TEİD ETİK VE UYUM YÖNETİCİLERİ PLATFORMU
NEDEN BURADAYIZ? İŞ ETİĞİNİN ŞİRKET PERFORMANSINA ETKİSİ
100% 80% 60% 40% 20% 0% ŞİRKET DEĞERİ 1975 1985 1995 2005 Mali varlıklar Gayrı-mali varlıklar Mali ve gayri-mali varlıklar arasındaki oransal değişim Kaynak: Ocean Tomo
ŞİRKET İTİBARI %30 İtibarı Mali ve gayri-mali varlıklar arasındaki oransal ilişki Piyasa Değeri $167 milyar %57 Marka değeri %13 Defter değeri (Mali varlıkları)
İŞ ETİĞİNİN ŞİRKET PERFORMANSINA ETKİSİ 60% 40% 20% 0% -20% -40% 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 WME S&P 500 FTSE 100 Kaynak: Etisphere
Hukuka uygun olmayan etik gibi görünebilir. Dikkat et DANIŞ! HUKUKA AYKIRIYSA YAPMA! Hukuka ve şirket çıkarlarına uygun. YAPILABİLİR! DANIŞ, ETİK STANDARTLARA UYGUN MU? Hukuki ve Etik ancak şirket menfaatine değil. YAPMA! TEKRAR DEĞERLENDİR! Şüphe etme. Doğru karar YAP! ETİK KARAR VERME SÜRECİ Etik sorumluluklar Hukuki sorumluluklar Şirket menfaatleri
YOLSUZLUK %12 %27 Kaynak: Dünya Bankası
ZİHİN YAPISI (video bul) Birçoğumuz Cezadan kaçınmak için Ödüllendirilmek için Çoğumuz Aile, çevre veya işverrene karşı sorumlulukten Sorumlu vatandaşlık gereği Kimimiz Her zaman doğruyu yapmak Adil olmak
ETİK RİSKLER YASAKLA YÖNETİLMEZ
SORUMLU İŞ MODELİ KAPİTALİZM 2.0
TEMEL SORULAR Bir etik programı şirketin tüm aktivitelerine ve idari fonksiyonlarına adapte etmenin en etkili yolu nedir? Merkezi bir etik yönetimi departmanının rolü nedir? Bu departman nasıl konumlandırılmalıdır? Etik yönetimi departmanının diğer departmanlarla uyumlu çalışması nasıl sağlanır?
ETİK VE UYUM PRG TEMEL İŞLEVLERİ
ETİK VE UYUM PRG TEMEL İŞLEVLERİ
PROGRAMLA YÖNETİLEN TEMEL RİSKLER Yolsuzluk Suistimal Çıkar çatışmaları Ek iş ve ortaklıklar Insider trading Etkin kaynak kullanımı Gizlilik ve mahremiyet Politik ilişkiler Pay sahibi ilişkileri Hediye ve ağırlama Rekabet Bağış, sponsorluk, üyelik Kamu ile ilişkiler Sürdürülebilirlik Adil Rekabet Paydaş hakları Pay sahipleri Çalışanlar Müşteriler Toplum Hukui mevzuata uyum
SORUMLULUKLAR Hissedarlar Şirket değerinin artırılması Kurumsal risklerin azaltılması Şirket kaynaklarının verimli kullanımı Etik kurallara ve hukuka uygun iş yönetimi Toplum ve çevreye saygılı bir yönetim Kurumsal yönetim ilkelerine uyum
SORUMLULUKLAR Müşteri ve Tüketiciler Kaliteli, sağlıklı ve güvenli ürün ve hizmetler Etik pazarlama faaliyetleri Ürün ve hizmetlerle ilgili açık, anlaşılır ve kolay iletişim Kişisel bilgi mahremiyetine saygı Rüşvetin önlenmesi Kamu ihalelerine yönelik düzenlemeler Adil rekabet Hediye alımı ve verilmesinin düzenlenmesi Temsil ikram giderlerinin düzenlenmesi Pazar bilgilerine hukuki ve etik yollarla ulaşım
SORUMLULUKLAR Çalışanlar ve Çalışma Ortamı Huzurlu ve güvenli bir çalışma ortamı Her türlü ayrımcılıktan arındırılmış bir çalışma ortamı ve fırsat eşitliği İnsan haklarına saygı Kişisel mahremiyete saygı Sağlıklı bir çalışma ortamı Çalışan becerilerinin artırılmasına yönelik eğitimler
SORUMLULUKLAR Madde kullanımına karşı uygulamalar İşyerinde şiddeti önleyici uygulamalar Şirket finansal kaynaklarının etik kullanımı Şirket mal varlığının etik kullanımı Şirket iletişim araçlarının etik kullanımı Çıkar çatışmalarının önlenmesi İşyeri içi ve dışındaki davranış kodunun düzenlenmesi Hediye alımı ve verilmesinin düzenlenmesi
SORUMLULUKLAR Temsil ikram giderlerinin düzenlenmesi Çocuk işçiliğin önlenmesi Toplu sözleşme hakkının gözetilmesi Sendikalaşma hakkının gözetilmesi Tazminat ve prim uygulamalarının düzenlenmesi Çalışma mevzuatı ve hukuka uygunluk
SORUMLULUKLAR Hissedarlar Şirket değerinin artırılması Kurumsal risklerin azaltılması Şirket kaynaklarının verimli kullanımı Etik kurallara ve hukuka uygun iş yönetimi Toplum ve çevreye saygılı bir yönetim Kurumsal yönetim ilkelerine uyum
SORUMLULUKLAR İş Ortakları, Tedarikçiler, Servis Sağlayıcılar Adil ticaret ilkelerine uyum Fırsat eşitliği Hediye alımı ve verilmesinin düzenlenmesi Fikri mülkiyet haklarının gözetilmesi Veri güvenliğinin sağlanması Mahrem bilginin korunması Tedarik zinciri yönetiminde adil karar verme mekanizmalarının varlığı Hukuka uygun davranış Ticari anlaşmalara uygun ödemelere gösterilen özen
SORUMLULUKLAR Rakipler Adil ve etik rekabet Adil tanıtım ve pazarlama faaliyetleri Bilgi toplamada etik ilkeler ve hukuka saygı Haksız rekabet şartlarının oluşmasına engel olacak düzenlemeler
SORUMLULUKLAR Toplum, Kamu ve Çevre Adil rekabet Sosyokültürel dokuya uyum Rüşvet ve yolsuzlukla mücadele politikalarının varlığı ve uygulanması Yabancı ülkelerdeki işlemlerde rüşvet ve yolsuzluğa yönelmemek Siyasi partiler ile ilişkilerin düzenlenmiş olması
15 MEKANİZMA (Federal Sentencing Guidelines) Şirket, tabi olduğu kanun ve mevzuata aykırılık risklerini tanımlamak ve önlemek üzere özel araştırma (due diligence) yapar. HUKUKA UYGUNLUK (REGULATORY COMPLIANCE) ü
15 MEKANİZMA (FSG) Şirket, etik davranışı ve kanunlara uyumu teşvik edecek bir kurum kültürünü yerleştirir ve geliştirir. ETİK VE UYUM PROGRAMI ü
15 MEKANİZMA (FSG) Şirket yasa dışı davranışı engelleyecek ve ortaya çıkartacak standartlar, politika ve prosedürler geliştirir. ETİK KOD, POLİTİKA ve PROSEDÜRLER ü
POLİTİKALAR Davranış politikası/etik kodu (Code of conduct/ethics) Uyum danışmanlığı, uyarı ve ihbar politikası Veri, evrak ve kayıt saklama politikası İşyerinde fırsat eşitliği, ayırımcılık ve çocuk işçiliğin önlenmesi politikası Veri güvenliği politikası Tanıtım ve pazarlama politikası Anti tröst ve adil rekabet politikası Fikri mülkiyet politikası Kara para aklama politikası Gümrük ve ticaret mevzuatı Çevre politikası (Sürdürülebilirlik politikası) Güvenlik politikası İçeriden haber alanların (öğrenenlerin) ticareti (insider trading) politikası Kamu görevlileri ile ilişkiler politikası Kamu ile iş yapma politikası Çıkar çatışması politikası Hediye politikası Yolsuzluk politikası
15 MEKANİZMA (FSG) Yönetim kurulu etik ve uyum programının icrası ile ilgili yeterli bilgi akışını sağlayacak mekanizmaları kurar ve programın sağlıklı işleyişini gözetir. YK RAPORLAMA ETİKTEN SORUMLU YK ÜYESİ ü
15 MEKANİZMA (FSG) Şirket yöneticileri, etik ve uyum yönetimi programının etkin bir biçimde icra edilmesini sağlar. Üst yönetimden belirli kişi(ler) etik ve uyum yönetimi programının koordinasyonundan ve yönetiminden sorumlu olarak atanırlar. ETİK KURUL ÜYESİ YÖNETİCİLER ü
15 MEKANİZMA (FSG) Şirket içerisinde belirli kişi(ler) etik ve uyum yönetimi programının günlük operasyonundan sorumlu olarak atanırlar. Bu kişiler etik yönetici(ler)sine bağlı çalışırlar. Belirli durumlarda, programın etkinliği ile ilgili olarak yönetim kuruluna rapor verebilirler. Bu kişilerin yetki tanımlaması yapılmalı ve programın icrasına yönelik görevlerini yerine getirmelerini sağlayacak kaynak ü yaratılmalıdır. ŞİRKETLERDEKİ ETİK TEMSİLCİLERİ
15 MEKANİZMA (FSG) Şirket, etik ve uyum yönetimi programının yönetimiyle görevlendireceği personelin geçmişte, programın sağlıklı ve etkin icrasına engel olabilecek yasa dışı bir aktivite içerisine girmiş olup olmadığının bilgisine ulaşmak üzere, mümkün olan en yüksek özeni göstererek ü araştırma yapar. ETİK YÖNETİCİSİ DUE DILLIGENCE
15 MEKANİZMA (FSG) Şirket, çalışanlarına yönelik olarak, etik ve uyum programının esasları, standartları, politika ve prosedürleri ile periyodik olarak ve anlaşılır bir iletişim faaliyeti sürdürür. Bu iletişim, çalışanların şirket yönetimi içindeki görev ve sorumluluk tanımlarına uygun eğitim programları ve diğer yöntemlerle, uyum ve etik yönetimi programının tüm çalışanlarca tanınmasını sağlar. SÜREKLİ EĞİTİM VE İLETİŞİM ü
15 MEKANİZMA (FSG) 8. Maddeye konu çalışanlar tanımı şirketin yönetim kurulu, bağlı kurulları, üst düzey yöneticileri, orta kademe yöneticileri, personeli ve temsilcilerini içerir. SORUMLULUK TANIMI ü
15 MEKANİZMA (FSG) Şirket aşağıdaki hususların gözetilmesi için gerekli önlemleri alacak, adımları atacaktır: Şirketin uyum ve etik programına uyulduğunun takibini yapacak olan gözetim ve denetim mekanizmalarının kurulması, uyumsuz davranışın tespiti. İÇ DENETİM, İÇ KONTROL, ETİK ve UYUM DENETİMLERİ ü
15 MEKANİZMA (FSG) Şirket aşağıdaki hususların gözetilmesi için gerekli önlemleri alacak, adımları atacaktır: Şirket çalışanları ve temsilcilerinin bir misilleme korkusu olmaksızın, uyumsuz bir durumla ilgili ihbarda bulunacağı veya olası bir uyumsuzlukla ilgili danışabileceği, gizliliğin güvence altına alındığı bir sistemin kurulması ve çalışanlara tanıtılması. ü DANIŞMA HATTI
15 MEKANİZMA (FSG) Şirket aşağıdaki hususların gözetilmesi için gerekli önlemleri alacak, adımları atacaktır: Uyum ve etik programının tüm şirkette tanınmasının ve istisnasız bir tutarlılıkla tüm şirkette uygulanmasının sağlanması; uygun ödül ve ceza mekanizmalarının kurgulanması ve bunların işletilmesi. ETİK ve UYUM PROGRAMI MEKANİZMALARI ü
15 MEKANİZMA (FSG) Şirket aşağıdaki hususların gözetilmesi için gerekli önlemleri alacak, adımları atacaktır: Şirketin, uyumsuz bir durumla karşılaşıldığında gerekli ve uygun hukuki işleme başlaması, uyum ve etik programında, ortaya çıkan uyumsuzluğun tekrar etmemesi için, gerekli değişiklik ve güncellemelerin yapılması. ü SÜREÇLERİN KNTROLÜ, GÜNCELLEME, RİSK HARİTASI
15 MEKANİZMA (FSG) Şirket aşağıdaki hususların gözetilmesi için gerekli önlemleri alacak, adımları atacaktır: Şirketin uyum ve etik programının uygulanması sürecinde, düzenli olarak uyumsuzluk risklerinin önceden belirlenmesi, risk tanımlamalarının yapılması/ güncellenmesi ve bu uyum risklerinin önlenmesine yönelik mekanizmaların kurgulanması, var olanların ü revizyonu ve güncellenmesi. ETKİN RİSK YÖNETİMİ MEKANİZMALARI
SORUMLULUKLAR Yerel halk ile uyum Sürdürülebilir gelişmeyi hedeflemiş olmak ve bu yönde uygulamalar geliştirmek Kara para aklama ile mücadele kurallarına uyum İthalat ve ihracat kanunlarına uyum Hukuka ve mevzuata aykırı davranışların gönüllü paylaşılması Yasal ve idari otoritelerle işbirliği Sosyal sorumluluk politikalarının varlığı ve uygulanıyor olması Sürdürülebilirlik politikalarının varlığı ve uygulanıyor olması
ETİK KODU
SÜREÇLER Planlama Safhası Etik Kodu Çalışma Grubunun Oluşturulması Mevcut Prosedürlerin Analizi Şirket Dinamiklerinin Analizi Coğrafi Etmenler Hizmet Tanımları Tabi Olunan Hukuk Tedarikçiler, alt yükleniciler Stratejik ortaklar Toplam Kalite Standartlarına Uyum Koşullarının Analizi Durum ve İhtiyaçların Analizi Etik Kodunun Tasarlanması Kritik Etmenlerin Belirlenmesi (Risklerin analizi)
SÜREÇLER Uygulama Safhası Etik yönetici(ler)inin yetkilendirilmesi İç denetim ve iç kontrol mekanizmaları entegrasyonu Etik eğitimleri Danışma hattı, icranın başlaması Yönetim araçlarının tasarlanması ve uygulamaların başlatılması Etik yöneticileri eğitimi Personel eğitimleri
SÜREÇLER Kontrol ve Güncelleme Safhası Süreçlerin analizi, iç kontrol mekanizmalarının kullanılması İç denetim raporlarının değerlendirilmesi Düzeltici eylemler Kritik etmenlerin belirlenmesi Raporlama ve kayıt Revizyon
BAŞARININ DEĞERLENDİRİLMESİ Etik ve Uyum Programı şirket ihtiyaçları ile uyum içinde midir? Tüm departmanlar ile iletişim sağlanmış ve sürdürülmekte midir? Geri bildirim kanalları açık mıdır? Revizyon ve güncellemeler zamanında yapılmakta mıdır? Şirket içi ve dışı paydaşların Etik ve Uyum Programına uyumundaki başarı oranı nedir? Eğitimler verimli ve yeterli midir?
ETİK YÖNETİMİ YAPILANMASI UYUM DEPARTMANI 16:30 17:20
UYUM YÖNETİMİ DEPARTMANI Şirketler Planlama Yönetim kuurlu Etik kurulu Güncelleme Etik yöneticisi Tasarım Şirketler Uygulama Şirketler Y.K. üyesi Genel md.
SORU ZAMANI S & C