ĐÇĐNDEKĐLER 1. TANIM... 1 2. GEOMETRĐK TASARIM... 1 2.1 GENEL... 1 2.2 YERLEŞĐM VE GÜZERGAH... 1 2.2.1 Kayma Yolu... 2 2.2.1.1 Kayma Yolu Eğimi... 2 2.2.1.2 Çapraz Eğim... 2 2.3 GÜZERGAH TEMĐZ AÇIKLIĞI - GENĐŞLĐĞĐ... 2 2.4 GABARĐ... 2 2.4.1 Halatların Yanal Sapması... 2 2.4.2 Halatların Dikey Sapması... 3 2.4.3 Emniyet Açıklıkları... 3 2.4.3.1 Dikey Açıklık... 3 2.4.3.2Yanal Açıklıklar... 4 2.4.3.3 Diğer Açıklıklar... 4 2.4.4 Sürükleme Hattının Gabarisi... 4 2.4.4.1 Sürükleme Hattının Genişliği... 4 2.4.4.2 Sürükleme Askılarının Yanal Sapması... 4 2.4.4.3 Sürükleme Askılarının Boylamasına Sapması... 5 2.4.4.4 Sürükleme Askılarının Sürükleme Halatı Üzerinden Dönmesi... 5 2.4.4.5 Salınım Serbestliği... 5 3. HAT ĐŞLERĐ VE YAPILARI... 5 3.1 GENEL... 5 3.2 TEMELLER... 5 3.3 ANKRAJLAMA... 6 3.4 HAT YAPILARI... 6 3.4.1 Direkler... 6 3.4.2 Muhafazalar ve Açıklıklar... 6 3.4.3 Terminal Giriş Çıkış Kılavuzları... 6 3.4.4 Çekme Halatı Hat Makaraları ve Montaj Elemanları... 7 3.5 ÇEKME HALATI... 7 3.5.1 Genel... 7 3.5.2 Çelik Halat Đçin Emniyet Faktörü... 8 3.5.3 Bağımsız Çekirdekli Ekli Çelik Çekme Halatı Emniyet Faktörü... 8 3.5.4 Fiber Halatlı Sistemlerde Emniyet Faktörü... 8 4. TERMĐNALLER VE ĐSTASYONLAR... 8 i
4.1 GENEL... 8 4.2 ĐNĐŞ VE BĐNĐŞ ALANLARI... 8 4.2.1 Biniş Alanları... 9 4.2.2 Đniş Alanları... 9 4.3 TEKNĐK HACĐMLER... 9 4.3.1 Makine Odası Dışına Yerleştirilmiş Makineler... 9 4.3.2 Makine Odasına Yerleştirilmiş Makineler... 9 4.4 ĐŞLETME PERSONELĐNE SAĞLANACAK OLANAKLAR... 9 5. ELEKTROMEKANĐK SĐSTEMLER... 10 5.1 MEKANĐK SĐSTEMLER... 10 5.1.1 Tahrik Sistemleri... 10 5.1.1.1 Ana Tahrik Ünitesi... 10 5.1.1.2 Yedek Tahrik Ünitesi... 10 5.1.1.3 Hız Düşürücüler ve Dişliler... 11 5.1.1.4 Dişli Kutuları ve Güç Aktarma Sistemleri... 11 5.1.1.5 Đvme ve Hız Kontrolü... 11 5.1.1.6 Durdurucular ve Kapatmalar... 12 5.1.2 Frenler ve Geri Dönüş Önleme (Rollback) Donanımı... 12 5.1.2.1 Servis Freni... 12 5.1.2.2 Tahrik Kasnağı Freni... 12 5.1.2.3 Geri Dönüş Önleme (Rollback) Donanımı... 13 5.1.2.4 Tahrik Sistemi Geri Kaçış Durdurucusu... 13 5.1.3 Gergi Sistemleri... 13 5.1.3.1 Çelik Halatlı Sistemler Đçin Gergi Donanımı... 14 5.1.3.2 Fiber Halatlı Sistemler Đçin Gergi Donanımı... 14 5.1.3.3 Gergi Sistemi Çelik Halatları... 14 5.1.3.4 Gergi Sistemi Zincirleri... 14 5.1.4 Kablo Sabitleme Tamburları... 14 5.1.4.1 Hat Kabloları Đçin... 14 5.1.4.2 Gergi Sistemleri Đçin... 14 5.1.5 Kasnaklar... 15 5.1.5.1 Çekme Halatı Terminal Kasnağı... 15 5.1.5.2 Gergi Sistemi Kasnağı ve Taşıyıcısı... 15 5.1.5.3 Çekme Halatı Hat Makaraları... 16 5.1.6 Bina Mekanik Tesisatları... 16 5.1.6.1 Sıhhi Tesisat (Temiz Su, Pissu, Drenaj)... 16 5.1.6.2 Isıtma, Havalandırma, Klima... 17 5.1.6.3Yangından Korunma... 17 5.2 ELEKTRĐFĐKASYON... 18 5.2.1 Enerjilendirme ve Tahrik... 18 5.2.2 Đvmelendirme ve Hız Kontrolü... 18 5.3 ĐSTASYONLAR ELEKTRĐK SĐSTEMLERĐ... 18 5.3.1 Tahrik (Biniş) Đstasyonu... 18 ii
5.3.1.1 Enerji... 18 5.3.1.2 Đstasyon Elektrik Tesisatı... 18 5.3.2 Đniş Đstasyonu... 19 5.4 TOPRAKLAMA VE YILDIRIMDAN KORUMA... 19 5.4.1 Topraklama... 19 5.4.2 Yıldırımdan Koruma... 19 5.5 HABERLEŞME... 19 5.6 SĐSTEM EMNĐYETĐ... 19 5.6.1 Koruma Devreleri... 19 5.6.2 Acil Durdurma Devresi... 19 5.6.3 Direkler Üzerinde Halat Emniyeti... 20 5.6.4 Frenler... 20 5.7 GECE ĐŞLETMESĐ... 20 6. ARAÇLAR VE TAŞIYICILAR... 20 6.1 KAPASĐTE VE HIZ... 20 6.1.1 Fiber Halatlı Sistemlerde... 21 6.1.2 Çelik Halatlı Sistemlerde... 21 6.2 SÜRÜKLEME DONANIMI... 21 iii
iv
1. TANIM Bu bölüm, yolcuların dönmekte olan bir fiber çekme halatına, dönmekte olan bir halata veya fiber halata bağlı sürükleme donanımına tutunarak veya kayak eğitim donanımı üzerinde yukarı doğru çekildiği kablolu insan taşıma sistemlerini kapsamaktadır. Sürüklemeli sistemlerde, yukarı doğru çıkan halatta biniş noktasından iniş noktasına kadar ara destekler bulunmayacaktır. Aşağı iniş halatında ara destekler kullanılabilecektir. Babylift vb. adlarla anılan sistemler sürüklemeli sistemlerdir. Sistemin tümünde 2000/9 AT- Đnsan Taşımak Üzere Tasarımlanan Kablolu Taşıma Tesisatı Yönetmeliği hükümlerine ve TS EN 12929-1, TS EN 12929-2 standartlarında belirtilen güvenlik kurallarına uyulacaktır. - TS EN 12929-1: Đnsan Taşımak Đçin Tasarımlanan Havai Hat Tesisleri Đçin Güvenlik Kuralları - Genel Şartlar - Bölüm 1: Bütün Tesisler Đçin Kurallar - TS EN 12929-2: Đnsan Taşımak Đçin Tasarımlanan Havai Hat Tesisleri Đçin Güvenlik Kuralları - Genel Şartlar - Bölüm 2: Taşıyıcı Vagon Frenleri Olmayan Ters Çevrilir Đki Kablolu Havai Halatlı Yollar Đçin Đlave Kurallar Sistem tasarımı genel olarak Bölüm VI da yer alan ulusal - uluslararası standartlar ile kamu kurum ve kuruluşlarının ilgili yönetmelik ve teknik şartnameleri ile uyumlu olacaktır. 2. GEOMETRĐK TASARIM 2.1 GENEL Sistem çalışma ömrü TS EN 13107- Đnsan Taşımak Đçin Tasarımlanan Havai Hat Tesisleri Đçin Güvenlik Kuralları - Đnşaat Mühendisliği Đşleri - Standardında belirtilen süreleri karşılayacak şekilde tasarlanacaktır. Çizim standartlarında kullanılacak vaziyet planı, görünüşleri vs. ile ilgili ölçeklerde Bayındırlık Bakanlığı Yapı Đşleri Genel Müdürlüğü Mimari Proje Düzenleme esaslarına uyulacaktır. 2.2 YERLEŞĐM VE GÜZERGAH Sistemin yerini ve güzergahını tayin ederken aşağıdaki kriterler göz önüne alınacaktır: - Enerji hatları ve destekleri, - Kaya ve zeminin kayma özelliği, mağaralar ve benzeri doğal yapıların durumu, - Kar yoğunluğu ve çığ, - Rüzgar etkisi, - Buzlanma, - Kayma eğimi ve izi, - Nehirler ve vadiler, 1
- Gömülü altyapılar, boru hatları dahil, - Sistemin kurulacağı yerde; yanındaki, altındaki ve üzerindeki hava sahasının kontrolü, - Diğer kablolu sistemler ile kesişme veya yakınlaşması, - Aracın tüm yüzeylerden yüksekliği, - Otoyollar, - Diğer yapılar. Genel olarak hat yolu iki istasyon arasında düz bir hat olacak ve hatlar arası açıklık değişmeyecektir. 2.2.1 Kayma Yolu 2.2.1.1 Kayma Yolu Eğimi Sürüklemeli sistemler için maksimum izin verilen eğim ekipman üreticisi tarafından tayin edilecektir. Kayma yolu boyunca ters eğimler sadece biniş ve iniş alanlarında olabilecektir. 2.2.1.2 Çapraz Eğim Đniş alanları hariç, kayakçılar için kayma yolunun çapraz eğimi %5 i geçmeyecektir. Çelik halatlı sistemlerde, çapraz eğim merkez ekseninden uzak olacaktır. Kayak eğitim araçlarının taşınması için kullanılan sistemler için, kayma yolu kazara ayrılan bir aracın diğer araca doğru kayması riskini minimize edecek şekilde tasalanacaktır. 2.3 GÜZERGAH TEMĐZ AÇIKLIĞI - GENĐŞLĐĞĐ Kayma yüzeyinin minimum temiz genişliği, aşağıda belirtildiği şekilde, güzergahın ekseninden her iki tarafa doğru olacak ve yüzeyde kaya, tomruk parçası vb. engellerden arındırılacaktır. a) Kayakçılar için 915 mm veya b) 460 mm + kayak eğitim donanımının yarı genişliği. 2.4 GABARĐ Kablolu sistemlerde sistem gabarisi sistemin işletmede - sistem çalışırken ve işletme dışısistem çalışmıyorken durumlarına göre incelenecektir. 2.4.1 Halatların Yanal Sapması Rüzgar etkisi altındaki halatların yanal sapması, incelenen direkler arası açıklığın kiriş boyu (l * ) üzerine etki eden dinamik basınçlara dayalı olarak hesaplanacaktır. TS EN 12930 - Đnsan Taşımak Đçin Tasarımlanan Havai Hat Tesisleri Đçin Güvenlik Kuralları - Hesaplamalar- Standardındaki rüzgar basınç değerleri olarak aşağıdaki değerler dikkate alınacaktır: - Đşletmede (çalışırken): minimum 0,2 kn/m 2 - Đşletme dışı: minimum1,2 kn/m 2 2
Kiriş boyunun 400 metreden büyük olması durumunda rüzgar etkisi altında halatlardaki sapmayı belirlemek için aşağıdaki formül kullanılacaktır: q = q x (l* / l*) 2 Burada: q : dinamik basınç q: dinamik basınç, yukarıda verilmiş olan değer l*: kiriş boyu (m) l* : etkin kiriş boyu(m) = 240 + 0,4 l* Đşletme dışı koşulunda TS EN 12930 da verilmiş olan rüzgar ve buzun ortak etkisi dikkate alınacaktır. 2.4.2 Halatların Dikey Sapması Halatların dikeydeki maksimum sapmasını hesaplamak için aşağıdaki hususlar dikkate alınacaktır: - Araçların çalışma yükü, - Harekete geçerken ve frenlemedeki dinamik etkiler, - Đşletme dışında TS EN 12930 e göre buzlanma etkisi. Halatların ve üzerindeki araçların hesaplanan maksimum sarkmasında dinamik etkiler altında aşağıdaki basitleştirilmiş değerler dikkate alınacaktır: - Hat halatları için minimum ± %10, - Çekme halatları için ± %20, - Taşıma halatları için ± %25. 2.4.3 Emniyet Açıklıkları Terminaller ve direkler aşağıda belirtilen kriterlere ve normal işletme koşulları altında hattın dalgalanmasını minimuma indirecek şekilde tasarlanacaktır. Yerel rüzgar koşulları dikkate alınacaktır. Temizleme işlemi kayma aracının dalgalı çalışması sırasında veya maksimum tasarım yükü altında veya her iki koşulda birden, ağaçlar veya bitki örtüsü ile temas etmeyecek şekilde olacaktır. 2.4.3.1 Dikey Açıklık Güzergahtaki hiçbir noktada; halat tek yolcu ile kar yüzeyinden 610 mm yukarıda asılı iken, aşağı yönde 156 N veya yukarı yönde 133 N dan fazla bir kuvvet uygulamayacaktır. Aşağı inmekte olan halat kayma yolunun 2,14 metreden daha az yukarısında ise, kişilerin aşağı doğru gelen halat ile temasını önlemek için tel çit vb. tedbirler alınacaktır. 3
2.4.3.2 Yanal Açıklıklar Hat boyunca aşağıdaki minimum mesafeler sağlanacaktır: a) Yukarı doğru giden halat ile herhangi bir destek arasında 915 mm, b) Kayak eğitim aracı ile herhangi bir destek arasında 460 mm. 2.4.3.3 Diğer Açıklıklar Yukarı çıkan veya aşağı inen halatlar için açıklıklar: a) Çekme Aracı Bulunmayan Sistemler: Yukarı doğru 15,25 metrelik biniş alanı için yukarı giden halat ile aşağı yöndeki destekler arasında minimum 1,53 m mesafe olacaktır, b) Çekme Aracı Bulunan Sistemler: Yukarı doğru çıkan halat ile aşağı yöne inen halat arasındaki mesafe, her noktada, çekme halatına bağlanmış çekme aracının izdüşümünün iki katını geçmeyecektir. Hiçbir şart altında bu mesafe 1,38 metreden az olmayacaktır. 2.4.4 Sürükleme Hattının Gabarisi Sürüklemeli sistemlerde gabari aşağıdakilerin kombinasyonudur: - Sürükleme askılarının yanal salınımı, - Sürükleme askılarının boylamasına salınımı, - Geri çekilen sürükleme askısının sürükleme halatının etrafında ve üzerindeki olası dönüşü. 2.4.4.1 Sürükleme Hattının Genişliği Sürükleme hattının minimum genişliği aşağıda verilmiştir: - Çift askılı sistemlerde: 2,5 m - Tek askılı sistemlerde: 2,0 m Köprüler üzerinde ve geçitlerde minimum genişlik 0,5 m arttırılacaktır. 2.4.4.2 Sürükleme Askılarının Yanal Sapması Sistemde kılavuzlama yok ise, çekilen sürükleme askılarının sistemdeki sabit elemanlara (istasyonlardaki ekipmanlar, hat destek yapıları, makara grupları, bakım platformu, merdivenler, halat tutucular vb.) göre ve askıların birbirlerine göre 0,25 rad yanal salınımı kabul edilecektir. Kılavuzlama olduğu taktirde, teleskopik çubuklu kayak askılarında olduğu kadar, istasyonlarda ve saptırma hattı desteklerinde daha düşük değerlere inilebilecektir. 4
2.4.4.3 Sürükleme Askılarının Boylamasına Sapması Çekilen sürükleme askılarının boylamasına salınım sınırları aşağıdaki durumlardan kaçınacak şekilde olacaktır: - Sürükleme askılarının sistemin sabit elemanlarına dokunması, - Sürükleme askılarının sürükleme halatı üzerinden dönmesi. 2.4.4.4 Sürükleme Askılarının Sürükleme Halatı Üzerinden Dönmesi Amortisörlü (yaylı) sürükleme askılarının kullanıldığı durumlarda, askıların çekilirken sürükleme halatı çevresinde dönmesi hesaba katılarak sürükleme halatının üzerinde 2,0 metrelik bir ilave açıklık sağlanacaktır. 2.4.4.5 Salınım Serbestliği Amortisörlü (yaylı) sürükleme askılarının kullanıldığı durumlarda, çekilen T Barların, J Barların veya sürüklenme disklerinin salınması amortisör ile ilişkili olarak sınırlandırılacaktır. 3. HAT ĐŞLERĐ VE YAPILARI 3.1 GENEL Tüm yapılar ve tesisler sistemle uyumlu olacak şekilde TS EN 13107 Standardına uygun olarak tasarlanacaktır. Uygulanacak olan tasarım yükleri normal koşullar ve öngörülebilen anormal koşullar için ölü yükleri, canlı yükleri, kar ve rüzgar yüklerini kapsayacaktır. Karlı alanlara yerleştirilecek olan yapılar buna uygun koşullarda ve yüklerde tasarlanacak veya bu koşulların gerektirdiği biçimde korunacaktır. 3.2 TEMELLER Temelin hareketine karşı toprağın direnci tayin edilirken, muhtemel yeraltı sularının yüzdürme kuvveti de dahil sahadaki toprak koşulları dikkate alınacaktır. Şayet toprağın direncinin pratik olarak tayin edilmesi mümkün değil ise, temel veya ankraj toprağın genel yapısına uygun sürtünme katsayısı kullanılarak gravite ankrajı (gravity anchor) olarak tasarlanacaktır. Temellerin tabanı donma dayanımlı toprak veya kaya üzerine oturacak şekilde donma derinliğinin altında olacaktır. Kaya üzerindeki temeller ağırlıklı temel olarak tasarlanmamış ise, kayaya sabitlenecek şekilde ankrajlanacaktır. Beton temelin üstü, bitmiş zeminden minimum 150 mm yukarıda olacaktır. Tasarımda; devrilmeye karşı, ölü yük ve hareketli yük koşulları altında kaymaya karşı emniyet katsayısı 2 olacaktır. Bu yüklere ilaveten rüzgar yükünün de aynı anda etkilemesi durumunda emniyet katsayısı minimum 1,5 olacaktır. 5
3.3 ANKRAJLAMA Bütün yapılar statik veya çalışma koşulları altında sistemi etkileyecek kaymalara veya oturmalara sebep olmayacak şekilde tüm yükleri taşıyabilecek desteklere bağlanacaktır. Tasarımda devrilme, kayma veya çekme direnci için emniyet faktörü 2 kullanılacaktır. Bütün ankrajlamalar ve bağlantılar bitmiş zeminin üzerinde olacaktır. Ankrajın toprak altında kalan kısımları korozyondan kaynaklanan mukavemet düşümlerine karşı korunacaktır. Ankraj, gergi ve benzeri terminal yapılarını emniyete alan donanımlarda kullanılan çelik halatlar veya teller ile bunların bağlantı elemanlarının minimum emniyet faktörü 6 olacaktır. Düzenlemelerde ayar donanımı kullanıldığı yerlerde, bu donanımların işletme sırasında kilitlenmeleri veya çıkartılmaları mümkün olacaktır. Ankraj donanımında kullanılan halatların veya kabloların bütün bağlantı elemanları TS EN 12385 Bölüm 1 - Çelik Tel Halatlar - Güvenlik - Bölüm 1: Genel Kurallar ve TS EN 12927 Bölüm 1 - Đnsan Taşımak Üzere Tasarımlanan Kablolu Taşıma Tesisleri Đçin Güvenlik Kuralları - Halatlar - Bölüm 1: Halatların ve Uç Bağlantılarının Seçim Kriterleri - standartlarına uygun olacaktır. 3.4 HAT YAPILARI 3.4.1 Direkler Đniş ve biniş alanları arasına sadece dönüş halatını taşımak için hat desteklerine izin verilecek ve buralarda madde 2.4.3 teki kriterler uygulanacaktır. Madde 2.4.3 deki kriterlerin uygulanması koşulu ile direklere izin verilebilecek ancak bu alanlar halkın girişinden korunacaktır. Direklerde yüzeyden 2,14 metre yüksekliğe kadar olan kısımda sivri uç, kanca veya benzeri sarkıntılar olmayacaktır. 3.4.2 Muhafazalar ve Açıklıklar Kar yüzeyinden 2,14 metreden daha az yüksekte bulunan hareketli parçalar (yukarı doğru çıkan halat ve sürükleme araçları hariç), halkın veya sistemi kullanan yolcuların kazara çarpmalarını önlemek için muhafaza içerisine alınacaktır. Đnsanların karşı ağırlıkların veya germe sisteminin altından geçmesi önlenecektir. 3.4.3 Terminal Giriş Çıkış Kılavuzları Halat yönlendiricilerin tasarımında temel olarak TS EN 13223 - Đnsan Taşımak Đçin Tasarımlanan Havai Hat Tesisleri Đçin Güvenlik Kuralları - Tahrik Sistemleri ve Diğer Mekanik Donanım - Standardı madde 16 da yer alan kriterlere ve koşullara uyulacaktır. 6
3.4.4 Çekme Halatı Hat Makaraları ve Montaj Elemanları Bir çekme halatı makarasının basma çapı, elastomer bir kaplama kullanılmadıkça, çekme halatının nominal çapının 10 katından az olmayacaktır. Makara montaj elemanları en uygunsuz tasarım yükü altında yetersiz kalmayı önleyecek güçte olacaktır. Şayet halat gergi sisteminin dikey elemanları halatı her zaman makara yuvasında tutmak için yeterli değil ise, makaradan halat atmasını önleyecek bir donanım eklenecektir. Bu kural hem halatı destekleyen makaralara hem de onu aşağıda askıda tutan makaralara uygulanacaktır. 3.5 ÇEKME HALATI 3.5.1 Genel Çelik halat seçimi, tasarımı ve kurulumu için aşağıda verilen standartlara uyulacaktır. - TS EN12385-1+A1: Çelik Tel Halatlar - Güvenlik -Bölüm 1: Genel Kurallar - TS EN 12385-2+A1: Çelik Tel Halatlar - Güvenlik-Bölüm 2: Tarifler, Kısa Gösteriliş ve Sınıflandırma - TS EN12385-3+A1: Çelik Tel Halatlar - Güvenlik-Bölüm 3: Kullanım ve Bakım Bilgileri - TS EN 12385-4+A1: Çelik Tel Halatlar - Güvenlik - Bölüm 4: Genel Kaldırma Uygulamaları için Demetli Halatlar - TS EN 12385-8: Çelik Tel Halatlar - Güvenlik - Bölüm 8: Havai Hatların Çekilmesinde Personel Taşıyıcı Olarak Kullanılan Çekme ve Çekerek Taşıma Halatları - TS EN 12385-9: Çelik Tel Halatlar - Güvenlik - Bölüm 9: Havai Hatların Çekilmesinde Personel Taşıyıcı Olarak Kullanılan Kenetli Taşıyıcı Halatlar - TS EN 12927-1: Đnsan Taşımak Üzere Tasarımlanan Kablolu Taşıma Tesisleri Đçin Güvenlik Kuralları - Halatlar - Bölüm 1: Halatların ve Uç Bağlantılarının Seçim Kriterleri - TS EN 12927-2: Đnsan Taşımak Üzere Tasarımlanan Kablolu Taşıma Tesisleri Đçin Güvenlik Kuralları - Halatlar - Bölüm 2: Güvenlik Faktörleri - TS EN 12927-3: Đnsan Taşımak Üzere Tasarımlanan Kablolu Taşıma Tesisleri Đçin Güvenlik Kuralları - Halatlar - Bölüm 3: 6 Demetli Çekme, Taşıma - Çekme ve Çekici Halatların Uzun Örgüsü - TS EN 12927-4: Đnsan Taşımak Üzere Tasarımlanan Kablolu Taşıma Tesisleri Đçin Güvenlik Kuralları - Halatlar - Bölüm 4: Uç Bağlantıları - TS EN 12927-7: Đnsan Taşımak Üzere Tasarımlanan Kablolu Taşıma Tesisleri Đçin Güvenlik Kuralları - Halatlar - Bölüm 7: Muayene, Tamir ve Bakım - TS EN 12930: Đnsan Taşımak Đçin Tasarımlanan Havai Hat Tesisleri Đçin Güvenlik Kuralları - Hesaplamalar 7
Sistem kurulumu; uzun durma mesafesine sahip olmalı, hatta asılı yolcuların düşmesi durumunda, yolcuların herhangi bir tehlike ve gecikme olmaksızın hattan ayrılması ve emniyetli alana ulaşmasına muktedir olmalıdır. Hat yolu tümüyle gözetleme noktasından görülebilir olacaktır. Toplam boy 300 metreyi geçmeyecektir. Çekme halatının herhangi bir noktasındaki boylamasına eğim aşağıdaki değerleri geçmeyecektir: a) Yolcuların doğrudan sürükleme donanımlarına oturduğu durumlarda: %25 b) Yolcuların doğrudan askılara tutunduğu durumlarda: %40 3.5.2 Çelik Halat Đçin Emniyet Faktörü Çekme halatının yeni iken emniyet faktörü 5 olacaktır. 3.5.3 Bağımsız Çekirdekli Ekli Çelik Çekme Halatı Emniyet Faktörü Bağımsız çekirdekli ekli çekme halatı (IWRC) kullanıldığında, fiber çekirdekli çelik halatınkine eşdeğer minimum kopma kuvveti kullanılacaktır. 3.5.4 Fiber Halatlı Sistemlerde Emniyet Faktörü Çekme halatı kıvrılmayı minimize edecek özel yaygı veya örgüye sahip ve sürükleme kayağı ile kullanılmak üzere üretilmiş doğal veya sentetik fiber halat olacaktır. Fiber halatlar kıvrılmayı minimize edecek şekilde makaraya sarılacaktır. Tüm ekler uzun olacaktır. Minimum emniyet katsayısı 5 olacaktır. 4. TERMĐNALLER VE ĐSTASYONLAR 4.1 GENEL Sürüklemeli sistemlerde ayrıntılı bir istasyon yapısına ihtiyaç olmamakla birlikte, içinde aşağıdakileri barındıran terminaller yer alabilecektir: - Teknik Hacimler (Tahrik Sistemi, Gergi sistemi, Elektrik Pano Odaları vb.), - Kumanda Odası / Kabini, - Yolcu ve Personel WC leri. 4.2 ĐNĐŞ VE BĐNĐŞ ALANLARI Sistemin biniş ve iniş alanları olarak kullanılan platformlar, rampalar, çevresi çitle çevrili alanlar ve şaşırtmalı girişler sistemin işletilmesi ile entegre olacaktır. 8
4.2.1 Biniş Alanları Biniş alanları olabildiğince düz ve engelsiz olacak, yolcuları biniş alanına yönlendirecek şekilde çitle çevrilecektir. Biniş kapıları, yapay çıkmalar ve diğer binişe yardımcı elemanlar kullanıldığında, tüm yolcu tiplerini dikkate alarak tasarlanacak ve kurulacaktır. Biniş kapıları sistem operatörü tarafından açık konumda tutulacak kontrollere sahip olacaktır. Sistem girişlerinden en az birisi yardımcı ekipman kullanan yolcuların girişine imkan sağlamak için minimum 915 mm genişliğinde açıklığa sahip olacaktır. 4.2.2 Đniş Alanları Đniş alanının uzunluğu, profili, iniş noktası ve çıkış rampaları; sistemin hızı, taşıyıcının tipi ve terminal kasnak yerleşimine uygun olarak oluşturulacaktır. 4.3 TEKNĐK HACĐMLER Personelin normal şartlarda ulaşabileceği hareketli makine parçaları muhafazalar ile kapatılacaktır. Statik elektriğe karşı koruma sağlanacaktır. Yangın söndürme donanımı olacaktır (bkz madde 5.1.6.3) 4.3.1 Makine Odası Dışına Yerleştirilmiş Makineler Đlgisiz kişileri makineden uzak tutacak önlemler alınacaktır. Tüm makineler ve kontrolleri planlanmış kullanım çevreleri için uygun olacaktır. 4.3.2 Makine Odasına Yerleştirilmiş Makineler Makine odası standartlara uygun olarak havalandırılacaktır. Makinelerin bakımı ve çalışan personelin yaralanma riskini azaltmak için sabit aydınlatma sistemi olacaktır. Makinelerin yerleşimi yeterli bakıma izin verecek şekilde olacaktır. Uygun kilit sistemine sahip bir kapısı olacak ve yolcuları makinelerden uzak tutacak şekilde tasarlanacaktır. Bir makine veya makine grubu ile duvarlar arasında geçiş yolu olacak ise, bu geçiş yolunun genişliği minimum 460 mm olacaktır. Makine odası, makine üreticileri tarafından aksi belirtilmedikçe, madde 5.1.6.2 de belirtilen koşulları sağlayacak şekilde ısıtılacaktır. 4.4 ĐŞLETME PERSONELĐNE SAĞLANACAK OLANAKLAR Operatör, görevli ve sürücülerin çalışma konumları; bulundukları çevrede istasyon ve sürükleme yolunun görsel izlemesini sağlayacak şekilde olacaktır. Kontrol ve haberleşme donanımları operatörün yerini terk etmeden ulaşabileceği yerde olacaktır. Çalışma alanları kapalı ise, işin gereği olan işlevleri yerine getirebilecek şekilde ısıtılacak, havalandırılacak ve aydınlatılacaktır. 9
Kapalı istasyon kontrol odasında aşağıdakiler yer alacaktır: a) Đşin gereği olan haberleşme ve kontrol donanımları, b) Đşletme talimatları ve acil durum prosedürleri, c) Yangın söndürücüler (bkz. madde 5.1.6.3) d) Bunların mevcudiyeti, sistemin diğer alanlarında haberleşme ve kontrol donanımlarının yerleştirilmesi için engel teşkil etmeyecektir. Đşletmenin bütün kapalı alanları, boşken yetkisiz kişilerin girmesini önleyecek kilitleme sistemine sahip olacaktır. Kontrol odasında operatörün görüş alanı içerisinde taşıyıcıların bulunduğu konumları sürekli olarak gösteren göstergeler bulunacaktır. Biniş ve iniş alanlarında görevlendirilmiş kişilerin ulaşabileceği yerlerde manüel durdurma donanımları bulunacaktır. 5. ELEKTROMEKANĐK SĐSTEMLER 5.1 MEKANĐK SĐSTEMLER 5.1.1 Tahrik Sistemleri Tüm güç üniteleri tam yüklü sistemi harekete geçirmek dahil, tasarımda kullanılmış en uygunsuz yükleme koşullarında bile sistemi çalıştıracak kapasiteye sahip olacaktır. Güç ünitesinde manüel çok-hızlı transmisyon kullanıldığı yerlerde, sistem hareket halinde iken vites değiştirilemeyecektir. Bir sistemde güç üniteleri çift yönde çalışabilme özelliğine sahip ise, sistem bir yönde çalışıyor iken kazara ter yöne vites değişimini önleyecek tedbirler alınacaktır. Yolcu boşaltma veya bakım amaçları dışında sistem ikinci çalışabilir güç ünitesi olmaksızın, tek güç ünitesi kullanılarak çalıştırılmayacaktır. 5.1.1.1 Ana Tahrik Ünitesi Ana tahrik motoru olarak tanımlanmış olan güç ünitesi çalışma sırasında madde 5.2 ve madde 5.3 te istenen fonksiyonel sistemlere sahip olacaktır 5.1.1.2 Yedek Tahrik Ünitesi Tahliye için yedek güce ihtiyaç yoktur. Sistemde dizel motorların kullanılması durumunda aşağıdaki kriterlere uyulacaktır: - Motorlar bakım, onarım ve yangın müdahalesi için kolayca ulaşılabilir bir yere yerleştirilecektir, 10
- Oda yanmaz veya yangına dayanıklı bir yapıya sahip olacaktır. Yedek tahrik ünitesinin kapalı bir odada olması durumunda oda yanabilen gazların birikimini önlemek için havalandırılacaktır, - Motorun soğutulması ve havalandırılmasına yetecek miktarda (motor tipine ve yapısına bağlı olarak) taze hava temin edilecektir, - Yolcu boşaltma amacı için kullanılan motorlar aşağıdaki donanımlara sahip olacaktır; Düşük yağ seviyesi veya düşük yağ basıncı için otomatik kapatma donanımı, Bütün motorlarda acil kapatma butonları, En uygunsuz tasarım yükü koşulları altında halat hızı tasarım hızının %100 ünü geçmesi durumuna karşı motor aşağıdaki donanıma sahip olacaktır; 1) Motor Koruyucu: Motor hızını halatın maksimum hızı ile sınırlayacaktır, 2) Aşırı Hız Donanımı: Hattın hızı tasarım hızını geçecek olursa motor durdurmayı başlatacaktır. 5.1.1.3 Hız Düşürücüler ve Dişliler Tüm hız düşürücüler ve dişliler tasarım hedeflerini aşmaksızın en uygunsuz tasarım yükleri altında sistemin harekete geçmesi için gerekli olan kapasiteye sahip olacaktır. 5.1.1.4 Dişli Kutuları ve Güç Aktarma Sistemleri Dişli kutuları beklenen tüm işletme yükü koşullarına dayanacak şekilde tasarlanacak ve emniyet katsayısı elastik limite göre minimum 3,5 olacaktır. Güç aktarımlarında düz kayış kullanılmayacaktır. Sürekli yağlamalı kapalı sistemler olması koşulu ile zincirlerin aktarım sisteminde kullanılmasına izin verilecektir. Yataklar, kavramalar, kaplinler ve miller standartlara uygun olarak tüm işletme yükü koşullarına dayanacak şekilde tasarlanacaktır. Muhafazaları ve muhtevası madde 4.3 ün hükümlerine uygun olacaktır. Tüm yatakların, kavramaların ve kaplinlerin ayarlanabilmeleri ve gerektiğinde yağlanabilmeleri için önlem alınacaktır. 5.1.1.5 Đvme ve Hız Kontrolü Sürüş sisteminin hızlanma ivmesi; sistemin tipi, profili, hızı ve kullanımına bağlı olarak düzenlenecektir. Sistem, herhangi bir tip durma işlemi başlatıldıktan sonra, durma işleminin iptal edilemeyeceği ve tam durma durumuna gelmeden yeniden harekete geçemeyeceği şekilde olacaktır. Sistem herhangi bir tip durma işleminden sonra hız aralığının en düşük noktasında harekete geçecektir. 11
5.1.1.6 Durdurucular ve Kapatmalar Normal Durdurma: Şayet bir servis freni gerekiyor ise, sistem durma noktasına geldiği zaman uygulanmış olacaktır. Acil Kapatma: Acil durdurmayı sistemin kontrol fonksiyonlarından hangisinin başlatacağını tasarımcı tayin edecektir. 5.1.2 Frenler ve Geri Dönüş Önleme (Rollback) Donanımı Sistem madde 5.1.2.1 ve madde 5.1.2.2 de tanımlanan frenlere ve donanıma sahip olacaktır. Kurulmuş olan sistem günlük bakım ve testler ile uyum içerisinde çalışmaya muktedir olacaktır. Fren kuvvetleri ağırlıklar veya önceden sıkıştırılmış baskı yaylarının serbest bırakılması ile mekanik olarak uygulanacaktır. Fren kuvvetleri TS EN 12930 a göre hesaplanacaktır. Yaylar hariç fren sistemi parçaları elastik limite göre emniyet katsayısı 3,5 ten az olmayacaktır. Yaylar muhafaza içerisinde olacak ve yay sıkışma mesafesinin maksimum %80 i kullanılacaktır. Hidrolik veya pnömatik sistemlerle açık tutulan frenler, hortum, silindir veya ek parçalarındaki hasar durumunda frenleme yüzeyinde kirlenme olasılığını önleyecek şekilde tasarlanacaktır. Tasarımda TS EN 1908 - Đnsan Taşımak Đçin Tasarımlanan Havai Hat Tesisleri Đçin Güvenlik Kuralları - Germe Cihazları - Standardı gerekleri yerine getirilecektir. 5.1.2.1 Servis Freni Servis freni, çekme halatının en uygunsuz koşulu altında ve tam hızda çalışan sistemi minimum 0,5 m/s 2 lik bir ivme ile yavaşlatmaya muktedir olacaktır. Bu değer tek yönlü (unidirectional) halatlı sistemler için 1,25 m/ s 2 yi geçmeyecektir. Bu fren herhangi bir durdurma devresi kesilecek olur ise yay, ağırlık vb. enerji depolayan vasıtalar ile uygulanacaktır. Tahrik gücünün bir dizel motor tarafından sağlandığı durumlarda, sistemi durdurmak için pozitif bir sistem sağlanacaktır. Hız düşüm ivmesi, başka herhangi bir fren donanımının veya tahrik rejenerasyonunun yardımı olmaksızın servis freni tarafından elde edilecektir. 5.1.2.2 Tahrik Kasnağı Freni Tahrik kasnağı freni tahrik kasnağı grubunun üzerinde çalışacaktır. 12
Tahrik kasnağı freni sistemi en uygunsuz tasarım yükü koşulları altında sistemi durduracak ve tutacak otomatik bir frendir. Çekme halatının hızı her iki yönde tasarım hızını %15 ten fazla geçmesi halinde bu fren otomatik olarak devreye girecektir. 5.1.2.3 Geri Dönüş Önleme (Rollback) Donanımı Geri dönüş önleme donanımı, en uygunsuz tasarım yükü koşulları altında sistemin ters yöne dönüşünü otomatik olarak kontrol edecektir. 5.1.2.4 Tahrik Sistemi Geri Kaçış Durdurucusu Tahrik grubu geri kaçış durdurucusu aşağıdaki kriterlere uygun olacaktır: a) Tahrik grubu geri kaçış durdurucusu tek yönlü veya üstte çalışan bir kavramadır, Tahrik grubu; tahrik kasnağı ile geri kaçış durdurucusu arasında kayış, kavrama vb. sürtünmeli tip donanımı olmayacak şekilde düzenlenecektir, b) Geri kaçış durdurucusu maksimum tasarım yüküne göre tasarlanacaktır. Geri kaçış durdurucusu, en uygunsuz tasarım yükü koşulları altında, sistem ters yönde 915 mm den fazla yol almadan önce sistemin ters yönde dönüşünü otomatik olarak önleyecektir. 5.1.3 Gergi Sistemleri Gergi sistemlerinin tasarımında TS EN 1908 de belirtilen koşullara ve emniyet gereklerine uyulacaktır. Belirli bir sistemin germe ihtiyacını karşılamak için karşı ağırlıklar, hidrolik ve pnömatik pistonlar veya benzeri donanımlar kullanılacaktır. Germe işlemine yönelik tüm donanımlar yük ve sıcaklıktaki normal çalışma değişikliklerin tümüne göre ayarlanabilecek yeterli hareket mesafesine sahip olacaktır. Hareket mesafesi asgari olarak aşağıdakilerin toplamını karşılayacak şekilde olacaktır: a) Yerel koşullar daha yüksek sıcaklık farklarını gerekli kılmadığı taktirde, halatın 60 0 C lik bir sıcaklık farkındaki uzaması, b) Taşıyıcı halatlar için %0,5 ve taşıyıcı - çekici halatlar ile çekici halatlar için %1,5 luk kalıcı uzama, c) Belirlenmiş olan her türlü işletme şartları için sarmadaki farklılıkların etkisi, d) Tüm belirlenmiş işletmesel yük koşulları için halat boylarındaki elastik değişim. Diğer tasarım ve güvenlik kuralları için TS EN 1908 madde 11 e uyulacaktır. 13
5.1.3.1 Çelik Halatlı Sistemler Đçin Gergi Donanımı Çekme halatı gerilmesi yük, işletme, sıcaklık vb. en uygunsuz koşulların yığılmasının yaratacağı kopma kuvvetinin beşte birini geçirmeyecek şekilde bir mekanik veya hidrolik sistem sağlanacaktır. Bu sınırlamanın doğrulanabilmesi için görsel araçlar temin edilecektir. 5.1.3.2 Fiber Halatlı Sistemler Đçin Gergi Donanımı Tüm sistem uygun halat gerilimini sağlamak ve ayarlamak için gerekli donanıma sahip olacaktır. 5.1.3.3 Gergi Sistemi Çelik Halatları Gergi sistemindeki çelik halatların minimum emniyet faktörü yeni iken 6 olacaktır. Çelik halat tasarımı ve kurulumu için TS EN 12385 Standardında yer alan kriterlere uyulacaktır. Düzenlemelerde, halatın makaraya bağlanması da dahil, kasnaktaki sürtünmeyi de dikkate alan maksimum tasarımsal statik gerilim emniyet faktörünün belirlenmesinde esas olarak alınacaktır. Gergi sisteminde dönmeye karşı mukavim halatlar kullanılmayacaktır. Gergi sisteminde kullanılan halatlara ait bağlantı elemanları TS EN 12927-1 ve TS EN 12927-4 standartları gereklerine uygun olacaktır. 5.1.3.4 Gergi Sistemi Zincirleri Gergi sistemlerinde kaynaklı tip bağlantılı zincirler kullanılabilir. Makaralı ve baklalı zincirler sistemlerde gergi elemanı olarak kullanılmayacaktır. 5.1.4 Kablo Sabitleme Tamburları 5.1.4.1 Hat Kabloları Đçin Hat kablosunun tambura sabitlendiği yerlerde, halatın tamburun çevresinde en az üç tam tur sargı yapması sağlanacaktır. Tambur çapı halat ekseninden ölçüldüğünde halat çapının minimum 65 katı olacaktır. Kalıcı gerilim ve kaymaya karşı mukavemet için TS EN 1908 - Đnsan Taşımak Đçin Tasarımlanan Havai Hat Tesisleri Đçin Güvenlik Kuralları - Germe Cihazları - Standardı madde 5.3.3.1.3 teki sürtünme katsayıları kullanılacaktır. Tamburlar paslanmaya karşı korunacaktır. 5.1.4.2 Gergi Sistemleri Đçin Đşletme koşullarında dönmeyen gergi halatı tamburlarının çapı halat ekseninden ölçüldüğünde, halatın yuvaya oturması durumunda halat çapının minimum 20 katı ve kilitli sargılı halatlarda ise halat çapının minimum 65 katı olacaktır. 14
Madde 5.1.4.1 de belirtilen diğer hususlar bu tamburlar için de geçerlidir. 5.1.5 Kasnaklar Bütün kasnaklar, montaj kitleri ve şaseleri dahil, statik ve dinamik yüklere dayanacak şekilde tasarlanacaktır. Çelik halatlar için kaplamasız kasnak yuvası kullanıldığında, yuvalar V-şeklinde olacak ve halat çapının yaklaşık olarak %55 ine eşit çapta bir tabana sahip olacaktır. Tasarımda, TS EN 12930 madde 7.2.3 te yatak yüklerinin yüzdesi olarak verilen sürtünme katsayıları kullanılacaktır. Kaplamalı kasnak yuvası kullanıldığında, kaplama malzemesinin izin verdiği taşıma basıncı geçilmeyecektir. 5.1.5.1 Çekme Halatı Terminal Kasnağı a) Çelik Halatlı Sistemlerde Çekme halatı terminal kasnağı mil veya kovanda bir arıza olması durumunda halatı tutacak şekilde tasarlanacaktır. Kasnak tek yönlü yüklendiğinde tasarımdaki çalışma gerilimi izin verileni %60 tan fazla geçmeyecektir. Kasnağın minimum çapı sürükleme aracı kasnağın çevresini geçmiyor ise, nominal halat çapının 80 katı olacaktır. Sürükleme aracının kasnağın çevresini dolandığı durumlarda kasnağın minimum çapı çekme halatının nominal çapının 80 katı olacaktır. Kasnak grubu, çekme halatının kasnaktan atmasını/çıkmasını önleyecek şekilde tasarımlanacaktır. Terminal kasnağı; tahrik, frenleme veya tutma kasnağı görevine sahip ise, çekme halatını kasnak yuvası içerisinde kaydırmayacak şekilde tasarlanacaktır. b) Fiber Halatlı Sistemlerde Kasnaklar gereksiz gerilimleri, aşınmaları veya fiber çekme halatının şekil değiştirmelerini önleyecek şekilde tasarlanacak ve düzenlenecektir. Kasnaklar yeterli mukavemete sahip olacak ve herhangi bir çalışma hızında aşırı titreşimleri önleyecek şekilde balans edilecektir. Kasnaktan halat atması durumunda halatı tutacak uygun metotlar kullanılacaktır. 5.1.5.2 Gergi Sistemi Kasnağı ve Taşıyıcısı Gergi kasnağı ve taşıyıcısının mevcut hareket etme olanağı; normal işletme koşulları altında oluşan hareketin maksimum limitleri için yeterli olacaktır. 15
Avare terminal kasnağı, sabit bir yapı ile desteklenecek veya yüzer halde olacak şekilde taşıttırılacaktır. Kasnak grubu halat atması durumunda çökmeyecek ve halatın kalan kısmı yapı veya kasnak montaj elemanları tarafından tutulacaktır. 5.1.5.3 Çekme Halatı Hat Makaraları Madde 3.4.4 te verilen kriterler, halatın ve sürükleme aracının ağırlığından başka yük taşımayanlar hariç, terminallerde ve istasyonlardaki çekme halatı hat makaraları için de uygulanacaktır. Terminallerde yardımcı kılavuz makaralarına ihtiyaç duyulması durumunda, bunların büyüklükleri ve yerleşimleri yolculara, işletme personeline veya sistemin mekanik elemanlarına zarar vermeyecek şekilde tasarlanacaktır. 5.1.6 Bina Mekanik Tesisatları 5.1.6.1 Sıhhi Tesisat (Temiz Su, Pissu, Drenaj) Sıhhi tesisat sisteminin tasarımı aşağıda verilen standartlara uygun olarak yapılacaktır. - TS EN 12056-1: Cazibeli Drenaj Sistemleri - Bina Đçi - Bölüm 1: Genel Kurallar ve Performans Kuralları - TS EN 12056-2: Cazibeli Drenaj Sistemleri - Bina Đçi - Bölüm 2: Sıhhî Tesisat Boru Sistemi - Tasarım ve Hesaplama - TS EN 12056-3: Cazibeli Drenaj Sistemleri - Bina Đçi - Bölüm 3: Çatı Drenajı - Tasarım ve Hesaplama - TS EN 12056-4: Cazibeli Drenaj Sistemleri - Bina Đçi - Bölüm 4: Atık Su Terfi Tesisleri - Tasarım ve Hesaplama - TS EN 12056-5: Cazibeli Drenaj Sistemleri - Bina Đçi - Bölüm 5: Montaj ve Deneyler, Đşletme, Bakım ve Kullanma Talimatları - TS EN 12380: Drenaj Sistemleri Đçin Hava Emiş Vanaları - Kurallar, Deney Metotları ve Uygunluk Değerlendirme - TS EN 752: Drenaj ve Kanalizasyon Sistemleri - Bina Dışı - TS 1258: Temiz Su Tesisatı Hesap Kuralları - TS EN 806-1: Bina Đçi Tesisatı - Đçme ve Kullanma Sularının Taşınması Đçin Özellikler - Bölüm 1: Genel - TS EN 806-2: Bina Đçi Tesisatı - Đçme ve Kullanma Sularının Taşınması Đçin Özellikler - Bölüm 2: Tasarım - TS EN 806-3: Bina Đçi Tesisatı - Đçme ve Kullanma Sularının Taşınması Đçin Özellikler - Bölüm 3: Boru Ölçülendirilmesi - Basitleştirilmiş Metot Đstasyonlarda ve terminallerde bina dışından içeriye sızabilecek suların (yağmursuyu vb,) tahliyesi için bir drenaj sistemi öngörülecektir. Drenaj cazibeli ve/veya pompalı olarak mevcut drenaj sistemine bağlanacaktır. 16
Pompalı sistemlerde sistem yedekliliği sağlanacaktır. Her bir pompa istasyonunda gerekli olacak pompa kapasitesi, pompalama ve depolama kapasitesinin bir kombinasyonu olarak tespit edilecektir. Pompa kapasitesi düzenli olarak ve sık aralıklarla akan sulan boşaltmaya yetecek kadar olacaktır. Temiz su tesisatında gömülü borular PPRC, açıktan giden borular ise galvanizli çelik boru olacaktır. Boru tesisatı, çelik ankraj dübelleri ile tespit edilmiş ve yumuşak çelik malzemeden mamul konsollar üzerine mesnetlendirilecektir. Boruların dahili duvarları, bölmeleri, taban ve tavanları delerek geçtiği durumlarda boru kılıfları kullanılacaktır. Ses naklini engellemek için, boruların kullanılan hacimlerden geçmesi halinde boru kılıfları içine mineral yünü sıkıca doldurulacaktır. Yangın boşluğundan geçen boru kılıfları içine yanmaz malzeme doldurulacaktır. 5.1.6.2 Isıtma, Havalandırma, Klima Açık havaya açılan yapılara TS 825 - Binalarda Isı Yalıtımı Kuralları - Standardına uygun olarak ısı yalıtımı uygulanacaktır. Mekanlarda Türk Standartlarının ve Yönetmeliklerin öngördüğü yaz ve kış sıcaklıkları uygulanacaktır. Mekanlar TS 3419 - Havalandırma ve Đklimlendirme Tesisleri Projelendirme Kuralları - ve TS 3420 - Havalandırma ve Đklimlendirme Tesislerini Yerleştirme Kuralları - standartlarına uygun olarak havalandırılacaktır. Havalandırma yükleri; fiili doluluk oranları, aydınlatma devreleri, ekipmanlar ve diğer dahili yükler dikkate alınarak tespit edilecektir. Minimum havalandırma debileri, yürürlükteki standartlar uyarınca belirlenecektir. 5.1.6.3 Yangından Korunma Bu başlık altında verilmemiş olan özellikler için Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik te yer alan hükümler geçerlidir. Bu Yönetmelikte bulunmayan hususlar için de NFPA 130 National Fire Protection Association - Standard for fixed Guideway Transit and Passenger Rail Transit System (ABD Ulusal Yangından Korunma Birliği - Sabit Hatlı Raylı Toplu Taşıma Sistemleri Đçin Standart) Standardı ve uzantıları başvuru kaynağı olarak kullanılacaktır. a) Malzeme Đstasyon ve terminallerde; alevi yayma özelliği, yandığında zehirli gaz ve duman çıkarma özelliği olan malzemeler kullanılmayacaktır. Kullanılacak olan malzemeler minimum B1 sınıfı olacaktır. Seçilen malzemelerin bu özellikleri belgelenecektir. 17
b) Yangın Yayılımının Durdurulması Đstasyonlar ve terminaller yangın zonlarına ayrılacaktır. Đstasyonlarda yolcu alanları ile istasyon işletme ve tesisat odalarını ayıran duvarlar minimum iki saat yangına dayanıklı olacaktır. Mekanların yangın dayanım sınıfları Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik hükümlerine uygun olacaktır. Yangına dayanıklılık için; söz konusu bölgelerde, duvar, tavan, döşeme gibi yapısal unsurların yanı sıra yangına dayanıklı kapı, hava kanalı giriş - çıkışlarında yangın algılama sisteminden gelecek olan sinyalle kapanan yangın damperleri, kablo ve tesisat giriş - çıkışlarında ısı altında genleşerek boğan malzeme kullanılacaktır. Duman damperlerinin duman detektörlerinden duman algılama yapıldığında kapanması sağlanacaktır. c) Söndürme Sistemleri Mekanlarda Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik hükümlerinin gerekli kıldığı miktar ve kapasitede kuru kimyasal ABC tip veya eşdeğeri yangın söndürücüler yerleştirilecektir. Söz konusu Yönetmeliğin yetersiz kaldığı durumlarda NFPA 10 - Standard For Portable Fire Extinguishers - (Taşınabilir Yangın Söndürücüler için Standart) Standardı referans olarak alınacaktır. 5.2 ELEKTRĐFĐKASYON 5.2.1 Enerjilendirme ve Tahrik Sürüklemeli sistemlerde tahrik motoru için 3 faz, 380 V, 50 Hz enerji temin edilecektir. Bu taşıma sistemleri için yedek enerji kaynağı ve yedek tahrik motoruna gerek yoktur. 5.2.2 Đvmelendirme ve Hız Kontrolü Bu sistemlerin ivmelenme değerleri; uygulanacak taşıma sistemine, arazi profiline, hıza ve kullanım tipine göre ayrı ayrı belirlenecektir. 5.3 ĐSTASYONLAR ELEKTRĐK SĐSTEMLERĐ 5.3.1 Tahrik (Biniş) Đstasyonu 5.3.1.1 Enerji Tahrik istasyonuna 3 faz, 380 V, 50 Hz enerji sağlanacaktır. Yedek enerji ve kesintisiz güç kaynağı ihtiyacı yoktur. 5.3.1.2 Đstasyon Elektrik Tesisatı Sistem için kapalı makine odası yapılıyor ise makine odası içine aydınlatma sağlanacaktır. 18
5.3.2 Đniş Đstasyonu Sistem iniş istasyonunda acil durdurma butonu yeterli olacaktır. 5.4 TOPRAKLAMA VE YILDIRIMDAN KORUMA 5.4.1 Topraklama Đstasyonlarda topraklama tesisatı yapılacaktır. Đstasyonların bütün metal aksamları bu topraklama tesisatlarına irtibatlanacaktır. En kötü şartta dahi kablolu taşıma sisteminin herhangi bir topraklanmış noktası ile topraklama noktası arasındaki direnç 50 ohm u geçmeyecektir. Đstasyonlarda bütün AC ve DC sistemler topraklama tesisatına irtibatlanacaktır. Đşletme durdurulduğunda taşıma halatı en az bir istasyonda topraklanacaktır. Đşletme esnasında statik elektrik deşarjı ve halatların topraklanması amacı ile bir noktada makara içi kaplaması iletken malzeme olacaktır. 5.4.2 Yıldırımdan Koruma Đstasyonlarda yıldırımdan koruma tesisatı yapılacaktır. Tahrik sistemindeki elektrikli ekipman uygun cihazlarla yıldırımdan korunacaktır. 5.5 HABERLEŞME Bu sistemlerde Haberleşme Sistemine gerek yoktur. 5.6 SĐSTEM EMNĐYETĐ 5.6.1 Koruma Devreleri Sürüklemeli taşıma yapan kablolu sistemlerde (babylift) koruma devreleri aşağıda listelenen fonksiyonları kapsayacaktır: - Acil Durdurma (Ayrı bir başlıkta detaylandırılmıştır), - Durma Kapısı, - Gergi Sistemi Hatası (Mevcut ise), - Aşırı Hız. 5.6.2 Acil Durdurma Devresi Bütün kablolu taşıma sistemleri minimum 1 adet acil durdurma devresine sahip olacaktır. Durdurma işlemi bütün diğer kontrol ve komutlara göre öncelikli olacaktır. Đşletme kumandalarını kullanan sistem operatörü herhangi bir sebeple taşıma sistemini kontrolünden kaçırırsa sistemi durdurabilmek için acil durdurma devresini / butonunu kullanacaktır. 19
Aşağıda sıralanan sebeplerden herhangi biri kablolu taşıma sisteminin kontrolden çıktığı anlamına gelecektir. a) Sistem verilen komuta rağmen yavaşlamamaktadır, b) Sistem verilen komuta rağmen durmamaktadır, c) Sistem azami hız limitlerinin ve komutların üzerinde hızlanmaktadır, d) Sistem normal tasarım değerinden daha hızlı ivmelenmektedir, e) Sistem komut olmadan kendi kendine hareket etmekte ve ivmelenmektedir, f) Sistem komut olmadan ve istem dışı olarak ters yöne hareketlenmektedir. Đnme-binme bölgeleri bulunan istasyonlarda; bu bölgelerde görevlilerin durduğu tarafta, acil bir durumda sistemi durduracak basmalı tip kırmızı acil durdurma butonları yer alacaktır. Bütün acil durdurma butonları manuel olarak resetlenmediği sürece sistem tekrar çalışmayacaktır. 5.6.3 Direkler Üzerinde Halat Emniyeti Bu sistemlerde taşıma direkleri olmadığından direk üzeri halat emniyet önlemlerine gerek yoktur. 5.6.4 Frenler Kablolu sistem ana tahrik motoru ile çalıştırılırken; herhangi bir frenleme durumunda, herhangi bir koruma devresi çalıştığında veya sistem hızı %10 aşıldığında motor otomatik olarak duracaktır. Servis freni; enerji kesilmelerinde, çekilen akım aşırı yükseldiğinde veya bir koruma devresi çalıştığında devreye girecek ve sistemi kilitleyecektir. 5.7 GECE ĐŞLETMESĐ Sürüklemeli kablolu taşıma sisteminde gece işletmesi yapılacak ise tüm taşıma güzergahı aydınlatılacaktır. Aydınlatma armatürleri, gerekirse ara aydınlatma direklerinde ve istasyon yapıları üzerinde yer alacaktır. Her aydınlatma armatürü için, kutu içinde toprak kaçağı korumalı bir şalter mevcut olacaktır. Direk yüzeyindeki kablolar topraklanmış galvanizli çelik kondüvi içinde monte edilecektir. 6. ARAÇLAR VE TAŞIYICILAR 6.1 KAPASĐTE VE HIZ Biniş aralığı ve kapasite; eğime, yolcuların araca biniş ve iniş yeteneğine, ekipmanın tasarım limitlerine uygun olarak düzenlenir. 20
6.1.1 Fiber Halatlı Sistemlerde Kayakçılar dönmekte olan çekme halatına tutunurken halat hızı 7,6 m/s yi geçmeyecektir. Sürükleme araçları çekme halatına bağlanırken veya yolcular kayak eğitim araçlarına binerken hız 2,0 m/s yi geçmeyecektir. 6.1.2 Çelik Halatlı Sistemlerde Halat hızı 2,0 m/s yi geçmeyecektir. 6.2 SÜRÜKLEME DONANIMI Kayakçılar için halat klemenslerine izin verilmeyecektir. Sürükleme donanımlarına, 2,0 m/s veya daha az olan hızlarda çalışan sistemlerde izin verilecektir. Sürükleme donanımı, hat üzerindeki en dik noktada yolcuyu hareket ettirmek için gereken çekme kuvvetinin iki katına maruz kaldığında çekme halatı üzerinde kaymayı önleyecek şekilde tasarlanacaktır. Tasarım; sürükleme donanımı ile çekme halatı arasına eldiven veya elbiselerin karışmasını veya parmağın sıkışmasını engelleyecek şekilde olacaktır. Sürükleme donanımının çekme halatına bağlanması hiçbir şekilde çekme halatının mukavemetini zayıflatmayacaktır. 21