İSO 500 ve TİM İlk 1000 İhracatçı Listesine İlişkin Değerlendirmeler Temmuz 2015 TSKB Ekonomik Araştırmalar
2 Değerlendirmeler
Öne Çıkanlar İSO 500 deki imalat sanayi kuruluşlarının imalat sanayi toplam üretim değeri içindeki payı 2005 te %45,4 iken, 2014 yılında %41,4 e geriledi. 2014 yılında en çok ihracat yapan ilk 1000 firma, Türkiye nin toplam ihracatının %58,8 ini gerçekleştirdi. (2005 yılında TİM-1000 in toplam ihracat içindeki payı %70 seviyesinde bulunuyordu.) İSO 500 de önceki yıla göre üretimden satışları en fazla artan sektörler: Diğer İmalatlar (%71), Diğer Ulaşım Araçları (%69), Ağaç ve Mantar Ürünleri (%32), Mobilya (%24), Elektrikli Teçhizat (%23) TİM-1000 listesinde ise bir önceki yıla göre sektör bazında en yüksek ihracat artışları, 2014 yılında artan altın ihracatı ile mücevher ve birim fiyatlardaki artış ile fındık ve mamulleri nde görüldü. Bu yıl İSO 500 de verisini açıklamayan firma sayısı önceki yıllara göre daha fazla. Bu da sağlıklı bir sektör analizi yapmayı zorlaştırıyor. EBITDA, dönem kârı ve brüt katma değer gibi verileri açıklamayan firmalar arasında Petkim gibi halka açık kuruluşlar da yer alıyor. Örneğin kimyasallar ve kimyasal ürünlerin üretiminde 2013 yılında listede yer alan firmalar 2,9 milyar TL EBITDA yaratırken, tek başına bunun %8 ini oluşturan Petkim in bu veriyi paylaşmamasının etkisiyle bu yıl toplam EBITDA 3 milyar TL ile sınırlı kaldı. Toplamda ise 2013 te EBITDA sını İSO 500 araştırmasında belirtmeyen firma sayısı 2013 te 170 iken bu yıl 250 oldu. 3
4 İSO 500
2014 İSO 500 2014 yılında üretimden satışlar, 500 büyük sanayi kuruluşu için önceki yıla göre %10 artarken bu değişim 489 özel kuruluş için %11 artış, geriye kalan 11 kamu kuruluşu için %8,6 azalış olarak gerçekleşti. Ciro artış performansında 2014 yılında petrol fiyatlarındaki gerilemenin, petrole bağlı ürünlerin satış fiyatları üzerindeki etkisini görüyoruz. Listedeki ilk 50 kuruluş, önceki yıllara benzer şekilde toplam ciro ve ihracatın yarısını gerçekleştirdi. İstihdamdan ise %30 pay aldı. 500 firmanın toplam satış hasılatının %28 i ihracat, %72 si iç satış. İlk 500 kuruluşun 126 sı, ilk 50 kuruluşun ise 17 si yabancı sermaye paylı. Yabancı sermaye paylı kuruluşların sayısı, 2009-2014 arası dönemde devamlı olarak geriliyor. Toplam brüt katma değerin %40 ını listedeki düşük teknolojili sektörler oluşturuyor. İleri teknolojili sektörler ise 123 milyar TL lik katma değerden yalnızca %3 pay alıyor. Bu yılın listesindeki en dikkat çekici gelişme İstanbul Altın Rafinerisi nin listeye 26. sıradan giriş yapması oldu. Siemens ve OMV Petrol Ofisi bu yılki araştırmada yer almazken, 2013 sıralamasına dahil olmayan BSH Ev Aletleri bu yıl 2012 yılındaki sırasını koruyarak 18. oldu. 5
2014 İSO 500 2014 İSO İlk 500 Sıralamasında En fazla Düşenler 2014 2013 Kuruluş Değişim 455 208 Altınbaş Kuyumculuk İth. İhr. San. ve Tic. A.Ş. -247 453 215 Tersan Tersanecilik San. ve Tic. A.Ş. -238 361 185 Onsa Mücevherat İmalatı ve Dış Ticaret A.Ş. -176 477 311 Park Elektrik Üretim Madencilik San. ve Tic. A.Ş. -166 461 310 Erciyas Çelik Boru Sanayi A.Ş. -151 241 92 Karakaş Atlantis Kıymetli Madenler Kuyumculuk Telekomünikasyon San. ve Tic. A.Ş. -149 471 329 Zorlu Enerji Elektrik Üretim A.Ş. -142 459 317 CVS Makina İnşaat San. ve Tic. A.Ş. -142 425 293 Kadooğlu Yağ San. ve Tic. A.Ş. -132 456 340 B-Plas Bursa Plastik Metal İnşaat Enerji Madencilik Jeotermal Turizm ve Tarım San. ve Tic. A.Ş. -116 2014 İSO İlk 500 Sıralamasında En fazla Yükselenler 2014 2013 Kuruluş Değişim 246 459 Koç Çelik Sanayi A.Ş. 213 292 454 Özgün Gıda San. ve Tic. Ltd. Şti. 162 119 279 Progıda Tarım Ürünleri San. ve Tic. A.Ş. 160 172 324 Balsu Gıda San. ve Tic. A.Ş. 152 193 345 Aksa Jeneratör Sanayi A.Ş. 152 253 399 KÇS Kahramanmaraş Çimento Beton Sanayi ve Madencilik İşletmeleri A.Ş. 146 260 370 Boğaziçi Beton San. ve Tic. A.Ş. 110 137 244 Erdemir Çelik Servis Merkezi San. ve Tic. A.Ş. 107 314 421 Arslan Alüminyum San. ve Tic. Ltd. Şti. 107 357 463 CMS Jant Sanayi A.Ş. 106 6
Teknoloji Yoğunluklarına Göre Katma Değer Dağılımı Teknoloji Yoğunluğu Düşük Teknoloji Yoğunluklu Sektörler Orta-Düşük Teknoloji Yoğunluklu Sektörler Orta-Yüksek Teknoloji Yoğunluklu Sektörler Yüksek Teknoloji Yoğunluklu Sektörler Toplam Brüt Katma Değer Pay (%) 40,0 37,4 19,4 3,2 Toplam Brüt Katma Değer (Milyar TL) Toplam Brüt Katma Değer Pay (%) Sektörler 10 Gıda ürünlerinin imalatı 10,86 8,8 11 İçeceklerin imalatı 7,69 6,3 12 Tütün ürünleri imalatı 22,88 18,6 13 Tekstil ürünlerinin imalatı 3,96 3,2 14 Giyim eşyalarının imalatı 0,73 0,6 15 Deri ve ilgili ürünlerin imalatı 0,04 0,0 16 Ağaç, ağaç ürünleri ve mantar ürünleri (mobilya hariç) 1,17 1,0 17 Kağıt ve kağıt ürünlerinin imalatı 0,84 0,7 18 Kayıtlı medyanın basılması ve çoğaltılması 0,31 0,3 31 Mobilya imalatı 0,69 0,6 32 Diğer imalatlar 0,07 0,1 19 Kok kömürü ve rafine edilmiş petrol ürünleri imalatı 24,85 20,2 22 Kauçuk ve plastik ürünlerin imalatı 2,89 2,3 23 Diğer metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı 6,70 5,5 24 Ana metal sanayii 9,96 8,1 25 Fabrikasyon metal ürünleri imalatı (makine ve teçhizat hariç) 1,23 1,0 30.1 Gemi ve tekne Yapımı 0,33 0,3 20 Kimyasalların ve kimyasal ürünlerin imalatı 5,18 4,2 25.4 Silah ve mühimmat (cephane) imalatı 0,79 0,6 27 Elektrikli teçhizat imalatı 5,84 4,8 28 Başka yerde sınıflandırılmamış makine ve ekipman imalatı 1,91 1,6 29 Motorlu kara taşıtı, treyler ve yarı treyler 9,86 8,0 30 Diğer ulaşım araçlarının imalatı (30.1 ve 30.3 Hariç) 0,24 0,2 21 Temel eczacılık ürünlerinin ve eczacılığa ilişkin malzemeleri 1,07 0,9 26 Bilgisayarların, elektronik ve optik ürünlerin imalatı 1,72 1,4 30.3 Hava taşıtları ve uzay araçları ile bunlarla ilgili makineler 1,16 0,9 7
Kârlılık EBITDA/Satış Hasılatı (Net) 29,3 7,7 23,9 24,6 13,8 6,6 13,6 16,0 11,4 11,6 2,0 18,4 14,1 12,2 26,1 8,8 11,3 13,8 9,9 16,6 8,8 19,2 12,8 1,0 7,6 8 2014 yılında 500 Büyük Sanayi Kuruluşu nda EBITDA oranı ortalama %10,7 olarak gerçekleşti. Bu oran özel sektörde %11, kamu kuruluşlarında ise %2,9 düzeyinde. 500 kuruluş için önceki yıl ortalama %11 civarı olan oran bu yıl özel kuruluşlarda artmış olmasına karşın, kamu kuruluşlarında %24,4 ten %2,9 a geriledi. Kamu kuruluşları EBITDA oranı seyrinde düşen petrol fiyatları ile birlikte TPAO nun %64 ten %27 ye gerileyen EBITDA oranı etkili oldu. EBITDA oranının en yüksek olduğu sektör madencilik ve taş ocakçılığı olarak ön plana çıkarken, en düşük oran diğer imalatlarla birlikte kok kömürü ve rafine edilmiş petrol ürünleri imalatında.
Gıda Ürünleri İSO 500 Temel Göstergelerde Önceki Yıla Göre Değişim, Gıda Ürünleri Türkiye deki Toplam Girişim Sayısı: 41.285 38,1% İSO 500 deki Firma Sayısı: 101 20,3% 3,1% 1,5% -3,7% İmalat Sanayiden Aldığı Pay: %14,6 Firma Sayısı Üretimden Net Satışlar (TL) Faiz-Amortisman-Vergi Öncesi Kar/Zarar (TL) İhracat (Bin $) Ücretli Çalışanlar Ort. (Adet) İSO 500 de Üretimden Satışlardan Aldığı Pay: %15,8 9 İSO 500 deki gıda firmalarının üretimden satışlarının TÜİK gıda üretim değeri içindeki payı %48 civarındadır.* 101 firmanın toplamdan aldığı pay, özellikle üretimde sermaye yoğunlaşmasına ilişkin çarpıcı bir tabloya işaret ediyor. Listedeki gıda firmalarının EBITDA artışında özellikle fındık ve fındık mamulleri sektörünün etkili olduğu görülüyor. Sektör genelinde üretimden satışlardaki artışlarda ise yüksek seyreden hammadde maliyetlerinin de etkisi mevcut. * Sektörel üretim değerleri, TÜİK in veri yayınladığı son yıl olan 2013 yılı değerlerinin üretim endeksleri doğrultusunda 2014 yılına taşınması ile hesaplanmıştır.
Ana Metal Sanayi İSO 500 Temel Göstergelerde Önceki Yıla Göre Değişim, Ana Metal Sanayi 8,7% 9,4% Türkiye deki Toplam Girişim Sayısı: 2.741 İSO 500 deki Firma Sayısı: 69 Firma Sayısı -6,8% Üretimden Net Satışlar (TL) Faiz-Amortisman-Vergi Öncesi Kar/Zarar (TL) İhracat (Bin $) Ücretli Çalışanlar Ort. (Adet) İmalat Sanayiden Aldığı Pay: %11,4-22,7% -17,8% İSO 500 de Üretimden Satışlardan Aldığı Pay: %17,9 İSO 500 deki ana metal sanayi firmalarının üretimden satışlarının TÜİK ana metal sanayi üretim değeri içindeki payı %69 civarındadır. Bu oran sektördeki sermaye yapısı, özellikle de demir-çelik üretiminin ağırlığı ve ölçeği ile uyumlu. 2014 yılında demir-çelik sektöründeki global gelişmelerin İSO 500 de yer alan elektrik ark ocaklı tesislerde üretim yapan firmaları olumsuz etkilediği, demir cevheri fiyatlarındaki yüksek oranlı düşüşün hurdadan üretim yapan bu tesislerin üretiminde yavaşlamaya neden olduğu ve üretimden satış sıralamalarındaki yerlerinin gerilediği görülüyor. Aynı zamanda çok sayıda firmanın brüt katma değer ve EBITDA rakamlarını paylaşmadığı da dikkat çekiyor. 10
Tekstil ve Giyim İSO 500 Temel Göstergelerde Önceki Yıla Göre Değişim, Tekstil Ürünleri Türkiye deki Toplam Girişim Sayısı: 75.908 8,3% 14,8% 7,4% İSO 500 deki Firma Sayısı: 48 (39 Tekstil, 9 Giyim) 0,4% Firma Sayısı Üretimden Net Satışlar (TL) Faiz-Amortisman-Vergi Öncesi Kar/Zarar (TL) İhracat (Bin $) Ücretli Çalışanlar Ort. (Adet) İmalat Sanayiden Aldığı Pay: %14,7-15,3% İSO 500 Temel Göstergerlerde Önceki Yıla Göre Değişim, Giyim İSO 500 de Üretimden Satışlardan Aldığı Pay: %4,4 28,4% 12,0% İSO 500 deki tekstil firmalarının üretimden satışlarının TÜİK tekstil üretim değeri içindeki payı %20, hazır giyimde ise aynı pay %4 civarındadır. Firma Sayısı Üretimden Net Satışlar (TL) -18,2% -16,5% Faiz-Amortisman-Vergi Öncesi Kar/Zarar (TL) İhracat (Bin $) Ücretli Çalışanlar Ort. (Adet) -25,2% Firma sayıları düşünüldüğünde özellikle tekstilde sermaye yoğunlaşmasının yüksek olduğu dikkat çekiyor. 11
Metalik Olmayan Mineraller İSO 500 Temel Göstergelerde Önceki Yıla Göre Değişim, Metalik Olmayan Mineraller 2,5% Firma Sayısı 13,4% Üretimden Net Satışlar (TL) 8,4% Faiz-Amortisman-Vergi Öncesi Kar/Zarar (TL) İhracat (Bin $) Ücretli Çalışanlar Ort. (Adet) Türkiye deki Toplam Girişim Sayısı: 13.797 İSO 500 deki Firma Sayısı: 41 İSO 500 deki Firma Sayısı: 41 Üretimden Satışlardan Aldığı Pay: %4,3 İmalat Sanayiden Aldığı Pay: %6,2-16,5% -22,9% İSO 500 de Üretimden Satışlardan Aldığı Pay: %4,3 İSO 500 deki metalik olmayan mineral firmalarının üretimden satışlarının TÜİK diğer metalik olmayan mineraller üretim değeri içindeki payı %31 civarındadır. Bu oran, cam, seramik ve çimento sektörlerindeki firma yapısı ve ölçeğiyle uyum arz ediyor. İSO 500 deki metalik olmayan mineral sektörü üretimden satışlarının %55 i çimento firmalarından kaynaklanıyor. 2014 yılında çimento iç talebindeki olumlu seyir ve %10-15 lere ulaşan fiyat artışlarının firma performanslarına yansıdığı görülüyor. 12
Motorlu Kara Taşıtları 8,3% İSO 500 Temel Göstergelerde Önceki Yıla Göre Değişim, Motorlu Kara Taşıtları 11,9% Türkiye deki Toplam Girişim Sayısı: 3.958 İSO 500 deki Firma Sayısı: 39 Firma Sayısı Üretimden Net Satışlar (TL) -0,5% Faiz-Amortisman-Vergi Öncesi Kar/Zarar (TL) İhracat (Bin $) -5,3% -1,2% Ücretli Çalışanlar Ort. (Adet) İmalat Sanayiden Aldığı Pay: %8,3 İSO 500 de Üretimden Satışlardan Aldığı Pay: %13,2 İSO 500 deki motorlu kara taşıtı üretimden satışlarının TÜİK diğer motorlu kara taşıtları üretim değeri içindeki payı %70 civarındadır. Bu oran, otomotiv ana sanayi firmalarının önemli bölümünün İSO 500 de yer alması ve sermaye yoğunluğuyla uyumlu görünüyor. Sektörde yer alan firmaların EBITDA ve ihracatlarındaki değişimde euro/dolar paritesindeki değişimin etkisi açıkça görülüyor. 13
Elektrikli Teçhizat İSO 500 Temel Göstergelerde Önceki Yıla Göre Değişim, Elektrikli Teçhizat Türkiye deki Toplam Girişim Sayısı: 7.514 10,3% 23,3% 15,1% 16,0% İSO 500 deki Firma Sayısı: 32 Firma Sayısı Üretimden Net Satışlar (TL) Faiz-Amortisman-Vergi Öncesi Kar/Zarar (TL) İhracat (Bin $) Ücretli Çalışanlar Ort. (Adet) İmalat Sanayiden Aldığı Pay: %5,5-20,5% İSO 500 de Üretimden Satışlardan Aldığı Pay: %6,4 EBITDA nın geçen yıla kıyasla %20 azalmasında bu yıl verilerini paylaşmayan firma sayısındaki artış da etkili. Özellikle otomotiv yan sanayi için kârlılığa etki eden bir diğer faktör ise euro/dolar paritesindeki seyir olarak karşımıza çıkıyor. Kablo üretimi gerçekleştiren firmaların listedeki sıralamasında önceki yıla göre iyileşme gözleniyor. Geçen yıl İlk 500 de yer almayıp bu yıl dahil olanlar: Hasçelik Kablo, Borsan Kablo, Leoni Kablo ve Emta Kablo. Beyaz eşyada 14 sıra gerileyen Indesit ve 31 sıra yükselen Kumtel e karşın, Arçelik ve Vestel in nispeten daha istikrarlı bir görünüm sergilediği görülüyor. Bu yıl Siemens in listede yer almamasına karşın BSH, sektörde Arçelik ten sonra ikinci konumda sıralamaya dahil oldu. 14
Kimyasallar ve Kimyasal Ürünler İSO 500 Temel Göstergelerde Önceki Yıla Göre Değişim, Kimyasallar ve Kimyasal Ürünler 10,8% 3,2% Türkiye deki Toplam Girişim Sayısı: 3.549 İSO 500 deki Firma Sayısı: 27 Firma Sayısı Üretimden Net Satışlar (TL) Faiz-Amortisman-Vergi Öncesi Kar/Zarar (TL) İhracat (Bin $) -2,5% -0,6% Ücretli Çalışanlar Ort. (Adet) İmalat Sanayiden Aldığı Pay: %4,8-6,9% İSO 500 de Üretimden Satışlardan Aldığı Pay: %5,2 İSO 500 deki kimya firmalarının üretimden satışlarının TÜİK kimya üretim değeri içindeki payı %47 civarında. 2014 yılında Petkim başta olmak üzere kârlılıklarını açıklamayan firma sayısındaki artış, EBITDA değişimlerini değerlendirirken hatırlanmalı. Boya, temizlik ve kozmetik, gübre, akrilik gibi çok çeşitli dallardaki firmaları kapsayan sektörde, petrol fiyatlarındaki değişimin etkisinin sınırlı yaşandığı görülüyor. 15
Kauçuk ve Plastik Ürünleri İSO 500 Temel Göstergelerde Önceki Yıla Göre Değişim, Kauçuk ve Plastik Ürünleri Türkiye deki Toplam Girişim Sayısı: 18.741 22,4% 23,6% İSO 500 deki Firma Sayısı: 13,9% 21 8,0% İmalat Sanayiden Aldığı Pay: %5,3 Firma Sayısı -4,5% Üretimden Net Satışlar (TL) Faiz-Amortisman-Vergi Öncesi Kar/Zarar (TL) İhracat (Bin $) Ücretli Çalışanlar Ort. (Adet) İSO 500 de Üretimden Satışlardan Aldığı Pay: %2,9 İSO 500 deki kauçuk-plastik firmalarının üretimden satışlarının TÜİK kauçuk-plastik üretim değeri içindeki payı %24 civarında. Petrol fiyatlarındaki düşüşe paralel plastik ve sentetik kauçuk fiyatlarında görülen gerilemeden firmaların yararlandığı, nihai ürün fiyatlarına bu gerilemeyi gecikmeli yansıtabildikleri ve EBITDA oranlarındaki artışın bu gelişmeden kaynaklandığı düşünülüyor. 16
17 TİM - 1000
Yıllara Göre İhracatın Gelişimi 180 160 140 120 100 80 60 40 20 0 Yıllara Göre İhracat Gelişimi (Milyar $) 152,5 151,8 157,6 132 134,6 102,1 113,9 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2013 yılında 151,8 milyar dolar olan Türkiye nin toplam ihracatı, % 3,8 artışla 2014 yılında toplam 157,6 milyar dolar olarak gerçekleşti. İlk 1000 Firmanın İhracatı (Milyar $) 2014 2013 2012 88,2 90,4 92,6 İlk 1000 firmanın toplam ihracatı ise 2013 yılına göre %2,5 artarak 92,6 milyar dolara yükseldi. 80 82 84 86 88 90 92 94 18
İhracatın Dağılımı Türkiye İhracatının Dağılımı (%, 2005-2014) 2005 2014 30 62,2 41,2 49,4 7,8 9,4 İlk 500 İkinci 500 Diğer 2014 yılında ilk 500 firma, Türkiye nin toplam ihracatının yaklaşık yarısını gerçekleştirirken, 2009-2014 döneminde ilk 1000 firmanın toplam ihracattan aldığı pay ise ortalama %61,5 oldu. 19
Milyon $ % İhracatı En Çok Artanlar 300 250 200 150 100 50 0 2013-2014 Döneminde İhracat Artışı %100 ün Üzerinde Gerçekleşen TİM 500 Firmaları 400 350 300 250 200 150 100 50 0 2013 İhracatı 2014 İhracatı 2013-2014 İhracat Değişimi (%) 2013 yılındaki ihracat bilgileri bulunmayan 99 firma hariç tutulduğunda, ilk 500 içindeki 18 firma dolar bazında ihracatlarını 2 katın üzerinde artırdı. Listedeki gıda şirketlerinin büyük bölümünü, düşük rekoltenin de etkisiyle birim satış fiyatları artan fındık ve fındık mamulleri ihracatçıları oluştururken su ürünleri ihracatçılarının da değer bazında yüksek artış yakaladığı görülüyor. 20
Milyon $ % İhracatı En Çok Azalanlar 250 2013-2014 Döneminde İhracatı En Çok Azalan TİM 500 Firmaları 0 200 150 100 50 0-10 -20-30 -40-50 -60-70 2013 İhracatı 2014 İhracatı 2013-2014 Değişimi (%) 2013 yılındaki ihracat bilgileri bulunmayan 99 firma hariç tutulduğunda, ilk 500 içindeki 10 firmanın dolar bazında ihracatı %40 ın üzerinde düşüş gösterdi. Listede kuyumculuk ile demir-çelik sanayi firmaları öne çıkıyor. 21
Vergi Öncesi Dönem Karları 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 8,08 7,55 7,48 6,93 6,35 6,03 5,35 5,22 5,52 5,82 4,9 4,9 %5,82 4,8 4,25 3,97 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 5,9 İlk 500 İkinci 500 2007-2014 Ortalaması İlk 1000 ihracatçı firmanın dönem karlarına bakıldığında, 2014 yılının son çeyreğindeki fiyat oynaklıklarının olumsuz etkisi görülmüyor. 2007-2014 döneminde sadece 2011 ve 2014 yıllarında ikinci 500 firmanın ortalama karlılıkları ilk 500 firmanın üzerinde gerçekleşmiş durumda. 22
İhracatın Dağılımı 25 20 TIM-1000 de Sektörlere Göre İhracat (%) 20,3 22,0 15 10 10,8 9,2 10,6 10,6 5 2,9 2,2 4,4 1,5 2,0 3,6 0 Çelik Demir ve Demir Dışı Metaller Elektrik Elektronik ve Hizmet Fındık ve Mamulleri Hazırgiyim ve Konfeksiyon Hububat, Bakliyat, Yağlı Tohumlar ve Mamulleri Kimyevi Maddeler ve Mamulleri Makine ve Aksamları Mücevher Otomotiv Endüstrisi Tekstil ve Hammaddeleri Diğer TIM-1000 de Firmalara Göre İhracat (%) İlk 1000 ihracatçı firmanın yarısı otomotiv, çelik, hazır giyim ve konfeksiyon ile kimyasal mamuller sektörlerinde faaliyet gösterirken, listede üreticiihracatçı firmalar ağırlıklı. Sektörel- Sermaye Dış Ticaret Firması; 3,7 Üretici Olmayan İhracatçı; 15,3 Grup Dış Ticaret Firması; 15,6 Üretici- İhracatçı; 65,3 23
Sektörlere Göre İhracat Seçili Sektörlerde 2013-2014 Dönemi İhracat Değişimi (%) Savunma ve Havacılık Sanayii Madencilik Ürünleri Tekstil ve Hammaddeleri Otomotiv Endüstrisi Mücevher Makine ve Aksamları Kimyevi Maddeler ve Mamulleri Hububat, Bakliyat, Yağlı Tohumlar ve Mamulleri Hazırgiyim ve Konfeksiyon Fındık ve Mamulleri Elektrik Elektronik ve Hizmet Demir ve Demir Dışı Metaller Çelik -22,5% -1,7% -2,1% -3,4% -6,5% 2,9% 1,6% 9,4% 2,4% 0,0% 22,0% 36,4% 60,1% -40% -20% 0% 20% 40% 60% 80% 2014 yılında artan altın ihracatı ile mücevher, birim fiyatlardaki artış ile de fındık ve mamulleri sektör bazında en yüksek ihracat artışlarını gerçekleştirdi. 24
Bu rapor, Türkiye Sınai Kalkınma Bankası A.Ş. nin uzman kadrosunca güvenilir olarak kabul edilen kaynaklardan elde edilen verilerle hazırlanmıştır. Raporda yer alan görüşler ve öngörüler, rapor kapsamında belirtilen ve kullanılan yöntemler ile sektör temsilcileriyle yapılan görüşmelerle üretilen sonuçları yansıtmakta olup bu verilerin tamlığı ve doğruluğundan Türkiye Sınai Kalkınma Bankası A.Ş.'nin herhangi bir sorumluluğu bulunmamaktadır. Raporda yer alan sonuçlar, görüşler, düşünceler ve öngörüler, Türkiye Sınai Kalkınma Bankası A.Ş. tarafından açık ya da gizli olarak bir garanti ve beklenti oluşturmaz. Diğer bir ifadeyle; bu raporda yer alan tüm bilgi ve verileri kullanma ve uygulama sorumluluğu, doğrudan veya dolaylı olarak, bu rapora dayanarak yatırım kararı veren ya da finansman sağlayan kişilere ait olup, elde edilen sonuçtan dolayı üçüncü kişilerin doğrudan ya da dolaylı olarak uğradıkları zarardan Türkiye Sınai Kalkınma Bankası A.Ş. hiçbir şekilde sorumlu tutulamaz. Bu doküman ileriye dönük tahminleri de kapsamaktadır. Türkiye Sınai Kalkınma Bankası A.Ş., bu tahminlere ulaşılamaması ya da Rapor daki bilgilerin tam ve doğru olmamasından sorumlu tutulamaz. 2015 Bu raporun tüm hakları saklıdır. Türkiye Sınai Kalkınma Bankası A.Ş. nin izni olmadan raporun içeriği herhangi bir şekilde basılamaz, çoğaltılamaz, fotokopi veya teksir edilemez, dağıtılamaz. 25