T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI MEGEP (MESLEKİ EĞİTİM VE ÖĞRETİM SİSTEMİNİN GÜÇLENDİRİLMESİ PROJESİ) GAZETECİLİK ALANI ANKARA 2007
ÖĞRENME FAALİYETİ -14 AMAÇ GAZETECİLİK Bu faaliyet sonucunda gazetecilik alanındaki meslekleri tanıyabileceksiniz. A. ALANIN MEVCUT DURUMU VE GELECEĞİ Gazetecilik alanı, kamuya ve özel sektöre ait kurum ve kuruluşların iletişim sektöründe hizmet ürettiği bir alandır. Bu alanda gazeteler, dergiler, haber ajansları, televizyon ve radyolar, reklâm ajansları vb. kurum ve kuruluşlar faaliyet göstermektedir. Ülkemizde medya, dünya standartlarında yayın yapan ve hızla gelişmeye devam eden bir sektördür. Sektörün, alanında yetişmiş nitelikli eleman ihtiyacı her geçen gün artmaktadır. Yazılı, görsel ve işitsel basın-yayın kuruluşları ülke ekonomisine sağladıkları katkının yanı sıra kamuoyu oluşturma işlevi ile toplumsal ve sosyal gelişmelerde de etkin rol oynamaktadır. Bu durum, medya sektöründe istihdam edilecek kişilerin eğitimlerini daha da önemli bir noktaya taşımaktadır. 145
B. ALANIN ALTINDA YER ALAN MESLEKLER Yazılı Basın Muhabirliği Televizyon Muhabirliği Sayfa Sekreterliği Foto Muhabirliği YAZILI BASIN MUHABİRİ Tanımı Medya sektöründe gündemi takip eden, haber değeri taşıyan olayla ilgili bilgi ve belgeleri toplayan ve haber yazan nitelikli kişidir. Görevler İş organizasyonu yapmak. Gündemi takip etmek. Haberle ilgili bilgi ve belge toplamak. Toplanan bilgi ve belgeleri değerlendirmek. Haber yazmak. Haber kaynakları ile iyi ilişkiler geliştirmek. Mesleki eğitime ilişkin faaliyetleri yürütmek. 146
TELEVİZYON MUHABİRİ Tanımı Televizyon aracılığı ile geniş kitlelere ulaştırılacak haberleri araştıran, toplayan ve yazıp kurgulayarak yayına hazır hale getiren nitelikli kişidir. Görevler İş organizasyonu yapmak. Gündemi takip etmek. Haberle ilgili veri toplamak. Haberi yazmak. Haberi kurgulayarak yayına hazır hâle getirmek. Haber kaynakları ile iyi ilişkiler geliştirmek. Mesleki eğitime ilişkin faaliyetleri yürütmek. SAYFA SEKRETERİ Tanımı Yazılı basın kuruluşlarında haber, ilan, fotoğraf ve resim gibi materyalleri, masaüstü yayıncılık programlarını kullanarak okuyucunun ilgisini çekecek şekilde düzenleyen, basıma hazır hâle gelme sürecinde gerekli çalışmaları yapan nitelikli kişidir. Görevler İş organizasyonu yapmak. Gündemi takip etmek. Gelen haberi redakte etmek. Gelen haberleri ve haberde kullanılacak görsel malzemeyi seçmek. Gelen haberin yayınlanacağı sayfayı belirlemek. Sayfa düzenlemesi ve tasarımı yapmak. Haberi dil bilgisi kuralları ve haber yazım tekniklerine göre düzeltmek. Düzenlenen sayfaları kontrol etmek. Sayfayı ani gelişen olaylara göre yeniden düzenlemek. Mesleki eğitime ilişkin faaliyetleri yürütmek. 147
FOTO MUHABİRİ Tanım Yazılı basın kuruluşlarında, haber fotoğrafı çeken, fotoğrafları bilgisayar ortamına aktaran ve basılmaya hazır hâle getiren, gerektiğinde haber yazan nitelikli kişidir. Görevler İş organizasyonu yapmak. Gündemi takip etmek. Haber fotoğrafı çekmek. Fotoğrafı dijital ortama aktararak işlemek. Haber yazmak. Haber kaynakları ile iyi ilişkiler geliştirmek. Mesleki eğitime ilişkin faaliyetleri yürütmek. C. MESLEK ELEMANLARINDA ARANAN ÖZELLİKLER Bu alandaki mesleklerde çalışmak isteyen kişiler; Yaratıcı, meraklı ve estetik duyguya sahip, Sezgisel zekâsı yüksek, Dış görünüşüne özen gösteren İyi iletişim kurabilen, Görsel hafızası güçlü, Problem çözebilen, İkna yeteneği olan, İyi gözlem yapa ve ayrıntıları algılayabilen, Hızlı karar alabilen, Dikkatli ve sabırlı, Olaylar arasında neden-sonuç ilişkilerini görebilen, Ülke ve dünya gündemi ile haber iletişim teknolojilerini yakından takip eden, kişiler olmalıdırlar. 148
Yazılı basın muhabiri olmak isteyenlerin; meraklı, olaylar arasında neden-sonuç ilişkilerini görebilen, sezgisel zekâsı yüksek, olayları haber olarak algılayabilen, topladığı bilgileri haber formatında yazabilen, diksiyonu düzgün ve dış görünüşüne özen gösteren kişiler olmaları gerekir. Ayrıca ülke ve dünya gündemi ile haber iletişim teknolojilerini yakından takip eden, iş ahlakına sahip, iyi iletişim kurabilen, dikkatli, görsel hafızası güçlü, problem çözebilen, ikna yeteneği olan, protokol bilgisi ve insan psikolojisi bilgisine sahip kişiler olmalıdır. Foto muhabiri olmak isteyenlerin, yaratıcı, iyi gözlem yapabilen, atik, hızlı karar alabilen, estetik duyguya sahip, el becerileri gelişmiş, isabetli zamanlama yapabilen, pratik zekâlı, görme keskinliğine sahip, renkleri ayırt edebilen, gözleriyle ellerini eş güdümle kullanabilen, güzel sanatlara ilgili, ayrıntıları algılayabilen, dikkatli, sabırlı, insanlarla iyi ilişkiler kurabilen, iletişim teknolojilerini yakından takip eden, yeteneğini geliştirmeye önem veren kişiler olmaları gerekir. Yaratıcılık, meslekte başarıyı artıran en önemli faktördür. İleri derecede görme bozukluğu, el ve ayakların sakatlığı bu mesleğin yürütülmesini engeller. TV muhabiri olmak isteyenlerin; meraklı, olaylar arasında neden-sonuç ilişkilerini görebilen, sezgisel zekâsı yüksek, olayları haber olarak algılayabilen, topladığı bilgileri haber formatında yazan, kurgulayan ve sunabilen, diksiyonu düzgün ve dış görünüşüne özen gösteren kişiler olmaları gerekir. Ayrıca ülke ve dünya gündemi ile haber iletişim teknolojilerini yakından takip eden, iş ahlakına sahip, iyi iletişim kurabilen, dikkatli, görsel hafızası güçlü, problem çözebilen, ikna yeteneği olan, protokol bilgisi ve insan psikolojisinden anlayan, canlı yayında haber sunabilecek rahatlığa sahip kişiler olmaları gerekir. Sayfa sekreteri olmak isteyenlerin, yaratıcı, hafızası güçlü, dil bilgisi kurallarına hakim, iyi gözlem yapabilen, planlı çalışan, estetik duyguya sahip, güzel sanatlara ilgili, el becerileri gelişmiş, pratik zekâlı, görme keskinliğine sahip, renkleri ayırt edebilen, gözleriyle ellerini eş güdümle kullanabilen, ayrıntıları algılayabilen, dikkatli, sabırlı, insanlarla iyi ilişkiler kurabilen, etkili bilgisayar kullanabilen, iletişim teknolojilerini yakından takip eden, yeteneğini geliştirmeye önem veren, kararlı kişiler olmaları gerekir. Yaratıcılık ve planlı çalışma meslekte başarıyı artıran en önemli faktördür. İleri derecede görme bozukluğu mesleğin sağlıklı yapılmasını engeller. D. ÇALIŞMA ORTAMI VE KOŞULLARI Yazılı basın muhabirleri, yazılı basın işletmelerinde ve haber ajanslarında çalışırlar. Genellikle sabit bir çalışma mekânları yoktur. Günün her saatinde aktif olarak çalışabilirler. Genellikle olay yerinde, basın toplantılarında ya da rutin toplantıları takip etmeleri nedeniyle bağlı bulundukları kurum dışında çalışırlar. Foto muhabirleri, genellikle değişik ortamlarda çalışırlar. Fotoğrafları yayına hazırlama aşamasında masa başında ve bilgisayar ortamında çalışmaktadırlar. Hem gazetecilik kuruluşunda hem de dış sahada genellikle stresli iş koşullarında, bazen görüntü alabilmek için saatlerce beklemek zorunda kalmakta, bazen de çok kısa bir süre içerisinde olayı ya da olay kişisini görüntülemek mecburiyetinde kalmaktadır. 149
TV muhabirleri, görsel ve işitsel basın işletmelerinde ve haber ajanslarında çalışırlar. Genellikle sabit bir çalışma mekânları yoktur. Günün her saatinde aktif olarak çalışabilirler. Genellikle olay yerinde, basın toplantılarında ya da rutin toplantıları takip etmeleri nedeniyle bağlı bulundukları kurum dışında çalışırlar. Sayfa sekreterleri, kimi zaman gazete veya matbaada diğer kişilerle aynı ortamı paylaşmakla birlikte kimi zaman da kendilerine ait bir alanda çalışmaktadırlar. Ortam genellikle ışıklı, hareketli, stresli olmaktadır. İşlerini sınırlı zaman içerisinde yetiştirmek durumundadırlar. Masa başında bilgisayar ortamında çalışırlar. E. İŞ BULMA İMKÂNLARI Yazılı basın muhabirleri yerel ve ulusal yazılı basın kuruluşları ile haber ajanslarında, kamu kuruluşları ile özel kurumların basın ve halkla ilişkiler birimlerinde iş bulabilirler. Foto muhabirleri yerel ve ulusal basın kuruluşları ile haber ajanslarında iş bulabilirken kamu kurum ve kuruluşları bünyesinde çıkarılan gazete ve dergilerde de istihdam edilmektedirler. TV muhabirleri ulusal ve yerel Radyo TV kuruluşları ile haber ajanslarında istihdam edilirler. Sayfa sekreterleri, ulusal ve yerel yazılı basın kuruluşlarında, matbaalarda, yayın evlerinde ve reklâm ajanslarında iş bulabilmektedirler. Nitelikli bir sayfa sekreterinin iş piyasasında istihdam olanakları oldukça geniştir. F. EĞİTİM VE KARİYER İMKÂNLARI Meslek eğitimi, meslek liselerinde ( AİML, ML, AML, TL, ATL) Gazetecilik Alanında diploma programında ve yaygın eğitim kurumlarında sertifika programlarıyla verilmektedir. Liseden sonra, yüksek öğrenime geçiş sınavını başaranlar lisan programlarına devam edebilirler ya da meslek yüksek okullarının ilgili bölümüne sınavsız geçiş yapabilirler. Meslek yüksek okulunu bitirenler, dikey geçiş sınavı ile lisans programlarına geçebilirler. 150
Meslek yüksek okullarının Radyo ve Televizyon Yayıncılığı, Radyo ve Televizyon Yayımcılığı, Radyo ve Televizyon Programcılığı, Televizyon ve Radyo Programcılığı, Televizyon Yapım ve Yönetim, Fotoğrafçılık, Fotoğrafçılık ve Kameramanlık, İletişim bölümüne sınavsız geçiş yapabilirler. Ön lisans programlarını başarı ile bitirenler ÖSYM tarafından açılan Dikey Geçiş Sınavında başarılı oldukları takdirde, İletişim, İletişim Tasarımı, İletişim ve Tasarım, Medya ve İletişim Sistemleri, Radyo Televizyon ve Sinema, Sinema ve Televizyon, Televizyon Gazeteciliği, Fotoğraf, Fotoğraf ve Video, Gazetecilik, Görsel İletişim Tasarımı, Görsel Sanatlar ve Görsel İletişim Tasarımı, Grafik, Grafik Öğretmenliği, Grafik Sanatları, Grafik Tasarım, Grafik Tasarımı, lisans programlarına dikey geçiş yapabilirler. Mesleki Eğitim Merkezleri çıraklık eğitimi uygulama kapsamına alınan illerde ve meslek dallarında aday çırak, çırak, kalfa ve ustalara eğitim vermek ve çeşitli meslek kursları açmak suretiyle sanayinin ihtiyaç duyduğu nitelikli ara insan gücünü yetiştirmek amacıyla açılan eğitim kurumlarıdır. Halk Eğitimi Merkezleri yaşam boyu öğrenme perspektifi içerisinde her zaman ve her yerde uygulanabilecek yaygın eğitim programları ile her yaş ve düzeyde bireylere eğitim sunmaktadır. Mesleki Eğitim Merkezlerinde, Gazetecilik alanında eğitim verilmektedir.modüler programlarla meslek liseleri arasında paralellik sağlandığından dolayı yatay ve dikey geçişler olabilecektir. Eğitim sürecinde, yeterlik sertifikalarını alarak ve sektörde iş başında eğitimini tamamlayarak ulusal ve yerel yazılı basın kuruluşlarında, matbaalarda, yayın evlerinde ve reklâm ajanslarında kariyer yapabilirler 151