DİJİTAL BASKI DİJİTAL BASKI Bilgisayarda yapılan çalışmaları (Resim, Grafik) başka bir işlem gerektirmeksizin bilgisayardan direkt basılan işlere dijital baskı denir. DİJİTAL BASKININ DİĞER BASKI TEKNİKLERİNDEN FARKI Dijital baskının diğer baskı tekniklerinden farkı ilk olarak bilgisayarda hazırlanan bir işi kalıp çekimsiz, montajsız, banyosuz doğrudan almasıdır. Bu hem zaman hem de ekonomik olarak kazanç sağlar. DİJİTAL BASKININ AVANTAJLARI VE DEZAVANTAJLARI Avantajları Hız: Ofset ve serigrafi gibi baskı teknolojilerinin ön hazırlıktan baskı aşamasına gelene kadar geçen süre tam anlamıyla bir zaman kaybıdır. Dijital baskı bu dezavantajı tamamen ortadan kaldırır ve en kısa sürede baskılarınızı kullanmaya başlayabilirsiniz. Kalite: Dijital baskı makinaları diğer baskı teknolojilerine kıyasla daha foto-gerçekçi görseller elde etmenizi sağlar. Boyut: Küçük etiketlerden büyük boy branda afişlere ve bina giydirmelerine kadar geniş yelpazede ölçü seçenekleri sunar. Diğer baskı tekniklerinin basamadığı genişliklerde ve uzunluklarda baskı yapabilir. 5 m lik bir alana baskı yapabiliriz. Bilgisayardan makineye direkt baskı yapabilmesidir. Kişiye özel ve farklı uygulamalara imkan vermesidir. Uzun yıllar Kötü hava koşullarında bozulmadan kalabilmektedir. Dezavantajları Baskı hızı düşüktür. Bir ofset baskı makinesinde dakikada 100 adet iş basarken dijital baskıda 2 m lik iş basılır. Baskı anında makineden doğacak veya dış etkenlerden doğacak objedeki kirlenme neticesinde baskı çöpe gider büyük metrajlı işlerde maliyet unsuru oluşur. Adetli kağıt baskılarında maliyet yükselir. MÜREKKEP SİSTEMİ Mürekkep çeşitleri 4 tanedir. 1. Su bazlı mürekkep: Az maliyetli olduğundan iç mekanda ve fuarlarda kullanılır. 2. Su bazlı kumaş mürekkebi: Düşük maliyete her türlü kumaş basılır. 3. Solvent bazlı mürekkep: Maliyeti yüksek uzun ömürlü dış cephe baskı işlerinde kullanılır. Kullanım ömrü 2-3 yıldır. 4. UV Mürekkep: Çok pahalı fakat çok daha uzun ömürlü en az 5 yıl güneş ışınlarından etkilenmeden solmadan kalabilme özelliği UV mürekkep solvent mürekkep gibi baskı malzemesine nüfuz etmeyip yüzeyde kaldığından çok daha çeşitli baskı malzemesine baskı yapılmasına olanak sağlar. UV mürekkeple yapılan baskılar, solvent ile yapılan baskıların aksine suya tamamen ve ışığa büyük oranda daha dayanıklıdır. Solvent mürekkepler UV mürekkeplerle karşılaştırıldığında daha ucuz olup, özellikle esnek malzemede daha iyi yapışma özelliği gösterir ve uzun dayanıklılığa sahiptir. Eğer operasyonda yapılan isin çoğu vinil gibi esnek malzemeye yapılacaksa uygulama için solvent mürekkep kullanan printerlar tercih edilmelidir.
BASKI ALTI MATERYALLERİ UV bazlı mürekkeple çalışan dijital baskı makineleri, çok amaçlı kullanımda etkin baskı makineleridir. 40 mm kalınlığına kadar sert veya esnek malzemeye baskı yapılabilmektedir. UV boya kullanımı sayesinde PVC, seramik, cam, ahşap, deri, suni deri, girintili yüzeyli malzeme, alüminyum, tahta branda, kağıt, foto blok gibi çok çeşitli malzemede mükemmel baskı elde edilebilir. 1. Branda Vinil Kağıt - Kumaş UV Baskı ile; 2. Foto blok Paslanmaz çelik Girintili sac levha Girintili çıkıntılı yüzey - Tahta Sunta lam PVC Deri Suni deri Cam Seramik gibi materyallere baskı yapabilir. NE ZAMAN DİJİTAL? Eğer uygulamalar; Sık sık içerik olarak güncelleniyorsa, (hukuk ve tıp kitapları, servis ve kullanım kitapçıkları vs.) Kısa tirajlıysa ( siyah beyazda 500 1000 in; renklide 500 750 nin altında) Versiyonlar varsa (çok lisanlı veya bölgesel farklılıklar gösteren dokümanlar) DİJİTALİN MÜŞTERİYE FAYDALARI Zaman, işçilik ve kaynak kullanımı açılarından tasarruf sağlar, Fireyi önler, En son ve güncel bilgi kullanılabilir, Kişiselleştirme, Pazara çıkış süresi kısalır. Son yıllarda hızlı teknolojik gelişmeler matbaacılık sektöründe de kendini göstermiştir. Artık dijital ortamda hazırlanan işler A4, A3 ve 50x70 e varan boyutlarda ofset kalitesi ve süratinde basılabilmektedir. Bunun yanında çeşitli dijital baskı teknolojileriyle özel kağıt, branda, folyo, asetat, glossy gibi çok çeşitli malzemelere büyük reklam amaçlı (indoor/outdoor) afişler basılabilmektedir. Şu anda bu tip makineler beş metre ende ve sonsuz boyda baskı yapabilecek kapasiteye ulaşmıştır. Görüntüleme sistemi (kalıp), mürekkep çeşidi, mürekkep verme sistemi bakımından dijital baskı sistemlerini sınıflandıracak olursak 1. Inkjet (mürekkep püskürtmeli) 2. Lazer yazıcılar 3. Indigo E-Print 4. Elektrostatik 5. Elektrofotograf 6. Termograf (termal baskı) 7. Dijital Ofset Indigo E-Print sistem olarak elektrofotograf sistemine benzemesine rağmen, kullandığı özel elektroink mürekkebi ve mürekkep sistemindeki değişikliğinden dolayı bu gruptan ayrılmaktadır. INKJET TEKNOLOJİSİ Ink-jet yazıcılarda continious-ink-jet ve drop-on-demand olarak iki ayrı sistem kullanılır. Continious-inkjet sisteminde baskı kafasından sürekli mürekkep akmaktadır. Basılacak sayfanın belirli bir yerinde bir nokta basılmayacak ise mürekkep bir yüksek gerilim alanı ile saptırılmakta ve bir toplama kabına yönlendirilmektedir. Basılacak noktalarda ise mürekkep yüksek gerilim alanı aktive
etmeden kağıt yüzeyine ulaşmaktadır. Sürekli mürekkep akışından dolayı işletim maliyeti yüksek ve yavaş baskı yapmaktadır. Drop-on-demand (Inkjet-demand) metodu Bubble-Jet ve Piezo yazıcılar tarafından faydalanmaktadır. Bu metotta basılacak sayfa üzerinde bir baskı noktası aktarılacağı zaman mürekkep akmaktadır. Bubble-Jet metodunda (bir başka adı Termik InkJet) mürekkebin baskı kafasından çıkması şöyle gerçekleşmektedir: Baskı kafasındaki mürekkep, üfleç açılmadan kısa bir süre önce yüksek derecede ısıtılmaktadır. Bunun neticesinde oluşan gaz balonu sıvı mürekkebin üfleçten çıkmasını sağlar. Sonra balon tekrar sönmekte ve oluşan vakumla mürekkebin deposundan yeniden mürekkep çekilmektedir. Bu işlem bir baskı noktası basılacağı zaman her seferinde tekrarlanmaktadır. Piezo metodunda mürekkebin üfleçten çıkışı bir Piezo kristal vasıtasıyla sağlanmaktadır. Bu kristale elektrik verildiğinde genleşmektedir. Bu metot daha yüksek rezülasyon sağladığı gibi dış mekan (outdoor) uygulamaları için pigmentli mürekkep kullanımını mümkün kılıyor. Büro ihtiyaçları ve ön prova amacıyla kullanılabilirler. Profesyonel dijital prova makinelerinde de bu sistem kullanılır. Ayrıca az tirajlı büyük ebatlı (baskı eni 60 cm 5 m) iç ve dış mekan reklam afişleri de basılabilmektedir. Örneğin ColorSpan firmasının ürettiği Displaymaker serisi inkjet yazıcılar 1200 dpi da 137 cm eninde ve 8 renk baskı yapabilmektedir. InkJet teknolojisinde mürekkep çok akışkan olduğundan mürekkep kağıt yüzeyinde çabuk dağılır ve kalite düşer. İstenilen kalite asetat, glossy ve folyo malzemelerde elde edilir. LAZER YAZICILAR Lazer yazıcıların çalışma sistemi şöyledir: Foto iletken malzeme ile kaplı bir tambur (dram) ilk önce elektrostatik yüklenmekte, sonra tamburu tarayan bir lazer baskı yapmayacak alanları deşarj etmektedir. Sonraki işlemde tambur üzerine kuru toner transfer edilmekte ve tambur üzerinde kağıda
aktarılmaktadır. Son olarak toner yüksek ısıda kağıt üzerine sabitleştirilmektedir. Renkli lazer yazıcılarda bu işlem dört defa yapılmaktadır. Inkjetlere göre daha hızlıdır. Baskı ebadı A4 A3+ arasındadır. 1. Hamur, özel kağıtlar, folyolar, etiketler ve zarfa baskı yapabilir. INDIGO E-PRINT TEKNOLOJİSİ Tek cümle ile Hp Indigo ürünleri ofsetin yapabildiği her türlü baskıyı yapar. Eş değer baskı kalitesi ile ve hayal gücünüz doğrultusunda ofsetin yapamadığı değişken data, kişiselleştirme, kısa tiraj, foto aplikasyonları gibi bir çok uygulamayı ofsetin esnek olmadığı alanları da içine alarak ürün çeşitliliğini ve farklılığı destekler. Indigo E-Print de SunSparc iş istasyonu kullanılır. Sun, Unix işletim sistemi ile çalışmaktadır. Basılması istenen iş, üretildiği programdan EPS veya TIFF formatında kaydedilerek QuarkXPress e alınır. Buradan da Sun a PostScript dosya olarak kaydeder. İşin Sun a gelmesiyle, baskıya başlayabiliriz. Sun, burada hem E-Print i kontrol eder, hem de RIP görevi yapar. RIP, PostScript Level 2 yi kullanılır. İşler istenirse Scitex sayfa tanımlama sisteminden de gelebilir. Unix sisteminin özelliği, birçok işi aynı anda ve çok hızlı yapabilmesidir. Sun a gelen iş RlP lenerek lazer Imager e gönderilir. Burada her renk için ayrı ayrı olmak üzere baskıda iş olan noktalar için, PIP Silindire yüksek voltajda (+) yüklü alan oluşturulur. İşin bir rengi PIP üzerinde tamamen oluşunca, bu yükü Developer Silindirine iletir. Developer Silindiri üzerindeki özel kauçuk bu elektrik yükü sayesinde Catch Trays denilen mürekkep ileticilerinden mürekkebi alır ve gelen kağıda aktarır. Böylece bir rengin baskısı tamamlanır. PIP ve Developer silindirinin yüzeyi her gelen görüntünün basımından sonra, diğer baskıya geçmeden temizlenir. Çok renkli baskılarda, örneğin CMYK da kağıt dört defa aynı işlemden geçerek bu dört rengi yüzeyine alır. Developer üzerindeki mürekkep yüzeyi ince ve pasta kıvamındadır.
Indigo E-Print te ElektroInk denilen özel bir mürekkep kullanılır. Indigo ya göre ElektroInk kağıtla temas ettiğinde katı özellikleri gösteriyor. Herhangi bir elektrostatik güç gerektirmeden blanket üzerinden etiket gibi sıyrılarak tamamen kağıt üzerine transfer ediliyor. Kağıda ise 1 mikron kalınlığında bir film olarak yapışıyor ve kağıdın dokusunu kaplıyor. Burada sıvanma, bulaşma, akma, kenarlardan kağıdın dokusunda kılcallanma ve dağılma olmuyor. Sıvı özelliklerinden çok katı özellikler göstermesi ElektroInk in başka bir avantajını da gözler önüne seriyor. Standart baskı makinesinde çok renkli baskıda ardarda basılan mürekkeplerde eklenen ikinci, üçüncü ve dördüncü mürekkepte mürekkebin bir kısmı baskı silindirine geri çekilir ve giderek ek renklerin kağıda aktarılması güçleşir. Bu özelliğe karşı mürekkebin viskozitesi (akma ve yoğunluk), yapışkanlığı (tack), kağıdın emiciliği ve dokusu gibi özelliklerle savaşılmaya çalışılır. ElektroInk ise katı gibi davrandığından daha henüz temas halinde iken kağıda geçer ve bir cisim üzerine geçmek söz konusu olduğundan istendiği kadar renk herhangi bir zorluk olmadan kağıda % 100 aktarılır.
ELEKTROSTATİK TEKNOLOJİ Baskı sistemi lazer yazıcılarla aynıdır. Tek farkı tambur yerine baskı malzemesi üzerine elektrostatik yüklenmektedir. ELEKTROFOTOĞRAF TEKNOLOJİSİ Elektrofotoğraf teknolojisi bilinen fotokopi sisteminin dijitalleşmiş halidir. Sistemde baskı onayı alınmış sayfalar baskı makinesinin RlP ine gönderilir. Burada RlP lenen iş, baskı makinesinin lazer yazıcısına gönderilir. Her renk için ayrı ünitesi vardır. Ön-arka baskı yapabilen makinelerde ise sekiz ünite bulunur. İşin görüntülendiği yer drumdır. Drum üzerinde pre-charge denilen, bir önceki işten kalan (eğer varsa) elektron yüklerini nötralize eder. Daha sonra gelen işin lazer yazıcı kafa tarafından drum üzerine aktarılmasına gelinir. Lazer yazıcı kafa, gelen işe göre nokta olan yerlere elektrik yükler. Developer tarafından taşınan toner parçacıkları drum üzerinde artı yükün eksiyi çekme prensibiyle iş olan yerlere yapışır. Buradan da kağıt üzerine aktarılır. Bu işlem her gelen görüntü için devam eder. Yani 200 adet basılacak bir iş için aynı işlem 200 defa tekrarlanır. Bu sayede her sayfada başka bir görüntü basmak mümkündür. Baskıya girecek kağıt çeşitli merdanelerde ısıtılıp soğutularak nemi istenen düzeye getirilir. Drumlar tarafından baskı yapılan kağıt tekrar fırından geçer. Burada ısı yoluyla kağıt üzerindeki toner parçacıkları kağıt tekrar fırından geçer. Burada ısı yoluyla kağıt üzerindeki toner parçacıkları kağıt üzerine sabitlenir. Son olarak soğutucudan geçerek kağıt normal ısıya gelir ve buradan çıkış ünitesine gider. Elektrofotoğraf yönteminde iki cins toner kullanılır: Kuru ve yaş toner. Genellikle kuru toner kullanılmasına rağmen yaş tonerin de avantajı vardır. Yaş tonerin formülasyonunda pigment veya karbon partikülleri büyüklüğü yaklaşık 2 mikrondur ve renkli trikromi baskı normuna uygundur. Böylece yüksek rezülasyona ulaşılabilir. Sıvı tonerli dijital baskı makinelerini sadece Stork ve 3M gibi firmalar üretmektedir. TERMAL TRANSFER TEKNOLOJİSİ Termal yazıcılarda, üzerinde boya bulunan bir bandın rulo halinde sarıldığı kasetler kullanılır. Bu boya bandı, ısıtıcı (termal) kafalar ve baskı malzemesi arasındadır. Baskı malzemesi hareket ederken, termal kafaya 200 500 g/m 2 lik bir basınç uygular. İşteki noktaya karşılık gelen ısıtıcı kafa ısınarak bant üzerinde boyayı eriterek malzeme üzerine transfer eder. Baskı makinesinde boydan boya bu ısıtıcı kafalardan vardır. 1 mm de 8 ısıtıcı kafa bulunur. Baskı sırasında iş olan yerlerdeki kafa ısınırken, bir uçtan harekete başlayan kaset, baştan sona gidip gelmesiyle bir satır baskıyı gerçekleştirir. Bu ayrı renkler için satır satır gerçekleşir.
4 renk bir kasette bir şerit üzerinde bulunabildiği gibi, 4 ayrı renk için ayrı kasetler de mevcuttur. Makineye göre altın, yaldız, fosforlu renkler de beşinci ve altıncı renk olarak kullanılabilir. 1. Hamur, etiket ve folyo üzerine baskı yapılabilir. Genelde reklam sektöründe az tirajlı, orta boy afişlerin, etiketlerin baskısında kullanılır. Bazı modellerde baskı anında yarım kesim de yapılabilmektedir. Yarım kesim gerektiren küçük ebatlı, az-orta tirajlı etiket baskılarında serigrafi baskıya göre daha hızlı, kaliteli ve ekonomiktir. DİJİTAL OFSET BASKI Dijital Ofset, baskı tekniği bakımından susuz ofsettir. Susuz ofset (waterless) kalıpları kullanılır. Ofset sisteminde suyun kullanılmaması, kalitenin önemli derecede artmasını sağlar. Dijital Ofset, konvansiyonel ofset gibi endirekt baskı sistemidir. Yani pozlandırılan kalıp mürekkebi alır, görüntüyü ters olarak kauçuğa aktarır. Kauçuk da görüntüyü baskı kazanı üzerindeki malzemeye düz olarak basar. Heidelberg Quick Master DI da bir baskı kazanı etrafında dört ayrı kalıp kauçuk sistemi vardır. 74 Karat ta ise yine bir baskı kazanı vardır. Baskı kazanı etrafında ise iki ayrı kalıp-kauçuk sistemi vardır. Yalnız burada bir kalıp kazanında iki ayrı rengin kalıbı buna bağlı olarak bir kauçuk kazanında yine iki kauçuk vardır. Her iki makine de trikromi baskı yapılabilir. Dörtten fazla extra renk seçenekleri yoktur. Omni-Adast ın 705C DI modeli, konvansiyonel sistemdeki gibi üniteler ayrı ayrıdır. 2, 4 veya istenirse 5 e kadar çıkabilen ünitelerden oluşur. Dijital Ofset Sistemi; RIP, Baskı Kontrol Merkezi ve Baskı Makinesi üçlüsünden oluşmaktadır. Baskısı yapılacak işlerin bilgisayar ortamında hazırlanmış olması gerekmektedir. İşlerin Baskı öncesinde bilgisayarda hazırlanması aşaması film çıkış a hazırlıkla aynıdır. Baskı onayı alınmış sayfalar çalışılan programlardan RlP e gönderilir. RIP e gönderilir. RIP, bu gelen sayfayı tanımlar ve baskı makinesinin ilgili kalıbını pozlandırır. Aynı zamanda basılacak iş makinenin kontrol sistemine de gelir. Bu sistemde operatör hem işi görür hem de baskı ayarları ve baskı makinesinin kontrolünü yapabilir. Burada dikkat edilmesi gereken nokta basılması gereken sayfaların mutlaka dijital provasının alınmasının gerektiğidir. Aksi takdirde baskısı başlamış bir işte problem çıkması halinde pozlandırılan kalıplar kullanılmayacak, malzeme ve zaman kaybı yaşanacaktır. Dijital ofsette film tamamen ortadan kaldırılmıştır. Kalıp pozlandırma makinesi içine adepte edilmiştir. Pozlandırmada imagesetter teknolojisindeki gibi lazer diyotlarla elektronik yolla yapılmaktadır. Bu da sisteme birçok avantaj getirmiştir.