Özel Sektöre Yönelik Ar-Ge ve Yenilik Destek Programları Önder ZOR Bilimsel Programlar Uzmanı TÜBİTAK-TEYDEB 22 Haziran 2011 TÜBİTAK Marmara Araştırma Merkezi (MAM)
TÜBİTAK Temel Görevleri Bilim ve Teknoloji politikalarının belirlenmesine katkıda bulunmak - Bilim ve Teknoloji Yüksek Kurulu Sekretaryası Araştırma Yapmak - Enstitüler (MAM, SAGE, UME,...) Destek Sağlamak - Akademik Proje Destekleri: Araştırma Destek Programları Başkanlığı (ARDEB) - Bilim İnsanlarına verilen Destekler: Bilim İnsanı Destekleme Daire Başkanlığı (BİDEB) - Sanayi - Özel Sektör Ar-Ge Destekleri: Teknoloji ve Yenilik Destek Programları Başkanlığı (TEYDEB)
TÜBİTAK Birimleri ve Enstitüleri TÜBĠTAK Gebze YerleĢkesi Ar-Ge Birimleri TÜBİTAK Başkanlığı TÜBĠTAK Savunma AraĢtırmaları Enstitüsü (SAGE) TÜBĠTAK Uzay Teknolojileri Enstitüsü (UZAY) ULAKBĠM Ar-Ge Kolaylık Birimleri Destek Programları ULUSAL Gözlemevi (TUG) BUTAL Özel Sektör Ar-Ge Destek (TEYDEB) Akademik Ar-Ge (ARDEB) Bilim Ġnsanı Destekleri Uluslararası Projeler Bilim Toplum Destekleri
Özel Sektör Ar-Ge Destekleri Türk Bilim Politikası 1983-2003 Özel sektör Ar- Ge faaliyetlerine finansal desteğin verilmesi TTGV nin kurulması Para Kredi ve Kord. Kur. Araştırma Geliştirme (Ar-Ge) Yardımına İlişkin Karar (GATT ve Gümrük Birliği) TÜBİTAK TİDEB Özel Sektör Ar-Ge ve yenilik desteklerinin ivme kazandığı dönem BTP-UP 2005-2010 5746 sayılı kanun UBTYS 2011-2016 1983 1990 1991 1993 1995 2003 2005 2007 2008 2010 2011 KOSGEB in kuruluşu TEKMER lerin kuruluşu (ODTÜ) Özel sektör Ar-Ge desteklerinin başlamasından önceki dönem Türk Bilim ve Teknoloji Politikası 1993-2003 KOSGEB Destekleri Yönetmeliği Özel sektör Ar-Ge desteklerinin başladığı dönem *1507 KOBİ Ar-Ge Başlangıç *1508 TEKNOGİRİŞİM *1509 Uluslararası Sanayi Ar-Ge Projeleri *SAN-TEZ 1505-KOBİ Yararına Teknoloji Transferi Destek Programı 4
Özel Sektöre Kamu Ar-Ge Destekleri Projelere hibe destekler TÜBİTAK -TEYDEB KOSGEB Sanayi Bakanlığı (Santez) Projelere kredi TTGV - DTM Vergi teşvikleri Gelir vergisi (193) ve Kurumlar vergisi (5520) kanunlarında yer alan Ar-Ge indirimi, 2001 4691 Teknoloji geliştirme bölgesi kanunu, 2001 5746 sayılı Ar-Ge Kanunu, 2008 5
TÜBİTAK TEYDEB Teknoloji Grupları Alanlarındaki Ar-Ge faaliyetlerini değerlendirmek, desteklemek ve izlemek amacıyla kurulan birimlerdir. Makine, Ġmalat Teknoloji Grubu (MAKĠTEG) Malzeme, Metalurji ve Kimya Teknoloji Grubu (METATEG) Elektrik, Elektronik Teknoloji Grubu (ELOTEG) BiliĢim Teknoloji Grubu (BĠLTEG) Biyoteknoloji, Tarım, Çevre ve Gıda Teknoloji Grubu (BĠYOTEG) Mali Denetleme ve Sözleşmeler Müdürlüğü Destek programlarının mali faaliyetlerini yürütmek ve izlemek amacıyla kurulan birimdir. 6
TÜBİTAK TEYDEB Destek Programları Üniv./Arş. Enst. KOBİ lere Ar-Ge Yapıyor Ar-Ge yapabilirim! Ar-Ge ile yeni ufuklar! 7. Çerçeve Programı EUREKA 1505- KOBİ Yararına Teknoloji Transferi (Yeni) 1507- KOBİ Ar-Ge 1501 - Sanayi Ar-Ge Uluslararası İkili ve Çoklu İşbirlikleri 1503 Proje Pazarları 1509 - Uluslararası Sanayi Ar-Ge 7
TÜBİTAK TEYDEB Destek Programları 1501 - Sanayi Ar-Ge Projeleri Destek Programı (1995) 1503 - Ar-Ge Proje Pazarı Destekleme Programı (2001) 1507 - KOBİ Ar-Ge Başlangıç Destek Programı (2007) 1509 - Uluslararası Sanayi Ar-Ge Projeleri Destekleme Programı (2007) 1505 - KOBİ Yararına Teknoloji Transferi Destek Programı (2011 Yeni) 8
TÜBİTAK - 1501 Sanayi Ar-Ge Projeleri Destekleme Programı Amacı Özel sektör kuruluşlarının, Ar-Ge faaliyetlerini teşvik etmek, nitelikli ve yenilikçi faaliyetler yapmaya özendirmek ve bu yolla ülkemiz özel sektör Ar-Ge yeteneğinin yükseltilmesine katkıda bulunmak. Destek Miktarı Proje bütçesi üst sınırı bulunmamaktadır. Proje giderlerinin en fazla %60 ı hibe olarak desteklenmektedir. 1995 yılından itibaren TÜBİTAK-DTM işbirliğiyle yürütülen Destek Programı 23 Eylül 2010 tarihinde Resmi Gazetede yayımlanan değişiklikle tamamen TÜBİTAK tarafından yürütülmektedir. 9
TÜBİTAK - 1501 Destek Süresi Proje bazında en çok 36 ay Kim Başvurabilir? Sektör ve büyüklüğüne bakılmaksızın firma düzeyinde katma değer yaratan ülkemizde yerleşik tüm sermaye şirketleri Daha Sonra... 1501 Destek Programına yeni projeler (Proje başvuru sayısında bir sınırlama yok) 1509 Programı ile uluslararası ortaklı projeler yapılabilir 10
TÜBİTAK - 1503 Proje Pazarları Destekleme Programı Amacı Üniversiteler, sanayi / ticaret odası veya ihracatçı birliklerinin beraber proje fikirlerini hayata geçirmek için düzenleyecekleri ortaklık arayışlarına yönelik etkinliklerine finansal destek sağlamak. Destek miktarı Ulusal düzeyde 20.000 TL, Uluslararası katılımlı olması durumunda 25.000 TL destek verilmektedir. 11
TÜBİTAK - 1503 Kimler Başvurabilir? En az bir üniversite ile Sanayi odası Ticaret odası Ticaret ve sanayi odası İhracatçı birliğinden herhangi biri veya daha fazlasının katılımcı olması 12
TÜBİTAK - 1507 KOBİ Ar-Ge Başlangıç Destek Programı Amacı KOBİ lerin ilk iki projesine avantajlı bir şekilde destek sağlayarak araştırma - teknoloji geliştirme ve yenilik projesi yapmaya teşvik etmek. Proje giderlerinin %75 i Destek Miktarı Proje bütçesi üst sınırı 400.000 TL Proje Hazırlama ve Hazırlatma Giderleri Yeminli Mali Müşavir Giderleri TÜBİTAK tarafından karşılanmaktadır. 13
TÜBİTAK - 1507 Destek Süresi Proje bazında en çok 18 ay Kimler Başvurabilir? TÜBİTAK tan hiç destek almamış ya da en fazla bir projesi desteklenmiş KOBİ ler. Daha sonra 1501 ve diğer destek programları ile devam edilebilir 14
TÜBİTAK 1509 Uluslararası Sanayi Ar-Ge Projeleri Destekleme Programı Amacı EUREKA, EUROSTARS ve ERA-NET gibi işbirliği ağlarını kullanarak Avrupa ülkeleri arasında pazar odaklı Ar-Ge projelerini oluşturmak ve ülkemizdeki firmaların Avrupa daki firmalar ile Ar-Ge ye dayalı işbirliğini artırmaktır. Destek Miktarı Proje bütçesi üst sınırı bulunmamaktadır. Büyük firmalarda proje giderlerinin %60 ı KOBİ lerde proje giderlerinin %75 i hibe olarak desteklenmektedir. 15
TÜBİTAK 1509 Destek Süresi Proje süresinde kısıtlama yoktur. Kimler Başvurabilir? Sektör ve büyüklüğüne bakılmaksızın ülkemizde yerleşik tüm sermaye şirketleri (uluslararası katılımcı ülkelerden bir veya daha fazla proje ortağı ile beraber) Sağladığı Fırsatlar Uluslararası işbirliği yeteneğinin kazanılması Diğer uluslararası programlara daha kolay erişim Uluslararası pazarlara erişim 16
TEYDEB Destek Oranları 1501-Sanayi Ar-Ge Projeleri Destekleme Programı KOBĠ, Büyük firma ayrımı yapılmaksızın destek oranı % 50 %60 1507 KOBĠ Ar-Ge BaĢlangıç Programı destek oranı % 75 1509 Uluslararası Sanayi Ar-Ge Destek Programı destek oranı büyük firmalar %60 KOBĠ % 75 Tüm programlarda Ön Ödeme Sistemi
TÜBİTAK 1505 KOBİ Yararına Teknoloji Transferi Destek Programı 18
Başlangıç Noktası UBTYS 2011-2016 Ar-Ge ve yenilik kapasitemizin güçlü olduğu alanlarda hedef odaklı yaklaşımlar İvme kazanmamız gereken alanlarda ihtiyaç odaklı yaklaşımlar Tabandan yukarı yaklaşımlar (temel, uygulamalı ve öncül araştırmalar dahil) Otomotiv Makine İmalat BİT Savunma Uzay Enerji Su Gıda BTY İnsan Kaynaklarının Geliştirilmesi (BTY insan kaynakları ve toplumun stratejiye yönelik etkinleştirilmesi) Araştırma Sonuçlarının Ticari Ürün ve Hizmete Dönüşümünün Teşviki (Araştırma sonuçlarının yeni ürün, süreç ve hizmetlerin ekonomide katma değer yaratması) Çok Ortaklı ve Çok Disiplinli Ar-Ge İşbirliği Kültürünün Yaygınlaştırılması (Sistem etkileşimlerinin sektörler ve disiplinler arası yöne çekilmesi) Ulusal Yenilik Sistemi İçerisindeki KOBİ'lerin Rolünün Güçlendirilmesi (Daha çok KOBİ nin Ar-Ge ve yenilik yapanlar halkasına eklenmesi) Araştırma Altyapılarının TARAL ın Bilgi Üretme Gücüne Katkısının Artırılması (Mevcut ve yeni araştırma altyapılarının stratejik yaklaşıma taban oluşturması) Ülkemizin Çıkarları Doğrultusunda Uluslararası BTY İşbirliğinin Etkinleştirilmesi 19 (Uluslararası BTY İşbirliklerinin stratejik yaklaşımı desteklemesi)
TÜBİTAK 1505 KOBİ Yararına Teknoloji Transferi Destek Programı Amacı Üniversite/kamu araştırma kurumlarındaki bilgi birikiminin, Türkiye de yerleşik ve proje sonuçlarını Türkiye de uygulamayı taahhüt eden KOBİ lerin ihtiyaçları doğrultusunda, ürüne ya da sürece dönüştürülerek KOBİ lere aktarılması yoluyla ticarileştirilmesine katkı sağlamaktır. KOBİ lere yönelik başlatılan 2. destek programı 20
Projelerin Kapsamı 1. Yeni bir ürün geliştirilmesi, 2. Mevcut bir ürünün geliştirilmesi, iyileştirilmesi, 3. Maliyet düşürücü nitelikte yeni tekniklerin geliştirilmesi, 4. Yeni üretim teknolojilerinin geliştirilmesi. 1 ve 2 ürün geliştirme, 3 ve 4 süreç geliştirme Projenin Ar-Ge faaliyetleri yürütücü kuruluştaki araştırmacılar tarafından gerçekleştirilecek olup, KOBİ nin projede Ar-Ge faaliyeti yapması beklenmemekte sadece proje çıktılarını uygulamaya geçirerek ticarileştirmesi koşulu aranmaktadır. 21
Projelerin Kapsamı Programa sunulacak projeler kapsamında; Yeni bir yüksek lisans/doktora tezi veya bir temel araştırma çalışması yapılması hedeflenmemekte olup, Proje ekibinin, daha önce TÜBİTAK 1001, BAP vb. programlarda veya yüksek lisans/doktora kapsamında gerçekleştirdiği proje/tez çalışmalarında elde edilen hazır bilgi, deneyim ve çıktıların, bir KOBİ firmasıyla uygulamaya ve ticari değere dönüştürülmesine yönelik Ar-Ge ve yenilik projeleri beklenmektedir. 22
Destek Unsurları Müşteri Kuruluş Yürütücü Kuruluş Destek Süresi Destek Oranı Proje Bütçesi KOBİ Üniversite/ Kamu araştırma kurumları En fazla 18 ay % 75 En fazla 300.000 TL Proje bütçesine ek olarak, Proje Teşvik İkramiyesi (PTİ) ve Proje Kurum Hissesi TÜBİTAK tarafından ayrıca proje özel hesabına aktarılır. Sözleşme imzalandıktan sonra destek kapsamına alınan proje bütçesinin %25 i müşteri kuruluş (KOBİ) %75 i TÜBİTAK tarafından proje özel hesabına aktarılır. 23
Proje Teşvik İkramiyesi-1 Yürütücü kuruluşun kadro veya pozisyonlarında bulunan proje yürütücüsü/araştırmacı/yardımcı personele, kadro veya pozisyonlarına bağlı olarak bir ayda ödenmekte olan tutarın %75 ini ve Bilim Kurulu tarafından belirlenen limitleri geçmemek kaydıyla ödenir. Proje yürütücüsü Araştırmacı/Y. personel 3.000 TL/ay 1.500 TL/ay Proje Sonuç Raporunun (AGY 355) ilgili Komite tarafından kabul edilmesinin ardından, TÜBİTAK tarafından yürütücü kuruluşa aktarılır. Yürütücü kuruluş, PTİ leri en fazla 2 ay içerisinde, proje yürütücüsü, araştırmacı ve yardımcı personele öder. Bir kişiye program kapsamında farklı projelerden bir ayda ödenebilecek toplam PTİ, proje yürütücüsü için öngörülen aylık PTİ üst sınırını (3000 TL/ay) geçemez. 24
Proje Teşvik İkramiyesi-2 Çalışma süresinin %40 ını projeye ayıran bir kişi tam PTİ alabilir. Örneğin; Çalışma Yüzdesi Proje Yürütücüsü Araştırmacı /Yardımcı Personel %40 3.000 1.500 %30 2.250 1.125 %20 1.500 750 %10 750 375 25
Proje Kurum Hissesi Projenin yürütülmesi ve sonuçlandırılması aşamasında yürütücü kuruluşun imkanlarından faydalanılması karşılığı, destek kapsamına alınan proje bütçesinin %5 i Proje Kurum Hissesi olarak TÜBİTAK tarafından proje özel hesabına aktarılır. 26
Desteklenecek Gider Kalemleri Personel ve bursiyer giderleri Yürütücü kuruluşta süreli sözleşmeli çalışan veya yeni istihdam edilecek proje personelinin ücretleri desteklenir. Bu kapsamdaki personelin aylık ücretleri, emsal ücretin en çok %40 fazlası olabilir. Bursiyerlere yapılacak burs ödemesi Bilim Kurulu tarafından belirlenen sınırları aşamaz. Örneğin: doktora öğrencisi için 1800 TL/ay. Projede bursiyerlere yapılacak toplam ödemenin proje süresine göre hesaplanan aylık ortalaması, proje yürütücüsü aylık PTİ üst sınırını (3000 TL) geçemez. Seyahat giderleri Şehirlerarası/uluslar arası ulaşım giderleri ve Bilim Kurulunca belirlenen limitlerde gündelik ve konaklama ücretleri Alet/teçhizat/yazılım/yayın alımları Proje önerisinde alet/teçhizat/yazılım/yayın alımlarına ayrılan bütçe, proje bütçesinin %25 ini geçemez 27
Desteklenecek Gider Kalemleri Hizmet alımları Danışmanlık alımları desteklenmemektedir. Proje önerisinde hizmet alımlarına ayrılan bütçe, proje bütçesinin %20 sini geçemez. Vakıf üniversiteleri için yeminli mali müşavirlik ücretleri de desteklenir. Malzeme alımları Müşteri kuruluşun proje kapsamında herhangi bir gideri desteklenmeyecektir. Yürütücü kuruluş, müşteri kuruluştan herhangi bir mal ve hizmet alımı yapamaz. 28
1505 Programı Destek Dağılımı - Örnekler Destek Süresi (ay) Proje Bütçesi PTİ Proje Kurum Hissesi Toplam TÜBİTAK Payı Müşteri Kurum Payı 18 300.000 135.000 (18x 7.500*) 15.000 450.000 375.000 (%83,3) 75.000 (%16,67) 18 100.000 72.000 (18x 4.000) 5.000 177.000 152.000 (%85,8) 25.000 (%14.2) 14 200.000 105.000 (14x 7.500*) 10.000 315.000 265.000 (%84,1) 50.000 (%15,9) 12 100.000 90.000 (12x 7.500*) 5.000 195.000 170.000 (%87) 25.000 (%13) * PTİ üst sınırdan hesaplanmıştır. 29
Başvuru ve Değerlendirme Süreci KOBİ İşbirliği sözleşmesi Üniv./Arş.Enst. Red Proje Öneri Formu Teknoloji Grubu Komitesi Toplantısı TEYDEB Değerlendirmesi Hakem Değerlendirmesi Kabul Sözleşme 30
Başvuru ve Değerlendirme Süreci Üniversite/araştırma enstitüsü ve KOBİ nin ortak proje başvurusu eteydeb.tubitak.gov.tr adresinden çevrim içi olarak alınacaktır. 1 Müşteri kuruluş ve yürütücü kuruluş arasında işbirliği sözleşmesi imzalanır. İşin tanımı Proje yönetimi Sorumluluklar Fikri hakların paylaşımı Taşınırların paylaşımı Diğer hususlar 2 Yürütücü ve müşteri kuruluş AGY105 i hazırlayarak programa ortak başvuruda bulunur. Müşteri kuruluş bünyesinde, projenin yürütücü kuruluş ile eşgüdümünden sorumlu ve proje çıktılarının kullanımı ve uygulanması konuları ile ilgili en az lisans derecesine sahip bir personel bulunması gerekir. Müşteri kuruluşun ortakları, müşteri kuruluşun herhangi bir yönetim organında ücretli ya da ücretsiz görev alan kişiler ve bunların birinci dereceden akrabaları proje ekibinde yer alamaz. 31
Proje Öneri Bilgileri Formu (AGY105) (1) Projenin endüstriyel Ar-Ge içeriği, teknoloji düzeyi ve yenilikçi yönü Başlatılma gerekçesi, uygulanacak yöntemler ve Ar-Ge aşamaları Yenilikçi ve özgün yönleri (2) Proje planı ile yürütücü ve müşteri kuruluşun altyapısı İş planı Proje yönetimi ve organizasyonu Yürütücü kuruluşun altyapısı Proje ekibinin bilgi birikimi ve Ar-Ge deneyimi, Laboratuar, test ortamları, alet-teçhizat, yazılım araçları İşbirliği tecrübesi Müşteri kuruluşun proje çıktısını kullanma altyapısı Ürün ve hizmet sunmadaki güçlü ve zayıf yönler Proje çıktısının ilgili olduğu sektördeki faaliyetler Üretim, laboratuar, test ortamı vb. altyapı 32
Proje Öneri Bilgileri Formu (AGY105) (3) Projenin ekonomik yarara ve ulusal kazanıma dönüşebilirliği Pazar analizi Ekonomik bilgi formu Ulusal kazanımlar Proje Sonuçları Uygulama Planı Geleceğe dönük hedefler ve proje ilişkisi Müşteri kuruluşun ek altyapı gereksinimi Mevcut ürün/süreçle bütünleştirme Bilginin kalıcılığı ve sürekliliği Teknik sorunlar ve çözümleri Pazarlama planı Proje çıktılarının uygulamaya aktarım takvimi (4) Proje bütçesi ve PTİ Proje bütçesi Personel ve bursiyer giderleri Seyahat giderleri Alet/teçhizat/yazılım/yayın alımları Hizmet alımları Malzeme giderleri Proje teşvik ikramiyesi 33
Başvuru ve Değerlendirme Süreci 1 Proje önerisi hakemler tarafından dosya üzerinden değerlendirilir. Gerekli görülen durumlarda hakemler yürütücü ve müşteri kuruluşu yerinde ziyaret edebilir. 2 Proje destek kararı ve destek kapsamı ilgili Teknoloji Grubu Yürütme Komitesi nde oluşturulur. Desteklenmesine karar verilen projeler için TÜBİTAK, yürütücü ve müşteri kuruluş arasında proje sözleşmesi imzalanarak destek süreci başlatılır. 3 Proje destek başlangıç tarihi, başvuru tarihinden itibaren en az doksan gün olmak kaydıyla, herhangi bir ayın birinci günü olarak belirlenir. Bu tarihe kadar sözleşme imzalanmazsa, proje sözleşmesinin imzalandığı tarihi takip eden ayın birinci günü olarak değiştirilir. 34
Destek ve İzleme Süreci 1 Sözleşmenin imzalanmasının ardından yürütücü kuruluş bir proje özel hesabı açtırır. 2 Müşteri kuruluş, destek kapsamına alınan bütçenin %25 ini proje özel hesabına aktarır. TÜBİTAK, bütçe planına göre destek kapsamına alınan bütçenin %75 ini ve Proje Kurum Hissesi ni proje özel hesabına aktarır. 3 Raporlama takvimine uygun olarak AGY305 TÜBİTAK a sunulur. Destek süresi 12 ay Proje bitiş tarihini takip eden 2 ay içerisinde 1 AGY305 Destek süresi >12 ay Proje ortası ve bitiş tarihini takip eden 2 ay içerisinde 2 AGY305 Ar-Ge Yardımı İstek Formu (AGY 305): Gider Formları Teknik Rapor (AGY325) Proje Sonuç Raporu (AGY355) (Projenin son döneminde) Diğer tamamlayıcı dokümanlar (Onaylı TTS bütçe dökümü, hizmet alım sözleşmesi vb.) Vakıf üniversiteleri için YMM Raporu (AGY505) 35
Destek ve İzleme Süreci 4 Harcama ve giderler Transfer Takip Sistemi (TTS) ile izlenir. İzleyici kuruluşları yerinde ziyaret edebilir. Teknik ve mali değerlendirmeye paralel olarak proje faaliyetleri sürdürülür. 5 Projenin tamamlanmasının ardından Proje Sonuç Raporu (AGY355) ilgili Teknoloji Grubu Yürütme Komitesi nde incelenir. Komite nin uygun görüşü sonucu PTİ hesaplanır, proje sonu işlemleri gerçekleştirilir ve proje özel hesabı kapatılarak destek süreci tamamlanır. 6 Destek sürecinin tamamlanmasını takip eden 12 ay içerisinde, müşteri kuruluşun proje sonuçlarını uygulama aktarmaya yönelik faaliyetlerinin, AGY 355 de sunulan güncellenmiş PSUP a uygunluğu değerlendirilir. İlgili komite, değerlendirme sonunda projenin kesin olarak sonuçlandırılmasına ilişkin karar üretir. 36
Destek ve İzleme Süreci 12 ay ve daha kısa süreli projeler Proje bütçesinin %75 i + Kurum Hissesi 0 12 ay Başlangıç Bitiş AGY 305 12 ay ve daha kısa süreli projelerde Ar-Ge Yardımı İstek Formu (AGY305) projenin sonunda sunulur. 37
Destek ve İzleme Süreci 12 aydan uzun süreli projeler 1. Dönem proje bütçesinin %75 i + Kurum hissesi 2. Dönem proje bütçesinin %75 i + Kurum hissesi 0 9 ay 18 ay Başlangıç Proje ortası Bitiş AGY 305 AGY 305 12 aydan uzun süreli projelerde Ar-Ge Yardımı İstek Formu (AGY305) projenin ortasında ve sonunda sunulur. 38
Fikri Mülkiyet Hakları Desteklenmesine karar verilen projelerle ilgili olarak ortaya çıkması muhtemel fikri ürünler üzerindeki haklar proje sözleşmesi ile düzenlenir ve bu şekilde yürütücü kuruluşa devredilebilir. Yürütücü kuruluş bu hakları işbirliği sözleşmesi çerçevesinde müşteri kuruluşa kullandırabilir ya da devredebilir. 39
TÜBİTAK - 1505 Program Dokümanları Program Mevzuatı, başvuru formu, değerlendirme formu, sözleşme örneği ve detaylı bilgiye http://www.teydeb.tubitak.gov.tr internet adresinden erişilebilir. Proje önerisinin teknoloji alanı dikkate alınarak aşağıda belirtilen ilgili Teknoloji Grubundan bilgi alınabilir. Teknoloji Grubu Telefon / e-posta Bilişim Teknolojileri Grubu (BİLTEG) 312-468 86 15 bilteg.teydeb@tubitak.gov.tr Biyoteknoloji, Tarım, Çevre ve Gıda Teknolojileri Grubu (BİYOTEG) Elektrik ve Elektronik Teknolojileri Grubu (ELOTEG) Malzeme, Metalurji ve Kimya Teknolojileri Grubu (METATEG) Makine, İmalat Teknolojileri Grubu (MAKİTEG) 312-468 86 15 biyoteg.teydeb@tubitak.gov.tr 312-467 32 95 eloteg.teydeb@tubitak.gov.tr 312-467 32 95 metateg.teydeb@tubitak.gov.tr 312-466 13 89 makiteg.teydeb@tubitak.gov.tr 40
Ar-Ge Yatırımı Neden Farklıdır? (Teknoloji Temin Seçeneklerinin Kârlılığı) M TL 80 60 Teknoloji Üretimi Teknoloji Transferi 40 20 0 Mevcut Teknoloji 0 1 5 10 15 20 25 Yıl
Ar-Ge ve Yeniliğin Katma Değeri: Mısır Nanoteknoloji ile Akıllı Boya Üretimi Nano teknoloji ürünü boya fiyatı 13-20 TL/lt Biyoyakıt Üretimi Mısır Üretimi.. Mısırözü Yağı Mısır Koçanından Boya ve Vernik Üretimi Boya fiyatı 7 TL/lt Mısır alım fiyatı 0,45 TL/kg Mısırözü yağı fiyatı 3 TL/lt
Ar-Ge Nedir?* Ar-Ge Ar-Ge insanlığın bilgi dağarcığının artırılmasına ve bu dağarcığın yeni uygulamalar tasarlamak üzere kullanılmasına ilişkin sistematik ve yaratıcı çalışmalardır. Temel Araştırma Uygulamalı Araştırma Deneysel Geliştirme Bilgi dağarcığını artırma Yeni uygulamalar tasarlama *OECD Frascati Kılavuzu
Yenilik nedir? Yenilik, işletme içi uygulamalarda, işyeri organizasyonunda veya dış ilişkilerde yeni veya önemli derecede iyileştirilmiş bir ürün (mal veya hizmet), veya süreç, yeni bir pazarlama yöntemi ya da yeni bir organizasyonel yöntemin gerçekleştirilmesidir (Oslo Kılavuzu)
Yenilik ve Ar-Ge Projelerin Değerlendirilmesinde OECD tarafından hazırlanmıģ olan Oslo ve Frascati kılavuzlarındaki tanımlar ve kavramlar esas alınmaktadır. Oslo Kılavuzu na göre : Teknolojik açıdan yeni ürün, Teknolojik açıdan iyileģtirilmiģ ürün, Teknolojik süreç yeniliği Sanayi Ar-Ge sinin çerçevesini çizmektedir.
Ar-Ge ve Yenilik Ar-Ge, parayı bilgiye dönüştürmek iken; Yenilik, bilgiyi paraya dönüştürmektir. Esko Aho, Finlandiya Eski Başbakanı
TEYDEB Destek Programları Bilimsel ve teknolojik bilginin, ürüne, sürece, yönteme veya sisteme dönüştürme aşamalarında yapılan teknoloji ve yenilik odaklı araştırma, geliştirme, iyileştirme, faaliyetlerine ilişkin proje önerilerinin desteklenmesine yönelik risk paylaşımlı destek programlarıdır. Bilginin Teknolojinin Teknolojiye Ürüne Dönüştürülmesi
Ar-Ge Projelerinden Beklenen Hedefler 1. Yeni ürün geliştirilmesi 2. Ürün kalitesi veya standardının yükseltilmesi 3. Maliyet düşürücü ve standart yükseltici yeni tekniklerin geliştirilmesi 4. Yeni üretim teknolojilerinin geliştirilmesi 1 ve 2 ürün geliştirme, 3 ve 4 süreç geliştirme
Ürün Yeniliği Sınıflandırması Dünya İçin Yeni Bir Ürün Geliştirilmesi Ülke İçin Yeni Bir Ürün Geliştirilmesi Firma İçin Yeni Bir Ürün Platformu Geliştirilmesi Firma İçin Yeni Bir Ürün Geliştirilmesi Firmada Mevcut Bir Ürünün Yeni Modellerinin Geliştirilmesi
Yenilik ve Ar-Ge Ürün Yeniliği Süreç Yeniliği DESTEK KAPSAMINDA Pazarlama Yeniliği Organizasyonel Yenilik KAPSAM DIġI
Desteklenen Ar-Ge ve yenilik aşamaları
Proje Değerlendirme ve İzleme Sistemi (PRODİS) https://eteydeb.tubitak.gov.tr
Proje Değerlendirme ve İzleme Süreçleri Proje başvuru değerlendirme karar izleme hibe ödeme süreçleri PRODİS üzerinden yürütülmektedir. Süreçlerin her aşamasında firmalara bilgi iletilmektedir. Firmalar projenin durumunu PRODİS ten takip edebilmektedirler. 53
Değerlendirme Süreci AGY100 Proje Önerisi Hakem Raporları AGY200 Red Kabul Sözleşme Teknoloji Grubu Komitesi Toplantısı
Proje Öneri Bilgileri Destek Programları na yapılan proje baģvuru içeriği : Bölüm A Proje ve KuruluĢ Bilgileri Bölüm B Projenin Endüstriyel Ar-Ge Ġçeriği, Teknoloji Düzeyi ve Yenilikçi Yönü Bölüm C Proje Planı ve KuruluĢun Altyapısı Bölüm D Projenin Ekonomik Yarara ve Ulusal Kazanıma DönüĢebilirliği Bölüm E Proje Bütçesi
AGY100 Proje Öneri Bilgileri ve Proje üçgeni Proje Planı ve KuruluĢun Altyapısı Proje Bütçesi Kapsam Endüstriyel Ar-Ge Ġçeriği Teknoloji Düzeyi ve Yenilikçi Yönü BaĢarılı proje, Kapsamını, belirlenen niteliklerde zamanında ve hesaplanan maliyet sınırları içinde tamamlayabilen projedir.
Proje İş-Zaman Çubuk Grafiği
Proje Başvurusunda Nelere Dikkat Edilmeli -1 Projenin endüstriyel Ar-Ge içeriği ve yenilikçi yönü vurgulanmalı Projenin teknoloji düzeyi bilimsel/teknik literatür ve standartlar referans verilerek açıklanmalı Projenin hedef ve çıktıları net ve ölçülebilir biçimde başarı kriterleri tanımlanmalıdır. Projede kullanılacak yöntem ve teknikler açıklanmalı.
Proje Başvurusunda Nelere Dikkat Edilmeli - 2 Proje süresi ve bütçesi gerçekçi tahmin edilmeli. Proje iş paketlerine bölünmeli, iş paketleri arasındaki ilişkileri iyi kurgulanmalı. Projeyi gerçekleştirmek için gerekli işbirlikleri ve hizmet alımları tanımlanmalı. Proje ekibi projeyi gerçekleştirebilir nitelikte oluşturulmalı. Değerlendirme sürecinde hakemlere proje faaliyetlerine ilişkin proje personelinin ve var ise teknik danışmanların sunum yapmaları.
Desteklenmeyen Projeler Ar-ge ve yenilikçi yönü zayıf, fonksiyonel değişiklik içermeyen rutin mühendislik uygulamaları, sadece şekil ve estetiğe yönelik değişikliklerden ibaret projeler Güncel teknolojinin gerisinde kalmış çalışmaları içeren projeler, Altyapının iyileştirilmesine, üretim altyapısına yönelik yatırım ağırlıklı projeler Firmanın özgün katkısının sınırlı olduğu ya da hiç olmadığı projeler Proje ekibi nitelik veya nicelik olarak projeyi gerçekleştirecek yeterlilikte değil. Proje çıktısı ekonomik yarara dönüşebilir nitelikte değildir.
3 Boyutlu Değerlendirme Proje önerilerini, her boyuta eģit ağırlık vererek 3 boyutta değerlendirmek için geliģtirilen Tanımlara Bağlanmış Değerlendirme Ölçeği (Phrase-Anchored Rating Scale) (Likert Ölçeği 1, 2, 3,... yerine) Her 3 boyut için ayrı ayrı ÇOK ĠYĠ ĠYĠ ĠYĠ DEĞĠL / YETERSĠZ yönleri tanımlayan ifadeler / kavramlar / hükümler
3 Boyutlu Değerlendirme 1. Projenin endüstriyel Ar-Ge içeriği, teknoloji düzeyi ve yenilikçi yönü 2. Proje planı ve kuruluşun altyapısının uygunluğu 3. Proje çıktılarının ekonomik ve ulusal kazanıma dönüşebilirliği
Hakem Havuzu 106 ÜNİVERSİTEDEN 3.500 ARAŞTIRMACIDAN OLUŞAN, SÜREKLİ BÜYÜYEN HAKEM HAVUZU
Hakem/İzleyicilerin Üniversitelere Dağılımı 2004-2010 döneminde, bir önceki döneme göre; 42 den 106 üniversiteye 64
İzleme ve Destekleme Süreci Ar-Ge Yardımı İstek Formu AGY300 Ar-Ge Faaliyeti Dönem Raporu Mali Rapor YMM Onayı AGY500 İzleyici Değerlendirmesi TEYDEB Teknik ve Mali Uzman ön değerlendirmesi
Ödeme Süreci İzleyici Raporu AGY400 TEYDEB Uzman Değerlendirmesi Destek oranının ve miktarının tespiti Firmaya ödemenin yapılması
Desteklenen Gider Kalemleri Personel giderleri Alet, teçhizat, prototip, kalıp, yazılım ve yayın alımları Malzeme ve sarf giderleri Proje personeli ve varsa danışmanların seyahat giderleri Yurtiçi ve yurtdışı danışmanlık hizmeti ve diğer hizmet alımları Üniversiteler, kamu ve özel sektör Ar-Ge kuruluşlarına yaptırılan Ar-Ge hizmet giderleri
TEYDEB Destek Programları Değerlendirme ve İzleme Süreleri YIL AGY100 Ortalama Değerlendirme Süresi (gün) AGY300 Ortalama Değerlendirme Süresi (gün) 2001 145 130 2002 130 122 2003 136 149 2004 143 175 2005 159 182 2006 182 172 2007 131 160 2008 146 172 2009 111 125 2010 82 95
Teknoloji ve Yenilik Destek Programlarına İlişkin İstatistiki Bilgiler
Önerilen Proje Sayısı, Firma Dağılımı 2006-2010 proje başvuru sayısı, 1995-2000 göre yaklaşık 6 katına, 2001-2005 göre yaklaşık 4 katına çıktı. 70
Desteklenen Proje Sayısı, Firma Dağılımı 2006-2010 desteklenen proje sayısı; 1995-2000 göre yaklaşık 6 katına, 2001-2005 göre yaklaşık 3 katına çıktı. 71
Desteklenen Projelerin Teknoloji Alanlarına Göre Dağılımı (1995-2010)* *Dağılım, hibe destek verilen proje sayısına göre belirlenmiştir. Destek verilen proje sayısına göre ilk üç sektör; Makine ve İmalat %26 Bilişim %17 Elektrik-Elektronik %13 72
Önerilen Projelerin Şehirlere Göre Dağılımı Yıl Sonu İtibarıyla Destek Programlarına Proje başvurusu bulunmayan iller Yıl Sonu İtibarıyla Destek Programlarına Proje başvurusu yapan iller Bir önceki döneme göre, Destek Programlarına Proje başvurusu yapan yeni iller 73
TÜBİTAK TEYDEB Destek Miktarı 1,7 milyar TL 0,34 milyar TL 2004-2010 dönemi 1996-2003 dönemine kıyasla 5 kat arttı. 74
Hibe Destek Tutarının Teknoloji Alanlarına Göre Dağılımı (1995-2010)* *Dağılım, desteklenen projeler kapsamında sağlanan hibe destek tutarına göre belirlenmiştir. Destek tutarına göre ilk üç sektör; Otomotiv %28 Savunma %16 Bilişim %15 75
Sonuç Hazır teknolojiyi taklit etme veya alıp kullanma döngüsü uzun vadede hem sanayiciye hem ülkeye pahalıya gelir. Teknolojiyi üretmeniz ilk başta zor ve pahalıdır, ama daha yüksek maliyetli bir gelecek getiren kısır döngüden kurtarır. Günümüzde işletmelerin başarıları tesadüfi olmaktan çıkmış olup, başarılar planlanarak gerçekleşmektedir.
Sonuç Firmalarımızın kendi ürünlerini tasarlamaları ve üretim teknolojilerine hakim olabilmeleri için Ar-Ge yapmaları zorunludur. Firmaların Ar-Ge faaliyetlerine ilişkin teşvik ve hibe desteklerden azami yararlanma konusunda, gerektiğinde üniversitelerden veya deneyimli yetkin kişi ve kuruluşlardan danışmanlık hizmeti almaları önerilmektedir.
TEYDEB Teknoloji Gruplarınca Desteklenen Sektörel Proje Konu Örnekleri
Makine İmalat Teknolojileri Alanında Desteklenen Proje Konu Örnekleri Otomobil, ticari araç, otobüs vb her türlü aracın tasarımı Buzdolabı, çamaşır makinesi, fırın, bulaşık makinesi vb her türlü beyaz eşya grubu ürünlerin tasarımı Savunma sanayi ne yönelik tasarım faaliyetleri (Zırhlı araç, silah, tank, insansız araç vb) Uçak, helikopter, insansız hava aracı tasarımları
Malzeme, Metalurji ve Kimya Teknolojileri Alanında Desteklenen Proje Konu Örnekleri Nanoteknoloji yöntemleri ile malzeme geliştirilmesi Savunma sanayine yönelik kompozit zırh üretilmesi Karbon elyaf üretimi ve karbon elyaf içeren kompozitlerin geliştirilmesi Yüksek dayanımlı düşük alaşımlı çelik geliştirilmesi Biyo uyumlu implant alaşımların geliştirilmesi
Elektrik Elektronik Teknolojileri Alanında Desteklenen Proje Konu Örnekleri Enerji sistemleri, üretim verimliliği Yenilenebilir kaynaklardan elektrik enerjisi üretimi Tüketici elektroniği Haberleşme sistemleri Telefon santralleri Özel uygulamalara yönelik modem Veri iletişimi ve çoklu ortam uygulamaları İletişim ağlarında yeni servisler Kablosuz ağ sistemleri ve ağ trafiği kontrolü
Bilişim Teknolojileri Alanında Desteklenen Proje Konu Örnekleri E-imza ve veri şifreleme uygulamaları Finans ve yatırım piyasalarına özel yazılımlar Karar Destek ve İş Zekası yazılımları Üretimden veri toplama ve işleme yazılımları Gömülü cihaz yazılımları ve gömülü işletim sistemleri Hareket algılama ve görüntü işleme yazılımları
Biyoteknoloji, Tarım, Çevre ve Gıda Sektörlerinde Desteklenen Proje Konu Örnekleri Tohum ıslah çalışmaları Klasik ıslah çalışmalarına alternatif yöntemlerin araştırılması Tarım zararlıları ile kimyasal ve biyoteknolojik mücadele Hayvanlarda ıslah çalışmaları, biyoteknolojik yöntemlerin kullanılması Veteriner aşı ve ilaçların geliştirilmesi Gıda ve tarım sanayi atıklarının değerlendirilmesi
Araştırma-Teknoloji Geliştirme, Yenilikçilik ile zirveye... Ar-Ge yapmayan sanayici... Ar-Ge yapan sanayici
www.teydeb.tubitak.gov.tr teydeb@tubitak.gov.tr Teşekkürler...