SAYFA NO: 1/7 AtılımKimyasalları SELF REGÜLE DEKORATİF KROM KAPLAMA PROSESİ AK 3000 D STARKROM ÜRÜN TANIMI STARKROM, yüksek hızda parlak ve homojen krom kaplama yapmak için geliştirilmiş,sülfürik asit konsantrasyonunu kendi kendine ayarlayan bir prosestir. Kromik asit taşınması az olan yüksek verimli, parlak dekoratif bir krom banyosudur. Özellikle sürekli çalışmanın yapıldığı işletmelerde kullanışlıdır ve sık sık analiz yapılmasını gerektirmez. Düşük kromik asit konsantrasyonu ile çalıştığından taşınma kaybı daha azdır: Sülfat konsantrasyonunu kendi kendine ayarladığı için çok sık analiz gerektirmez. Bu nedenle işletmesi daha kolaydır. Akım veriminin yüksek olması nedeniyle yoğun çalışılan işletmelerde üretimi arttırır üretim maliyetini düşürür. Banyo kontrolü kolaydır. EKİPMANLAR Tank Hareket : PVC, kurşun veya sert plastik ile kaplı çelik tanklar kullanılmalıdır. : Katod veya hava hareketi kullanılmaz. Isıtma soğutma : Teflon muhafazalı veya seramik ısıtıcı yada eşanjör aracılığı ile yapılmalı ve termostatik kontrol gerekir. Redresör Anodlar Havalandırma : 0-15 V aralığında kademesiz olarak kontrol edilebilen ve doğrultma kaybı % 5 in altında olan redresörler kullanılmalıdır. : Kalay yüzdesi en az 6 % en çok 8 % olan kurşun anod kullanılmalıdır. Anod/katod oranı 2-3:1 olmalıdır. : Havalandırma gerekir. Ancak uygun bir gaz kesicide kullanılabilir.
SAYFA NO: 2/7 BANYO KURULUŞU 100 litrelik banyo için gerekli malzemeler : 25 kg AK 3000 D STARKROM 120 gr sülfürik asit 650 ml AK 3301 FS Krom gaz kesici Aşağıdaki işlemlerin yapılması esastır Banyonun % 70 kadarı saf su ile doldurulup 50 C'ye kadar ısıtılır. Yeteri kadar AK 3000 D STARKROM ilave edilip tamamen çözünene kadar karıştırılır. Daha sonra sülfürik asit ilave edilir. İlaveler tamamlanınca ısıtma işlemi 60 C'ye ulaşılana kadar sürdürülür. Bu sıcaklıkta banyo iki saat kadar tutulmalı ve bu süre boyunca dibindeki çökeltileri hareket ettirmek için sık sık karıştırılmalıdır. Karıştırmanın sonunda tankın dibinde halen kalan çökeltiler göz ardı edilmelidir. Sıcaklığın 65 C'nin üzerine çıkmasına müsaade edilmemelidir. Daha sonra banyo işletme sıcaklığına kadar soğumaya bırakılır ve banyo çalışma seviyesine kadar saf su ile tamamlanır. Bu arada banyo yoğunluğu kontrol edilmelidir. Anodlar ve redresör bağlantıları düzenlendikten sonra AK 3301 FS gaz kesici ilave edilir ve 30 A/dm² akım yoğunluğunda, 2 Amper saat/litre boşta çalıştırılır. Örneğin : Banyo hacmi... = 1800 litre Çalışılması gereken amper saat = 1800 litre x 2 Amper saat/litre = 3600 Amper saat Boşta çalışacak katodun yüzeyi = 40 dm² Katoda verilecek akım... = 40 dm² x 30 A/dm² = 1200 Amper Toplam boşa çalışma süresi... = 3600 amper saat / 1200 Amper = 3 saat İŞLETME PARAMETRELERİ İŞLETME ARALIĞI PARAMETRE Kromik asit : 210 290 g/lt (ortalama 250 g/lt) Yoğunluk : 22 Bé (25 C de) Sülfürik asit : 1.0 1.5 g/lt (ortalama 1.2 g/lt) İşletme sıcaklığı : 38 43 C Akım yoğunluğu : 10 15 A/dm² (4 5 volt) Kaplama hızı : 0.12.mikron/dakika (15 A/dm² ile)
SAYFA NO: 3/7 Anodlar Kalay kurşun alaşımı anodlar kullanılmalı ve anod barasıyla temasın iyi olması sağlanmalıdır. Tanktan akım geçince anodlarda gaz çıkışı başlar ve üzerleri çikulata renkli bir filmle kaplanır Yeni anodlar, düzgün anod filminin oluşması için 10 dakika boyunca anodun her santimi için 0.8 1.0 amperle çalışılmalıdır. Anodların üzerindeki sarı bir film tabakası genelde kötü bir elektriksel teması gösterir. Anod yüzeylerinin katı kalın bir tabakayla kaplanmasına müsaade edilmemelidir. Anodlar üzerlerindeki tabakanın oluşma hızına bağlı olarak düzenli aralıklarla ıslak halde tel fırçayla temizlenmelidir ve yukarıda bahsedildiği gibi sanki yeni anod gibi tekrar kullanılmaya başlanılmalıdır. Kaplama miktarı ve zamanı 0.5 mikronluk bir kaplama kalınlığı için : 11 A/dm² akım yoğunluğunda 5-6 dakika, 16 A/dm² akım yoğunluğunda 3-4 dakika Parçanın yüzündeki akım dağılımındaki faklılıkları da göz önüne alarak genelde gereken kalınlığın en az iki katı kaplama yapılır. BANYO BAKIMI VE BESLEMESİ Banyonun kendini ayarlama özelliği vardır ve sadece çalışma dengelerini sağlamak için belli sıcaklık ve yoğunlukta tutmak gerekir.bu nedenle kromik asit konsantrasyonu, yoğunluk veya analitik kontrol ile tespit edilmelidir. Kromik asit eksiği AK 3000 D ile tamamlanmalıdır. Yoğunluk (40 o C derecede) İlave edilecek STARKROM Yoğunluk (40 o C derecede) İlave edilecek STARKROM Spesifik gr. Baumé gram/litre Spesifik gr. Baumé gram/litre 1.135 17.1 40 1.150 18.8 16 1.140 17.7 32 1.152 19.0 12 1.145 18.3 28 1.155 19.3 8 1.147 18.5 24 1.160 19.8 0 Sülfat konsantrasyonunu kendi kendine ayarladığı için çok sık analiz gerektirmez, ancak ayda bir kez kontrol edilmelidir. Çalışmanın uzun süreli durudurulmasından sonra, banyo tekrar çalışmaya başlamadan önce en az 0.5 Amper saat/litre boşta çalıştırılmalıdır. Banyo yaşlandıkça artan 3 değerli krom iyonlarını 6 değere yükseltmek için, mümkün olduğu kadar küçük katod yüzeylerine 50 A/dm² akım verilerek 2 amper saat/litre boşta çalışılmalıdır Banyo sürekli sıcak tutulmalıdır, ancak hafta sonu veya daha uzun beklemelerde çalışmaya başlamadan önce banyo işletme sıcaklığında iki saat karışıtırılarak bekletilmelidir.
SAYFA NO: 4/7 Nikel kaplanmış işler sülfat taşınmasına engel olmak için iyice durulanmalı ve banyo sık sık bir kürekle veya düşük basınçlı havayla aktif çökeltileri ve çözeltiyi temasta tutmak için karıştırılmalıdır. Şayet bir veya iki vardiya çalışılıyorsa çözelti günde bir kez karıştırılmalı ve 30 dakika çökmeye bırakılmalıdır. Genellikle günün ilk işi olarak bu işlem yapılır, bu sırada nikel kaplamadan işler gelene kadar STARKROM banyosu kullanıma hazır hale gelmiş olur. Üç vardiya çalışılan yerlerde çözeltinin kapatma süreleri dışında karıştırılmaları gerekmez. Kaplama çözeltisinin seviyesi saf su ile tamamlanır ve yoğunluktaki her hangi bir düşme, yeterli miktarda STARKROM tuzları ilave edilerek sağlanır. Besleme için bu tuzların kullanılması esastır. İçlerinde bütün gerekli katalistler ve düzenleyici maddeler vardır. Banyoya düşen veya içi boş olduğu için kaplanamayıp çözülen parçalarla yükselen 2 değerli metal iyonları akım verimini düşürür. Bu durum, banyonun derinliğe işleme özelliğinin azalması ile anlaşılır.doğru analitik değerler ve bakım şartlarına rağmen bu tür hatanın giderilememesi halinde banyo 30 % oranında seyreltilerek gençleştirilmelidir. Kataliz konsantrasyonu dipteki çökeltinin sürekli olarak çözünmesiyle tamamlandığı için düzenli olarak analiz yapılması gerekmez, ancak krom çözeltisiyle teması sağlanması için sürekli olarak karıştırılmalı ve nikel kaplanmış parçaların banyoya sülfat taşımayacak şekilde iyice durulanarak taşınması gerekir. Analiz yapılacağı zaman numune almadan önce banyo çalışma sıcaklığında ve en az bir saat aralıklarla karıştırılmış olmalıdır. Çözelti analize gönderileceği zaman plastik numune kapları kullanılmalıdır. ATIK SULAR Gerek yıkama suları gerekse konsantre atıklar 6 değerli krom ve diğer metal iyonları içermektedir.bunların krom 6 arıtma havuzuna alınarak indirgenmeleri gerekir. Durulama sularının arıtılması için yerel yönetimlere danışılmalıdır Bu arıtma krom altı tuzlarının krom 3 tuzlarına çevrilmesini de içerebilir. Çözeltilerin saçılması durumunda suyla seyreltilmeli ve yıkama suları arıtma tesisinde nötralize edilmelidir. Kromik asit çözeltisinin döküntüleri, çuval, pamuk, talaş, kağıt veya selüloz filtre tozu gibi yanıcı maddelere emdirilmemelidir. Bu işi için sadece kuru kum ve toprak uygundur. Kromik asit döküntülerinin tamamı toplanılmalı ve kirlenmemişse kullanılmalıdır. Bulaşık bölge yıkama suları da arıtmaya yönlendirilmelidir. KULLANIM, AKTARMA VE DEPOLAMADA GÜVENLİK Kromik asit asidik, korozyona neden olan yanıcı maddelerle bir araya geldiğinde yangına sebep olabilen kuvvetli bir oksitleyicidir. Krom banyolarında, kromatlamada ve pasivasyonlarda kullanılan kromik asit ciltle temas ettiğinde zor kapanır türden yaralara neden olabilir. Bu tür yaralar genelde iyi yıkanmamaktan veya koruyucu giysiler kullanılmamasından olur.
SAYFA NO: 5/7 Burunda oluşan yaralar havadaki spreyden veya tozlardan olur. Her türlü kromik asit yarası derhal tıbbi müdahale gerektirir. Çok iyi havalandırmanın sağlanamadığı krom banyolarında gaz kesici kullanılması sağlık açısından zorunludur. Depolama ve Aktarma Oksitleyici maddeler, ağzı iyice kapatılmış olarak, yanıcı maddelerden ve gıdalardan uzak tutulmalıdır. Korozif asitler gıdalardan ve siyanürlerden uzakta depolanmalıdır. Bütün asitler sızdırmaz zeminli depolarda, arıtmaya drenajı olan iyi havalandırılan, yerlerde saklanmalıdır. Kazaya uğrayan insanları ve bölgeyi yıkayabilmek için bir su kaynağı hazır bulundurulmalıdır Kromik asitli maddeler ölçüleceği zaman uygun bir kartuş takılmış maske ve koruyucu giysiler kullanılmalıdır. Bu maddeyle çalışan personel iş bitince iyice yıkanmalı, boş kaplar ile kullanılmış kap ve gereçler de yıkanmalıdır. Koruyucu giysiler üstten çıktıktan hemen sonra temizlenmelidir. Koruyucu giysiler Çözeltinin sıçramasının ihtimali olduğu her yerde, uygun şekilde gözleri koruyacak gözlükler kullanılmalıdır. Banyo hazırlanırken, elle kullanılan tesisler çalıştırılırken veya ilaveler yapılırken koruyucu giysiler kullanılmalıdır. Normalde giysilerin yapıldığı pamuk naylon gibi maddeler parçalanacağından veya bozunacağından PVC veya lastik onlükler uzun kollu eldivenler ve çizmeler kullanılmalıdır. Deride kaşıntıya engel olmak için her kullanımdan sonra eldivenlerin hem içi hem dışı iyce yıkanmalı, kurutulup talkla pudralanmalıdır. İstenirse işe başlamadan önce ilaveten birde koruyucu krem kullanılabilir. Deriyle temasında yapılacak tedavi Deriye sıçrayan herhangi bir yakıcı asit derhal bol miktarda suyla yıkanmalı ve fosfat tamponuna veya doymuş bikarbonat çözeltisine daldırılmalıdır. Fosfat tamponu : Mono bazik sodyum fosfat : 70 gram Di bazik sodyum fosfat : 180 gram Parlak yeşil boya (fark edilmesi için) : 0,15 gram Saf Su : 880 ml Kullanılırken 1/1 sulandırılacak Tesisin Çalıştırılması Krom kaplama çözeltileri mutlaka ya çok iyi hava emişi olan tesislerde yada gaz kesicilerle kullanılmalıdır. Havada kromik asit spreyi olmamalıdır. Banyolar çalışırken yüzeyine kimsenin eli 20 cm den daha yakına gelmemelidir.
SAYFA NO: 6/7 HATA TABLOSU Derinliğe İşleme az AK 3000 D STARKROM az, Sıcaklık fazla, 2 değerli metal iyonları fazla, Akım az, Askılar uygun değil, Nikel kaplama kötü, Yüksek akımda lekeler Sülfürik asit az, Nikel kaplamada aşırı veya uygun olamayan parlatıcı kullanımı, Nikel ile krom arasındaki yıkamalar ve/veya aktivasyon kötü, Akım düzensiz, Krom banyosunda (nikel banyosundan taşınma ile gelen veya buharlaşma kayıpları için ilave edilen suda) çok fazla klorür var. Yüksek sıcaklık ve yüksek akım yoğunluğunda çalışarak uzaklaştırılır. Köşelerde yanma Akım yüksek, Sıcaklık düşük, Analitik değerler uygun değil, Kötü askılama, Anodların dağılımı uygun değil Kaplama Hızı Düşük Akım az, Krom 3 veya 2 değerli metaller fazla, Kromik asit az, Sülfürik asit fazla, Askılar uygun değil
SAYFA NO: 7/7 Kötü Yapışma Kötü ön yıkama ve aktivasyon, Uygun olmayan anodlar, Kesintili akım