin cezası olarak kesinti yapılmasına izin verilmeyecei gibi ücretlerden ulusal kanun öngörmedii takdirde herhangi bir kesintiye de izin verilmemelidir. Tüm disiplin cezaları kaydedilmelidir. 3.7. Çalıma saatleri haddinden fazla olmaz. Çalıma saatleri, hangisi daha fazla koruma salıyorsa, ya ulusal kanunlara ya da endüstri göstergeleri standartlarına uygun olmalıdır. çilerin her halükarda, normal koullarda, haftada 48 saatten fazla çalıması talep edilemez ve içilere ortalama olarak her 7 günlük dönemde en az 1 gün izin verilmelidir. Fazla mesai istee balı olmalıdır ve haftada 12 saatten fazla olmamalı ve normal koullarda talep edilmemelidir ve bedeli her zaman özel tarife ile ödenmelidir. 3.8. Ayrımcılık uygulanmaz. e almada, ücret ödemede, eitime katılmada, tevikte, sona erdirmede ve emekliye ayırmada; ırk, sosyal sınıf, ulus, din, ya, özür, cinsiyet, medeni hal, cinsel tercihler, sendika üyelii veya politik ilikilere dayanan ayrımcılık yoktur. 3.9. Sürekli i salanır. Mümkün olduu ölçüde yapılan i, ulusal kanun ve uygulamalara dayanarak oluturulmu, kabul görmü istihdam ilikisini temel almalıdır. Çalıanlara karı, i gücü ve sosyal sigortalar kanunları ve yönetmelikleri kapsamında sürekli istihdam ilikisinden kaynaklanan yükümlülüklerden, sadece sözlemeli veya alt-sözlemeli i gücü veya uzaktan i yaptırma düzenlemeleri kullanımı vasıtasıyla veya beceri gelitirme veya sürekli istihdam salama gibi gerçek bir niyet içermeyen çıraklık sistemi vasıtasıyla kaçılmayacaı gibi bu gibi yükümlülüklerin herhangi birinden aırı derecede sabit zamanlı istihdam sözlemesi kullanımı vasıtasıyla da sakınılmayacaktır. 3.10. Sert veya insanlık dıı davranı yasaktır. Fiziksel istismar veya disiplin, fiziksel taciz tehdidi, cinsel veya dier tacizler veya sözlü taciz veya dier gözdaı verme ekillerinin her biri yasaktır. 3.11. Sosyal uygunluk yönetimi Operatörler sosyal kriterlerin salandıını garanti etmek için sosyal uygunlua dair bir politikaya sahip olmalıdır. Sosyal kriterlerin uygulanması ve izlenmesi aaıdaki ekilde olmalıdır: -sosyal uygunluktan sorumlu bir kii atanmalı -sosyal kriterlere uyumun izlenmeli ve tesislerde gerekli iyiletirmeler yapılmalı -minimum sosyal kriterler hakkında içiler bilgilendirilmeli 16
-her bir içinin ad, ya, çalıma saatleri ve aldıkları ücret kayıt edilmeli -çalıanlara uygun güvenlik ekipmanları ve materyalleri salanmalı ve sürdürülmeli -içilerin sosyal kriterlerin uygulanması ve kriterlere uyum salanması konusunda yönetime geri bildirimde bulunabilecek sosyal uygunluk için bir temsilci atamalarına izin verilmeli -sosyal kriterlere ilikin içilerden veya üçüncü kiilerden ikayetler kaydedilmeli ve aratırılmalı ve gerekli düzeltici faaliyetlere ilikin kayıtlar tutulmalıdır -sosyal kriterlerin observe edilmesiyle ilgili bilgi salanarak içilerin disiplin suçları, iten çıkarılma ya da dier ayrımcılıklardan uzak tutulması salanmalı 4. Kalite Güvence Sistemi 4.1. leme, imalat ve ticaret aamalarının denetlenmesi GOTS ürünlerinin ileyici, imalatçı ve tüccarları yıllık yerinde denetim döngüsü içine girmelidir (operasyonların risk deerlendirmesine dayanarak ekstra olası habersiz denetimleri de içerecek ekilde) ve geçerli sertifika bulundurmalıdır. 5000 Euro nun altında GOTS ürünlerine ilikin cirosu olan tüccarların ve sadece son tüketiciye ürün satan perakendecilerin (GOTS ürünlerini yeniden paketlemeyen veya yeniden etiketlendirmeyen) sertifikasyon zorunluluu yoktur. 5000 Euro nun altında GOTS ürünlerine ilikin cirosu olan tüccarlar onaylı bir sertifika verene bavurmalı ve yıllık cirosu 5000 Euro yu aar amaz bildirimde bulunmalıdır. Sorumlu onaylı sertifika veren çevresel ve sosyal kriterlere ilikin az risk potansiyeli olan küçük ölçekli alt üreticiler için yerinde denetim döngüsünden istisnalar yapmaya karar verebilir. Bu üniteler belirgin ekilde tanımlanmalıdır, sertifikalı firma(bu standartlara uygunluk için sorumlu olan) ile kontrat yapmı olmalıdır ve sertifikerlerin ihtiyatına göre denetlemeye de tabi tutulabilirler. Adı ya da markası son tüketiciye satılan etiketli GOTS ürünleri olan firmalar ürünlerinin standarda, lisans ve etiketleme kılavuzu ve Global Organik Tekstil Standardı Uluslar arası Çalıma Grubu (IWG)tarafından yayınlanan dier provizyonlara uygunluunu salamaktan sorumludurlar. Sertifika verenler sertifikasyon servisi sundukları spesifik kapsamlarda IWG tarafından yetkilendirilmi olmalıdır: 1. Mekanik tekstil ileme ve imalat operasyonları ve ürünlerinin sertifikasyonu 2. Islak ileme ve bitim operasyonları ve ürünlerinin sertifikasyonu 3. Ticaret operasyonları ve ilgili ürünlerin sertifikasyonu IWG tarafından yetkilendirmenin temeli Sertifikasyon Kuruluları çin Onay Prosedürü ve Gereklilikler adlı IWG dokümanına dayalı olarak sertifika verenin bu proses için IWG nin ana ibirlikçi partneri IOAS veya baka bir tanınmı akreditasyon kuruluu tarafından akredite edilmesidir 4.2. Teknik kalite parametreleri ve Kalıntı testleri Sertifikalı firmaların bu standarda ve özel olarak bölüm 2.4.14(teknik kalite parametreleri) ile 2.4.15 ve 2.4.16(GOTS ürünleri, ek materyaller ve aksesuarlarda kalıntı için limit deerleri)ya uygunluu garanti etmek için risk deerlendirmesine balı olarak test yaptırmaları gerekmektedir. Tüm GOTS ürünleri ve bu ürünlerin bileenleri risk deerlendirmesinde yer almalı ve potansiyel olarak teste tabi tutulmalıdır. Test sıklıı ve numune adedi risk deerlendirmesine balı olarak belirlenmelidir. Kalıntı testi için numune yerinde denetim sırasında denetçi tarafından alınabilecei gibi denetim prosesi sonrasında veya kontaminasyon veya uygunsuzluk durumlarında da alınabilir. Ürünlerin ek numuneleri önceden bildirmeksizin tedarik zincirinde herhangi bir zamanda alınabilir. ISO/IEC 17025 e göre akredite olmu ve tekstil kalıntı analizinde uygun deneyime sahip laboratuarlar bu standart altında kalıntı testi yapmak için onaylanırlar. 17
Ekler A) Tanımlamalar Terim Aksesuarlar Onaylı kurulular Sertifikalı ünite GOTS ürünleri Aır metal içermeyen Geçi dönemi Girdi Üretici Doal Materyaller Sürekli AOX Hazırlayıcılar lem Ünitesi Kimyasal Madde Spor giyim Tüccar GOTS için balayıcı tanımlama Bu maddeler fonksiyonel ve modasal nedenlerden dolayı GOTS ürünlerine eklenmitir. En.çok kullanılan aksesuarlar 2.4.9 da belirtilmitir. Bu aksesuarların uygulanıı direk GOTS sertifikasyon siteminin içinde deildir. Aksesuarlarda uygulanan kriterler 2.4.9 ve 2.4.16 da belirtilmitir. IWG tarafından ilgili GOTS standartına göre kontrol ve sertifikasyonu gerçekletirmek için onaylanan sertifikasyon kuruluudur. Güncel onaylı kurulularına ve faaliyet alanlarına aaıdaki adresten ulaılabilir: http://www.global-standard.org/certification/approved-certificationbodies.html Onaylı kurulu tarafından GOTS ürünleri için onaylanan üretici ve pazarlayıcılardır Onaylı kurulu tarafından Sertifikalanan ünite tarafından GOTS a uygun olarak üretilen tekstil(bitmi veya yarı mamül) ürünleridir. Eer bir girdi, ETAD tarafından oluturulmu olan aaıdaki elementlerin iz miktarları için limit deerlerine uygun ise; aır metal içermeyen olarak varsayılır: Antimon: 50ppm, Arsenik:50ppm, Baryum:100ppm, Kadmiyum:20ppm, Kobalt:500ppm, Bakır:250ppm, Krom:100ppm, Demir:2500ppm, Manganez:100ppm, Nikel:200ppm, Cıva:4ppm, Selenyum:20ppm, Gümü:100ppm, Çinko:1500ppm, Kalay:250ppm. Bir sertifikasyon kuruluunun denetimi altında ve en az 12 ay organik kurallara göre üretimini tamamlamı olan bir iletmeden veya onun bölümünden gelen bir ürün. Tekstil kimyasalları,boyarmaddeleri ve pigmentleri gibi tüm ana maddelerin ve hazırlayıcıların genel tanımlamasıdır. GOTS ürünlerinin üretici zincirindeki giriidir(diki veya CMT den balayarak (olarak adlandırılan(kesim,imalat,süsleme)etiket ve paketlemeye kadar süreçte) Bir üründe bitkiden,hayvanlardan veya topraktan elde edilen doal materyaldir. Bunlardan çıkarılan mineraller veya metaller yine bu kategoride düünülür(doal lifler,deri,aaç,ta,metal,kabuk,tohum ve bitkisel yalar gibi) Eer girdinin moleküler yapısı, elyaf ileme süresince üretilen atık su için halojene edilmi organik bileiklere katkıda bulunuyorsa, AOX süreklidir. ki veya daha fazla maddenin bileiminden oluan karıım veya solusyonlar. GOTS ürünlerindeki ilem zincirindeki ünitedir(hasat sonrasından bitime kadar) Endüstride üretilen Kimyasal Elementler ve bunların bileiklerinden ortaya çıkan maddelerdir. Spor giyim; streç, güne geçirmeyen, böcek ve nem geçirmeyen, burumayan ve düzgün nefes almayı salayan fonksiyonel veya teknik bir aktif giyim olan her türlü giysiyi içerir. Tedarik zincirindeki lif üreticisi ile son ürünün parekende satıı yapan temsilci arasındaki ticari firmadır(ithalat,ihracat) Ürünün sahibi olmayan acentelar ve sadece son tüketiciye satı yapan parakendeciler tüccar olarak düünülmez. 18
B) Kısaltmaların listesi Organizasyonlar / Standartlar: GOTS IWG IVN JOCA OTA SA ECHA ETAD FSC GHS Global Organik Tekstil Standardı GOTS üzerine Uluslararası Çalıma Grubu (üyeler:ivn,joca,ota,sa) Uluslararası Doal Tekstil Sanayi Birlii Japon Organik Pamuk Birlii Organik Ticaret Organizasyonu Soil Association Avrupa Kimyasal Temsilcilii Boya ve Organik Pigment Üreticilerinin Ekolojik ve Toksikolojik Birlii Orman Yönetim Konseyi Global Harmonize Sistem IFOAM ILO IOAS ISO IUCN OECD PEFC REACH Yönetmelii Uluslararası Organik Tarımsal Hareketler Federasyonu Uluslar arası Çalıma Örgütü Uluslar arası Organik Akreditasyon Servisi Uluslar arası Standardizasyon Örgütü Uluslararası Doa Koruma Birlii Ekonomik birlii ve Geliim Organizasyonu Orman Sertifikasyonu Onay Programı Kimyasalların Bavuru, Deerlendirme, Onay ve Kısıtlamasına likin EU Dierleri: EC50 Etki younlaması (%50) IC50 nhibisyon younlaması (%50 inhibisyon) LC50 Letal konsantrasyon (%50 ölümcül) -MES -metil ester sülfonat AOX Emilebilen halojenize hidrokarbonlar ve oluumuna sebep olabilen kimyasal maddeler APEO Alkil fenol etoksilatlar BBP Benzil bütil fitalat BOD Biyolojik Oksijen htiyacı COD Kimyasal Oksijen htiyacı DBT Dibütiltin DEHP Dietil hekzil fitalat DIBP Di-isobütil fitalat DIDP Di-isodesil fitalat DINP Di-isononil fitalat DNOP Di-noktil fitalat DTDMAC Ditalovmetilamonyum clorid DSDMAC Distearildimetilamonyum clorid DHTDMAC Dihidrojenetalov dimetilamonyum clorid DTPA Dietilen triamin penta asetik asit EDTA Etilen daimin tetra asetik asit GMO Genetik olarak modifiye edilmi organizmalar HMBT 2-Hidrozono-2,3-dihidro-3-metilbenzothiazole-hidroklorid MAC Maksimum zin Verilen Konsantrasyon (çalıma alanındaki maddenin) MBT Mono bütiltin NTA Nitrilotri asetikasit LAS Lineer alkil benzin sülfonat 19
PAH PCB PCP PFOA PFOS PVC TBT TECP TOC TPHT Polisayklik aromatik hidrokarbon Poli Klorlu Bifeniller Penta kloro fenol Perflorooktanoik asit Perflorooktan sülfonat Poli vinil klorid Tri Bütiltin Tetra cloro fenol Toplam organik karbon Trifentilin Dokumanlara Ulaabilirlik: Uluslar arası Çalıma Grubu tarafından yayınlanan bu Standard, referans dokumanlar ve dier ilgili kamusal bilgi www.global-standard.org sitesinden indirilebilinir. 20