Yazarlar Ahmet Zeki Ünal - Erdal Aksoy Hayati Beşirli - İhsan Çapcıoğlu Kamil Kaya - Köksal Şahin Mehmet Cem Şahin Mine Gözübüyük Tamer Mustafa Aydın

Yazarlar Ahmet Zeki Ünal - Erdal Aksoy Hayati Beşirli - İhsan Çapcıoğlu Kamil Kaya - Köksal Şahin Mehmet Cem Şahin Mine Gözübüyük Tamer Mustafa Aydın - Sevgi Çoban Suna Başak - Şeref Uluocak Zeki Arslantürk Ankara, 2013

S Sosyolojiye Giriş Editörler İhsan Çapcıoğlu - Hayati Beşirli Yazarlar Ahmet Zeki Ünal Erdal Aksoy Hayati Beşirli İhsan Çapcıoğlu Kamil Kaya Köksal Şahin Mehmet Cem Şahin Mine Gözübüyük Tamer Mustafa Aydın Sevgi Çoban Suna Başak Şeref Uluocak Zeki Arslantürk Fotoğraflar ve İllustrasyon Erdoğan Yavuz (Grafiker Arşivi) ISBN: 978-605-4692-42-2 1. Baskı Eylül, 2013 / Ankara 2000 Adet Yayınları Yayın No: 125 Web : grafikeryayin.com Kapak ve Sayfa Tasarımı Baskı ve Cilt Grafik-Ofset Matbaacılık Reklamcılık Sanayi ve Ticaret Ltd. Şti. 1. Cadde 1396. Sokak No: 6 06520 (Oğuzlar Mahallesi) Balgat-ANKARA Tel : 0 312. 284 16 39 Pbx Faks : 0 312. 284 37 27 E-mail : grafiker@grafiker.com.tr Web : grafiker.com.tr

i Neler Sizi Neler Bekliyor... Bekliyor... Sosyolojinin Türkiye ye girişi, büyük toplumsal dönüşümlerin yaşandığı bir döneme rastlar. İnsanı; diğer canlılardan farklılaştıran doğal gerçekliğin üzerine iradesiyle kurduğu toplumsal gerçekliktir. Birey, kendisini çevreleyen fiziksel ve toplumsal evreni belli bir kültür içinde algılar. Toplum içindeki bireylerin birbirleriyle ilişkileri, toplumsal etkileşim sürecini oluşturur. Toplumsal cinsiyet, toplumsal olarak kurulmuş erkeklik ve dişilik kavramlarıyla ilişkilidir. Çağdaş toplumlarda birey, aynı anda çok sayıda grubun üyesidir. Yapı ve değişim, aynı madalyonun iki yüzü gibidir. Toplumsal tabakalaşma, toplumda insan kategorilerinin hiyerarşik bir şekilde sıralandığı sistemdir. Birey ve toplum açısından kaçınılmaz olan değişim, zaman zaman tüm taşların yerinden oynadığı büyük kırılma anları şeklinde gerçekleşir. 3

nsöz Önsöz nsöz B ilim nedir? sorusunun cevabını bulmak oldukça zordur. Bu cevabın güçlüğü sadece tanımlanacak olanın özelliğinden değil, aynı zamanda tanımlayanın tanımına temel oluşturan hareket noktalarının çeşitliliğinden de kaynaklanır. Sosyoloji nedir? sorusu da bu kapsamda değerlendirilebilir. Böyle bir soru karşısında öncelikle yapılması gereken, sosyolojinin ne olduğunu, nasıl ve niçin ortaya çıktığını, temel kavram ve konularının neler olduğunu örnekleriyle açıklamaktır. İlk sorumuzun cevabına gelince, bilindiği gibi bilim, insanın doğayla mücadelesinin bir sonucudur. Bu mücadele sürecinde farklılaşan insan ihtiyaçları da farklı bilim alanlarını ortaya çıkarmıştır. 17. yüzyıl Avrupa kolonizasyon sürecinin farklı kültürlerle temasının beraberinde getirdiği toplumsal hayattaki çalkantıların ve hızlı toplumsal değişmelerin ortaya çıkardığı alanlardan biri de sosyolojidir. Sosyolojinin önemi, söz konusu hızlı toplumsal değişme sürecine paralel bir biçimde artmış, özellikle gelişmekte olan toplumlarda son yıllarda toplumsal olayların sebebi yine toplumsal olaylardır ve toplumsal olaylar çok nedenlilik ilkesi esasında düşünülmelidir kabulleri, sosyolojiyi önemli bir noktaya taşımış ve popüler bir bilim alanına dönüştürmüştür. Bu çalışmanın temel amacı, Dünya da olduğu gibi Türkiye de de kendine hızla yeni bir yer açan sosyolojinin temel kavramlarının etkili bir biçimde öğretilmesine katkıda bulunmaktır. Eser, birbirini tamamlayan on beş ana bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde sosyolojinin konusu ve farklı toplumsal düzlemlerle ilişkileri ele alınmaktadır. Sosyolojide Araştırma Yöntem ve Teknikleri başlıklı İkinci bölümde, sosyal bilimlerin niteliği, bilim, bilimsel faaliyet ve bilimsel araştırma kavramlarının yanında, sosyal bilimler metodolojisinde kullanılan yöntem ve teknikler, sosyal bilimlerin temel ontolojik ve epistemolojik kabulleri çerçevesinde incelenmektedir. Üçüncü bölüm toplum ve kültür konusuna ayrılmıştır. Bu bölümde, toplum ve kültür kavramlarının içeriğinde yer alan 4

temel kavramlara ilişkin değerlendirmelere yer verilmektedir. Dördüncü bölümde, Toplumsal Gruplar başlığı altında sosyolojide grup tanımları, çeşitleri ve temel karakteristikleri ele alınmaktadır. Toplumsal Yapı ve Kurumlar başlığını taşıyan Beşinci bölümde, toplumsal yapı, yapı kavramının özellikleri, toplumsal kurumlar, kurumların işlevleri ve türleri ile temel toplumsal kurumlar incelenmektedir. Altıncı bölümde, toplumsal tabakalaşma ve toplumsal hareketlilik konuları üzerinde durulmaktadır. Bu çerçevede; toplumsal tabakalaşma sistemleri ve kuramlarının yanı sıra, günümüzde tabakalaşma düzeni ve toplumsal hareketlilik konuları analiz edilmektedir. Yedinci bölümde, toplumsal statü ve toplumsal roller, söz konusu kavramlara ilişkin temel nitelikler etrafında işlenmektedir. Sekizinci bölüm, toplumsallaşma ve toplumsallaşmanın temel işlevlerine tahsis edilmiştir. Bu bölümde, toplumsallaşmanın kültürel aktarım işlevinin yanı sıra, aile, okul ve kitle iletişim araçları gibi temel toplumsallaşma ajanlarının işlevleri üzerinde durulmaktadır. Dokuzuncu bölümde toplumsal cinsiyet kavramı, çeşitli boyutlarıyla incelenmektedir. Bu bölüm, cinsiyet ve toplumsal cinsiyet farklılaşmasına ilişkin açıklamalar ile başlamakta ve toplumsal cinsiyetin küreselleşmesi ile sonuçlanmaktadır. Onuncu bölümde; suç, sapma ve toplumsal kontrol başlıkları ele alınmaktadır. Bu bölümde suç ve sapmaya ilişkin toplumsal kuramların yanı sıra, toplumsal kontrol mekanizmaları işlenmektedir. On birinci bölümde, toplumsal değişmenin çeşitli boyutları, toplumsal değişme faktörleri örneğinde incelenmektedir. On ikinci bölümün içeriğini modernleşme konuları oluşturmaktadır. Modernleşmenin tanımı ve boyutlarının yanı sıra, modernleşme kuramının temel karakteristikleri, eleştirisi ve Türkiye özelinde farklı modernleşme perspektifleri üzerinde durulmaktadır. On üçüncü bölümde, küreselleşmenin tanımı, özellikleri, dinamikleri, farklı boyutları ve günümüzdeki küreselleşme tartışmalarına yer verilmiştir. On dördüncü bölümde, sosyolojik kuramlar klasik ve güncel örnekleriyle açıklanmaktadır. On beşinci ve son bölümde ise, Türkiye de sosyolojinin gelişimi, öncü şahıslar, dönemsel ayrımlar ve farklılaşmalar çerçevesinde ele alınmaktadır. Bu eserin ortaya çıkışına pek çok kişi önemli katkılarda bulundu. Onların hepsine ayrı ayrı teşekkürü lüzumlu ve zevkli bir vazife biliyoruz. Kitabın tüm aşamalarında önerileriyle önemli katkılarda bulunan, bizi cesaretlendiren Grafiker Yayınlarının sahibi Necla Yavuz ve Erdoğan Yavuz a müteşekkir, minnettarız. Kendilerinden yazı talebimizi büyük bir incelikle karşılayan, yazılarıyla kitabın ortaya çıkışına çok önemli katkılarda bulunan ve her biri ayrı birer değer olan saygıdeğer bilim insanları meslektaşlarımız; Ahmet Zeki Ünal, Erdal Aksoy, Kamil Kaya, Köksal Şahin, Mehmet Cem Şahin, Mine Gözübüyük Tamer, Mustafa Aydın, Sevgi Çoban, Suna Başak, Şeref Uluocak ve Zeki Arslantürk e sonsuz teşekkürler ediyoruz. Son olarak çalışmanın sizlerle buluşmasına aracılık eden Grafiker Yayınları çalışanlarına şükran borçluyuz. Eserin sosyoloji geleneğimize katkıda bulunması ve zevkle okunması dileğiyle İhsan Çapcıoğlu Hayati Beşirli Ankara, Eylül 2013 5

. Içindekiler indekiler indekiler BÖLÜM 1 Zeki Arslantürk Sosyoloji Nedir? 1. Toplumsal Davranış Bilimi Olarak Sosyoloji 19 1.1. Davranış ve Toplumsal Davranış Düzlemi 19 1.2. Davranış Düzlemini Oluşturan Faktörler 21 1.3. Kuramsal ve Gerçek Davranış Düzlemi 21 1.4. Kuramsal Davranış Düzlemi 21 1.5. Gerçek Davranış Düzlemi 22 2. Toplumsal İlişkiler Bilimi Olarak Sosyoloji 23 3. Toplumsal Kurumlar Bilimi Olarak Sosyoloji 24 4. Toplumsal Süreçler Bilimi Olarak Sosyoloji 25 5. Toplumsal Değişme Bilimi Olarak Sosyoloji 26 6. Toplumu İnceleyen Bilim Olarak Sosyoloji 27 7. Sosyolojinin Dallara Ayrılması 27 BÖLÜM 2 Şeref Uluocak Sosyolojide Araştırma Yöntem ve Teknikleri 1. Sosyal Bilimlerin Niteliği 35 1.1. Bilim, Bilimsel Faaliyet ve Bilimsel Araştırma 35 1.1.1. Betimleme ve Açıklama 36 1.2. Sosyal Bilimler Ne Tür Bilimlerdir? 38 1.2.1. Kuramsal Yaklaşımlar ve Araştırma Metodolojileri 39 1.2.1.1. Sosyal Bilimlerde Ontoloji ve Epistemolojiler 39 1.2.1.2. Sosyal Bilimlerde Paradigmalar 44 2. Sosyolojik Araştırmalarda Araştırma Tasarımının Genel Özellikleri 46 2.1. Veri Tiplerine Göre Araştırma Türleri: Nicel ve Nitel Veri Türlerine Yönelik Araştırma Stratejileri 47 2.2. Araştırma Sorularının, Tasarımının ve Verilerinin Yapısı 49 2.2.1. Araştırma Sorularının Rolü 50 2.2.2. Araştırma Tasarımında Soru-Veri Bağlantısı 51 2.2.2.1. Kavramsallaştırma 51 2.2.2.2. Operasyonelleştirme-İşlemselleştirme 51 2.2.3. Kavramlarla Verileri Bağlantılandırmak 52 3. Nicel-Nitel ve Karma Araştırmalarda Veri Toplama Teknikleri 53 3.1. Nitel Veri Toplama Teknikleri 55 3.2. Nicel Veri Toplama Teknikleri 55 3.2.1. Deney 56 3.2.2. Sörvey 56 3.2.3. Tepkisiz Araştırma ve İkincil Analiz 58 3.3. Karma Veri Toplama Teknikleri Açısından Veri Nirengileme 58 6

BÖLÜM 3 Toplum ve Kültür BÖLÜM 4 Toplumsal Gruplar Erdal Aksoy 1. Toplum 63 1.1. Toplum Kavramı 63 1.2. Toplumun Özellikleri 65 1.3. Toplum Türleri 65 1.3.1. Avcı ve Toplayıcı Toplumlar 65 1.3.2. Bahçeci ve Pastoral Toplumlar 67 1.3.3. Tarım Toplumları 67 1.3.4. Sanayi (Endüstri) Toplumları 68 1.3.5. Sanayi Sonrası Toplumlar 69 2. Kültür 71 2.1 Kültür Kavramının Analizi 71 2.2. Kültür Ayırımı 74 2.3. Kültürün Öğeleri 75 2.3.1. Semboller 75 2.3.2. Dil 76 2.3.3. Değerler 77 2.3.4. Normlar 77 2.4. Kültürel Çeşitlilik 79 2.4.1. Kültürel Değişme 79 2.4.2. Kültürel Değişme Biçimleri 80 2.4.3. Kültürel Gecikme 80 2.4.4. Alt-kültür/Karşı Kültür 81 2.4.5. Kültürel Bencillik ve Kültürel Görecelilik 82 2.4.6. Halk Kültürü/Popüler Kültür 83 2.4.7. Kültürleşme (Akültürasyon) /Asimilasyon (Benzeşme) 83 2.5. Milli Kültür 84 Kamil Kaya 1. Grup Kavramı, Tanımı ve Özellikleri 89 1.1. Grup Kavramı 89 1.2. Grup Tanımı 90 1.3. Grup Özellikleri 93 2. Grup Yapısı, Niteliği ve Fonksiyonları 94 2.1. Grup Yapısı 94 2.2. Grup Niteliği 95 2.3. Grup Fonksiyonları 97 3. Grup Hedefleri ve İdeolojisi 98 3.1. Grup Hedefleri 98 3.2. Grup İdeolojisi 98 3.2.1. Grup İnançları ve Değerleri 99 3.2.2. Grup Normları 99 4. Grup Tipleri 101 4.1. Teşkilatlanma Biçimine Göre Gruplar 101 4.1.1. Teşkilatsız Gruplar 101 4.1.1.1. Kalabalık 101 4.1.1.2. Halk 101 4.1.2. Teşkilatlı Gruplar 103 4.1.2.1. Resmi Gruplar 104 4.1.2.2. Gayrı Resmi Gruplar 105 4.2. İlişki Tiplerine Göre Gruplar 105 4.2.1. Birincil Gruplar 105 4.2.2. İkincil Gruplar 108 7

. Içindekiler indekiler indekiler BÖLÜM 5 Mustafa Aydın Toplumsal Yapı ve Kurumlar 1. Toplumsal Yapı 114 2. Yapı Kavramının Özellikleri 115 3. Toplumsal Kurumlar 116 4. Kurumların İşlevleri ve Türleri 119 5. Temel Toplumsal Kurumlar 120 5.1. Aile Kurumu 120 5.2. Ekonomi Kurumu 122 5.3. Din Kurumu 124 5.4. Siyaset Kurumu 126 5.5. Eğitim Kurumu 128 5.6. Boş Zamanları Değerlendirme Kurumu 130 BÖLÜM 6 Toplumsal Tabakalaşma ve Toplumsal Hareketlilik Ahmet Zeki Ünal 1. Toplumsal Tabakalaşma Sistemleri 138 1.1. Kölelik Sistemi 139 1.2. Kast Sistemi 140 1.3. Zümre Sistemi 142 1.4. Toplumsal Sınıf Sistemi 144 2. Sosyal Teori Penceresinden Toplumsal Tabakalaşmaya Bakmak 146 2.1. Klasik Tabakalaşma Kuramları 146 2.1.1. Karl Marx ve Sınıflar 146 2.1.1.1. Toplumsal Sınıf 147 2.1.1.2. Sınıf Bilinci, Sınıf Dayanışması ve Sınıf Çatışması 147 2.1.2. Weber ve Statü Grupları 148 2.1.2.1. Ekonomik Durum ve Sınıf 149 2.1.2.2. Statü ve Statü Grupları 149 2.1.2.3. Siyasal Konum ve Partiler 150 2.2. Günümüzün Tabakalaşma Kuramları 150 2.2.1 İşlevselci Tabakalaşma Kuramı 150 2.2.2. Pitirim Sorokin: Ekonomik Statülerin Eşitsizliği 153 2.2.3 Ralf Dahrendorf: Çatışmanın İşlevi 153 2.2.4 Alain Touraine: Yeni Toplumsal Hareketler 154 2.2.5 Pierre Bourdieu: Kültürel Sermaye 156 3. Günümüzde Tabakalaşma Düzeni: Sınıf Ayrılıkları 156 3.1. Üst/Egemen Sınıf(lar) 156 3.2. Orta/Ara Sınıf(lar) 159 3.3. Alt/Bağımlı Sınıf(lar) 160 3.4. Sınıf-altı ya da Aşağı Sınıf(lar) 161 4. Toplumsal Hareketlilik 163 8

BÖLÜM 7 Toplumsal Statü ve Toplumsal Rol BÖLÜM 9 Toplumsal Cinsiyet İhsan Çapcıoğlu 1. Toplumsal Statü 169 1.1. Statünün Kökeni 170 1.2. Statü Ölçütleri 171 1.3. Grup Statüsü, Statü Seti ve Anahtar Statü 174 1.4. Statü Aktarımı 175 2. Toplumsal Rol 177 2.1. Rol Beklentileri 177 2.2. Rol Çatışması, Rol Gerilimi ve Rollerarası Pekiştirme 178 2.3. Rol Sınıflamaları 183 2.4. Temel Rol ve Anahtar Rol 183 BÖLÜM 8 Hayati Beşirli Toplumsallaşma 1. Toplumsallaşmanın Tanımı 191 2. Toplumsallaşmanın İşlevleri 195 2.1. Toplumsallaşmanın Toplumsal Değerlerin Kazanımı, Rollerin Öğrenilmesi İşlevi 196 2.2. Toplumsallaşmanın Kültürel Aktarım İşlevi 196 2.3. Toplumsallaşmanın Toplumsal Kontrol ve Denge Sağlayıcı İşlevi 196 3. Toplumsallaşma ve Kişilik 197 4. Toplumsallaşma Ajanları 197 4.1. Aile ve Akrabalık Grupları 199 4.2. Akran Grupları 199 4.3. Eğitim Sistemi ve Okul 201 4.4. Dini Kuruluşlar 202 4.5. Askerlik, Kışla 203 4.6. Kitle İletişim Araçları 204 4.7. İş ve Meslek İlişkileri 207 4.8. Politik Sistemler 207 Suna Başak 1. Cinsiyet (Sex) ve Toplumsal Cinsiyet (Gender) 211 2. Toplumsal Cinsiyet Farklılıklarına İlişkin Açıklamalar 212 2.1. Doğacı/Özcü/Biyolojik Görüş: Farklılıklar Doğal mı? 215 2.2. Toplumsal Cinsiyetin Toplumsallaşması 215 2.3. Cinsiyetin ve Toplumsal Cinsiyetin Toplumsal İnşası 216 3. Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliğiyle İlgili Farklı Yaklaşımlar 222 3.1. Toplumsal Cinsiyetin Kuramsal Analizi 224 3.1.1. Yapısal İşlevselci Kuram 225 3.1.2. Sembolik Etkileşimci Kuram 226 3.1.3. Çatışmacı Kuram 226 3.2. Feminist Yaklaşım 228 3.2.1. Liberal Feminizm 231 3.2.2. Sosyalist Feminizm 231 3.2.3. Radikal Feminizm 232 3.2.4. Postmodern Feminizm 232 4. Toplumsal Cinsiyet Tabakalaşması ve Toplumsal Hareketlilik 233 5. Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliği ve Cam Tavanlar 236 6. Beşeri ve Sosyal Sermaye Kuramlarında Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliği 239 7. Toplumsal Cinsiyet Eşitliğinin Geliştirilmesi 239 Sonuç: Toplumsal Cinsiyet ve Küreselleşme 241 9

. Içindekiler indekiler indekiler BÖLÜM 10 Sevgi Çoban Suç, Sapma ve Toplumsal Kontrol 1. Sapma 245 2. Sapma ve Suç İlişkisi 247 2.1. Suç Tanımları 247 2.2. Suç Türleri 248 2.3. Sapma ve Suça İlişkin Teorik Açıklamalar 250 2.3.1. Marx ve Kapitalist Toplum 251 2.3.2. Gerilim Teorisi 252 2.3.3. Alt Kültür ve Öğrenme Teorileri 254 2.3.4. Sosyal Ekoloji Teorileri 256 2.3.5. Sembolik Etkileşimcilik ve Etiketleme Teorileri 258 2.3.6. Toplumsal Kontrol Teorileri 259 2.3.7. Rasyonel Seçim Teorisi 260 2.3.8. Toplumsal Cinsiyet ve Suç Teorileri 261 3. Toplumsal Kontrol 262 3.1. Toplumsal Kontrol Mekanizmaları 263 BÖLÜM 11 Toplumsal Değişme İhsan Çapcıoğlu - Hayati Beşirli 1. Toplumsal Değişme 273 2. Toplumsal Değişmeyi Etkileyen Faktörler 278 2.1. Kültürel Faktör 279 2.1.1. Kültürün Ortaya Koyduğu İnsan Tipi 279 2.1.2. Kültürel Yayılma 279 2.2. Demografik Faktör 279 2.3. Bilimsel İlerleme ve Farklılaşan Fikirler 281 2.4. Fiziki Çevre/Doğa Faktörü 283 2.5. Yasal Düzenlemeler 285 BÖLÜM 12 Modernleşme İhsan Çapcıoğlu 1. Modernleşme Nedir? 289 1.1. Modernleşmenin Öncülü: Rasyonelleşme 292 1.2. Modernleşmenin Baskın Rengi : Bireycilik 294 2. Modernleşme Kuramı 296 2.1. Modernleşmeye Farklı Kuramsal Yaklaşımlar 301 2.2. Modernleşme Kuramında Kitle İletişim Araçlarının Rolü 305 3. Modernleşme Kuramının Entellektüel Kökleri 307 4. Modernleşme Kuramının Eleştirisi 310 5. Çoklu Moderniteler Yaklaşımı 315 BÖLÜM 13 Küreselleşme Köksal Şahin 1.1. Küreselleşmenin Karakteristik Özellikleri 331 1.2. Küreselleşmenin Tanımı 336 1.3. Küreselleşmesinin Başlıca Dinamikleri 338 1.4. Küreselleşmenin Farklı Boyutları 341 1.4.1. Ekonomik Küreselleşme 342 1.4.2. Kültürel Küreselleşme 343 1.4.3. Siyasi Küreselleşme 346 1.4.4. Hukuki Küreselleşme 348 1.5. Küreselleşmeye Yönelik Başlıca Yaklaşımlar 349 1.5.1. Radikal (Aşırı Küreselleşmeci) Yaklaşım 350 1.5.2. Şüpheci (Gelenekçi) Yaklaşım 350 1.5.3. Dönüşümcü Yaklaşım 352 1.6. Yaşanan Tartışmalar 354 10

BÖLÜM 14 Sosyolojik Kuramlar BÖLÜM 15 Türkiye de Sosyoloji Mine Gözübüyük Tamer 1. Kuram Nedir? 363 2. Temel Kuramsal Yaklaşımlar 365 2.1. Yapısal-İşlevselci Yaklaşım 369 2.1.1. Emile Durkheim ın Toplum Kuramı 370 2.1.2. Talcott Parsons un Toplum Kuramı 374 2.2. Toplumsal Çatışma Yaklaşımı 376 2.2.1 Karl Marx ın Toplum Kuramı 378 2.3. Sembolik Etkileşimcilik Yaklaşımı 379 2.3.1. Max Weber in (1864 1920) Katkısı 381 2.3.2 George Herbert Mead in Toplumsal Benlik Kuramı 383 Mehmet Cem Şahin 1. Sosyolojinin Türkiye ye Girişi 387 2. Erken Dönem Türk Sosyolojisinin Genel Karakteristiği 389 3. Türk Sosyolojisinde 1950 lı Yıllara Kadar Etkili Olmuş Ekoller ve İsimler 393 4. 1950-1960 Döneminde Türkiye de Sosyoloji 397 5. 1960-1980 Dönemi Türk Sosyolojisi 401 6. 1980 lerden Günümüze Türk Sosyolojisinin Genel Eğilimleri 416 Dizin 417 11

ditörler ve yaza Editörler ve yazarlar ditörler ve yazar Ahmet Zeki Ünal Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyoloji bölümünde sosyoloji doçentidir. Ünal, 1964 te Ankara da doğdu. Lisans eğitimini Hacettepe Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Fransız Dili ve Edebiyatı bölümünde 1989 ta bitirdi. Bir süre yayıncılık ve çeviri işiyle uğraştıktan sonra 1993 te Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesinde araştırma görevlisi olarak göreve başladı. Yüksek lisans derecesini Yüzüncü Yıl Üniversitesinde Din Sosyolojisi alanında 1997 de; doktora derecesini ise Hacettepe Üniversitesi, Sosyoloji bölümünden 2004 te aldı. 2006 da Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi Sosyoloji bölümüne öğretim üyesi olarak atandı. 2009 dan beri Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Sosyoloji bölümünde çalışan Ünal, 2012 de doçent oldu. Evli ve üç çocuk babasıdır. Erdal Aksoy Gazi Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyoloji Bölümünde sosyoloji yardımcı doçentidir. Aksoy, 1971 yılında Kayseri de doğdu. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyoloji Bölümünden 1992 yılında mezun 12 oldu. Yüksek lisans çalışmasını 1996 yılında, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyoloji Anabilim Dalında Sosyolojik Açıdan Aile Kurumunun Çocuktaki Şahsiyet Gelişimine Etkisi adlı teziyle tamamladı. 2001 yılında, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyoloji Anabilim Dalında Yörük ve Türkmenlerin Sosyo-Kültürel Yapısı (Kırıkkale Karakeçili Aşireti Örneği) adlı teziyle ise doktora çalışmasını tamamladı. 1995 2009 yılları arasında Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyoloji Bölümünde görev yaptı. Halen Gazi Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyoloji Bölümünde görev yapmakta olup, evli ve iki çocuk babasıdır. Hayati Beşirli Gazi Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyoloji bölümünde sosyoloji profesörüdür. 1974 yılında Samsun- Terme de doğdu. İlk ve orta öğrenimini Terme de tamamladı. Hacettepe Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Sosyoloji Bölümü nde Lisans eğitimini, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sosyoloji Anabilim dalında yüksek lisans ve doktora eğitimini tamamladı. 03 Mart 2008 tarihinde Üniversitelerarası kuruldan Sosyoloji Doçenti unvanını alan Beşirli, 2013 yılında

rlar profesör oldu. Halen Gazi Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Sosyoloji Bölümünde akademik faaliyetlerini yürütmekte olan Beşirli nin, Türkiye de yüksek öğrenim gören yabancı uyruklu öğrenciler ve kültür sosyolojisi alanında yayımlanmış eserleri ve bildirileri bulunmaktadır. İhsan Çapcıoğlu Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi nde din sosyolojisi doçentidir. Çapcıoğlu, Kastamonu da doğdu. 2000 yılında Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesinden mezun oldu. 2003 yılında Sosyal Değişme Sürecinde Din ve Kadının Toplumsal Konumu -Kastamonu Örneği- başlıklı teziyle yüksek lisansını; 2008 yılında, Sosyo-Politik Tutumlar ve Dindarlık İlişkisi İlahiyat Fakülteleri Örneğibaşlıklı teziyle ise doktorasını tamamladı. Alanıyla ilgili kitapları, kitap bölümleri, uluslararası ve ulusal makale ve bildirileri bulunan Çapcıoğlu nun; telif, tercüme ve edisyon türünde yayınlanmış çalışmalarından bazıları şunlardır: Din Sosyolojisine Giriş, 3. Baskı, Ankara 2006; Din Sosyolojisi: Klasik ve Çağdaş Yaklaşımlar I, 2. Baskı, Konya 2006; Küreselleşme, Ulus-Devlet ve Din, Ankara 2007; Sosyolojinin Temel Kavramları, 2. Baskı, Ankara 2008; Din Sosyolojisine Giriş: Klasik ve Çağdaş Kuramlar, Ankara 2011; Modernleşen Türkiye de Din ve Toplum, Ankara 2011; Küreselleşme, Kültür ve Din, Ankara 2011; Din Sosyolojisi: Kuram ve Yöntem, Ankara 2012; Din Sosyolojisi: Yaşadığımız Dünya, Ankara 2012; Din Sosyolojisi: Çağdaş Gelişmeler, Ankara, 2012; Ana Başlıklarıyla Din Sosyolojisi, 4. Baskı, Ankara 2013; Din Sosyolojisi El Kitabı, 2. Baskı, Ankara 2013. Kamil Kaya Süleyman Demirel Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyoloji Bölümü nde sosyoloji profesörüdür. Kaya, 1956 yılında Kastamonu nun Taşköprü ilçesinde doğdu. İlk ve Ortaokulu Taşköprü de; Liseyi Ankara da bitirdi. 1984 yılında Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesinden mezun oldu. 1986 yılında Farabi de Bilgi Problemi adlı teziyle Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsünde yüksek lisansını tamamladı. 1994 yılında İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsünde Sosyolojik Açıdan Türkiye de Din-Devlet İlişkileri ve Diyanet İşleri Başkanlığı adlı teziyle Doktor unvanını aldı. 1979 1995 yılları arasında Diyanet İşleri Başkanlığı personeli olarak çalıştı. 1995 yılında Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyoloji Bölümüne Yardımcı Doçent olarak atandı ve üniversiteye intisap etti. 2006 yılında Sosyoloji Bilim Alanında Üniversite Doçenti oldu. 2011 yılında Profesör oldu. Kaya nın yayınlanmış yedi kitabı; ulusal ve uluslararası hakemli dergilerde yayınlanmış makaleleri bulunmaktadır. Ayrıca, ulusal ve uluslararası bilimsel toplantılarda sunulmuş bildirileri vardır. Yönetiminde on adet yüksek lisans tezi tamamlanmıştır. Ulusal kuruluşlarca desteklenen çeşitli projelerde yönetici, yürütücü ve eğitmen olarak görev yapmıştır. Üniversitenin çeşitli organlarında yönetim kurulu ve kurul üyelikleri, bölüm başkanlığı, bölüm başkan yardımcılığı ve anabilim dalı başkanlığı gibi idari görevlerde bulunan Kaya, halen Süleyman Demirel Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyoloji Bölümü Başkanlığı görevini yürütmektedir. Köksal Şahin Sakarya Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi bölümünde yardımcı doçenttir. Şahin, 1972 yılında Tokat-Reşadiye de doğdu. İlk ve orta öğrenimini Sakarya da tamamladı. Gazi Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, Kamu Yönetimi Bölümü nde Lisans eğitimini, Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Anabilim dalında yüksek lisans ve doktora eğitimini tamamladı. Halen yurt içi ve yurt dışında çeşitli bilimsel platformda akademik faaliyetlerini yürütmektedir. Şahin in siyaset bilimi ve uluslararası ilişkiler alanlarında yayımlanmış birçok eseri ve bildirisi bulunmaktadır. Mehmet Cem Şahin Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi nde din sosyolojisi doçentidir. Mehmet Cem Şahin, 1999 yılında Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyoloji 13

ditörler ve yaza Editörler ve yazarlar ditörler ve yazar Bölümünden mezun olmuştur. 2000 yılında Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Bölümü Eğitim Programları ve Öğretim Ana Bilim Dalına Araştırma Görevlisi olarak atanan Şahin, Yüksek lisans öğrenimini 2002 yılında Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eğitimin Sosyal ve Tarihi Temelleri Ana Bilim Dalında, Laik Eğitim Uygulamaları Açısından Cumhuriyet Dönemi Türk Eğitimi (1923 1960) başlıklı teziyle tamamlamış, Doktora öğrenimini ise 2008 yılında, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Felsefe ve Din Bilimleri (Din Sosyolojisi) Ana Bilim Dalında İlahiyat Fakültesi Öğrencilerinin Popüler Kültür Unsurlarına İlişkin Yaklaşımları Üzerine Sosyolojik Bir Araştırma başlıklı teziyle tamamlamıştır. 2010 yılında Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Eğitimi Bölümüne Yrd. Doç. Dr. olarak atanan Şahin in kadrosu, 2012 yılında Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi İlköğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Eğitimi Bölümüne aktarılmıştır. 2013 yılında Doçent unvanı alan Şahin, halen aynı bölümde, bölüm başkanlığı görevini yürütmektedir. Alanıyla ilgili yurtiçi ve yurt dışında yayımlanmış pek çok araştırması bulunan Mehmet Cem Şahin, iyi derecede İngilizce bilmektedir. Mine Gözübüyük Tamer Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyoloji Bölümünde sosyoloji yardımcı doçentidir. Gözübüyük, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi ve Bilkent Üniversitesi Kamu Yönetimi ve Siyaset Bilimi bölümünden mezun olmuştur. 2001 yılında, Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Fakültesi nde Türkiye de Demokrasi ve Hoşgörü Kültür ve Eğitiminin Yaygınlaştırılmasında Sivil Toplum Kuruluşları nın Katkısı başlıklı çalışma ile yüksek lisansını, 2009 yılında Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyoloji bölümünde ise Türkiye nin AB ye Adaylık Sürecinde Sivil Toplum Kuruluşlarının Rolü konulu tez çalışması ile doktora çalışmasını tamamlamıştır. Başlıca akademik ilgi alanı, eğitim ve siyaset sosyolojisidir. Evli ve bir çocuk annesidir. 14 Mustafa Aydın Selçuk Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyoloji Bölümünde sosyoloji profesörüdür. Aydın, 1950 Konya- Hadim de doğdu. İlk ve Orta öğretimden sonra 1974 yılında Konya Yüksek İslam Enstitüsü nden mezun oldu. İki yıl basın faaliyeti ve beş yıl lise öğretmenliği yaptıktan sonra 1985 yılında üniversiteye geçti. O tarihten bu yana Selçuk Üniversitesi Sosyoloji Bölümünde öğretim üyesi olarak çalışmakta ve Bölüm Başkanlığı görevini yürütmektedir. Aydın, yüksek lisans ve doktorasını Din Sosyolojisi alanında yaptı. Sosyoloji Anabilim dalında, 2005 yılında Doçent, 2010 yılında Profesör oldu. Sosyolojide bilgi, inanç ve değer sorunlarını kapsayan Kognitif Sosyoloji alanında çalışmaktadır. Bu çerçevede yer alan Bilgi, Değer, Din ve Kültür Sosyolojisi konularında dersler vermekte ve araştırmalar yapmaktadır. Söz konusu alanla ilgili: İslâm ın Tarih Sosyolojisi, Kurumlar sosyolojisi, Siyasetin sosyolojisi, Bilgi Sosyolojisi, Moderniteye Dışarıdan Bakmak, Güncel Kültürde Temel Kavramlar, Gençliğin Sosyal ve Dini Değerleri, Kur ani Kavramlar adlarıyla basılmış kitapları, derlemeleri, yine belirtilen alanlarda ve değişik dergilerde yayınlanmış pek çok makalesi bulunmaktadır. Mustafa Aydın, Lisans ve lisansüstü doğrudan akademik faaliyetlerinin yanında editörlük yapmakta, bazı araştırma projelerinde yer almakta, bilimsel toplantılara katılmakta ve organize görevleri yerine getirmektedir. Sevgi Çoban Hacettepe Üniversitesi Sosyoloji Bölümü nde sosyoloji doktorudur. Çoban, 1981 yılında Ankara da doğdu. İlköğretim ve lise öğrenimini Ankara da tamamladı. 2004 yılında Hacettepe Üniversitesi Sosyoloji Bölümü nden mezun oldu. Aynı yıl bu bölümde başladığı yüksek lisans programını Ankara da kadın yoksulluğu konulu teziyle 2006 yılında; doktora programını ise 2012 yılında çocuk suçluluğu konulu teziyle tamamladı. Sevgi Çoban, 2006 yılından bu yana Hacettepe Üniversitesi Sosyoloji Bölümü nde çalışmaktadır.

rlar Suna Başak Gazi Üniversitesi İİB Fakültesi Kamu Yönetimi Bölümünde sosyoloji profesörüdür. Başak, Sosyokültürel Değişme alanındaki yüksek lisans tezini 1987, Toplumsal Tabakalaşma alanındaki doktora tezini ise 1994 yılında Hacettepe Üniversitesi, Sosyoloji Bölümü nde tamamlamıştır. Kültür Olgusu Analizleri ve Üç Tarz-ı Siyaset kitabının yanı sıra, Bilig, Türk Dünyası ve Sosyal Bilimler Dergisi, Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, KÖK Sosyal ve Stratejik Araştırmalar Dergisi, Kamuda Sosyal Politika Dergisi, Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi ve Üçüncü Sektör gibi akademik dergilerde pek çok makalesi yayınlanmıştır. Ayrıca farklı kitaplarda; Üniversite Problemi, Modernleşme, Türkiye de Sosyoloji, Beşeri ve Sosyal Sermaye, Toplumsal Cinsiyet, Osmanlı Tabakalaşma Sistemi ve Türk sosyologları gibi konularda kitap bölümleri yazmıştır. Uluslararası ve ulusal kongrelerde sunulmuş ve basılmış tebliğleri bulunan Başak, Başbakanlık Aile Araştırması Kurumu nun desteklediği Metropolde Kariyer Meslekleri ve Aile Yapısı Temelinde Yaşama Tarzları adlı projede, Gazi Üniversitesi nin desteklediği Gazi Üniversitesi Gençliği ile Türk Üniversite Gençliğinin Sosyo-kültürel Profili adlı projelerde görev almıştır. Başak ın yürütücülüğünü yaptığı Kamu, Özel ve Gönüllü Kuruluş Örneklerinde Farklı Tabakalardan Çalışan Kadınların Sosyal Sermayeleri başlıklı proje TÜBİTAK tarafından desteklenmiştir. Suna Başak, Maliye Meslek Yüksekokulu Müdürü ve Anka Kadın Araştırma Merkezi Başkanıdır. Şeref Uluocak Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi nde sosyoloji doçentidir. Şeref Uluocak, 1995 yılında Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyoloji Bölümünden mezun olmuştur. 1997 2005 yılları arasında Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyoloji Bölümü nde Araştırma görevlisi olarak görev almış, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü nde 1999 yılında Doğa Bilimleri-Kültür Bilimleri Ayrımında Sosyolojik Açıdan Kuramlaştırma Sürecinin Tartışılması başlıklı çalışması ile Yüksek Lisansını; 2005 yılında ise Sosyo- Bilişsel ve Politik İletişim Süreçleri Açısından Bir Söylem Evreni Olarak Küreselleşme ve Kollektif Bir Aidiyet Biçimi Olarak Ulusal Kimlikler Üzerine Eleştirel Bir Söylem Analizi başlıklı çalışması ile Doktorasını tamamlamıştır. 2005 yılında Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyoloji Bölümü ne Yardımcı Doçent olarak atanmış, aynı bölümde bölüm başkanlığı görevlerinde bulunmuş (2008 2011/2012- devam etmektedir), 2012 yılı Aralık ayında doçentliğini almıştır. Alanıyla ilgili yurtiçi ve yurt dışında yayımlanmış pek çok çalışması bulunmaktadır. Zeki Arslantürk Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi nde din sosyolojisi profesörüdür. Arslantürk, Türk Sosyoloji Tarihinde Naima nın Yeri ve Osmanlı Devleti nin Çöküş Sebepleri adlı araştırmayla doktor ünvanı aldı. Arslantürk ün yayınlanmış makale ve bildirileri yanında; sosyoloji, din sosyolojisi ve metodoloji konularındaki eserlerinden bazıları şunlardır: Naima ya Göre Osmanlı Devleti nin Çöküş Sebepleri, Ankara, 1989; Sosyolojiye Giriş, Bolu, 1992; Trabzon Üzerine Sosyal Araştırmalar, Bolu, 1993; Kutsalın Dönüşü ve Yeni Toplum Arayışları, İstanbul, 1998; Sosyoloji: Kavramlar, Kurumlar, Süreçler, Teoriler, İstanbul, 2001. 15

16