LETONYA ÜLKE RAPORU Ekim 2013 B.Ö.

LETONYA ÜLKE RAPORU Ekim 2013 B.Ö.

I. GENEL BİLGİLER Resmi Adı : Letonya Cumhuriyeti Yönetim Şekli Coğrafi Konumu : Parlamenter Cumhuriyet : Avrupa nın kuzeydoğu kesiminde bir ülke olan Letonya, Baltık Denizi ve Riga Körfezi kıyılarında yer alır. Kuzeyde Estonya, doğuda Rusya, güneyde Litvanya ile çevrilidir. Yüzölçümü : 64.589 km 2 Nüfus : 2.025.473 kişi Nüfus Yoğunluğu : 31 kişi/km 2 Başkent Önemli Şehirleri Zaman Ayarı İklimi Konuşulan Diller Etnik Yapı Din Üyelikler : Riga : Daugavpils, Jekabpils, Liepaja, Jelgava : GMT den 2 saat ileridir. Türkiye ile aynı saat dilimindedir : Ülkede kara iklimi etkilidir. Yazlar ılık, kışlar sert geçer. Riga da kış sıcaklık ortalaması -2 ila -3 derece, yaz sıcaklık ortalaması 22 derece dir. : Letonca, Rusça : Letonya nın nüfusunun % 62,1 i Leton kökenli olup, ülkedeki en büyük ikinci etnik toplum Ruslardır (%26,09). Ülkede Azeri, Tatar, Ermeni ve Türki Cumhuriyet kökenliler de yaşamaktadır. : Hıristiyanlık (Katolik, Lüteryan, Ortodoks) : Avrupa Birliği (AB), Avrupa Konseyi, Avrupa 1 AB VE ULUSLARARASI İŞBİRLİĞİ ŞUBESİ Sayfa 1

Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT), Birleşmiş Milletler (BM), Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ), Kuzey Atlantik Anlaşması Örgütü (NATO), Uluslararası Para Fonu (IMF) II. DEMOGRAFİK GÖSTERGELER Nüfus 2.025.473 kişi 2012 verisi Türk Kökenli Nüfus* 65 kişi 15-64 Yaşın Nüfusa Oranı 66,90 2012 verisi Internet Kullanıcıları (%) 71,68 2011 verisi OECD Gelir Grubu Üst Orta Gelir 2011 verisi Beklenen Yaşam Süresi 73,58 yıl 2011 verisi CO2 Emisyonu (kişibaşı metrik ton) 2,95 2009 verisi İşgücü 1.068.632 kişi 2011 verisi İşsizliğin toplam işgücüne oranı, % 15,40 2011 verisi Kaynak: Dünya Bankası, Ekim 2013 Letonya da 65 vatandaşımız bulunmaktadır. Yerleşik vatandaşlarımızın çoğu ya Türk firmalarında çalışmakta ya da lokantacılık ve ticaretle uğraşmaktadır. Bunlar ikamet ve çalışma izinlerinde sorunla karşılaşmamaktadır. Letonya ya seyahat etmek isteyen vatandaşlarımızın Schengen vizesi almaları gerekmektedir. Kaynak: T.C.Dışişleri Bakanlığı III. EKONOMİK GÖSTERGELER Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (Milyar ABD $) Gayri Safi Yurtiçi Hasıla Dünya Sıralaması Kişi Başı GSYİH (ABD $) 2008 2009 2010 2011 2012 33,7 25,9 24,1 28,4 28,3 82 88 91 89 84 14.858 11.476 10.743 13.807 13.984 2 AB VE ULUSLARARASI İŞBİRLİĞİ ŞUBESİ Sayfa 2

Kişi Başı GSYİH Dünya Sıralaması GSYİH Büyüme Hızı (%) Enflasyon (tüketici fiyatlarıyla, %) Para Birimi= Letonya Latı (LVL) 58 58 61 52 42-4,2-18,0-1,6 5,4 5,6 15,40 3,5-1,1 4,4 2,3 1 TL = 0,26 LVL 1 Euro = 0,70 LVL 1 ABD$ = 0,52 LVL (01.11.2013 itibariyle) Kaynak: Dünya Bankası, Ekim 2013 *Letonya nın 1 Ocak 2014 tarihinde Euro ya geçmesi beklenmektedir. IV. BİR BAKIŞTA LETONYA Sektörlerin Gayri Safi Yurtiçi Hasılaya Katma Değer Oranı (%) Tarım : 4,1 Sanayi : 21,8 Hizmetler : 74,1 Kaynak: Dünya Bankası, Ekim 2013 V. DIŞ TİCARETİ LETONYA NIN DIŞ TİCARETİ (Mal ve Hizmetler) (Milyar ABD Doları) Ticaret Yıllar İhracatı İthalatı Hacmi Ticaret Dengesi 2008 14,4 19,0 33,4-4,6 2009 11,4 11,7 23,1-0,3 2010 12,9 13,2 26,1-0,3 2011 16,7 18,1 34,8-1,4 2012 17,3 18,3 35,6-1,0 Kaynak: Dünya Bankası, Ekim 2013 3 AB VE ULUSLARARASI İŞBİRLİĞİ ŞUBESİ Sayfa 3

Başlıca İhracat Yaptığı Ülkeler (2012) Başlıca İthalat Yaptığı Ülkeler (2012) Başlıca İhraç Ürünleri (2011) - Rusya (%18,3) - Litvanya (%15) - Estonya (%12) - Almanya (%7,2) - Polonya (%5,6) - İsveç (%4,8) - Litvanya (%18,9) - Almanya (%11,5) - Rusya (%9,3) - Polonya (%8,1) - Estonya (%7,5) - İtalya (%4,6) - Finlandiya (%4,4) - Gıda ürünleri - Ağaç ve ağaç ürünleri - Metaller - Makine ve ekipmanlar - Tekstil ürünleri 4 AB VE ULUSLARARASI İŞBİRLİĞİ ŞUBESİ Sayfa 4

Başlıca İthal Ürünleri (2011) - Makine ve ekipmanları - Tüketim ürünleri - Kimyasallar - Yakıtlar - Taşıtlar Kaynak: CIA Factbook VI. TÜRKİYE İLE TİCARİ İLİŞKİLERİ Yıllar TÜRKİYE LETONYA TİCARİ İLİŞKİLERİ (Milyar ABD Doları) Türkiye nin İhracatı Türkiye nin İthalatı Ticaret Hacmi Ticaret Dengesi 2000 16,1 11,9 28 4,2 2005 81,4 2,6 84 78,8 2006 77,4 8,5 85,9 68,9 2007 105,4 36,3 141,7 69,1 2008 104,3 24,6 128,9 79,7 2009 64,9 50,5 115,4 14,4 2010 65,9 71,4 137,3-5,5 2011 115,9 129,8 245,7-13,9 2012 127,4 160,3 287,7-32,9 2012 (İlk 9 ay) 93,4 146,2 239,6-52,8 5 AB VE ULUSLARARASI İŞBİRLİĞİ ŞUBESİ Sayfa 5

2013 100 127 227-27 (İlk 9 ay) Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) Ticaret dengesi Türkiye açısından değerlendirilmektedir 6 AB VE ULUSLARARASI İŞBİRLİĞİ ŞUBESİ Sayfa 6

180,0 LETONYA-TÜRKİYE DIŞ TİCARETİNİN SEYRİ (Milyon ABD $) 160,0 160,3 140,0 129,8 127,4 120,0 105,4 104,3 115,9 100,0 80,0 81,4 77,4 64,9 71,4 60,0 50,5 65,9 40,0 36,3 20,0 16,1 11,9 2,6 8,5 24,6 0,0 2000 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 İhracat İthalat Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu Fasıl 84 Fasıl adı TÜRKİYE NİN LETONYA YA İHRACATI (2012 yılı, ABD Dolar) Kazanlar, makinalar, mekanik cihazlar ve aletler, nükleer reaktörler; bunların aksam ve parçaları İhracat Dolar 12.790.235 7 AB VE ULUSLARARASI İŞBİRLİĞİ ŞUBESİ Sayfa 7

87 Motorlu kara taşıtları, traktörler, bisikletler, motosikletler ve diğer kara taşıtları; bunların aksam, 12.228.838 parça, aksesuarı 85 Elektrikli makina ve cihazlar, ses kaydetme-verme, televizyon görüntü-ses kaydetme-verme 10.483.378 cihazları;aksam-parça-aksesuarı 54 Sentetik ve suni filamentler, şeritler ve benzeri sentetik ve suni dokumaya elverişli maddeler 9.223.252 61 Örme giyim eşyası ve aksesuarı 9.072.962 28 Anorganik kimyasallar; kıymetli metal, radyoaktif element, metal ve izotopların organik-anorganik 8.041.705 bileşikleri 71 İnciler, kıymetli veya yarı kıymetli taşlar, kıymetli metaller; taklit mücevherci eşyası; metal paralar 6.931.581 8 Yenilen meyvalar ve yenilen sert kabuklu meyvalar; turunçgillerin ve kavunların ve karpuzların kabukları 5.967.019 62 Örülmemiş giyim eşyası ve aksesuarı 5.262.817 73 Demir veya çelikten eşya 5.182.558 27 Mineral yakıtlar, mineral yağlar ve bunların damıtılmasından elde edilen ürünler; bitümenli 4.107.610 maddeler; mineral mumlar 83 Adi metallerden çeşitli eşya (kilit, kasa, mobilya tertibatı, vb.) 3.851.497 39 Plastikler ve mamulleri 3.087.741 64 Ayakkabılar, getrler, tozluklar ve benzeri eşya; bunların aksamı 3.067.732 63 Dokunabilir maddelerden hazır eşya; takımlar; kullanılmış giyim ve dokunmuş diğer eşya; 2.651.473 paçavralar 76 Alüminyum ve alüminyumdan eşya 2.376.422 57 Halılar ve diğer dokumaya elverişli maddelerden yer kaplamaları 2.244.912 58 Özel dokunmuş mensucat; tufte edilmiş dokunabilir mensucat;dantela;duvar halıları; şeritçi ve kaytancı 2.181.256 eşyası; işlemeler 25 Tuz; kükürt; topraklar ve taşlar; alçılar, kireçler ve çimento 1.906.645 55 Sentetik ve suni devamsız lifler 1.709.193 94 Mobilyalar, yatak takımları; aydınlatma cihazları; reklam lambaları, ışıklı tabelalar vb; prefabrik yapılar 1.525.896 40 Kauçuk ve kauçuktan eşya 1.438.447 52 Pamuk 1.373.822 72 Demir ve çelik 1.040.992 Kaynak: TÜİK Fasıl Fasıl adı TÜRKİYE NİN LETONYA DAN İTHALATI (2012 yılı, ABD Dolar) İthalat Dolar 8 AB VE ULUSLARARASI İŞBİRLİĞİ ŞUBESİ Sayfa 8

72 Demir ve çelik 113.711.315 44 Ağaç ve ahşap eşya; odun kömürü 15.950.373 27 Mineral yakıtlar, mineral yağlar ve bunların damıtılmasından elde edilen ürünler; bitümenli 15.314.066 maddeler; mineral mumlar 1 Canlı hayvanlar 4.934.070 70 Cam ve cam eşya 2.469.766 94 Mobilyalar, yatak takımları; aydınlatma cihazları; reklam lambaları, ışıklı tabelalar vb; prefabrik 1.114.023 yapılar 12 Yağlı tohum ve meyvalar; muhtelif tane, tohum ve meyvalar;sanayiide ve tıpta kullanılan bitkiler; 1.026.877 saman ve kaba yem 89 Gemiler ve suda yüzen taşıt ve araçlar 978.440 73 Demir veya çelikten eşya 802.423 87 Motorlu kara taşıtları, traktörler, bisikletler, motosikletler ve diğer kara taşıtları; bunların aksam, 784.920 parça, aksesuarı 85 Elektrikli makina ve cihazlar, ses kaydetme-verme, televizyon görüntü-ses kaydetme-verme 638.865 cihazları;aksam-parça-aksesuarı 54 Sentetik ve suni filamentler, şeritler ve benzeri sentetik ve suni dokumaya elverişli maddeler 585.172 84 Kazanlar, makinalar, mekanik cihazlar ve aletler, nükleer reaktörler; bunların aksam ve parçaları 482.806 29 Organik kimyasal ürünler 360.818 39 Plastikler ve mamulleri 324.457 4 Süt ürünleri; yumurtalar; tabii bal; diğer yenilebilir hayvansal menşeli ürünler 286.774 22 Meşrubat, alkollü içkiler ve sirke 171.128 48 Kağıt ve karton; kağıt hamurundan, kağıttan veya kartondan eşya 72.595 40 Kauçuk ve kauçuktan eşya 64.420 90 Optik, fotoğraf, sinema, ölçü, kontrol, ayar, tıbbi, cerrahi alet ve cihazlar; bunların aksam, parça ve 63.995 aksesuarı 33 Uçucu yağlar ve rezinoitler; parfümeri, kozmetik veya tuvalet müstahzarları 63.938 62 Örülmemiş giyim eşyası ve aksesuarı 34.985 61 Örme giyim eşyası ve aksesuarı 27.759 96 Çeşitli mamul eşya (hijyenik havlu, bebek bezi, kalem, çakmak, fermuar, fırça vb.) 8.716 Kaynak: TÜİK TÜRKİYE NİN LETONYA YA İHRACATI (2013 Ocak-Temmuz, ABD Dolar) 9 AB VE ULUSLARARASI İŞBİRLİĞİ ŞUBESİ Sayfa 9

Fasıl Fasıl adı İhracat Dolar 84 Kazanlar, makinalar, mekanik cihazlar ve aletler, nükleer reaktörler; bunların aksam ve parçaları 9.455.166 87 Motorlu kara taşıtları, traktörler, bisikletler, motosikletler ve diğer kara taşıtları; bunların aksam, parça, 9.289.531 aksesuarı 71 İnciler, kıymetli veya yarı kıymetli taşlar, kıymetli metaller; taklit mücevherci eşyası; metal paralar 6.409.170 54 Sentetik ve suni filamentler, şeritler ve benzeri sentetik ve suni dokumaya elverişli maddeler 5.328.360 61 Örme giyim eşyası ve aksesuarı 5.229.321 85 Elektrikli makina ve cihazlar, ses kaydetme-verme, televizyon görüntü-ses kaydetme-verme 4.166.625 cihazları;aksam-parça-aksesuarı 73 Demir veya çelikten eşya 3.651.042 8 Yenilen meyvalar ve yenilen sert kabuklu meyvalar; turunçgillerin ve kavunların ve karpuzların kabukları 3.540.620 62 Örülmemiş giyim eşyası ve aksesuarı 3.114.710 83 Adi metallerden çeşitli eşya (kilit, kasa, mobilya tertibatı, vb.) 1.969.157 72 Demir ve çelik 1.908.562 76 Alüminyum ve alüminyumdan eşya 1.647.326 27 Mineral yakıtlar, mineral yağlar ve bunların damıtılmasından elde edilen ürünler; bitümenli 1.539.572 maddeler; mineral mumlar 39 Plastikler ve mamulleri 1.382.565 25 Tuz; kükürt; topraklar ve taşlar; alçılar, kireçler ve çimento 1.318.578 28 Anorganik kimyasallar; kıymetli metal, radyoaktif element, metal ve izotopların organik-anorganik 1.181.007 bileşikleri 58 Özel dokunmuş mensucat; tufte edilmiş dokunabilir mensucat;dantela;duvar halıları; şeritçi ve kaytancı eşyası; işlemeler 1.066.620 63 Dokunabilir maddelerden hazır eşya; takımlar; kullanılmış giyim ve dokunmuş diğer eşya; paçavralar 916.528 60 Örme eşya 901.031 52 Pamuk 827.931 20 Sebzeler, meyvalar, sert kabuklu meyvalar ve bitkilerin diğer kısımlarından elde edilen müstahzarlar 724.713 55 Sentetik ve suni devamsız lifler 715.695 94 Mobilyalar, yatak takımları; aydınlatma cihazları; reklam lambaları, ışıklı tabelalar vb; prefabrik yapılar 711.018 40 Kauçuk ve kauçuktan eşya 642.446 Kaynak: TÜİK 10 AB VE ULUSLARARASI İŞBİRLİĞİ ŞUBESİ Sayfa 10

TÜRKİYE NİN LETONYA DAN İTHALATI (2013 Ocak-Temmuz, ABD Dolar) Fasıl Fasıl adı İthalat Dolar 72 Demir ve çelik 69.890.541 44 Ağaç ve ahşap eşya; odun kömürü 11.866.081 1 Canlı hayvanlar 3.673.742 27 Mineral yakıtlar, mineral yağlar ve bunların damıtılmasından elde edilen ürünler; bitümenli maddeler; 3.032.426 mineral mumlar 89 Gemiler ve suda yüzen taşıt ve araçlar 1.023.750 54 Sentetik ve suni filamentler, şeritler ve benzeri sentetik ve suni dokumaya elverişli maddeler 719.428 87 Motorlu kara taşıtları, traktörler, bisikletler, motosikletler ve diğer kara taşıtları; bunların aksam, parça, aksesuarı 632.573 70 Cam ve cam eşya 597.832 85 Elektrikli makina ve cihazlar, ses kaydetme-verme, televizyon görüntü-ses kaydetme-verme cihazları;aksamparça-aksesuarı 501.831 94 Mobilyalar, yatak takımları; aydınlatma cihazları; reklam lambaları, ışıklı tabelalar vb; prefabrik yapılar 499.391 12 Yağlı tohum ve meyvalar; muhtelif tane, tohum ve meyvalar;sanayiide ve tıpta kullanılan bitkiler; saman ve 252.793 kaba yem 29 Organik kimyasal ürünler 217.123 22 Meşrubat, alkollü içkiler ve sirke 199.374 39 Plastikler ve mamulleri 189.237 84 Kazanlar, makinalar, mekanik cihazlar ve aletler, nükleer reaktörler; bunların aksam ve parçaları 117.097 40 Kauçuk ve kauçuktan eşya 77.481 73 Demir veya çelikten eşya 67.361 30 Eczacılık ürünleri 49.912 90 Optik, fotoğraf, sinema, ölçü, kontrol, ayar, tıbbi, cerrahi alet ve cihazlar; bunların aksam, parça ve aksesuarı 33.000 41 Ham postlar, deriler (kürkler hariç) ve köseleler 22.608 61 Örme giyim eşyası ve aksesuarı 21.893 33 Uçucu yağlar ve rezinoitler; parfümeri, kozmetik veya tuvalet müstahzarları 21.323 59 Emdirilmiş, sıvanmış, kaplanmış veya lamine edilmiş dokunabilir mensucat; dokunabilir maddelerden teknik 16.737 eşya 62 Örülmemiş giyim eşyası ve aksesuarı 16.246 66 Şemsiyeler, güneş şemsiyeleri, bastonlar, iskemle bastonlar, kamçılar, kırbaçlar ve bunların aksamı 15.876 Kaynak: TÜİK 11 AB VE ULUSLARARASI İŞBİRLİĞİ ŞUBESİ Sayfa 11

VII. YATIRIM İLİŞKİLERİ 2002-2012 Ocak dönemi içerisinde Letonya dan ülkemize gelen doğrudan yatırım tutarı 62 milyon dolardır. Aynı dönem içerisinde ülkemizin Letonya daki yatırımları 13 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. Letonya da kayıtlı 51 Türk firması bulunmaktadır. Türk yatırımları, turizm, lokantacılık ve eğitim alanlarında yoğunlaşmıştır. Türkiye de kayıtlı 17 Leton firması bulunmaktadır. Ülkemizdeki Leton yatırımları turizm, otelcilik ve lokantacılık sektörlerindedir. Kaynak: T.C. Ekonomi Bakanlığı VIII. TÜRKİYE-LETONYA İLİŞKİLERİNDEKİ SON GELİŞMELER Cumhurbaşkanı Abdullah Gül, 1-2 Nisan 2013 tarihlerinde Cumhurbaşkanı Andris Berzins in davetlisi olarak Letonya ya resmî bir ziyaret gerçekleştirmiştir. Bu ziyaret, 11 yıl aradan sonra Türkiye den Letonya ya Devlet Başkanı düzeyinde gerçekleştirilen ilk resmi ziyaret olmuştur. Cumhurbaşkanı Gül, heyetler arası görüşmelerin ardından Letonya Cumhurbaşkanı Andris Berzins ile ortak basın toplantısı gerçekleştirmiştir. Yaptığı açıklamada, Türkiye ve Letonya'nın çok eski iki dost ülke olduğunu, iki ülke arasındaki diplomatik ilişkilerin 1925 yılında kurulduğunu belirterek Türkiye nin AB üyeliğine verdiği destekten dolayı Letonya ya teşekkür etmiştir. Söz konusu ziyaret kapsamında, firmaları bir araya getiren İş Forumu toplantıları düzenlenmiş ayrıca, iki ülke arasında ulaştırma ve lojistik sektöründe iş birliğine dair niyet mektubu imzalanmıştır. 12 AB VE ULUSLARARASI İŞBİRLİĞİ ŞUBESİ Sayfa 12

İKİ ÜLKE ARASINDAKİ ÖNEMLİ ANLAŞMALAR Anlaşma Adı İmza Tarihi Yürürlülük Tarihi Dostluk İşbirliği Anlaşması 12.07.1994 01.10.1996 Kara Ulaştırması Anlaşması 15.05.1995 05.06.1996 Hava Ulaştırma Anlaşması 15.09.1995 12.12.2000 Turizm İşbirliği Anlaşması 09.10.1995 16.04.2004 Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunması Anlaşması 18.02.1997 03.03.1999 Askeri Alanda Eğitim, Teknik ve Bilimsel İşbirliği Anlaşması 18.02.1997 10.07.1997 Güvenlik İşbirliği Anlaşması 04.06.1997 08.10.1997 İş Konseyi Protokolü 04.06.1997 04.06.1997 Denizcilik Anlaşması 04.06.1997 20.01.2004 Dışişleri Bakanlıkları Arasında İşbirliği Protokolü 04.06.1997 04.06.1997 Serbest Ticaret Anlaşması 16.06.1998 01.07.2000 Çifte Vergilendirmenin Önlenmesi Anlaşması 03.06.1999 23.12.2003 Askeri Eğitim İşbirliği Anlaşması 30.09.1999 28.07.2000 Savunma Sanayisi İşbirliği 13.07.2000 27.06.2001 Gümrük İdarelerinin Karşılıklı İşbirliği Anlaşması 05.05.2003 15.07.2004 Diplomatik, Hususi ve Hizmet Pasaportu Hamillerine Vize Muafiyeti Tanınması ve Umuma Mahsus Pasaport Hamillerine Vize Kolaylıkları Sağlanmasına Dair Anlaşma 26.06.2006 13.12.2006 13 AB VE ULUSLARARASI İŞBİRLİĞİ ŞUBESİ Sayfa 13

VIII. TEMSİLCİLİK ADRESLERİ T.C. Riga Büyükelçiliği A.Pumpura iela 2, Riga, LV-1010 Latvia Tel: + 371 6 782 16 00 Faks: + 371 6 732 03 34 E-Posta: embassy.riga@mfa.gov.tr Web: http://riga.be.mfa.gov.tr/ Letonya Cumhuriyeti Büyükelçiliği Reşit Galip Caddesi No : 95 G.O.P. Çankaya Telefon: 405 61 38 / Faks: 405 61 37 e-posta: embassy.turkey@mfa.gov.lv IX. FAYDALI BAĞLANTILAR Letonya Yatırım ve Kalkınma Ajansı (LIAA) 2 Perses Street, Riga,Latvia LV-1442 Tel: +371 67039400 / Faks: +371 67039401 e-posta: liaa@liaa.gov.lv Web: http://www.liaa.gov.lv Litvanya İstatistik Ofisi Web: http://www.csb.gov.lv/en 14 AB VE ULUSLARARASI İŞBİRLİĞİ ŞUBESİ Sayfa 14