28 Kasım 2014 Global Ortamda Düşük Enflasyon ve Düşük Büyüme Etkileri Avrupa Birliği Bu hafta açıklanan veriler ve Avrupa Merkez Bankası (ECB) Başkanı MarioDraghi nin bu hafta başka yeni alımlara gidebileceğini duyurması ve 13 trilyon Euro luk ekonomi olan Avrupa Birliği(AB) nde düşük enflasyonun ne kadar tehlikeli olduğunu tekrar gözler önüne serdi. Bu gidişat global olarak da, özellikle de gelişmiş ekonomilerde, düşük enflasyon tehdidine sebep olabiliyor. Avrupa da Almanya Bundesbank Başkanı ise hükümet bonoları için para basmanın tamamen bürokratik ve yasal engellere takılacağını savunuyor. Yasal engelden ziyade aynı zamanda hükümet bono alımlarının zaten reform yapmak istemeyen ülkelerin iyice ayak diremesine sebep olacağından da çekiniliyor. Burada önemli bir gelişme Avrupa Mahkemesi nden danışmanın bu konuda Ocak 14 de dile getireceği karar olacak. Eğer bir uyarı gelirse ECB hükümet bonosu alma yönünde ilerleyemez. Almanya da büyüme oranı beklentiler dâhilinde üçüncü çeyrekte yüzde 0.1 olarak açıklandı. Gerçekten de özel yatırımlar son üç yılın en yüksek seviyesine erişti. Alt kalemlerde özel tüketim son üç yılın en yükseğinde yüzde 0.7 oranında arttı. Kamu yatırımları ise yüzde 0.6 oranında arttı. Toplamda tüketim gayri safi yurtiçi hasıla (GSYİH) oranına yüzde 0.5 katkı sağladı. Burada ticaretin de olumlu faydası oldu. Yatırımlarda biraz düşüş vardı. Toplamda 3. çeyrekte yatırımlar yüzde 0.7 azaldı. Dördüncü çeyrek için iyi adlandırabileceğimiz bazı gelişmeler olabilir. Burada stokların azaldığını gördüğümüz için 4.çeyrekte bu stokları yeniden yerine koymak için üretimde dolayısıylagsyih da yükseliş olacaktır. İkinci çeyrekte Almanya ekonomisi yüzde 0.1 daraldığında ekonomistler Almanya nın üçüncü çeyrekte daralıp teknik bir resesyona girmesi endişesiyle baş başa kaldı. Ama düşük işsizlik rakamı, yükselen ücretler ve rekor düşük düzeyde faiz oranları şu anda büyümeyi destekleyecek görünüyor. Avrupa da görülen düşük enflasyonda düşen petrol fiyatlarının da etkisini yadsımamak gerekiyor. Suudi Arabistan ın burada düşük petrol fiyatlarıyla barışık olup olmadığı önemli bir konu olacak. ABD de hızlı bir şekilde artan petrol üretimi, Çin ve Avrupa nın düşük petrol talebi OPEC ne düşünürse düşünsün petrol fiyatlarını düşük tutacaktı ancak zaten OPEC ten de bu hafta bir geri adım gelmedi. Kasım ayı AB enflasyon beklentileri yüzde 0.3 gibi geri bir 1
seviyede, AB nin hedefi olan yüzde 2 nin çok uzağında. Uzun yıllar boyunca mali politikalarda kemer sıkma politikası güdüldükten sonra en sonunda Draghi ve diğerleri mali politikalarda, altyapı yatırımlarını artırmak için kemer gevşetmek gerektiği konusunda hemfikir oldular. Öte yanda, Almanya hala bu durumda değil ve 1969 dan beri ilk kez bütçesini denkleştirme peşinde. Asya Çin Geçen hafta Çin Merkez Bankası sürpriz bir şekilde iki senedir ilk defa faizleriniindirdi bunun arkasındaki sebep düşen emlak piyasası ve yüzde 1.6 seviyesine gerileyen enflasyon oranı idi. Çin yeni bir faiz indirimine tekrar gidebilir. Son veriler Çin de 4. çeyrekte büyüme oranının yüzde 7 oranını riske attığını gösteriyor. Politika yapıcılarının söylemlerine göre Çin daha çok uzun süre faiz indirimine, kredi koşullarını gevşetmeye gidebilir çünkü hem düşük fiyatların borç sürdürülebilirliğinde problem yaratmasına hem istihdam eksikliğine hem de iş ortamı bozulmalarına sebep olabileceğini düşünüyorlar. Geçen Cuma yapılan sürpriz faiz indirimi iki yıldır ilk kez Çin Merkez Bankası nın politikasındaki değişikliğe işaret ediyor. Çin de büyüme oranı üçüncü çeyrekte yüzde 7.3 seviyesine geriledi ve politika yapıcıları bunun yüzde 7 nin altına düşme ihtimaline yakın olduğunu gösteriyor. Fabrikalarda geçerli olan üretici fiyatları üç senedir düşüyor; bu hem imalatçılar üzerinde bir yük hem de tüketici fiyatlarının düşük kalmasına sebep oluyor. Buna ek olarak banka zorunlu karşılık oranlarında da indirime gidebilir. Çin Merkez Bankası daha önce bazı bankalarda rezerv karşılık oranlarında indirime gitmiş ancak tüm bankacılık sektörü için Mayıs 2012 den beri bir faiz indirimi yapmamıştı. Geçen Cuma günkü kararla 1 yıllık gösterge borç verme faiz oranı 40 baz puan düşürülerek yüzde 6.6 seviyesine indi. Çin liderleri faiz indirimine gitme konusunda tereddüttelerdi çünkü bunun borcudaha dakörükleyeceğini, emlak balonuna sebep olacağını ve reformist kredileri sarsacağı düşünülüyordu ancak soğuyan emlak sektörü yüzünden büyümede görünen bozulmalar sebebiyle faiz indirimi konusuna itiraz gelmedi. Çin de tüm yıl için büyüme oranı yüzde 7.5 hedefini yakalayamaz ise son 24 yılın en düşük genişlemesi gerçekleşecek. Çin de ekonomik hedefler gelecek sene Mart ayında açıklanacak. Bazılarına göre bu faiz indirimi G-20 2
zirvesinde konuşulan ve büyümeye dair önlemler alınacağı yönünde haberlerle daha da tetiklendi. Çin G-20 de daha büyük bir rol almak istiyor. Japonya Japonya da da aynı şekilde büyüme endişeleri devam ediyor. Japonya Merkez Bankası (BOJ) Kuroda gerekirse daha genişleyici yönde karar alacaklarını duyurdu. Ama bu durumda, toplantıda da belirtildi, borçtan para kazanma (debtmonetisation) endişesi güdenler var. BOJ da bazı politika yapıcılar daha önce bankanın daha fazla indirime gitmesine karşı çıktı bunun BOJ unkredibilitesini sarsacağını ve borçtan para kazanma olarak algılanabileceği endişelerini dile getirdiler. Ancak Kuroda nın görüşü yolunda parasal genişlemeye gidildi. Geçen ayki genişleme adımı BOJ içinde 4 e karşı 5 oy ile alındı ancak Kasım 18-19 da yapılan toplantıda karşı çıkan 4 üyeden üçü de genişleme adımını onayladı. Rusya da ise büyüme kaygıları devam ediyor. AB tarafından dayatılan yaptırımların Rusya ya maliyetinin 40 milyar $ seviyesini bulabileceği tahmin ediliyor. Buna bir de düşük petrol fiyatlarını eklerseniz Rusya ya maliyeti 130-140 milyar $ ı buluyor. Bu da Rusya ekonomisinin neredeyse yüzde 7 sine denk geliyor. Yapılan analizlere göre petrol fiyatlarında her 1 $ düşüş Rusya ihracat gelirini 3 milyar $ eritiyor. Petrol ve doğal gaz gelirlerinin Rusya ekonomisinin üçte ikisine denk geldiğini hesaplarsanız bunun 115$ seviyesinden 80$ seviyesine inen petrol fiyatlarının ciddi etkisini düşünebilirsiniz. Ancak burada aslında Rus rublesindeki değer kaybını da hesaba katmak lazım ki, bu bir miktar düşen petrol fiyatlarından kaynaklanan kayıpları hafifletiyor. Haziran ayından bu yana Rus rublesi yüzde 25 değer kaybetti. Böylece düşük petrol fiyatlarının ekonomiye net etkisi 40 milyar $ seviyesinde kaldı. Ancak AB tarafından getirilenyaptırımlar, ekonomiye olan maliyeti dışında yabancı yatırımcı güvenini de sarstığından bunun yeniden Rusya da inşa edilmesinin 10 yıl bulabileceğini düşüneneler var. Farklı bir bölgeden daha bahsedeceğiz bu hafta. Hindistan da da büyüme alarmları zil çalıyor. Hindistan da maliye bakanı büyüme oranı beklentilerinin yüzde 5 e çekilebileceğini söyledi. Hindistan da da tek umudun artık faiz indirimi olabileceği konuşuluyor. Beklentilere göre ikinci çeyrekte yüzde 5.7 seviyesine gerileyen büyüme oranının üçüncü çeyrekte daha da düşerek yüzde 5 e gerilemesi tahmin ediliyor. Gelecek hafta Salı günü Hindistan Merkez Bankası nın para politikası toplantısı var eğer burada faiz indirimi yönünde bir karar gelirse bu gelişmekte olan ülke piyasalarına da olumlu yansır görüşündeyiz. Asya nın üçüncü büyük ekonomisi olan Hindistan ın ciddi istihdam gücü yaratabilmesi için yüzde 8 büyümesi gerekiyor. Son açıklanan veriye göre üçüncü çeyrekte yüzde 5.3 büyüdü. 3
ABD ABD Merkez Bankası (Fed) yaptıkları çalışmalarda karışık sinyaller veriyorlar. San Francisco Fed faiz konusuyla ilgili yaptığı bir araştırmada Taylor kuralı olarak geçen enflasyon ve ekonomideki yavaşlamayı gözönünde tutan faiz oranına değindi. Onların yaptığı araştırmaya göre Taylor kuralını şu anda faiz belirlemede kullanılması ciddi sorunlar içeriyor. ABD de Cumhuriyetçilere göre Fed Taylor kuralını faizleri belirlerken kullanmalı, ancak San Francisco Fed Cumhuriyetçilerin bu önerisine hiç değinmedi. Yine ekonomideki yavaşlığın fazlasıyla abartıldığı üzerinde duruldu. Nitekim ekonomideki istihdamdaki yavaşlık söylemi son Fed tutanaklarından kaldırılmıştı. Buradaki yanlış ekonomideki ciddi yavaşlığın olup olmadığı konusundakibelirsizlik olarak düşünülmeli. Gerçek hayatta ekonomide şu anda belirsizlik hakim ve bunu Taylor kuralı ve ya diğer kuralları kullanırken gözönünde bulundurmak gerekiyor. Şimdilerde ECB nin hükümet bono alımlarına gideceği konuşuluyor. Ancak ECB bunu düzenlese bile zaten düşük olan Eurobond faiz seviyelerinde daha da düşük bir seviyeye ya da büyük farklılıklara sebep olmayacaktır. Böyle bir konjonktürde, global ortamda merkez bankalarının gevşeme yönünde hareket ettiği bir ortamda ABD Merkez Bankası (Fed) in de gelecek sene ortasında faiz artırımına gidebilmesine tabii ki şüpheyle yaklaşmak doğru olacaktır. Biz burada faiz artırımı beklemiyoruz demiyoruz ama bu ortamda ABD Merkez Bankası nın erken faiz artırımına şüpheyle yaklaşanları anlıyoruz. 4
Ekinci Ekonomik Danışmanlık Bilgilendirme Yazısı Ekinci Ekonomik Danışmanlık (EEC) tarafından hazırlanan bu rapordaki analizler ve haberler sadece Ekinci Ekonomik Danışmanlık şirketinin abonesinin dikkatine sunulmaktadır. Bu rapor herhangi bir şekilde hisse senetleri veya diğer finansal enstrümanlar için al, tut, sat önerisi olarak kullanılmamalı ve değerlendirilmemelidir, herhangi bir yatırım tavsiyesi ve önerisi içermemektedir. Bu rapordaki bilgiler EEC tarafından güvenilirliğine inandığımız birçok kamu ve endüstri kurumundan derlenerek hazırlanmıştır. Herhangi bir şekilde beyan ve garanti verilmemiştir. EEC bu bilgilerin kullanımından doğabilecek sonuçlardan sorumlu değildir. Bu tür bilgiler daha geniş bir yatırım analizin bir parçası olarak okunmalıdır. Bu raporda ifade edilen görüşler işbu tarih itibariyle verilmiştir ve önceden bildirilmeksizin değiştirilebilir. Bu rapor satış yapmanız için ya da herhangi bir menkul kıymet satın almanız için herhangi bir teklif vermemektedir. Edindiğiniz kazançlardan ve ya kayıplardan EEC fayda sağlamaz. Her ne kadar müdürleri, memurları, çalışanları veya danışmanları kendi adlarına menkul yatırımları yapsa da EEC, şirket olarak herhangi bir menkul kıymete yatırım yapmaz. Bu rapordaki metin ve grafikler de dâhil olmak üzere Rapor telif hakkı korumasına tabidir. Bu rapordaki mevcut içeriğin ve ya materyallerin hiçbiri EEC den önceden yazılı izin alınmadıkça çoğaltılamaz, lisanslanamaz, EEC dışında satılamaz, modifiye edilemez, iletilemez, yayınlanamaz, alenen gösterilemez, uyarlanamaz. Tüm hakları saklıdır. 5