HEMODİYALİZ & KANSIZLLIK DR. AYŞE ÖZLEM DURMUŞ İÇ HASTALIKLARI & HEMODİYALİZ UZMANI
Kronik böbrek yetmezliğinde neden kansızlık olur? A- Böbreklerden salınan, kan yapımını sağlayan eritropoetin isimli hormon kronik böbrek yetmezliğinde yapılamadığı için kansızlık olur. B-Dializ hastaların da demir eksikliğinin bulunması bir diğer kansızlık sebebidir.
Kronik böbrek yetmezliğinde neden kansızlık olur? C-Aliminyum birikimi D-Aşırı PTH salınımı E- Yetersiz D-vit tedavisi kansızlığın nedenleridir. F-Kemik iliğinin üremik toxinlerce istilası tüm serilerde azalma ile sonuçlanır G-enfeksiyon anemileri
Kansızlığın Belirtileri Nelerdir? Halsizlik Yorgunluk Çarpıntı Çabuk yorulma Yutma güçlüğü Tırnak kırılması Göğüs ağrısı Baş dönmesi
Nasıl Tanı Koyarız Kanda Hb ve Hct ölçümü yapılarak tanı konulur.
Hemoglobin nedir? Hemoglobin dokularımıza oksijeni taşıyan maddedir.hemoglobinin düşük olması kansızlığı gösterir. Erkek ve kadınlar arasında normal değeri farklılık gösterir.
Hematokrit Nedir? Hematokrit vücudumuzdaki kan hücrelerinin miktarını gösteren bir laboratuvar incelemesidir.hct nin düşük olması kansızlık olarak bilinir.
Normal Hb ve Hct değerleri ERKEK Hb(gr/dl) Hct(%) 14-18 41-53 Hb(gr/dl) Hct(%) KADIN Menopoz öncesi Menopoz sonrası 11-15 34-46 12-16 36-48
Bir Hemodializ hastasını Hb ve Hct değerleri kaç olmalıdır. Hb 10-12 gr/dl Hct 33-36 olmalıdır.
Kansızlığın Tedavisi Nedir? Tedavide en yaygın kullanılan yöntem eritropoetin içeren iğne ve demir içeren ilaçlardır. Diğer bir yöntemde kan naklinin yapılmasıdır. Bu yöntemin iki büyük zorluğu mevcuttur.bunlar kan nakline bağlı bir takım sorunların ortaya çıkması hemde sürekli kan bulmanın oldukça zor olmasıdır.
Kan Nakli Ne Tür Sorunlara Neden olur. Kan yolu ile geçen hastalıkların bulaşma riski (Hepatit-B C, AİDS) Çok kan nakli yapılanlarda daha sonraki zamanda böbrek nakli yapılırsa vücudun böbreği reddetmesi kolaylaşır. Allerji olabilir. Zamanla kan nakli gereksinimi ve sıklığı artar.yeni verilen kanların ömrü daha kısa olur.
Kan Nakli Gereken Durumlar Eritropoetine cevapsızlık Demir tedavisine rağmen düzelemeyen kişilerde Şiddetli kansızlık
Eritropoetin için gerekli şartlar 1-Sağlık kurulu raporu 2- Hb< 8 gr/dl Hct < %24
Eritropoetini Nasıl Taşımalıyız. Buz içinde taşınmalıdır. En kısa sürede dolaba konmalıdır.
Hedef Nedir? Hb : 10-12 gr/dl Hct % 30-36
Epo Tedavisi bazı Durumlarda Başarılı Olamaz!! Demir eksikliğinde Kan kaybı (GIS kanaması,her dializden sonra kanın pıhtılaşması ve geri verilmemesi Aliminyum birikimi Aşırı PTH salınımı Ateşli ve iltihabi hastalıklar veya gizli enf Zn ve cu eksikliği,malnitrisyon Gebelik Gizli tümörler Yetersiz doz
Eritropoetinin Yan Etkileri Hipertansiyon konvülzyon Hedef Hb-Hct in aşılması A-V fistülde sorunlara ve tıkanmaya yol açabilir.tromboembol Eritropoetin kan üretimini arttıracağı için demir tüketimine neden olur.yeterli demir verilemeyen
Hb ve Hct Çok Yükselirse Ne Olur? Baş ağrısı Nefes darlığı Kızarıklık Kaşıntı Göğüs ağrısı
Kansızlık tedavisinin önemi! Kalp krizi riskinde azalma Beyin fonksiyonun da düzelmeler Kalp büyümesinin (solvent dilatasyonunun)önlenmesi Fiziksel performans da artış Yaşam kalitesinde artış Sağ kalım oranının artması
Bütün Hastalar Demir İçeren Hastada demir birikimi yoksa kullanmalıdır. İlaçlar Kullanmalı mı? (demir birikimi demek için serum ferritin düzeyi 1000 üzerinde olmalıdır.)
Demir İçeren İlaçların Yan Etkileri Bulantı-kusma Karın ağrısı karın krampları Hazımsızlık
Demir Birikimi Ne Gibi Sorunlara Yol Açar? Karaciğer büyümesi Kalpte ritim bozuklukları Kaslarda gevşeklik Eklem ağrısı
Böbreklerimizin yaptığı en önemli görevlerden biride iskelet sistemi üzerinedir. Kemiklerimiz vücudumuzu ayakta tutan ve hareketimizi sağlayan temel direklerdir. Bu direklerin sağlamlığını ve gelişmesinide böbreklerimizin yönettiğini hemen söyleyelim.
Kemiklerimize sert yapısını veren Ca ve P isimli maddelerdir.gıda ile alındıktan sonra barsaklardan emilir kemiklere yerleştirilir. Bu işleri ayarlayan D- vitaminini üretmek, fazla gelen Ca ve fosforu atmak böbreklerin görevidir.
Gıdalarla alınan ve güneş ışığı ile deride üretilen D- Vitamini, böbrek ve karaciğerde küçük bir işlemden geçirilerek aktif hale getirilir. Böbrek yetmazliğinde D-Vit. Aktif hale gelemez ve bu halde işlem göremez. D- VİTAMİNİ YAPIMI
Böbrekler görevlerini yapamazsa!! D vit eksikliği başlard 3 vitamin düzeyi azalır Ca eksikliği (bağırsaktan emilemez) Fosfor fazlalığı(böbrekten atılamaz) PTH YAPIMI ARTAR calsiyumu kemikten çalmaya başlar.
D-vitamini eksikliğinde PTH artmaya başlar.pth Ca-P dengesini düzeltmeye çalışırken vucudun bazı kısımlarında bozukluğa neden olur.
D-VİT EKSİKLİĞİNİN NEDEN OLDUĞU SORUNLAR 1- Kan kalsiyum düzeyi düşer. 2- Kemik hastalıklarına neden olur. 3- Kas kuvvetsizliği, 4- Büyüme geriliği yapar.
Paratiroid bezi boyunda tiroid bezinin arkasında bulunan bir iç salgı bezidir. Her insanda 4 adet bulunur.
PARATİROİD HORMONU Bu hormon vücüdta fazla artarsa kemiklerin içindeki kalsiyumun atılmasına neden olarak kemiklerin erimesini sağlar D vitamininin vücutta normal olması PTH nın vücutta aşırı yükselmesini önler. Kemiklerin Ca kaybetmesine ve bozulmasına engel olur. Kronik böbrek yetmezliğinde D-vitamini yapılamadığı için çeşitli kemik ağrılarının olmasına neden olur.
A-Kemikle ilgili sorunlara neden olur. Kan kalsiyumu yüksektir. Ama Ca eksik olduğu olduğu için Kemikten Ca çalar. Buna bağlı olarak kemiklerin Ca miktarı azalır, kalitesi bozulur, kırılganlığı artar.
B- Kaşıntıya neden olur. C- Kaslarda kuvvetsizlik ( D-vit. Eksikliği sonucu) D- Kireçlenme yapar. Kemikler dışında kemiklerin etrafındaki kirişler, cilt ve damarlarda olabilir. Küçük damarların tıkanması sonucunda doku beslenmesi bozulabilir.
Cilt altındaağrılı şişliklere neden olanyumuşak doku da kalsifikasyon Akut eklem ağrılarına neden olantendon kalsifikasyonları Hiperkalsemi sonucu bulantı,kusma konfüzyon
Hafif yaygın eklem ağrıları Kemik ağrıları Kırıklar özellikle kalçada Depresyon (pth yükselmesi ile)
Fosfor birikimi nedir Fazla fosfor ve Ca birikince bir tür kireç oluşur. Bu kireç vücutta değişik bölgelerde birikir.bozulan Ca- P dengesini düzeltmek için paratiroid bezi devreye girer ve PTH üretmeye başlar.
FOSFOR BİRİKİMİ Yumuşak doku ve damar kireçlenmeleri Kalp damarlarının kireçlenmeleri sonucu kalpkrizi riski Epo tedavisine direnç
RADYOLOJİK DEĞİŞİKLİKLER El ve ayaklardaki kemik kayıpları Köprücük kemiğindeki kemik kayıpları Omurgalarda kireçlenme Çene yada kaburga kemiklerinde brown tümörleri
FOSFOR BİRİKİMİNİ ÖNLEMELİYİZ. NASIL? 1- Gıdalarla alınan fosfor azaltılmalı. 2- Gıda ile alınan fosforun barsaktan emilimi azaltılmalı. 3- Diyaliz tedavisi
SONUÇ OLARAK Bunun sonucunda kemikler direncini yitirir. Eğilir Bükülür Kırılır. Çocuklarda kemik gelişimi tamamlanamaz Boy kısalığı ve gelişme geriliği görülür.
Kemikli Kilise PRAG
EKLEM VE KEMİK AĞRILARI Bunların dışında eklem ağrıları kronik böbrek yetmezliği nedeni ile düzenli diyaliz tedavisi altındaki hastalarda yaygın bir şikayettir. %70 den fazla hastada yaygın eklem şikayetleri vardır.
EKLEM AĞRILARI Genelikle iki taraflı omuzlardan başlar ve diğer eklemlere yayılır Genellikle geceleri ve hemodiyaliz sırasında Omuzlarda eklem hareketlerinde kısıtlılık Elde tetik parmak tenosnovit
EKLEM AĞRISI NEDENLERİ 1- β2 mikroglobulin birikimi sakatlık 2- Amiloid maddesinin sinir etrafında birikerek siniri sıkıştırması sonucu ellerde uyuşma ile sonuçlanan karpal tünel sendromu genellikle her iki elde.diyalizin ilk 7 yılından sonra o.ç. 20 yıldan sonra hepsinde görülür(hf da 1500mg oluşur, HD le 400-600 atılır)
3- Kemik kistleri(amiloid birikimine bağlı) 4-Kristal birikimine bağlı eklem hastalıkları 5-Ca birikimine bağlı eklem ağrısı
KAS GÜÇSÜZLÜĞÜ 1- Periferik nöropati 2- D-Vit eksikliği 3- PTH fazlalığı 4- Karnitin eksikliği 5- Demirin fazla yüklenmesi 6- Hareketsizlik
TEDAVİDE BÖBREK NAKLİ YÜKSEK AKIM DİYALİZ SÜRESİNİN KISALTILMAMASI AĞRI KESİCİLER EKLEM İÇİ STEROİD OPERASYON
Teşekkürler.