I-: -.*&
1 I ( Yazt w Raportaj I Wriften and interview MlNA D-FILEM, F~tograflar I Phatos SEViM TARHAN - - -.-- I 1935 ytlinda Ankara'da dijnypya gelen Gem1 lnga YUksek Naval Architect Celal Cisek was born in 1935 in Ankara. In MLlhendisi Celai cicek, qocukluk ylllarlni 11. D tinya Savaq early sgso's, dale and highway tonstruction increased etkileri Isinde, ~65itli s~klnt~larla ge~irdi. Ci~ek, o yrllarda with the increasing popi~larity of private sector and while "asker1 doktorw olmanin du~ierini kuruyordu ~iinku o zor "civil" and "mechanical" engineering became more imporylllar, devlet memurlugunun "rahatllkm saglayan bir is ola- tant, this situation provide employment opportunities for rak tin planda oldugu y~llardr. i9goslerin baynda 6zel sek- engineers and technicians. On those days he dec~ded to be tbrun bn plana ykmasryla, barajlann ve karayollann~n ya- an tngineer. After graduating from high schoal in 1954 he prml a rtrn~~ bu durum, muhendislere ve teknisyenlere bu- entered the exams of I~U/tstanbul Technical University, yuk oranda istthdam olanag~ saglarken, "ingaafu ve "ma- passed the exams and went to istanbul. He would go to kinem muhendislikleri de olduk~a dnem kazanmrgt~. I~te "Mechanical Engine~ring" department. But after the 3'd bu do%rultuda "mtihendis* olmayt akllna koyan Cetal Ci- class due ta his marks he would pass to "Naval ~ek, 1954 y lllnda Ankara Gazi Lisesi'nden mezun oldukt an Architecture" department and 50 his Fate would turn him sonra, 1TO'n~n slnavlar~na girdi, kazand~ ve istanbul'un to maritime sector. Ci$ek who completed his military servy alunu tuttu. "M akine Miihendisligi'ni kazanrn~~t I ancak ice In Ship Design office in Golcifk Shipyard belcnglng to kader onu sok daha farkl~ bir atana, denizcilik sektdrune Turkish Armed Forces, continued to work in this shipyard after his military service. y6neltecekti... l$te biz de bugiin Tiirk denizcilik sekt6runun sayrlt duayeninden bid elan cicek Tersanesi-Deniz Endkxrlsi A$ Yonetim Kurulu Baskan1 Celal Figek'le, Turk gemi lnga sektdrunun dilniinll ve bragdnllnu kapsayan pek cok Sey konustuk... 19 "Gemi inga kaderirndi... *Uniwrsite slnavlnda ilk 2oo'e girerek ITU Makine MUhendisligi'ni kazanm~~tlm ama egitimirn basladlktan 5-6 ay ge~mi~ti kl trtrenci biirosundan, puanlm itibar~yla Gemi lngaat~ balurnunde oldugum sliylendi. 0 tarlhte Makine FakUttesi'nde okuyanlar, 3. sln~ftan itibaren U~ak, Gemi ln~a veya Genel Makine MLihendisligi blllomlerine ayrllfyordu. Ve bunlar araslnda, yaln~zca Gemi In~a Mufiendislerine 'Makine MUhendisi' Unvan~ verilmiyordu. Ilk savaglrn I$te orada bag lad^." Oniversite senatnsundan *Gem1 In$a MUhendisiu olarak mezun olanlartn "Gemi In$a ve Makine MUhendisligi" dip lomas1 almas~n~ saglayan karan ~1kat-t ma savay nl vercn Celal Cigek, "Gemi lnga MUhendisin ~eklinde dilrenlenen diplomasln~, rnezun oldugu halde almayip rcddettigini, bir sllmestr daha okuyup, diplomasrna "Makine MUhendisligiu finvan1 eklettigini, ancak kendisi dlsinda sln~f Iarlndan hi~bi~inin *Gem[ lnsa MUhendisligl" yaprnadlglnl belirterek; "Ben Makine MUhendisligi mucadetesi verdlm ama kader beni 'Gemi In~a'ya silrlikledi." diyor. 66 1 Denk Tltarett I Tutkkh Sh~pping World 1 08.2005 PRIVATE SECTOR PERIOD IN SHIPBUILDING At the beginning of 1969 he was still working in military shipyards but he believed that it was timelo jump to the pri. vate sector in shipbuilding. Ciqek who founded lhe wmpany named GAYE with his few friends departed in 1977 and founded his awn company Deniz EndOstri A5. In xgbg he noticed the public limitations on private sector even after allocations 01 areag far shipbuilding In Tuzla, Istanbul then he directed to fourid an organization. Irr this manner GiSBiR. Turkish Shipbuilders' Association Founded in 1971 and con. tinuation of dwelopment ensured by Eransferring the sector in Bosphorus and Golden Horn to"~uzla. Ci~ek, who was selected as the 3rd Chairman of the Association in 3977, continued his duty 12 years until 1989. He isstilt working in the Association as the Chairman of Advisory Board. There are about 45 private sector shipyards in Tuzla sewing both for abroad and domestic. And they are providing maintenance. Tumla become the first choice of the Europe for smalltonnage tankers and cargo ships. arkadas- "No ships remain uncompleted here." Celal Cigek. taking an important role in the development of Turkish shipbuildin$, preferred worldwide, explains the reasons of this choice as ~OIIPWS:
Askerllgi ni Girlciik Tersanesi'nin Gemi Tasa rlrn Biiro- "The firsl reason uf forclg~srr to refer Turkish shipyards is su'nda yedek subay olarak yapan Citek, o dbnemde Ter- that there is no empty shipyards worldwrde. Setand: sane'de gbrev alan ve Arnerika'da tahstl gi$rrnu$ olan genq Shipbuilding which was 5t;rrted in # ~s had been gnined a milhendis subaylarla ~alryrta imkanl bulmus. Askerlik clear qualily in Tur kiye. Thus, when the foreigners saw I hp sonras~nda da q~karma gerniferi, yardlmcl gemiler ve muh- wwklng conditions and Hexibil~ty 111 1 urkey tbev ~lnlrced rip ingaat~ a~amastnda olan Giilcilk Tersanesi'nde, Yeni thaf they ran work 177 such Hexib~lity. So d~rnands to TuAd Gemi lnga Ba$rnDhendisligi'nde "Tekne Monfaj Sefi" ola- started ro ificrexe. Friendly relattons during lltc work are rak gorev yapmaya devam etmis. the entire,adva&dge ol the ~Mpyatds found there. ~urther mpn, frr some case5 we saw t ha1 some shipmrdr, blrdndecl SEKT~R ~ N E M KAZAMIYOR AMA... ~gainsl the contrarts they agreed with some European 1960'11 y~llara kadar Tiirkiye'de qelik tekneli gemi tiretil- couhtrias bur we,levc!cr nnv ship remain, uncompletrd. medigini, ithal edildigini, denir taglmacrligrn~n kamuda ~~t In marly c~unttigs, 50 many shjpown$r'rs dt@;puted Deniz Nakliyat~, 6zel sekttirde de Armatlirler Birligi ve Ar- the shipyard$ and the ships uncompleted. such a matarler Uooperatifi ~atllarl altlnda 6rgU tl~flen armatdrler situaljun hasn'l been exp~rienfed fiere. We can ay that taraftndan, ~ogu kii$uk tonail1 ahsap tekneler veya itha[ lurkish ship )ndrmry became! a fradt~ark due to rcachina gemilerle yaplldlgln~ soyleyen Celal Cifek $6yle devarn upta an abv[orrs ediyor: "1960 ylllnl takiben plant1 ddneme ge~iliyor ve azel sekttiriin de kendi gemilerini yaparak, kendi sahil ta- "Deman d7ill $0 towards the to ntainer s~rnac~l~g~m~zda Turk koster filosunun kurularak 'Olkemid dn/ cargo ships " zio ~abanc~ bayrakl~ gemilere muhtag kalmamasl'fikri, bir (kek mentions rhal shlparmprs ran aetl ships th~v devlet stratejisi olarak benimseniyordu. Gemi in$a sanayi, bullt hcause the deae dernad'w~hm prsfit '$.5 Yltltk Plan' dheminde, birinci derecede Unem ta~tyan and yndbr4tne mat 3-q shlppwners buy the same ve Iegvik edilen bir sektor ilan edilmigti ancak, o gunlerde ship at same time; n~urk,rh shipvai& full undl the Hali~ ve Bogaz'daki hir avug tersane dlglnda gemi Uretimi year nolo. l ~ time s inbesrrnent$ intre the yap~lacak tahsisli alan hemen heman yoktu." rapacity must be dams ships tha.sa,cq~not met th obvious Celal Ci(ek 1969 y lllna girilirken hala askeri iersanelerde ~quir~ment5 conw@red out of mndards. This process ga1151yor ama. Lel rektilrde gemi in~a sanayiciligine gegi~ with wotutign*. hl IMO aha rewithif. zamanlnln geldigine inanlyordu. Denir Kuvvetlerimnden hir- Ih the dm t0 m,~me~~hb.~bk*nli~ion application sh@l kaq arkadag~yla GAYE/Gemicili k ArmatarlUk Yaplm Endiir- he executed fat Car@ ships. Thus 2nd demand trisi ad11 ~irketi kuran ve Haliq Fenet'de Bzel sektiirde tersa- RucT4aiion shatl ~ t ~ ~ ~ s ~ h
ne faaliyetine fiilen baglayan Cifek, 1977 ylllnda bu ~irketten ayrllarak kendi ~irketi Dcniz Endustrisi AS'yi kurdu. TUZLA'YA GEFIP VE G/SB/R rnevzuat engellerini kapsayan bir yolculuktu. Mulkiyet sorunlar~ndan, kururnlar arasl mevzuat uyugrnazl~klarlna ve teminat s~k~nt~lar~na ve i~~ilerin Haliq ve Bogaz civarlnda kalrnaslndan dolayl is~i slk~ntrlar~na kadar pek qok problem, iiretim yolculuguna ~~kan rnute~ebbisleri ylpratlyordu. Yatlrlrn iqin 02 kaynak yetersizliklerinin yanl slra, kredi irnkanlar~ da son derece kls~tl~ydl. Butun bu s~k~ntilara ragmen tersaneler daha Turla'ya tam yerlesrneden, 1980-85 aras~nda ~io'a yakln gemi in~a etmeyi ba~ard~lar." "Burada hiq bir gemi yarlrn kalmaz." Tiirk gerni in~a'sana~isinin gelisme rniicadeksi iqinde yer alan ci~ek'e; "Turklye'de ~ggo'lardan sanra y ~ldlz~ parlayan gemi insa sekttjro, bu 15 yilllk siireqte bir marka haline gelebildi mi?" diye soruyoruz. Soyle cevap veriyor: 1969 y~lrnda Tuzla Aydlnl~ Koyu'nun gemi ingaya tahsis "Yabancrlar~n Turk tersanelerini tercih etmelerinin birinci kararnamesi yay~nlandrg~ halde, devletqi yaklag~mlarla sebebi; dunyada tersanelerin dolu olmasl, ikincisi; 197o'li bu giri~imin engellenrnesi tehlikesi Ciqek'i, orel sektbrchi ylllarda Halic'te baslayan gerni insas~nln, tersanelere belbir lirgiit kurmaya ybneltti. Bu dotrultuda 1971 y~llnda li bir tecrube ve kalite kazand~rmas~... Dolay 151y la yaban- GiSBIRlGerni in5a Sanayicileri Birligi'nln kurulrnas~na c~lar, Turkiye'deki qall~rna sartlar~ ve esnekiigini de gliontiiliik etti. Bllylece Hali~ ve Bogaz'daki sektlirun Tuzrljnce bizleri kegfettiler. 1gg0'11 y~llardan itibaren bu rala7ya ta5rnrnasl ve gelisim mlicadelesinin surdurulmesi hat11 kla Tuzla'ya talepler yogunla~maya ba~lad~, Buradaki sag land^. 1977 yll~nda dernek ba$kanll&na seqileh Ci- tersanelerin butun avantail; islerin dostane munasebetqek, bu gijrevini 12 y11 boyunca (1989 y~llna kadar) sur- lerle ve yabanc~ armatorlerin taleplerine ho5goru ve anladurdil ve halen Birlik'in Danl~ma Kurulu Bagkanllg~ gore- y15la yaklayl~p yurutuluyor olmas~dlr. Hatta bas1 Avrupa vini y8rbt0yor. LilkeIeriyle yap~lan kontratlarda tersanelerin zor durumda kaldlg~ bile oldu ancak bit, camia olarak hi~bir gerniyi ya- Turk gemi in~a sanayisinin Tuzla'ya go~unii Celal Ci- rlm blrakmad~k ve b~raktlrrnad~k. Oysa pek p k ulkede, qek'ten dinliyoruz: "1979 y~l~nda Tuzla'da tahsis edilen pek qok armatdr, tersaneyle ihtilafa dii~tiigijnden gemiler parsellere taynma bas lad^. Baslanglqta, bizimki de dahil yarlm kalrnlstlr. Turkiye'de boyle bir hadise ya~anrnadlg~, 10 tersane Aydlnll Koyu'na geldi. Bugiln 45 civarlnda ter- Turk gemi in~a sanayisi belli bir kaliteyi yakaladlg~ i~in sanenin faaliyette oldugu Tuzla'ya tag~nma, uzun y~llar~ ve rnarka oldu diyebilirir." 68 1 Denlz Ticareli I Turkish Sh~pping Viorld 108.2005
"Dunya o lqepinde iiretim birimi icin sava9 verilmeli." hlz~ ve dolay~s~yla verimllligi arttlrlcl yatlr~mlar $art. Artrk belirli gartlar~ saglamayan gemilerin standart dl51 oldugu kabul ediliyor. Bu sllreq OECD kararlar~yla bastadl ama Ci~ek, sekt8rel geligmenin formtil(in0 ise $Byle ag~klryor: IMO da bunu tekrarl~yor. Oniirniizdeki ghnterde kuruyuk "Bu naktada verimliligimizi artt~rrnak dtynda dunya tergemilerinde de standartla$rno uygularnas~ ba~layacak. saneleriyle boy OI~U~rnenin bqka bif yolu yok. Verimlili- Dotay~siyla 2. dalga talebin 'kuruyilk gemilerine' kayacagin artmas1 i ~in yaln~zca effitim degil, teknoloji ve tersagln~ nenin blok giiz GnUne al~rsak silratle tersane kapasltelerini arttlinsaata hazlrlanmasr da gerekiyor. Ayr~ca harlcl tedbirleri almamtz gerekir." va ~artlarlndan etkllenmeyecek gekilde kapal~ alanlarlnl- 21 in~a etrneniz, bloklar~ boyayrp ham hale getirdikten "En ger~ekqi proje Yalova." sonra bu atdlyelerden kaldrr~p krzaklar uzerinc gbtlire- Celal Ciqek'in yeni tetsane alanlarl konusundaki g6rusleri cek bijyuk vinqleri mutlaka temin etrneniz las~m. Bunlar ise $u ~eliilde: " Tiirk Gemi /n$a Sanayisi'nin kapasiteslni olmarsa verimlilik ve h ~z art151 gergekle~mez. Talep azalve tonajr arttrrma yoiunda yeni tersane alan~ ihtiyac~ iki ~ e- mast-daralmasl oldugunda, fiyattar~m tz yuksek kallr. kilde giderilsbilir: Ya Tuzla'daki kom$u tersanelerle i~birli- Onun l ~in Turk tersanelerinin bugilnkil savay, verirnliligi gi yapacaks~n~z da bagka alanlarda bu gemilerin btoklaartt~rmak ve dunya filqeginde Ilretim birimine ula~makrtnr inga edecek Imkanlan sagtayacaksln~r. Orada insa ettitrr. BU uretim birimine uta~tlp~n~zda kendiliginden Fiyatginiz bu bloklar~n karadan gelrnesi qok zor. Denityoluyla lar~nrz da makul seviyelere ~ekilebilir, esnek fiyat politi- ~ekerek tersanenizin Uniine getireceksiniz. Burada vin~lerkas~ uygulayabitirsinlz." le kald~r~p kuru ya da yuzer havuzunuza veya k~zag~n~za koyacaksln~z. Bunun ifin ilk du~tinblen yer 'Yalova' oldu. EGITIM-TEKNOLO~/; VERIMLI-HIZLI Bence en gerqek~l proje de 'Yalova Projesi'... Oteki yerler- Ciqek, verimirl ve hlzin artt~r~lmasr konusunda teknolojinin bnerninl de vurguluyor ve sllzlerini sllrdliruyor: de kurulacak tersanelerin, yatrr~mlarrn~ zarnana yaymama- "198o'li Ian halinde ylllarda i~qirniz, 1 saatte 7 kg ~elik iglerdi. Bu, biiyqk oranda i$$i ve yan sanayi stkrnt~s) $ekehalihaz~rda cegini, dilnya ortalamas~ olan 25-30 kg'nin ~ oaitlnda. k zaman kayb~ ve maliyet fazlal~g~ nedeniyle siilnt~laisqinin ra ugrayacaklarrn~ ve mevcut tersaneleri de s~klntiya sobverimli olabilmesi i ~in ilk alarak egitim, sonra da modern cdklar~n~ diigirnliyorum. Oralarda techizat saklamak gerekir. Yerimtiligimizi ve da tersane kurulmasr lahrz~rnlz~ ancak bu yolla arttrrabillrit. ClInDmiIz dflnyas~nda; srttk bllzlm ancak acil ve oncelikli olarak 'Yalova' diyorum. flkballkku5akbaltel de@bhlzllbahft)fanl ball& yu- Artlk Yalova'nln kesinlikle Tuzla'yl tuyor. Onamltzdekl ganlerde buyak oldugunu sdyleyen ancak yavq ve I~antal olan tersaneterl verlmii ve hixl~ destekler biqimde gundeme girmesi terrrnelerinyum~~n~n~~~a~uoldugunubi~e~ge- gerekir. Yalova olmadlgl takdirde, Iecepe hazitlanmak gerekir." BU ger~ekler 151glnda GISBIR ve Tilrk ~oydu a(t1klarrn~,buokulunhem~ab~anlarahemdebusekt6re ~irmek isteyenlere a ~ oldugunu, ~ k d~layis~yla rimliligini artt~racak 6n egitimin bu okulla sagland~g~n~ lirtiyor. Ci~ek; ayrlca tersanelerin kendi biinyelerinde derslikler a~t181n1 ve bu yolla istilere stirekll ic$ ba~~nda egitim verildigini de sllzlerine ekliyor. "2. dalga talep 'konteyner ve kuruyiik gemileri'ne kayacak." Celai Ci~ek armatlirlerimizin, yapt~klan ya da yapt~rd~klar~ gemileri, bugiinlerde yogun talep nedeniyle yurtd151na yuksek kar marj~yla satabilecek durumda olduklarlnr sdyleyerek bflyle bir gemiye, yurtdi~lndan 3-4 armatsrtin ay- ileride kuruyuk ve diger tip ve buy~k oiarak bir O~UI tonajll gemi in$a talebi de patlad~g~nda, Turk tersanelerinin 6n~ne t0naj i~silerin ve- Ve kapasif e en ge 1 le ri kacak, Bu tabe- le pten da ha fazla w pay a lamayacaglz - I wd