HIDROLIK ASANSÖRLERDE GÜVENLIK VE SERVIS Roy Blain, Blain Hydraulics Özet Hidrolik asansörler ideal olarak altý kata kadar binalarda kullanýlmaktadýrlar. Çekmeli (Traction) ve özellikle makina odasýz (Machine Roomless MRL) asansör tipleri ile kýyaslandýðýnda, hidrolik asansörler çok daha güvenilir, emniyetli, az servis gerektiren ve daha ucuz asansörlerdir. Buna raðmen özellikle doðal afet tehtidi altýda bulunan bazý ülkelerde, hidrolik asansör kullanýmýnýn halen yetersiz olduðu gözlemlenmektedir. 1970 yýlýnda kurulan Blain Hidrolik, bugün asansörler için yýlda 20,000 in üzerinde, yüksek kaliteli kontrol valfleri üreten bir firmadýr. Blain Hidrolik in sahip olduðu tecrübenin bir aktarýmý olan bu makalede, asansörlerin güvenilirliði ve emniyeti üyerinde durulmuþ, ayrýca Blain valflerinden örnek verilerek valflerin kolayca nasýl servis yapýlabilecekleri aktarýlmýþ ve uygulamacýlara hidrolik asansör valfleri hakkýnda bir rehper hazýrlanmaya çalýþýlmýþtýr. 1. Konstrüsiyonel güvenlik Yüksekliði az olan binalarda asansör seçimi genellikle hidrolik asansörler, çekmeli (halatlý) asansörler ve özellikle son zamanlarda artan miktarlarda kullanýlan makina odasýz (Machine Roomless/Makina Odasýz - MRL) asansörler arasýnda yapýlmaktadýr. Çekmeli (Elektrik motor tahrikli) asansörlerde tahrik ünitesi genellikle asansör kuyusu içinde veya yakýnýnda ve genellikle binalarin üst kýsmýnda yer almaktadýr. Hidrolik asansörlerde ise makina odasý binalarýn alt katýnda bulunmaktadýr. Elektrikli Asansör (sýkýþan yolcu) Elektriksel tahrik Yangýn! Tahrik ünitesine ulaþým sýcaklýk ve duman nedeniyle zor veya imkansiz. Deprem! Çatýdaki ünitenin hasar görmesinden ve karþý aðýrlýk yapýsýndan dolayý kurtarma operasyonu zorlaþýr. Hidrolik Asansör (yolcu kolaylýkla kurtarýlýr) Hidrolik tahrik Yangýn! Acil seviye düþürme valfinin zemin katta olmasýndan dolayý, hidrolik üniteye kolay ulaþým. Deprem! Hidrolik ünitede zarar yok veya çok az. Karþýaðýrlýk olmamasý dolayýsýyla ekstra tehlike yok. Þekil 1. Acil durumlarda hidrolik ve çekmeli asansörlerin karþýlaþtýrýlmasý. Hidrolik asansörler, genellikle asansör piyasasýnda üstünlüklerini pazarý ucuzlatarak göstermiþlerdir. Çünkü, hidrolik asansörlerin imalatý, kurulmasý ve servisi daha ucuzdur ve çekmeli (halatlý) asansörlere göre çok daha üstün güvenlik kayýtlarý vardýr. Özellikle deprem tehlikesi altýnda bulunan bölgelerde, hidrolik asansörlerin daha emniyetli bir seçenek olduðu açýk bir þekilde kanýtlanmýþtýr. Çekmeli asansörler, sallanan binalarda sarkan karþý-aðýrlýðýn yarattýðý tehlike ve ayrýca kabinin asansör boþluðunda asýlý olmasý nedenleriyle, bina tabanýna monte edilen hidrolik asansörlere göre çok daha az emniyetlidirler. The Elevator World dergisinin Temmuz 2002 sayýsýnda çýkan yazýda, 2001 yýlýnda meydana gelen Seattle depreminde hidrolik asansörlerin %1 de oluþan hasara karþýlýk, çekmeli asansörlerde bu oranýn %11 olduðu bildirilmiþtir. 2. Machine roomless/makina odasýz (MRL) ve Hidrolik asansörlerin karþýlaþtýrlmasý MRL asansörler MRL asansörlerde, tahrik ünitesi kabinin üstüne veya kuyu içerisine monte edilmektedir. Bu gibi uygulamalar sadece montaj iþlemini zorlaþtýrmak ve emniyetsiz kýlmakla kalmaz, ayný zamanda asansörün servisini de güçleþtirir. MRL asansörlerden yolcularýn kurtarýlmasý komplike, zaman alýcý, fiziksel olarak tehlikeli ve zor olabilir. Teknisyen veya itfayecinin tehlike anýnda, birçok çeþitleri bulunan MRL tip asansörlerde emniyetli ve etkin bir kurtarma operasyonu yapabilmesi için önemli ölçüde bilgiye ve pratiðe ihtiyacý vardýr. Tahrik ünitesinin bulunduðu yerin tesbiti ve nasýl ulaþýlacaðý kurtarma operasyonunda gecikmelere neden olur. Ayrýca, frenlerin güvenle kumanda edilerek kabinin aþaðý veya yukarýdaki emniyetli bir pozisyona nasýl gönderilebileceði uzmanlýk gerektiren bir iþtir. Bazý durumlarda, uzman kiþiyi olay mahaline getirmek ve hatta ulaþmak saatler alabilmektedir. MRL asansörlerin kurulmalarý ve servisleri sýrasýnda teknisyen çalýþmasýnýn büyük bir kýsmýný tehlikeye maruz þaft bölgesinde yapmak durumundadýr. Bu ise çalýþma sýrasýnda riski arttýrmaktadýr. Tahrik ünitesi kuyu içine yerleþtirilen, makina odasýz asansörlerin gürültüyü bina içerisine iletecekleri doðaldýr. Özellikle insanlarýn yaþadýðý ve uyuduklarý yerlerde bu gürültü, kolaylýkla giderilemeyen temel bir sýkýntýya neden olur. Hidrolik asansörler Hidrolik asansörlerde, güvenli makina odasý hemen her durumda zemin yada giriþ kata, asansör þaftýna yakýn bir yere yerleþtirilebilir. Manuel alçaltma düðmesi veya kolunun açýlmasý gayet basit olup, temel olarak bütün hidrolik asansörlerde benzerdir. Sorumlu bir apartman bakýcýsý, hemþire veya ev asansörlerinde bir aile bireyi tarafýndan bir dakika gibi bir sürede kabin kat seviyesine emniyetle indirilebilir. Düþük maliyetli, isteðe baðlý bir el pompasýnýn sisteme ilavesi ile kabin, acil durumlarda gerekirse yukarýdaki katlardan birine de gönderilebilir. Normal olarak insan gücüne dayalý olan el ile pompalama iþlemi, bir kat seviyesi için 5 ile 10 dakika kadar bir zaman alýr. MRL asansörlerin energi tüketimi açýsýndan daha etkin ve dolayýsýyla hidrolik asansörlere göre daha uzuz olduklarý idda edilmektedir. Mamafi, MRL tip asansörlerin servis güvenliðinin düþük olmasý nedeniyle ek emniyet tedbirlerine ihtiyaç duyulmasý Blain Hydraulics GmbH Pfaffenstr. 1 Boellinger Hoefe D-74078 Heilbronn Germany Tel. +49 7131 2821-0 Fax +49 7131 48 52 16 www.blain.de info@blain.de
ve MRL tip asansörlerin servis ihtiyacýnýn yüksek olduðunun kabul edilen bir gerçek olmasý, toplam operasyon maliyetini genel olarak hidrolik asansörlerden çok daha yüksek seviyelere çýkartýr. Daha sýk yapýlan servis yolculuðu, ayrýca yakýt tüketiminin yükselmesine neden olduðundan enerji dengesini hidrolik asansörler lehine çevirir. Mimarlar, ayný zamanda asansör sahipleri ve kullanýcýlarý hem MRL hemde hidrolik asansörlerin alternatif güvenlik sistemleri hakkýnda doðru ve tam olarak bilgilendirilmeleri gerekmektedir. Yüksek güvenilirlik, emniyet ve kolay servis özelliklerine sahip hidrolik asansörlerin, çekmeli tiplerin karþýlayamadýðý güvenlik þartlarýný yerine getirebilmesi, doðal afet bölgelerinde emniyetle kullanýlabileceklerini göstermektedir. Özellikle deprem tehlikesi altýndaki bölgelerde, 5 kata kadar olan binalarda hidrolik asansör kullanýmý idealdir. Hidrolik asansörlerin ray, duvar ve kabin konstrüksiyonlarý saðlamlaþtýrýlarak, belkide acil durumlarda sýðýnma amaçlý olarak kullanýlabilecekleri de düþünümesi gereken bir noktadýr. Hidrolik asansörler özürlü insanlar için en uygun asansör tipidir. Özellikle yüksekliði az olan konut veya kamu binalarýna, hidrolik asansörün monte edilmesi çekmeli asansöre göre çok daha kolaydýr. Hidrolik asansörler kuyusu olmayan binalara dahi bina dýþýndan kolayca ve güvenle yerleþtirilebilirler. 3. Acil durumlar Yangýn anýnda, hidrolik asansörlerde kurtarma personeli zemin katta bulunan hidrolik makina odasýnda çalýþma avantajýna sahipdirler. Fakat çekmeli asansörlerde kurtarma personeli üst katta veya asansör kuyusu içinde çalýþmak durumundadýr ki, buralarda asansör içinde sýkýþmýþ madurlara ulaþmak sýcaklýk ve duman nedeniyle gayet zor olabilir. Karþý aðýrlýklý asansörlerde, kabini aþaðý almak için frenlerin boþaltýlmasý halinde, kabin aþaðý ineceðine yukarý doðru týrmanabilir ve yolcuya daha fazla zarar verilmesine neden olabilir. Binalara artan miktarlarda monte edilen konut asansörleri göz önüne alýndýðýnda, elektrik kesilmesi veya acil durumlarda ev halkýndan herhangi birinin asansör içinde kapalý kalmýþ olan madurlarý kurtarmak için kabini kolayca zemin kata indirebilmesi hidrolik asansörlerin sunduðu önemli üstünlüktür. Bu gibi durumlarda, hidrolik asansörlerde bulunan ve zemin katta yer alanmasý dolayýsýyla kolaylýkla eriþilebilen, düþük hýzda manual kabin alçaltma valfi en güvenli sistemdir. e Manuel alçaltma valfi c Slack halat valfi Küresel vana a Acil güç bobini Þekil 2. EV 100 hidrolik valfi. d %100 Sürekli görev bobini b El pompasý 4. Blain EV 100 valfinin güvenlik özellikleri a) Acil Güç Bobini, EN, ana elektrik gücünün kesilmesi halinde kabin içinde veya dýþýnda bulunan bir düðme ile kabinin alçalmasýna imkan verir. (Ýsteðe baðlý). b) El pompasý, HP, Acil durumlarda veya montaj sýrasýnda kabinin manual olarak yükselmesine olanak saðlar. (Ýsteðe baðlý). c) Slack Rope (Gevþek Halat) Valfi, K, 1:2 kademeye haiz hidroliklerde, kabin güvenlik takozlarýnca desteklendiðinde pistonun manual olarak aþaðý hareketini önler. Aksi taktirde halat kuyu içine sarkarak ekipmanlara takýlýp hasara neden olabilir. (EN 81-2 ) d) %100 sürekli görev bobinleri, M, uzun süre akým verildiðinde sargýlarýn yanmadan görev yapmalarýný saðlar. (Standart). e) Manual alçaltma valfi, H, açýlýp býrakýldýðýnda kendi kendine kapanma (Ölü adam) fonksiyonuna sahiptir. Acil durumlarda kabinin güvenli bir þekilde alçaltýlmasý için kullanýlýr. (Standart). Kontrol valfinden ayrý olarak hidrolik asansörlerde kullanýlan emniyeti arttýrýcý ürünler: 1- Boru yýrtýlma (aþýrý hýz) valfi; Direk olarak silindire monte edilen bu valf bütün dünyada standart hale gelmeye baþlamýþtýr. Borulama hattýnda meydana gelebilecek yýrtýlmalar sonucu veya aþaðý iniþ hýzýnýn aþýrý olmasý durumlarýnda kabinin düþük hýzda ve emniyetli bir þekilde zemine indirilmesini saðlar. 2- Hidrolik mikro tahrik ünitesi; Düþük enerji tüketimi ile asansörün küçük miktarlarda yükseltilmesi veya alçaltýlmasýný saðlýyan ve kat hizasýnda seviyeleme için ideal olan yardýmcý bir modüldür. Bu modül ayný zamanda ana güç ünitesinin operasyon dýþý kaldýðý durumlarda, düþük hýzlý acil kurtarma için kullanýlabilir. Manueller Austausch stromführender Spulen R10 Yýrtýlma ve aþýrý hýz valfi MD Mikro tahrik ünitesi Hidrolik seviyeleme Þekil 3. Yýrtýlma (aþýrý hýz) valfi ve mikro tahrik ünitesi. 5. Servis için hazýrlýk Ana güç ünitesi, silindirler ve kontrol valfinin hareketli parçalarýnýn yað içinde çalýþmalarýndan dolayý, hidrolik asansörler uzun ve sýkýntýsýz bir operasyon ömrüne sahiptirler. Asansörün hatalý olduðu söylendiði durumlarda genellikle hatanýn nedeni, valfin yanlýþ ayarlanmýþ olmasýdýr. Silindir kafasýndaki sürtünme ve yanlýþ ayarlanmýþ kýzaklar asansörün hareketindeki düzensizliklerin nedenleri olabilir. Asansörün kat hizasýnda tekrar tekrar seviyele yapmasýnýn nedeni olarak her
zaman valfdeki kaçaklardan kuþkulanmamalý, bunun ýsýnmýþ sistemin soðumasýndan dolayý olabileceði de unutulmamalýdýr. Bu nedenle, valfi sökmeden önce, muhtemel hata kaynaklarýnýn iki kez kontrol edilmesi, imalatçý firmanýn hata arama listesi nin iyice incelenmesi ve üretici firmanýn web sayfasýna bakýlmasý (Blain EV 100 valfleri için web sayfasý www.blain.de) gerekmektedir. Deneme turlarý yapýldýktan sonra veya hata oluþumunda servis iþlemine asansörün doðru pozisyonlanmasý ile baþlanmalýdýr. Ana elektrik gücü kesilmeden önce kabinin iki kat arasýna gönderilmesi (mümkün olan durumlarda) önemlidir. Böylece, servis sýrasýnda zemin seviyesinde kapýlarýn açýk kalmasý dolayýsýyla servisten habersiz insanlarýn tehlikeye girme olasýlýðýný önlenmiþ olur. Bu durum ayrýca servis bitiminde aþaðý hareket için hazýrlýk yapýlmasýný, valf içine sýzmýþ olabilecek havanýn silindir sisteminden dýþarý atýlmasýný saðlar. Valf sistemindeki olasý havanýn silindir sistemine kaçmasý, servis sonrasý kabinin yukarý harket ettirilmesiyle meydana gelmektedir. Servis yapmak amacýyla ana kontrol valfini açmadan önce, silindir hattýnda bulunan vana kapatýlmalý ve manuel alçaltma valfi açýlarak kontrol valfi içindeki basýnç düþürülmelidir. Valf tamamen eski haline getirilip, montaj bitirilene kadar sisteme güç verilmemelidir. Aksi halde bina içinde durumdan habersiz kiþiler tehlike altýna sokulmuþ olabilirler. Ayrýca, kontrol valfi kapatýlmadan önce sisteme enerji verildiðinde, hidrolik sistemin soðumasýndan dolayý kabin aþaðý hareket ederek seviyeleme ünitesi tetiklenebilir. Bu durumda sonuç yað duþu olur. 6. Solenoidler Kabinin hýzlanma, seviyeleme, yavaþlama ve durma zamanlarýnda enerji verilerek veya kesilerek valfin kontrolünde kullanýlan elemanlardýr. Blain EV 100 valfinin servisi veya ayarý sýrasýnda, operasyonu gözlemlemek açýsýndan iki kat arasýnda bir seri gidiþ-dönüþ hareketi yapmak yerine, solenoidleri kullanarak zaman kazandýrýcý daha etkin bir yol denenebilir. Bunun için solenoidlerin üstündeki somun çýkarýlarak, pozitif ve negatif ivmelenme durumlarý sargýlar el ile kaldýrýlýp (3-5 saniye), ayarlama yapýldýktan sonra yerlerine konarak saðlanabilir. Böylece birçok ayarlama ve düzeltme kabinin katlar arasýnda tek bir hareketiyle saðlanabilir. Bobinler selenoid tüpünden ayýrýldýklarýnda 20 saniye içinde aþýrý ýsýnýr. Lüzum halinde, ýsýnma hýzýný düþürmek için 14-17 mm çapa haiz çelik çubuklar sargý içerisine yerleþtirilebilir. Elektirik verilmiþ sargýlar kendi hallerine býrakýlmamalýdýr. Aksi taktirde farkýna varýlmadan aþýrý ýsýnarak hasar görebilirler. Eðer sargý tutulamayacak kadar ýsýnýrsa, tekrar solenoid tüpünün üzerine yerleþtirilmeli ve gerekli diðer ayarlamalar asansörün katlar arasýnda hareketi ile yapýlmalýdýr. 7. Yavaþlama anahtarý ve duruþ öncesi mesafeler Kabin içindeki insanlarýn konforu açýsýndan çok önemli olmasýna raðmen, genellikle yavaþlama mesafelerine gerekli önem verilmez. Aþaðýdaki tablo anahtarlarýn yerleþtirilme mesafeleri hakkýnda bir rehper olarak kullanýlabilir. Tablo 1. Yavaþlama için uygun anahtarlama mesafeleri. Asansör Hýzý m/s 0,10 0,20 0,30 0,40 0,50 0,60 0,80 1,00 Metrik Anahtar Mesafesi cm 5 15 25 40 50 70 95 120 Asansör Hýzý ft/dak. 20 40 60 80 100 120 160 200 USA Anahtar Mesafesi in 2 6 9 16 20 28 36 48 Kabin boþken yavaþlama zamaný tam hýzdan seviyeleme hýzýna 2 ila 2.5 saniye, sabit seviyeleme hýz zamaný ise 1 ila 2 saniye olmalýdýr. 8. Hassas durmayý etkileyen faktörler: a- Eðer seviyeleme hýzý yüksek ise örneðin 0.1 m/s (20 ft/dak), kabinin durma pozisyonu, seviyeleme hýzýnýn 0.05 m/s (10 ft/dak) olmasý durumu kadar hassas olmayacaktýr. Bu nedenle bu iki deðer arasýndaki seviyeleme hýzlarý uygun olacaktýr. b- Seviyelemeden sonra, eðer duruþ ayarý 5 çok yumuþak býrakýlýrsa, kabinin durma pozisyonu 5 in daha hýzlý durmaya ayarlanmasý haline göre daha az hassas olacaktýr (0.2-0.3 s). (Þekil 5, 6) c- Kabinin dolu veya boþ olmasý durumlarýna göre duruþlarda oluþacak hassasiyetler farklý olabilir. Bunun nedeni, kabinin dolu iken kýlavuz kýzaklar arasýnda bir tarafa doðru birkaç milimetre mehillenmesi ve dolayýsýyla stop anahtarýnýn operasyonunu etkilemesi nedeniyle olabilir. Bu ise duruþlarda düþey doðrultuda birkaç santimetrelik bir fark yaratabilir. Þekil 4. Valfýn solenoiler ile ayarlanmasý. d- Teknisyenin kabin hareketini tam olarak göremediði durumlarda, asansörün tam hýzdan yavaþlama sürecini tamamlamadan önce kata ulaþtýðý durumlar mümkün olabilir.
Diðer bir deðiþle, asansör gerçek seviyeleme hýzýna ulaþamadan durdurma anahtarý tetiklenir. Makina odasýndaki valfden gelen turbulans sesi duyularak seviyeleme hýzý, 2-2.5 saniye (Kabin boþken) yavaþlama süresinden sonra 1-2 saniye sürecek þekilde ayarlanmalýdýr. Aþaðý pilot filtresi Ana Filtre P T Yukarý pilot filtresi Z Þekil 5. Kabinin hýz zaman grafiði. 9. Kabinin makina odasýndan gözlemlenememesi Eðer kabin valfin ayarlanmasý sýrasýnda gözlemlenemiyorsa, hýzlanma ve yavaþlama zamanlarý valfin içine akan hidrolik yaðýn sesinin deðiþiminden anlaþýlabilir. Kabin boþken hýz deðiþim zamanlarýnýn aþaðýdaki gibi olmasý tavsiye edilir: Yukarý hýzlanma, ayar vidasý 2, Yukarý yavaþlama, ayar vidasý 3, Yukarý seviyeleme zamaný, ayar vidasý 4 Aþaðý hýzlanma, ayar vidasý 6, Aþaðý yavaþlama, ayar vidasý 8, Aþaðý seviyeleme zamaný, ayar vidasý 9 1-2 sn. 1-2 sn. 10. Hidrolik yaðýn filtrelenmesi ve sýzýntýlar Blain EV 100 asansör kontrol valfi kullanýldýðýnda, güç ünitesine ekstra bir filtre eklemeye gerek yoktur. EV valfinde kirliliðe duyarlý bölgeler üç adet kendi kendini temizleyen filtre kullanýlarak filtrasyon sorunu çözülmüþtür (Þekil 6). Bunlardan birincisi, silindire açýlan ana basýnç hattýnda, diðeri silindir-pilot basýnç hattýnda ve sonuncusu ise pompa-pilot basýnç hattýnda yer almaktadýr. Filtreler valfin içinde akýþýn turbülanslý olduðu noktalara yerleþtirilerek kontaminasyonun filtreler üzerinde birikmesi ve filtrelerin týkanmasý sorunu önlenmiþtir. Bu filtrelerin kontrolünün yýlda bir kere yapýlmasý yeterlidir ve kontrol sonunda filtrelerin genellikle temiz olduklarý gözlemlenir. Ýnce, saça benzer liflerin hidrolik yaðýn içinde bulunmalarý, az görülmekle beraber bazen valfin sýzdýrmazlýk yüzeyleri veya solenoid yataklarý üzerinde birikerek az miktarda sýzýntýya ve kabinin tekrar seviyelenmesine neden olabilir. Sürekli seviyeleme problemi halinde, EV yedek parça listesinde kontrol edilecek Þekil 6. Blain EV 100 asansör valfinin þematik resmi. valf parçalarý gösterilmiþtir. Solenoid D den baþlýyarak kirlilikten etkilenmiþ kýsmýn temizlenmesi veya solenoid yataðýnýn (solenoid seat) ters çevrilmesi sýzýntýnýn önlenmesi için yeterli olabilir. Aksi taktirde parçanýn yenilenmesi gereklidir. Operasyondaki bütün valflerin tam sýzdýrmazlýðýný saðlamak için çaba harcamak gereksizdir. Çünkü, standartlar sadece emniyetli bir seviyeleme sistemini öngörürler. Kabinin birkaç milimetre aþaðý gitmesinin valfdeki bir sýzýntýdan mý, yoksa silindir sistemindeki soðumadan mý kaynaklandýðý önemli deðildir. Valfde meydana gelen az miktarda sýzýntý tolere edilebilir. EN 81-2 Avrupa Standartlarýna göre yüklü kabinin 10 dakika içinde aþaðý doðru 10 mm den fazla alçalmamasý gerekmektedir. Valfin sýzýntýya karþý servis gerektirip gerektirmediði bu standarta göre kararlaþtýrýlýr. Pratik olarak valf sýzýntýsýný anlamanýn bir yolu, silindir yolundaki küresel vana kapatýlarak valfin silindir odasýndaki basýncýn manometreden gözlemlenmesidir. Eðer bu basýnç 20 saniyeden kýsa bir sürede sýfýra düþerse, ana silindirin çapýna ve müþterinin hassasiyetine baðlý olarak valfin bakýma alýnmasý gerekebilir. 11. Hidrolik yaðýn aþýrý ýsýnmasý Hidrolik yagýn 55 C (130 F) nin üzerinde sýcaklýklara çýkmasý önlenmelidir. Aksi taktirde pompanýn performansý önemli miktarda düþer ve ömrü azalýr. Ayrýca hidrolik yaðýn eskimesi hýzlanýr ve aþýrý ýsýnmýþ yað sürekli seviyeleme probleminede neden olur. Aþýrý ýsýnmanýn nedenleri: 1. Yukarý seviyeleme süresinin uzun olmasý; Bu durum seviyeleme hýzýnýn normalden düþük olmasý veya yavaþlama anahtarýnýn çok aþaðý yerleþtirilmiþ olmasý nedenleriyle oluþabilir. 2. Makina odasýndaki ventilasyonun yeterli olmamasý, 3. Asansör kullaným oranýnýn yüksek olmasý nedeniyle sistemin soðumaya zaman bulamamasý. Sistemin aþýrý ýsýnmadan
dolayý otomatik durmasýný önlemek amacýyla kesin bir çözüm bulununcaya kadar geçici bir önlem olarak, aþaðý iniþ hýzý azaltýlarak, asansörün kullaným sýklýðý düþürülebilir. Eðer ýsýnma aþýrý deðilse, örneðin yað sýcaklýðýnýn 20 C (70 F) den 55 (130 F) ye çýkmasý 2-3 saat alýyorsa güç ünitesi etrafindaki hava sirkülasyonunun arttýrýlmasý yeterli olabilir. Örneðin 0.05-0.1 kw güçte bir vantilatörün makina odasýndaki ýsýnmýþ havayý dýþarý vermesi, havayý tankýn üzerine üflemesi veya her ikisinin birden uygulanmasý gibi. Hidrolik asansörlerde soðutucular nadiren gerekli olurlar. Eðer asansörün sýk kullanýmý nedeniyle aþýrý ýsýnma meydana gelirse, aþaðýdaki önlemler alýnabilir: Asansörün büyüklüðüne baðlý olarak, ýsýnmýþ yaðýn 10 ile 50 l/ dak. debiye sahip bir pompa, radyatör ve 0.1-0.2 kw güçte bir fan aracýlýðýyla soðutulmasý gerekebilir. Makina odasýndaki ýsýnmýþ havanýn dýþarý atýlmasý önemlidir ve bir alternatif olarak soðutma iþlemi makina odasý dýþýnda, mesela kuyu içinde yapýlabilir. Soðutma sisteminde kullanýlan etkin güç, ana asansör ünitesinde kullanýlan gücün ¼ ünü aþmamalý ve bu fan sisteminde kullanýlan ve genellikle gücü 0.1 0.2 kw cývarýnda olan motor gücü ile karýþtýrýlmamalýdýr. Yað sýcaklýðý 30-35 C (85-95 F) ye eriþtiðinde soðutma sistemi otomatik olarak devreye girmelidir. Bu sýcaklýklarýn altýnda, havadaki küçük sýcaklýk deðiþimi yaðý ýsýtarak veya soðutarak çok az etkide bulunur. 12. Patlamaya karþý emniyetli asansör valfi MEX- EV Blain Hidrolik kontrol valf programýna en son alýnan emniyet arttýrýcý ürün, infilak tehlikesi bulunan ortamlarda patlamaya karþý emniyetli MEX 24 V DC solenoidlerdir. Bu solenoidler Braunschweig de bulunan German Physical and Technical State Institution tarafýndan test edilmiþ ve onaylanmýþtýr. MEX solenoidler, standart M Blain solenoidlerin kullanýldýðý her uygulamada kullanýlabilirler. MEX solenoidlerin iç yapýlanmasý ve performansý Avrupa Standartlarýný kapsamaktadýr. CENELEC Sertifika no: PTB 02 ATEX 2193 X DIN EN 50014 ve DIN EN 50028 Patlayýcý ortamlar için elektriklsel cihaz Çalýþma Sýcaklýðý 20 C ile 60 C Ex II2G EEx m II T4 Sýzdýrmaz kablolama Sýnýfý H Koruma Sýnýfý IP 68 Kaplama m. 24 V DC, 1.2 amp. 13. Yedek parça Asansörün bulunduðu mevkiye gitmek ve problemin nedenini bulmaya çalýþmak genellikle pahalý bir yöntemdir. Deðiþtirlimesi gereken basit bir parçanýn servis çantasýnda yer almamasý sorunu, komple bir valfin servis çantasýyla birlikte servis aracýnda bulunmasýyla önlenebilir. Servis sýrasýnda eðer bir flanj, ayar vidasý, cývata veya diðer bir parça hasar gördüðü taktirde bütün parçalara haiz olan araçdaki yedek valf kurtarýcý durumundadýr. Gerekli olduðu durumlarda, yedek valf deðiþim için kullanýlabilir. Aþaðý ve yukarý akýþ pistonlarýndan oluþan tam bir kit, sýzdýrmazlýk kiti, iki adet yedek solenoid, yay kiti ve arýza arama listesi ayrýca diðer olumsuzluklarý engelliyecektir. Eðer problem çözülemez ise bölgeyi terk etmeden önce durumla ilgili olarak valf imalatçýsýný aramak önemlidir. Üreticinin deneyimleri genellikle ekstra bir seyahati önleyebilir. 14. Sonuç Hidrolik asansörler, emniyet, güvenilirlik, uzun ömür, ucuz ve kolay servis özellikleri ile üstünlüklerini kanýtlamýþlardýr. Bu nedenle, enerji tüketimi kolaylýkla ihmal edilebilir. Hidrolik asansörler ideal olarak doðal afet bölgelerinde kullanýlabilirler. Ayrýca, dýþarýdan yapýlacak ek konstrüksiyonlarla binalara sonradan kolayca monte edilebilirler. Blain EV 100 valfleri hidrolik asansörler için üretilen yüksek kaliteli kontrol valfleridir. Sorunsuz çalýþan, güvenilir, kendi kendini temizleyen filtrelere sahip, servis gerektirmeden uzun bir ömrü garantileyen bu valfler kolayca ayarlanabilirler. MRL asansörler, pahalý servis faaliyetlerinden kazanç saðlamak amacýyla bazý firmalar tarafýndan önerilmektedir. Patentler (deðersiz) aracýlýðýyla diðer servis firmalarý servis kontratlarý dýþýnda býrakýlarak rekabet önlenmektedir. Bu durum hidrolik asansörler için geçerli deðildir. Hidrolik asansörlerin etkin çalýþmasý genel olarak, hýz-zaman grafiklerine baðlý kalarak hýzlanma ve yavaþlama ayarlarýnýn doðru yapýlmasýna baðlýdýr. Referanslar 1- Blain Valves for Hydraulic Elevators, Blain Hydraulics, March 2002 2- www.blain.de Þekil 7. EV- MEX, Patlamaya karþý emniyetli solenoidlere sahip valf. Blain Hydraulics GmbH Pfaffenstr. 1 Boellinger Hoefe D-74078 Heilbronn Germany Tel. +49 7131 2821-0 Fax +49 7131 48 52 16 www.blain.de info@blain.de