Haftalık Ekonomi ve Finans Bülteni / 26 Haftaya Bakış Genel seçimler sonrasında yurt içinde artan siyasi belirsizlikler geçtiğimiz hafta koalisyon hükümetine yeşil ışık yakan açıklamaların ardından bir miktar azaldı. Bu hafta gerçekleştirilecek olan TBMM Başkanlığı seçimleri öncesinde partilerin belirlediği adaylar ve tarafların üzerinde uzlaşacakları isim, kurulması beklenen koalisyon hükümetinin nasıl şekilleneceğine ilişkin işaret vermesi açısından önem taşıyor. Geçtiğimiz hafta açıklanan veriler yurt içinde iktisadi faaliyetin yılın ikinci çeyreğinde iyileşme kaydettiği yönündeki görüşleri teyit etti. TÜİK tarafından açıklanan Konut Satış İstatistikleri ne göre Türkiye de konut satışları Mayıs ayında bir önceki yılın aynı ayına göre %19,4 oranında artarak 108 bin adet düzeyinde gerçekleşti. Yılın ilk çeyreğinde ipotekli konut satışlarının yıllık bazda %34,7 oranında artış kaydetmesi konut satışlarındaki canlı seyirde belirleyici olurken, diğer satış şekilleriyle konut edinimleri %11,9 oranında yükseldi. TCMB tarafından açıklanan Kapasite Kullanım Oranı (KKO) verisi bir önceki aya göre 0,2 puan artarak %75,1 e ulaştı. Böylece, son dönemde %72-74 civarında dalgalı bir seyir izleyen KKO 1 yıllık aradan sonra ilk kez %75 i aştı. Haziran ayında KKO daki artışta tüketim malı imalatındaki yukarı yönlü seyir etkili olurken, 2015 in ilk yarısında zayıf bir performans sergileyen ihracat nedeniyle ara malı imalatındaki gerileme endeksteki iyileşmeyi sınırlandırdı. Mevsimsellikten arındırıldığında ise KKO nun bir önceki aya göre 0,1 puanlık sınırlı bir düşüş kaydettiği görülüyor. Yurt içinde iktisadi faaliyetteki iyileşme eğilimi Haziran ayında tüketici güveni üzerinde de etkili oldu. Nitekim, Mayıs ayında son 6 yılın en düşük seviyesine yaklaşan Tüketici Güven Endeksi Haziran ayında %3,4 oranında artış kaydederek 66,5 e ulaştı. Endeksteki yükselişte hanehalkının ekonominin genel gidişatına ilişkin beklentisindeki iyileşme ön plana çıkarken, katılımcıların işgücü piyasalarına yönelik azalan endişeleri paralelinde tasarruf etme eğiliminin gerilediği gözlendi. TCMB, 23 Haziran da gerçekleştirdiği Para Politikası Kurulu (PPK) toplantısında politika faiz oranını beklentilere paralel olarak değiştirmeyerek %7,50 de bıraktı. Toplantı sonrasında yapılan açıklamada, sıkı para politikası duruşunun ve alınan makroihtiyati önlemlerin etkisiyle kredi büyüme hızlarının makul düzeylerde seyrettiği, iç talep koşullarının ise büyümeye katkı sağladığı ifade edildi. Fiyat istikrarına dair önceki toplantılarına kıyasla daha ihtiyatlı açıklamalarda bulunduğu gözlenen TCMB, kısa vadede enflasyonun mevsimsel faktörlerin de etkisiyle gerileyebileceğini dile getirirken, döviz kurlarındaki yukarı yönlü seyir nedeniyle çekirdek enflasyon göstergelerindeki iyileşmenin geciktiğini belirtti. Yurt dışında ise Yunanistan ve uluslararası kreditörler arasında yapılan görüşmeler piyasalar tarafından yakından takip edildi. Tarafların geçtiğimiz haftalara kıyasla daha uzlaşmacı bir tavır sergilemesi piyasalar tarafından olumlu karşılanırken, müzakerelerin beklentilerden uzun sürmesi küresel risk algılamasının hafta içerisinde dalgalı bir seyir izlemesine neden oldu. Nitekim, Pazartesi günkü zirvenin ardından temaslarını hızlandırma kararı alan tarafların Perşembe günü düzenlenen Euro Alanı Maliye Bakanları (Eurogroup) toplantısından da sonuçsuz ayrılması ay sonunda IMF ye borç ödemesi yapmak için kurtarma paketinin son dilimine ihtiyaç duyan Yunanistan ın temerrüde bir adım daha yaklaştığı yönündeki haberlerin gündeme gelmesinde etkili oldu. Ayrıca, Başbakan Tsipras ın uluslararası kreditörlerin önerilerini 5 Temmuz da referanduma götüreceğini açıklaması ve bu gelişmenin Cumartesi günü düzenlenen Eurogroup toplantısından bir sonuç çıkması ihtimalini ortadan kaldırması, Yunanistan a yönelik endişelerin belirgin bir şekilde artmasına neden oldu. Likidite sıkışıklığında olan Yunanistan ın bu hafta içinde IMF ye yapması planlanan borç ödemesini gerçekleştiremeyeceği ve temerrüde düşeceği yönündeki haberler gündemde ön plana çıkıyor. Nitekim, mevcut konjonktürde ECB nin acil likidite fonlama programı sayesinde faaliyetlerini sürdüren Yunan bankacılık sistemi de ECB nin bu programı dondurmasının ardından, mudilerin bankalara hücum etmesini önlemek adına işlemlerini durdurma kararı aldı. Ülkede bankaların 6 iş günü boyunca kapalı kalması beklenirken, uygulanmaya başlanan sermaye kontrolleri çerçevesinde ATM lerden para çekme limiti günlük 60 euroya düşürüldü. Olumsuz hava koşulları nedeniyle birinci çeyrekte iktisadi faaliyetin ivme kaybettiği ABD ekonomisinde daralma %0,7 den nihai olarak %0,2 ye revize edildi. Yapılan yukarı yönlü revizyonda özel tüketim harcamalarındaki düzeltme etkili olurken, yılın ikinci çeyreğine ilişkin olumlu sinyaller ABD ekonomisindeki geçici faktörlerin ortadan kalkmasıyla HAFTALIK VERİLER (26 Haziran) 19.Haz 26.Haz Değişim (%) 19.Haz 26.Haz Değişim (%) BIST-100 82.454 83.546 1,32 EUR/USD 1,1352 1,1164-1,66 Gösterge Tahvil Faizi %10,02 %9,74-0,28 (1) USD/TL 2,6919 2,6639-1,04 ABD 10 Yıllık Tahvil Faizi %2,27 %2,48 0,21 (1) EUR/TL 3,0571 2,9758-2,66 EMBI+ (baz puan) 394 377-17 (1) ALTIN (USD/ons) 1.200 1.175-2,10 EMBI+ Türkiye (baz puan) 256 232-24 (1) PETROL (USD/varil) 59,8 60,3 0,90 (1) Haftalık fark alınmıştır.
Haftalık Ekonomi ve Finans Bülteni birlikte ekonomik aktivitenin yeniden hız kazandığına işaret ediyor. ABD de kişisel tüketim harcamaları da işgücü piyasalarındaki iyileşmenin yanı sıra gerileyen petrol fiyatları nedeniyle hanehalkının harcanabilir gelirinin artmasına paralel olarak Mayıs ta aylık bazda %0,9 ile yaklaşık son 6 yılın en hızlı artışını kaydetti. ABD de para politikasının şekillenmesinde etkili olan ilgili göstergelerdeki son gerçekleşmeler, Fed üyelerinin değerlendirmelerine de yansıdı. Fed Yönetim Kurulu üyelerinden Jerome Powell yaptığı açıklamada ilk faiz artırımının Eylül ayında gerçekleştirilebileceğini belirtti. Powell, ABD ekonomisinin yılın ikinci yarısında daha hızlı büyüyeceğini vurgulayarak Fed in bu yıl içinde Eylül ve Aralık ayında olmak üzere iki faiz artırımı yapabileceğini dile getirdi. Powell ayrıca, ABD ekonomisinin beklenen hızda büyümeye devam etmesi durumunda politika faizinin her yıl 100 baz puan yükseltileceğini öngördü. Çin ekonomisindeki yavaşlamayla birlikte genişletici yönde politikaların izlenmesi sonucunda bu yılın ilk yarısında %43 civarında yükselen Shanghai Bileşik Endeksi, son günlerde piyasalarda varlık balonu oluştuğu yönündeki görüşlerin ağırlık kazanması nedeniyle keskin bir düşüş kaydetti. Geçtiğimiz haftanın özellikle son iki gününde borsadaki aşağı yönlü hareket belirginleşirken endeks bu dönemde %11,8 oranında gerileyerek son 18 yılın en zayıf performansını sergiledi. Öte yandan, finansal piyasalardaki panik havasına rağmen ülkede ekonomiyi destekleyici yönde adımlar atılmaya devam ediliyor. Nitekim, geçtiğimiz hafta kısa vadeli likidite miktarını artıracağını açıklayan Çin Merkez Bankası makroihtiyati düzenlemelere giderek bankaların kredi verme iştahını destekleyici yönde adım attı. Ayrıca, hafta sonunda gerçekleştirdiği toplantısında Çin Merkez Bankası politika faizini 25 baz puan indirerek %4,85 e düşürdü. Faiz indirim kararının piyasalarda son dönemde artan varlık balonu endişelerini desteklemesiyle ilk işlem gününde Çin borsasındaki hızlı düşüşün devam ettiği görülüyor. Bu hafta yurt içi piyasalarda gündemi TBMM Başkanlığı seçimleri ve Haziran ayı enflasyon gerçekleşmeleri belirleyecek. Yurt dışında ise, Yunanistan a ilişkin gelişmeler ve Fed in politikalarına yön vermesi açısından önem arz eden işgücü piyasası verileri yakından takip edilecek. Haftalık Veri Gündemi Dönemi Piyasa Beklentisi 29 Haziran TÜİK Ekonomik Güven Endeksi Haziran 78,7 (G) Euro Alanı Tüketici Güven Endeksi Haziran -5,6 Almanya HICP Tüketici Fiyat Endeksi (Öncü) Haziran yıllık %0,4 ABD Bekleyen Konut Satışları Mayıs aylık %0,6 ABD Dallas Fed İmalat Sanayii Endeksi Haziran -13,5 30 Haziran TÜİK Dış Ticaret Dengesi Mayıs - Euro Alanı İşsizlik Oranı Haziran %11,1 Euro Alanı TÜFE (Öncü) Haziran yıllık %0,3 İngiltere GSYH Verisi 2015 1. Çeyrek çeyreklik %0,4 ABD Chicago PMI Haziran 50,6 ABD Tüketici Güven Endeksi Haziran 97,4 1 Temmuz Hazine İç Borç Ödemesi (135 milyon TL) - - Euro Alanı Markit İmalat PMI Haziran 52,5 ABD ISM İmalat PMI Haziran 53,2 ABD ADP Özel Sektör İstihdamı Haziran 220 bin kişi Çin HSBC İmalat PMI Haziran 49,6 2 Temmuz Euro Alanı ÜFE Mayıs aylık %0,1 Avrupa Merkez Bankası (ECB) Para Politikası Toplantı Tutanakları - ABD İşsizlik Oranı Haziran %5,4 ABD Tarım Dışı İstihdam Haziran 230 bin kişi ABD Fabrika Siparişleri Mayıs -%0,3 3 Temmuz TÜİK Enflasyon Verileri Haziran - Çin HSBC Hizmetler PMI Haziran - 2
Haz.14 Haftalık Ekonomi ve Finans Bülteni Hisse Senedi Piyasaları Tahvil-Bono Piyasaları BIST ENDEKSLERİ 19.Haz 26.Haz Değişim (%) 10,4 TL Getiri Eğrisi (%) BIST- 100 82.454 83.546 1,32 BIST- 30 100.881 102.129 1,24 BIST- Sınai 81.418 82.932 1,86 BIST- Hizmetler 58.217 59.457 2,13 BIST- Mali 108.888 109.902 0,93 BIST-100 endeksi, hafta başında yurt içi siyasi gündemle ilgili olumlu değerlendirmelerin artması ile yükseldi. Yapılan görüşmeler sonucunda koalisyon olasılığının güçlendiği algısı ve TL deki değer kazancı bu yükselişte etkili oldu. Hafta ortasında yeni yasama döneminin açılışının da piyasalara moral vermesine karşılık Yunanistan ile yapılan mali yardım görüşmelerinde bir türlü uzlaşmaya varılamaması risk iştahını önemli ölçüde geriletti. Yunanistan ın temerrüde düşebileceği şeklinde olumsuz senaryoların gündeme gelmesine karşın, hafta sonu çıkması beklenen nihai karar öncesinde küresel piyasalarla beraber Cuma günü BIST-100 de hafif bir toparlanma görüldü. Böylece, BIST-100 endeksi haftayı %1,3 artışla 83.546 puandan kapattı. 9,9 9,4 8,9 8,4 19 Haziran 26 Haziran 1 Yıl 2 Yıl 3 Yıl 5 Yıl 10 Yıl Tahvil-bono faizleri geçen hafta genel olarak aşağı yönlü bir seyir izledi. Yurt içinde siyasi gündeme ilişkin olumlu beklentiler TL nin toparlanmasında ve faizlerin gevşemesinde etkili oldu. Salı günü gerçekleştirilen PPK toplantısında TCMB faiz oranlarını değiştirmezken, önümüzdeki dönemde politika kararlarında enflasyon görünümündeki iyileşmenin hızının belirleyici olacağını açıkladı. Haftanın geri kalanında Yunanistan la ilgili görüşmeler risk algısını kısmen artırmakla birlikte, piyasada alımlar devam etti ve faizler gerileme eğilimini sürdürdü. Bu gelişmeler sonucunda, 2 yıl vadeli gösterge tahvilin bileşik faizi haftalık bazda 28 baz puan gerileyerek haftayı %9,74 seviyesinden kapattı. 5.000 Borsa İstanbul - BIST 85.000 14,0 12,0 Gösterge Tahvil Faizi ve Beklenen Reel Faiz (%) 4.000 84.000 10,0 8,0 3.000 2.000 83.000 6,0 4,0 2,0 1.000 82.000 0,0-2,0 0 81.000 19.Haz 22.Haz 23.Haz 24.Haz 25.Haz 26.Haz İşlem Hacmi (milyon TL) BIST-100 Endeksi (sağ eksen) Gösterge Tahvil Faizi Beklenen Reel Faiz * Kaynak: Borsa İstanbul, Reuters, İktisadi Araştırmalar Bölümü * Gösterge tahvilin beklenen enflasyona göre hesaplanan reel faizidir. 3
Haz.14 Haz.14 Haz.14 Haftalık Ekonomi ve Finans Bülteni Döviz Piyasaları Eurotahvil Piyasaları DÖVİZ KURLARI 19.Haz 26.Haz Değişim (%) Dolar 2,6919 2,6639-1,04 Euro 3,0571 2,9758-2,66 Sepet (¹) 2,8745 2,8199-1,90 EUR/USD Paritesi 1,1352 1,1164-1,66 USD/JPY Paritesi 122,65 123,85 0,98 (¹) 0,5 USD + 0,5 EUR 500 450 400 350 300 250 200 150 EMBI+ ve Türkiye Spread (baz puan) Geçen hafta piyasaların gündeminde Yunanistan ile kreditörleri arasında uzun süredir devam eden mali yardım görüşmeleri vardı. Söz konusu görüşmeler sonucunda uzlaşmaya varılamayacağı, Yunanistan ın temerrüde düşerek Euro Alanı ndan ayrılmak durumunda kalacağı endişeleri hafta boyunca euroyu baskı altında bıraktı. Öte yandan, ABD de geçen hafta açıklanan veriler ekonominin performansına ilişkin karışık mesajlar verirken, bir Fed yetkilisinin 2015 yılı içinde iki defa faiz artırımı yapılabileceğine dair yaptığı yorumlar ve küresel risk algısındaki artış dolara destek verdi. Böylece, EUR/ USD paritesi önceki haftaya göre %1,7 gerileyerek 1,1164 seviyesinden kapandı. Hafta başında yurt içinde etkili olan olumlu hava ve artan risk iştahı TL ye destek verdi. Fed in faiz artırımı için 2015 i işaret eden açıklamaları ile küresel piyasalarda Yunanistan kaynaklı gelişmeler paralelinde artan risk algısı ise TL ye bir miktar satış getirdi. Buna karşılık, haftalık bazda bakıldığında TL nin euro ve dolar karşısında değerlendiği izlendi. USD/TL kuru haftalık bazda %1,0 gerileyerek 2,6639 seviyesinden kapanırken, EUR/TL de %2,7 düşerek 2,9758 oldu. EMBI+ Türkiye Eurotahvil piyasasında risk primleri hafta ortasına kadar hızlı bir şekilde geriledi. Yüksek risk iştahı paralelinde özellikle Avrupa da tahvillerin risk primlerinin gerilediği görüldü. Hafta sonuna doğru Yunanistan la ilgili görüşmelere ilişkin kaygıların artması piyasaya bir miktar satış getirdi. Ancak, Cumartesi gününe bırakılan görüşmeler sonucunda çıkacak karara dair temkinli iyimserliğin korunması ile risk primleri tekrar bir miktar gevşedi. Türkiye eurotahvillerinin risk primleri de küresel piyasalara paralel bir seyir izledi. Yurt içinde risk iştahının görece iyileşmesi de risk primlerindeki düşüşü destekledi. Böylece, gelişmekte olan ülke eurotahvillerine ait risk primleri önceki haftaya göre 17 baz puan gerileyerek 377 seviyesine inerken, Türkiye eurotahvillerine ait risk primleri de 24 baz puan azalarak 232 seviyesinde gerçekleşti. 1,40 1,36 1,32 1,28 1,24 1,20 1,16 1,12 1,08 1,04 Pariteler 130 125 120 115 110 105 100 3,2 3,0 2,8 2,6 2,4 2,2 2,0 1,8 1,6 EMBI+ Endeks ve ABD Tahvil Getirisi 740 720 700 680 660 640 620 EUR/USD USD/JPY (sağ eksen) ABD 10 Yıllık Tahvil Faizi (%) EMBI+ (sağ eksen) Kaynak: Reuters 4
Haz.14 Haz.14 Haftalık Ekonomi ve Finans Bülteni Emtia Piyasaları 1.400 1.350 1.300 1.250 1.200 1.150 1.100 Altın Fiyatı (USD/ons) 1.175 120 110 100 90 80 70 60 50 40 30 Brent Türü Petrol Fiyatı (USD/varil) 60,3 Hafta başında küresel piyasalarda etkili olan olumlu hava altına yönelik talebin ve altın fiyatlarının gerilemesine neden oldu. İlerleyen günlerde Yunanistan la ilgili görüşmeler devam ederken piyasada iyimser algının bozulmadığı izlendi. Cuma günü ise kreditörler ile Yunanistan arasında haftasonu yapılacak görüşmeler öncesinde artan endişelere bağlı olarak gelen güvenli liman alımları altın fiyatlarını yükseltti. Hafta genelinde bakıldığında, altın fiyatlarının %2,1 düşüşle Cuma gününü 1.175 USD/ons seviyesinden kapattığı görüldü. Petrol fiyatları küresel petrol talebinin artacağına dair beklentiler ve genel olarak olumlu seyreden risk iştahı paralelinde haftanın ilk yarısında yükselirken, Çin ve Japonya da ekonomik aktivitenin hız kestiğine işaret eden veri açıklamaları bu yükselişi bir miktar sınırladı. Diğer taraftan, Yunanistan kaynaklı endişeler hafta sonuna doğru fiyatları baskı altına aldı. Ancak, fiyatlardaki düşüş sınırlı kaldı. Böylece, Brent türü petrolün fiyatı bir önceki haftaya göre %0,9 artarak Cuma günü kapanışta 60,3 USD/varil seviyesinde gerçekleşti. Kaynak: Reuters 5
Haftalık Ekonomi ve Finans Bülteni Türkiye İş Bankası A.Ş - İktisadi Araştırmalar Bölümü İzlem Erdem - Bölüm Müdürü izlem.erdem@isbank.com.tr Alper Gürler - Birim Müdürü alper.gurler@isbank.com.tr Özgür Demirtaş - Müdür Yrd. ozgur.demirtas@isbank.com.tr Aslı Şat Sezgin - Uzman asli.sat@isbank.com.tr Bora Çevik - Uzman bora.cevik@isbank.com.tr H. Erhan Gül - Müdür Yrd. Ahmet Aşarkaya - Uzman Yrd. erhan.gul@isbank.com.tr ahmet.asarkaya@isbank.com.tr Bütün yayınlarımıza http://ekonomi.isbank.com.tr adresinden erişebilirsiniz. Bu rapor Bankamız uzmanları tarafından güvenilir olduğuna inanılan kamuya açık kaynaklardan elde edilen bilgiler kullanılmak suretiyle, sadece bilgilendirme amacıyla hazırlanmıştır ve hiçbir şekilde finansal enstrümanların alım veya satımı konusunda tavsiye veya finansal danışmanlık hizmeti sağlanması olarak yorumlanmamalıdır. Bu raporda yer verilen görüş ve değerlendirmeler, hiçbir şekilde Türkiye İş Bankası A.Ş. nin kurumsal yaklaşımını yansıtmamakta olup, raporu kaleme alan uzmanların kişisel görüş ve değerlendirmeleridir. Türkiye İş Bankası A.Ş. bu raporda yer alan bilgi, görüş ve değerlendirmelerin doğru, değişmez ve eksiksiz olması konusunda herhangi bir şekilde garanti vermemektedir. Türkiye İş Bankası A.Ş. bu raporda yer alan bilgilerde herhangi bir bildirimde bulunmaksızın değişiklik yapma hakkına sahiptir. Bu rapor ve içindeki bilgilerin kullanılması nedeniyle doğrudan veya dolaylı olarak oluşacak zararlardan Türkiye İş Bankası A.Ş. hiçbir şekilde sorumluluk kabul etmemektedir. İşbu rapor üzerinde Bankamızın telif hakkı olup, Bankamızın yazılı izni alınmaksızın herhangi bir kişi tarafından, herhangi bir amaçla, kısmen veya tamamen çoğaltılamaz, dağıtılamaz veya yayımlanamaz. Tüm haklarımız saklıdır. 6