Ortadfretime Ofretmen Yetigtirme

ncirirr r,qrur-rnlnni rnranlar KoNSEvi pronp qaligrayi "Efitim Fakiiltelerinde Yeni Yiinelimler ve Ortaiilretime Ofretmen Yetistirme" Ortadfretime Ofretmen Yetigtirme Mevcut Durum-Sorunlar-Oneriler 22-23Kastm 2013 Konya Necmettin Erbakan Universitesi, Ahmet Kelegollu Egitim Fakiiltesi

ncirirr rartir,rrlnri onxnnlar KoNSEvi pronr; qalrgrayr 'oe[itim Fakiiltelerinde Yeni Yiinelimler ve OrtaiiIretime O[retmen Yetigtirme" 22-23Kastm 2013 Konva Ortaiifretime Ofretmen Yetiqtirme Mevcut Durum-Sorunlar-Oneriler Raporu Hazrrlayanlar: Prof.Dr. Mehmet BAHAR EFDEKBA$KANI Abant izzet Baysal ijniversitesi Elitim Fakiiltesi Dekant Prof. Dr. Ali Murat SiIXSUL EFDEK BA$KAB VEKiLi Necmettin Erbakan Universitesi, Ahmet Kele$oglu Egitim Faktiltesi Yrd. Dog. Dr. Muhittin QALI$KAN Necmettin Erbakan Universitesi, Ahmet Kelego[lu Elitirn Fakiiltesi

Onsiiz Bu rapor iki bdliimden olugmaktadrr. Birinci bdliimde, elitim fakiiltelerinin ortadgretime dgretmen yetigtiren bdliimlerinin nicelik olarak betimlemelerine ve bu bdliimlerdeki dlretim elemanlannm ortadlretime deretmen yetiqtirme konusunda ve b6li.imlerinde yaqanan sorunlara ycinelik gdrtiqlerine yer verilmigtir. Ogretim elemanlarrnrn g6rtiqleri agagrdaki gibi dzetlenebilir: 1. Ogretim elemanlan efiitim faktiltelerinin asrl iglevini "dfretmen yetiqtirmek" ve "efiitim araqtrrmalan yapmak", fen ve edebiyat faktiltelerinin ielevini ise "bilim adamr" yetigtirmek olarak gdrmektedirler. 2. Ogretim elemanlan dgretmen yetigtirme g<irevinin elitim fakiiltelerine verilmesi gerektigini dii$iinmektedirler. 0gretim elemanlanna gdre alan egitiminde ve elitim bilimlerinde uzman olan kigiler deretmen yetigtirmelidirler. 3. Anabilim dallanna dlrenci ahnmamasr, dlretim elemamnda ve dlrencide motivasyon sorunu, kadro sorunu, lisansiistii egitime bagwru olmamasr, gelecekle ilgili belirsizlikler, yeterli aragtlrma gdrevlisinin olmamasr, kayrt yaptlran dlrencilerin akademik seviyelerindeki dii;ii$ ortadgretim bdliimiinde ya$anan sorunlar olarak srralanmrgtr. 4. Ogretim elemanlan 2013-2014 <ilretim yrhnda b6ltimlerine dlrenci altnmamasrnr "gok yanhg bir karar", "dfretmenlilin 6neminin anlagtlmamastntn bir gdstergesi" olarak yorumlamr glardrr. Ikinci bdliimde ise EFDEK'nin (Efitim Fakiiltesi Dekanlar Konseyi) yapmrg oldu[u qahgtay sonuglanna yer verilmiqtir. EFDEK 22-24 Kasrm 2013 tarihleri arastnda Necmettin Erbakan Universitesi Ahmet Keleqollu Efitim Fakiiltesi'nde "Uluslararast Efitimde Defigim ve Yeni Yiinelimler Sempozyumu" gergevesinde ortadgretim bdliimii bulunan Elitim Faktlteleri dekanlarr ve Egitim Fakiiltesi Dekanlar Konseyi Yiiriitme Kurulu asilyedek iiyeleri ile birlikte "Efitim Fakiiltelerinde Yeni Yiinelimler ve Ortaiifretime Olretmen Yetigtirme" adh gahgtayr gergeklegtirmigtir. Bu gahgtayda; yeni geliqmelerin egitimciler igin sonuglan ve kurumlann yeniden yaprlanma e!ilimleri tartrqrlmrgtrr. Ozellikle ortadgretim alan 6pretmenliklerine tilretmen yetiqtirme konusu tiim ay'nntrlan ile ele ahnmrg ve tartlgllml$tlr. Qahgtay sonuglan ikinci bdliimde sunulmugtur.

Birinci Biiliim Efitim Fakiiltelerinde Yeni Yiinelimler ve Ortaiilretime Ofretmen Yetigtirme Giris Cumhuriyetin kurulugundan gtiniimiize, dlretmen yetigtirme, Ttirk egitim tarihinin en cinemli konularrndan biri olmugtur. Her ne kadar, dgretmen yetiqtirmenin bir bi.itiin oldufu, ilkdgretime dgretmen yetiqtirme i ortadlretime dgretmen yetigtirme gibi bir aynmrn anlamsrz oldugu vurgulansa da bu iki siireg ayrl ayn ele ahnmrgtrr. Bu gahgmada da Ttirkiye'de orladlretime 6gretmen yetigtirmenin tarihgesine krsa bir gdz atrlmrg, bugiinkti giincel sorunlar ele ahnmaya qahqrlmrgtrr. Tiirkiye'de genel liselere ve dengi okullara alan dlretmeni yeti$tiren baghca iig kaynak gdrmekteyiz: Egitim enstitiileri, yiiksek dgretmen okullal ve i.iniversiteler (Kavcar, 2003). Ortadgretime dgretmen yetigtirme iqi 1982 yrhna kadar alrrhkh olarak dgretmen okullannda gergekleqtirilmigtir. Ancak Cumhuriyet ddneminde istanbul Universitesi Edebiyat Fakiiltesi ile Ankara Universitesi Dil Tarih ve Colrafya Fakiiltesi'nde kurulan pedagoji kiirsiisii ile cilrencilere pedagojik formasyon verilerek dgretmen olmalan sallanmtgtrr. Benzer yapr 1982 yrhndan sonra da devam etmigtir (Yiiksel, 201 I ). 16 Mart 1848'de baglayrp, daha sonraki yrllarda gekillenen dgretmen yetigtirme siirecinde bazr 6nemli kilometre taglan bulunmaktadrr. Bunlardan biri de Milli Elitim Bakanhpr biinyesinde yer alan dgretmen yetigtiren kurumlarrn. 1982'de iiniversite biinyesine ahnmasr karandr (YoK, 2007). Bu karardan sonra iiniversite biinyesindeki egitim fakiilteleri 6lretmen yetigtirmeye baglamrgtrr. Elitim fakiilteleri ile birlikte fen-edebiyat fakiiltesi dlrencilerine pedagojik formasyon verilerek dgretmen yetigtirilmesine gahgrlmrqtrr. Fenedebiyat fakiiltesi dlrencileri igin 6lretmenlik meslek bilgisi dersleri 1982'ye kadar pedagoji b<iliimleri, 1982'den sonra ise egitim fakiilteleri ya da egitim bilimleri b6liimii tarafindan yiiriitiilmiigtiir. Bu uygulama 1997 yrhna kadar stirmii$tiir (Kavcar, 2003). "Elitim Fakiiltesi" adr ile iiniversite btnyesinde yer alan bu yeni <ifretmen yetigtirme stirecinde dikkati geken en <inemli gelignre, 1997 yrhnda gergeklegtirilen "elitim fakiiltelerinde yeniden yaprlanma" gahqmasrdrr. Bu yaprlanma ile elitim fakiiltelerinde ortadgretime ydnelik 6lretmenlik alanlan; Ortadgretim Fen ve Matematik Alanlar Egitimi ve Ortadgretim Sosyal Alanlar Egitimi Bdhimleri olmak fizere iki brjliimde toplanmrgtrr. Bu yeni yaprlanmanrn getirdili dnemli bir diizenleme de dlretim siireleri ve derecelerle ilgilidir.

Ofia6gretime dgretmen yeti$tirmeye ydnelik programlann ytiksek lisans diizeyinde (3.5+1.5 ya da 4+1.5 yrl) yiiriitiilmesi dngdrtilmtiqttir. Buna gdre, birinci segenek (3.5yrl + 1.5 y1l), egitim faktilteleri ile fen ve/veya edebiyat faktiltelerinin ortaklata yiiriittiilii tezsiz yriksek lisans programrnr if'ade etmektedir. Birinci segenekte 6lrenciler elitim faki.iltesinin dlrencisi olarak kayrt hakkr elde ederler, ancak dlrenimlerinin ilk yedi yanyrlmr ilgili alan faki.iltesinde, son iiq yanyrhm da kendi fakiiltelerinde (ve ilgili enstitiide) yiiriitiirler. Mezun olanlar yiiksek lisans derecesi almaya hak kazanrrlar. ikinci segenege (4 yrl+ l.5yll) gdre. Yiiksekdlretim Kurulu tarafindan tespit edilen, elitim fakiiltesi drgrndaki fakiiltelerin lisans programrndan mezun olan d'lrencilerin ortacilretim alanrnda dlretmen olarak yetigtirilmeleri amacryla iig yanyrlhk programlar diizenlenebilir. Bu programlarr tamamlayan dlrenciler (tezsiz) yiiksek lisans derecesi almaya hak kazanrrlar.bu programln stiresi derslerin kredileri diigiiriilerek 2008 yrhnda bir yrla indirilmigtir (Kavcar, 2003; YoK, 2007; Yiiksel, 2011; Akyiiz,20i2). Egitim fakiiltelerinde yaprlanma ile ilgili ikinci gahgma,2006 yrhnda baglatrlmrgtrr. Bu diizenleme, 1997-98 yaprlanmasrnr deligtirmek delil, programlann giincellenmesi ve modelin aksayan ydnlerini diizenlemeye ydneliktir. Tezsiz yiiksek lisans uygulamasrnda yeni bir d zenlemeye gidilmigtir. 2006 diizenlemesinde (3.5+1.5) olarak bilinen uygulamamn yerine, dlretmenlik meslek bilgisi derslerinin yrllara dagrtrlarak, beq yrlhk birlegtirilmig egitime gegilmesi, egitim fakiiltesi drgrndaki 6lrenciler igin uygulanan (4+1.5) uygulamasrnrn siirmesi karara ballanmrgtrr. 2009 yrhna gelindilinde YOK dgretmen yetigtirme konusunda Eok tartrgmah bir karara imza atml$tlr. TYL (Tezsiz Yiiksek Lisans) programlannda yer alan derslerin 2009-2010 cigretim yrlndan itibaren fen-edebiyat ve Milli Egitim Bakanhlr'mn istihdam etti[i alanlarda mezun veren diler alan fakiiltelerinde lisans elitimi esnasrnda verilmesini kabul etmigtir. YOK 2010 tarihinde de yeni kararlar alarak uygulamaya iliqkin bazr standartlar belirlemigtir. YOK'iin aldrgr kararlar igerisinde TYL uygulamasrna son verilmesi, dlrenim g6ren fen-edebiyat dlrencileri drgrnda mezun dlrenciler igin de pedagojik formasyon programlannrn agllmasl ve formasyon alabilmesi igin dlrencilerin alrrhkh not ortalamalanmn 4.0 iizerinden en az 2.5 olmasr vb. kararlar bulunmaktadrr. Bu kararlarn en dnemli yanr ortadgretime iki kaynaktan, yani egitim ve fen-edebiyat faktiltesi ile dlretmen yetiqtirilecelinin ortaya grkmasrdrr. (Yiiksel, 201 I, s. 180-181).

Ortadgretime dgretmen yeti$tirme siirecinde pedagojik lormasyon ve tezsiz yiiksek lisans uygulamasr her zaman tartlgma konusu olmugtur. Yaprlan diizenlemeler, 6megin 1997, egitim fakiiltelerinin 6!retmen yeti$tirme konusundaki yetkilerinin, fen-edebiyat faktilteleri ile paylagrldrlr ve sanki bu fakiiltelerin mezunlarrna ig olanalr agmak iizere desenlendili ydniinde bir izlenim vermigtir (YOK, 2007). Milli Efitim Bakanhgr'nrn ortadgretime dgretmen ihtiyacr olmadrlr, gok sayrda elitim fakiiltesi mezununun dlretmen olarak atanamadrlr bir d<inemde bir de fen-edebiyat fakiiltesi dlrencilerine de dlretmen olabilme imkdnrnrn verilmesi tartrgrlmr$tr (Yiiksel, 201l). Bu tartrgmalar devam ederken YOK "2013- Yiiksekdgretim Programlan ve Kontenjanlan Krlavuzunda" elitim fakiiltelerinin ortadlretim dlretmenlik bdliimlerine yer vermemigtir. Bu karar var olan karmaqa ve tartl$malarl daha da yolun hale getirmiqtir. Qilnkii 1997'den itibaren alan elitimcisi yetiqtirmek igin biiyiik yatrnmlar yaprlmrg, emekler verilmigtir. Tiirkiye'de alan elitimi kimlilini kazanmrgtrr. Bu kadar yatrrrm ve emekten sonra ahnan bdyle bir karar "yaprlan yatrnmlara ve emeklere yazrk oldu" dedirtmiqtir. Agagrda sunulan tablolar ahnan bu kararrn degerlendirilmesi agrsrndan 6nem tasmlaktadrr. Tablo 1. 2013-2014 Ortaiilretim Biiliimleri Olrenci Sayrlarr Btiliimler Ogrenci Lisans Yiiksek Lisans Doktora Toplam Matematik Egitimi 2'709 281 100 3090 F izik E!itimi t867 zjl 76 2174 9066 Kimya E!itimi 20r 8 189 75 2282 Biyoloji E[itimi 1710 255 95 2060 Tarih Egitimi l3 87 209 54 1650 Colrafya E!itimi 1459 260 45 1764 Felsefe Grubu E!itimi 6282 591 80 5 676 Ttirk Dili Elitimi I 991 t75 26 2192 Toplam 13732 1680 476 r5888

Tablo 2. 2013-201{ Ortaiifretim Fen ve ]latematik Alanlar Epilimi Ogretim Elemanr Sayllarl PROGRAll!LAR. EEiTiM FAKULTESi I 2O13-2014 ORTA6CRETiM Ff,N VE MATEMATiKALANLARI OGNTTiI\{ ELEMANI SAYILARI NIATEMATiK FiZiK KIMYA BiYoLoJi E E E o r'1 4 F 4 5 7 8 9 AU. K.Karabekir D,F. Ballkesir Nccatibey E.F. Ba$kent ljniversitesi BogaziCi [.iniversitesi Cumhuri)et ljniversitesi Canakkale l8 Marl Unv. Qukurova Universitesi Dicle Uni. Z.GdkalD E.F. Dokuz Eyliil Unv. Buca E.F. 7 3 I 8 2 3 J 3 2 4 2 16 I I 2 I 5 I 2 2 4 3 29, 6 l I I I I 2 9 5 I 2 I I l5 I I I 2 2 I 9 I 4 I I 2 4 2 4 I 42 J ', 2 I 3 4 I 4 2 2 I 3 4 2 I Cazi Unv. Gazi,7 l0 4 4 4 I I 4 2 7 I 3 l 4 5 I 3 4 68 ti.f. ll I lacettede Unv. I 3 2 I I 2 I 4 I 3 2 4 I 5 I 39 l2 KTU Fatih E.F. I 9 I 2 3 3 I I 5 3 2 2 3 4 46 Marmara Unv. l3 2 I I I I 3 I 2 2 20 Atatiirk E.F. 14 t5 t6 Ondokuz Mayls Unv. ODTU NEU Ahmet KclcsoAlu E.F.., I 2 t I 3 l2 I I 6 2 2 2 9 36 I I 2 2 4 2 2 4 6 I 3 ) I 4 4 4 48 l7 Ycditcpc Unv. 6 t8 Yiiziincii Yll Unl. I t 2 I I 4 I 1 I I 2 2,, Toplam l8,,', 4l 4 35 12 20 30 2l 9 20 ll 28 1t 3I ll 29 4 29 t< 33 f, r6 4 0

Tablo 3. 2013-2014 Ortaiifretim Sosyal Alanlar Elitimi O[retim Elemanr Sayrlarr 2OI3.2OI4 ORTA OGRETiM SOSYAL ALANLAR OGRETIM ELEMANI SAYILARI NO PROGRANILAR EdiriNl taltul tsll I o E TARiH a'1 E! COGRAFYA,5 TURK DiLi ve EDEBIYATI ts o E ts <t FELSEFE CRUBU (, F I ', 4 5 6 7 8 9 l0 AU. K.Karabekir F]. F. Bahkesir Necatibev E.F. Bagkent iiniversitesi llogaziqi Univcrsitesi Cumhuriyet Universitesi Qanakkale 18 Mart Unv. Clukurova Universitesi Dicle Uni. Z.GitkalD E.Ir. Dokuz El ltil Unv. Buca E.F. uazl unv. uazl E, F. 2 8 3 2 2 4 4 I 3 2 3 2 2 2 43 I I I I I 7 I 2 I 5 I I I I 6 2 I I I I 3 2 3 2 t7 0 3 2 2 9 I 4 5 4 I 3 I 2 2 2 I 3 J 33 2 4 2 I 2 2 I I I 2l 7 3 I 2 3 4 7 4 6 2 2 2 2 3 2 59 ll Hacettepe Unv. I t2 KTU Fatih E.F. 2 I 2 I 2 2 2 4 19 IJ l4 Marmara Unv. Atatiirk E.l'. Ondokuz Mayrs Unv. I I I 2 2 2 I 2 l3 I I I 2 8 t5 ODTO 0 NEU Ahnret 3 4 I 2 4 I 2 2l KelesoElu D.F. t7 YediteDe Unv. I 4 5 l0 l8 Yilziincil Yrl Unv. 3 I 6 l0 Toplam l4 ll 28 J 23 7 8 t4 20 I l6 6 18 13 J t7 t4 :) 5 7 7 4 279

Tablo 4, Ortaiifretim Fen ve Matematik Alanlar Elitimi ve Sosyal Alanlar EIitimi Ogretim Elemanlan Sayrlarr (6zet Tablo.l OEretim Elemanr Biiliimler L Toplam L )0O Matematik Egitimi l9 22 40 4 35 t3 133 Fizik E$itimi 20 t) 2l 6 an 1l t07 492 Kimya Elitimi 3l 35 33 ll 25 5 140 Biyoloj i Elitimi 21 26 33 4 18 4 tt2 Tarih Egitimi t4 l1 30 4 22 7 88 Co[rafya E!itimi 8 t4 20 I to 6 65 278 Felsefe Grubu Egitimi 3 4 l0 I 7 4 29 Tiirk Dili Elitimi l'7 t4 36 I t7 t4 99 Toplam 139 l5l tt1 ]l', 164 64 Hem vizyonu geregi hem de tablolardan da anlaqrlabileceli gibi egitim fakiilteleri ortadgretime 6gretmen yeti$tirmede tek kurumdur. Orta deretim B6liimleri olan Egitim Fakiiltelerinin biiytik bir Eogu ge$misi eskilere varan (Egitim Enstitiisii, Ogretmen Okulu vb. adlarla) dlretmen yeti$tirme deneyimine sahiptir. E[itim fakiilteleri bu konuda uzun bir geqmi$e ve tecriibeye sahiptir. Durum b6yle iken 2013-2014 egitim dgretim yrhnda oftaderetim b6liimlerine dlrenci ahnmamaslna anlam verilememiqtir. Ozellikle ilgili payda$lardan gdriig ahnmadan ahnan bir karar oldulu slkga vurgulanmr$trr. Bu durumda, eldeki raporun amacr, bu konuda ortadlretim bdliimlerindeki 6gretim elemanlannrn gdrtiglerini almaktrr. Bu amagla 6gretim elemanlanna agagrdaki sorular sorulmuqtur: I. Elitim ve Fen-Edebiyat faktiltelerinin iqlevlerine ydnelik gririigleriniz nelerdir? 2."Ortadlretime Sgretmen yetistirme" konusunda gdriigleriniz nelerdir? 3. $u anda anabilim dahnrzda yaqadrlrnrz sorunlar nelerdir?

4. 2013-2014 Egitim Ogretim yrhnda anabilim dahnrza 6!renci ahnmamasr konusundaki g6riigleriniz nelerdir? Qahgmada 248 cigretim elemanrnrn gdriigleri alrnmrgtrr. Qahgmaya katrlan dlretim elemanlannrn dalrhmr Tablo 5'de verilmigtir. Tablo 5. Qahgmaya Katrlan Ogretim Elemanlarr Universite N Unvan Prof. Do9. Dr. Arq. Giir. Ofma Biiliim Sosyal Dr. Qahgma Alanr AIan Egt. Cumhuriyet l2 2 3 7 8 4 6 6 19. May 8 2 5 4 4 3 5 Hacettepe 33 6 6 t4 7 33 l5 l8 NT,U 33 o l0 t2 5 22 ll t0 23 Dokuz Eyliil 17 4 8 l 2 ll 6 1l 6 Marmara 25 3 9 6 7 l3 tz 2 ODTU 9 2 4 3 9 9 Atatiirk 46 8 9 l8 ll z8 l8 30 l6 Bahkesir 2 2 2 I Yeditepe 5 4 2 3 2 3 Gazi 1 I Bo[aziqi 8 I o I 8 5 3 Diger Dicle 24 4 4 8 8 ll IJ '7 t1 Qanakkale l4 2 8 3 3 II l0 4 Ba$kent 7 2 5 5 2 2 5 KTU z I I 2 2 Y.Ytl 2 2 2 2 Toplam 248 39 60 98 51 160 88 138 110

Olretim Elemanlarrnrn Giiriigleri "Ofretim Elemanlannrn '(E!itim ve Fen-Edebiyat Fakiiltelerinin iqlevlerine Yiinelik" Giiriiqleri Olretim elemanlannrn "Egitim ve Fen-Edebiyat Faktiltelerinin iglevlerine Y<tnelik" gririigleri 1'ablo 6'da verilmiqtir. Tablo 6. OEretim Elemanlarrnrn EEitim-Fen ve Edebiyat Fakiiltelerinin itlevlerine Ydnelik G<irij!leri Ana temalar Alt temalar N Fen ve edebivat fakiiltelerinin islevr Bilim adamr yetigtirir 147 Kamu ve <jzel sekt0re eleman yetiltirir (biyolog, laborant vb.) Hem bilim adamr hem tieretmen vetistirir 3 E!itim faki.iltelerinin iglevi Ogretmen yeti$tirir 143 Elitim alanrnda akademik diizeyde araqtrrmalar yapmak 3l Giiriigleri Olretim Elemanlannrn "Ortaiifretime Ogretmen Yetiqtirme" Konusundaki Ogretim Elemanlannrn "Ortadlretime Ogretmen Yetiqtirme" konusundaki gdrtqleri Tablo 7'de sunulmustur. Tablo 7. Elemanlannrn Konusundaki Ana tema Alt temalar Onadgretime dgrelmen yetiqtirme EEitim fakiiltelerine verilmelidir Dersler uzman akademisyenler tarafrndan verilmelidir(tieretmen e[itimi ve alan egitimi) Formasyon uygulamasrna son verilmeli E[itim fakiiltelerinin tecriibesi ve birikimi vardrr, bu nedenle ancak elitim fakiilteleri Ogretmen yeti$tirebilir l0 Fen ve edebiyat 6!rencileri igin formasyon uygulamasr devam edebilir Fen ve edebiyat mezunlarrnrn da deretmen olabilme arzularr ensellenmemelidir Fen ve edebiyat fakiiltesi dlrencileri igin gift anadal programr di.izenlenebilir 3 Tezsiz y0ksek lisans uygulamasr devam etmeli 2 Elitim fakiilteleri her bakrmdan donanrmlt olmah, donanrmlr olmayan fakiiltelere sistem iginde bir yer bulunabilir Lisans sonrasr oeretmenlik programt agrlabilir t63 \4 I I

dfiretim Elemanlarrnrn Anabilim Dallannda Yaqadrklarl Sorunlara iliekin Giiriisleri 0lretim elemanlanmn anabilim dallannda yagadrklarr sorunlara ilipkin g<iriiqleri Tablo 8'de sunulmustur. E lernan lannrn Anabilim Dallarrnda Y rklarr Sorunlara ili Anabilim dalrnda yaganan sorunlar Olrenci alrnmamasr /) Motivasyon sorunu(dlretim elemantnda ve direncide) Kadro sorunu, hiqbir kadro verilrniyor 42 Lisansiistii egitimin olmamasr. bagvuru yok CeleceEimiz belirsiz tedirginlik var 27 Asistan yok 22 OErencilerin atanamamasr, moral yok 22 Kayrt yaptrran dgrencilerin akademik seviyesindeki ousus 1l KPSS nedeniyle fakiiltenin ve fakiilte derlerine d$renc i lerin gereken <inemi veffnemesi, dershanelerin fakiilteden daha dneml i sdriilmesi dlretim Elemanlarrnrn "2013-2014 Ofretim Yrhnda Olrenci Altnmamaslna" Yiinelik Giiriiqleri Ogretim Elemanlannm "2013-2014 rilretim yrhnda ortadgretim bdliimlerine dlrenci ahnmamasrna" ydnelik gdrtiqleritablo 9'da sunulmugtur. Tablo 9.dEretim Elemanlarrnrn 2013-2014 OEretim Yrlrnda OErenci Alrnmamasrna Y0nelik Gijriisleri Ana tema Alt tema N Anabilim Dallarrna Olrenci Ahnmamasr Qok yanlrg bir karardrr 132 OEretmenliEin (nitelikli) 6neminin anla$rlmamasrnrn bir gdstergesidir 34 Fen ve edebiyat fakiiltelerini kurtarma projesi 34 Gelecekte niteliksiz iiaretmenlerle karirlatacaerz 23 Yaprlan yatrrrmlara ve harcanan emeklere yazrk olmu$tur* 23 Bu uygularna fen ve edebiyat faktiltelerinin tercih edilmeme sorununa c6zi.im olmaz I 5 Diigi.inii lmeden ve egitim fakiiltelerinin gdrtiqleri alrnmadan yaprlan bir uvsulamadrr 13 Amag dgretmen adayr fazlah!rnr eritmek ise fen ve edebiyat faktiltelerine neden 6Erenci ahndr *Yeni yen i orta6gretime dgretmen yetigtirme diizeni gekillenmeye ballamrqtr, tlzellikle yurtdrgr doktorah alan e[itimcileri yetigmiqti. *Alan elitimi akademik kadro anlamrnda kimliiine kavuqmuqtu. Sonuq

Kaynaklar 5. Ogretim elemanlan elitim faktiltelerinin asrl iglevini "cifretmen yetigtirmek" ve "efiitim aragtrrmalarr yapmak", fen ve edebiyat fakiiltelerinin iqlevini ise "bilim adamr" yetigtirmek olarak gdrmektedirler. 6. Ogretim elemanlan dlretmen yetigtirme gdrevinin egitim fakiiltelerine verilmesi gerektigini diiqiinmektedirler. Ofretim elemanlanna gdre alan elitiminde ve elitim bilimlerinde uzman olan kiqiler dlretmen yetigtirmelidirler. 7. Anabilim dallanna dlrenci ahnmamasr, dlretim elemantnda ve <igrencide motivasyon sorunu, kadro sorunu, lisansiistii elitime baqvuru olmamasr, gelecekle ilgili belirsizlikler, yeterli ara$tlrma gcirevlisinin olmamast, kayrt yaptlran d[rencilerin akademik seviyelerindeki dii$iig ortadgretim bdliimiinde ya$anan sorunlar olarak sralanmtgtrr. 8. Ogretim elemanlan 2013-2014 6lretim yrhnda b<iliimlerine ci[renci altnmamastnt "qok yanhg bir karar", "rifretmenlilin dneminin anlagrlmamastrun bir gdstergesi" olarak yorumlamrglardrr. Akyiiz, Y. (2012). Turk E$itim Tarihi. (22. Baskr). Ankara: Pegem Akademi. Kavcar, C. (2003). Cumhuriyet ddneminde dal dgretmen yetigtirme, Egilim Bilimleri Fakaltesi Dergisi,35 (l-2), 1-14. YoK (2007). Ogretmen YetiStirme ve E{itim Fakalteleri. Yiiksek6lretim Kurulu Yayrnt 2007-5. Yi.iksel, S. (2011). Fen-edebiyat fakiiltesi dlretim iiyelerinin <ilretmen yetigtirme sistemine iligkin diiqtinceleri (Uludafi Universitesi Fen-Edebiyat Fakiiltesi Orne!i). Kuram ve Uygulamada Efitim Bilimleri, ll (1),179-192.

lkinci Biiliim Efitim Fakiilteleri Dekanlar Konseyi Ortaiilretime Ofretmen Yetiqtirme Qahqtayl Sonuglan Bu bdli.imde EFDEK'nin (Egitim Fakiiltesi Dekanlar Konseyi) yapmrg oldulu EaLgtay sonuglanna yer verilmigtir. EFDEK 22-24 Kasrm 2013 tarihleri arasrnda Necmettin Erbakan Universitesi Ahmet Keleqo[lu E[itim Fakiiltesi'nde "Uluslararasr Efitimde De[iqim ve Yeni Ytinelimler Sempozyumu" gergevesinde orta<ifiretim bdliimil bulunan Egitim Fakiilteleri dekanlari ve Egitim Faki.iltesi Dekanlar Konseyi Yiiriitme Kurulu asil-yedek tiyeleri ile birlikte "Epitim Fakiiltelerinde Yeni Yiinelimler ve Ortaiilretime O[retmen Yetiqtirme" adh gahqtayr gergekleqtirmigtir. Bu gahqtayda yeni geliqmelerin elitimciler igin sonuglan ve kurumlarrn yeniden yaprlanma elilimleri tartr$rlmr$trr. Ozellikle ortadgretim alan tigretmenliklerine Sgretmen yetiqtirme konusu tiim aynntrlarr ile ele ahnmrg ve tartrgrlmrqtrr. Bu b6liimde gahgtay sonuglarr sunulmugtur. Qahgtayda gahgma gruplanna gu sorular sorulmugtur: 1. Ortadgretime dgretmen yeti$tirme igi neden tamamen elitim fakiiltelerine verilmelidir? Gerekgeleriniz nelerdir? Bu konuda 6nerileriniz nelerdir? 2. OrtadEretim bdliimlerinde yaganan sorunlar nelerdir? Yaganan bu sorunlara gdziim dnerileriniz nelerdir? Ortadgretim bdli.imlerinin geliqtirilmesi igin neler yaprlabilir? (Ornefiin alan e[itiminde lisansi.istu egitime teivik igin neler yaprlabilir, egitim fakiiltelerinin orta olretim b6liimlerine birinci srnrfina yeniden dlrenci ahnmasr igin nasrl stratejiler geliqtirilebilir gibi.) 3. Ortadlretim b6liirnlerinde mevcut durum ve yaprlanma ile ilgili olarak onayladrlrnrz / onaylamadr!rnrz uygulamalar nelerdir? 6nerileriniz nelerdir? Oncelikle gahqma gruplarr her bir soru iizerinde tartrgmrgtrr. Daha sonra her bir grubun cevabr raporlanmrgtrr. Bdylelikle her bir soru igin biitiin gruplarrn cevaplan yazrh hale getirilmiptir. En son her bir soru igin biitiin gruplarrn cevaplan incelenmig, tartrgrlmrg ve gahgtay raporu hazrlanmrgtrr. Agalrda gahgtay sonuglan sunulmugtur. I. ORTAOERETiME OGRITMEN YETi$TinuB i$i TAMAMEN EGiTiM FAKULTELERiNT, VORiIUNLiDiR. GEREKCELER ve ONORiT.NN Gerckgeler 1. Tecriibe: Egitim faktlteleri 1848'den giiniimiize 165 yrllft, 1982'den giiniimiize 31 yrlhk bir tecriibe ve bilgi birikimi ile kurumsallaqmrg bir kimlige sahiptir.

2. Ozgiin model: 1997 yrhnda beg yrlhk. lisans ile birleqtirilmiq tezsiz yi.iksek lisans programlarr Ttirkiye'nin dzgiin bir modeli olup Avrupa'dan 6nce iglevlik kazanmrgtrr. Olretmen egitiminde alan bilgisi, alan bilgisi dgretimi, teknolojik bilgi ve pedagojik formasyon yiiksek lisans diizeyinde Avrupa 2000 yrhnda hayata gegerken Tiirkiye'de 1997'den beri uygulana gelmigtir. 3. Viryon ve misyon: E!itim Fakiiltelerinin vizyonu cilretmen yetistimektir. 4. Hazrrbulunu$luluk: Qogu dgretmen lisesi kaynakh olan egitim fakiiltesi dlrencileri tercih aqamasrndan itibaren kendilerini dlretmenlik mesleline hazrr hissettilinden diger fakiilte dlrencilerine gdre hazrr bulunuqluk diizeyleri yiiksek gdrtilmektedir. 5. Bagarr: Egitim fakiiltesi mezunlannrn KPSS srnavlarrnda gdstermig olduklarr bagan, elitim fakiiltelerinde alan bilgisi egitiminin diler fakiiltelere oranla daha baqarrh oldulunu gdstermektedir. Milli Elitim politikamrz nitelikli dlretmen yetigtirme odakh oldulundan bu ihtiyag ancak yiiksek puanlarda dlrenci kabul eden Elitim Fakiiltelerince saglanabilir. Elitim Fakiiltesine gelen <ilrencilerin algr diizeyleri yiiksektir. 6. Olretmenlik epitiminin bir siireg olmasr: Ogretmenlik egitimi bilgi, beceri ve yetkinlikleri gerektirir. Bu yetkinlikler ancak tercihten mezun olunan d<jneme kadarki siireci kapsar. 0lretmenlik mesleli bir zihniyet meselesidir. Salt istihdam alanr olarak dtigtniilemez. Elitim Fakiiltelerinde pedagojik dersler 5 yrl iqerisine dalrtrlmrgtrr ve alan dersleriyle ee zamanh gitti!inden bu derslerin pedagojik formasyon adr altrnda krsa bir ddneme srkrgtrrrlarak farkh fakiiltelerde tanrmlanmasr do!ru defildir. 7. Alan egitiminde ve efitim bilimleri alanrnda uzmanhk: Efitim faki.iltelerinde dgretmen egitimini planlayacak, yiirtitecek ve bu alanda bilimsel gahgmalar yapacak alan elitimcisi akademisyenler mevcuttur. Ogretmen e[itimi ile ilgili b6yle bir birikim fen - edebiyat fakiiltelerinde mevcut degildir. Alan egitimcisi yetigtirmek amacryla Tiirkiye biiyiik yatrlmlar yapmrg ve bu yatrrrmlann sonucu yeni yeni airnmaya baglanmrgtrr. Yurtdrgr ve yurtiginde alan elitimi bilim dahnda akademisyen yetigtirmek igin Tiirkiye biiyiik kaynak aylrmlg, yurt drgrnda yetigen akademisyenler iiniversitelerimize ddnmiiq ve tezsiz ytiksek lisans programlarr giderek daha nitelikli bir hale gelmigtir. Bu siireg igerisinde <i[retmen yetigtirmede en az alan bilgisi kadar alan egitiminin de dnemli oldulu ortaya grkmrqtrr. Buna bagh olarak elitim fakiiltelerinde gd,rev yapan akademisyenlerin alan elitimine yrinelik aragtrrmalan tegvik edilmiq ve yurtdrgr ortamlar ile igbirligine geqilmigtir. 8. Motivasyon, aidiyet, meslele adanmrqhk: 0gretmenlik meslelinin kazandurlmasr sadece alan bilgisi ile srnrrh degildir. Ogretmenlik mesleginin kendine 6zgii delerleri vardrr. Bu delerler elitim fakiiltelerinde kazandnlabilmektedir.

Oneriler l. Qift anadal: Efitim fakiilteleri diger fakiilteler ile biriikte gift anadal programlarr ile iqbirlifine gidebilir. 2. OFMA ve sosyal alanlar egitimi bdliimlerine 5lrenci ahnmasrna devam edilmelidir. 3. TYL uygulamasr: Be; yrlhk lisans ile birleqtirilmiq yiiksek lisans programlartna Ttirkiye'nin dzgiin katkrsr olarak devam edilmeli ve bu diler iilkeler ile paylagrlmahdrr. Ogretmen kariyer basamaklarr sistemine gegildi!inde veya bu adla mevcut igbagrndaki dlretmenlerin kariyer yapmalarr istendilinde TYL hazrr ve tecriibeli bir sistem olarak Milli Elitim Bakanhgr'nrn isteklerine cevap verebilecek hazrrhk ve yeterlikte bir olugum olarak diigiilniilmelidir. 4. Bir plan dolrultusunda kontenjanlann azaltrlmaltdtr. 5, Ortadgetim Fen ve Matematik Alanlan Egitimi ve Ortadgretim Sosyal Alanlar Egitimi mutlaka Egitim Fakiiltesi gatrsr altrnda olmahdrr. 2. ORTAOGRETiM S6I-UN{I,BRiNNN YASANAN SORUNLAR VE ONnnilpn Yaganan Sorunlar l. Kadro sorunu: Alan elitiminde uzmanlagmrq yurtigi ve yurtdr$rnda doktoralarrm almrg <ifretim elemanlan ijzellikler fizik ve kimya alanlannda kadro verilmedili ve Yrd. Dogentlile yiikselemedikleri igin derslere girememekte, kendilerini geligtirememekte, haklan olan akademik diizeyde iqleri yiirttememekte ve bir motivasyon eksiklili yagamaktadrr. Bu geng akademisyenlerin iiniversiteler ve di[er iilkelerde gahqma olanaklan aramalart iilkemiz igin biiyiik kayrplar olugturacaktrr. Bu b<jliimlere ara$hrma gdrevlisi kadrosu verilmemektedir. Alan elitiminde gimdiye kadar alt yapr oluqturmak iizere yaprlan harcamalar, verilen emekler, dgretmen yetiqtirmede elde edilen birikimler, geligmeler ve deneyimler bir grrprda goz ardr edilmektedir. 2. Lisansiistii egitim: Ortadgretim bdliimlerine dlrenci almmamasr yiiksek lisans ve doktora gahpmalannr da baltalayacak ve bu alanlarda akademisyen yeti$tirilmesini engelleyecektir. Bu alanlarda akademisyenler yetiqtirmek iqin yiiksek lisans ve doktora programlarrnrn mutlaka devam etmesi gerekmektedir. Lisans programlanna d'lrenci ahnmamasr lisansiistii elitimine de zarar vermektedir.

3, Ofrenci ahmrnln durdurulmasl: Ortadlretim 1'en ve matematik alanlan ile ortadgretim sosyal alanlar egitimi bdliimlerine <ilrenci ahnmamasr siireklilik kazanan siireci olumsuz ydnde etkileyecek olumlu sonuglar alnmrg olan bu mevcut modeli zaman ve enerji agrsrndan geriletecek ve alan elitimi gahgmalarrnr engelleyecektir. Burada olugacak boglugun kapatrlmasr Eok uzun yrllar alacak bu da cilretmen yetigtirme siireglerine telafisi zor zararlar verecektir. 4. Motivasyon sorunu: Elitim fakiilteleri ile ilgili stirekli deliqiklikler <ifretim elemanlarrnrn motivasyonuna olumsuz etki yapmaktadlr. 5. Gelecek ile ilgili belirsizlik: Gelecekle ilgili beiirsizlikler ortatilretim bdliimlerindeki 6lretim elemanlan ve dlrencileri olumsuz etkilemektedir. Ortaiifretim Btiliimlerinin Geligtirilmesi iqin Yaprlabilecekler l, Ofretmenlik uygulamasrna baqlamadan 6nce dlrencilerin diler derslerden baqarrlt olmasr ve asgari devamrnr almrg olmasr gartr aranmahdrr. 2. Uygulama saatlerinin yeniden diizenlenmesi. 3. Kadro sorununun qdziilmesi. 4. Derslerin belirlenmesi ve ders igeriklerinin geliqtirilmesine esneklik saglanmah. 3. ORTA6ERETiM BOLUMLERiNDE MEVCUT DURUM VE YAPILANMA it,b ii.ciii OLARAK ONAYLANAN T'E ONAYLANMAYAN UYGULAMALAR. ONnnilen Onaylanan Uygulamalar l Mevcut yaprnrn korunmasr ve geligtirilmesi: Gerek egitim faktiltelerinin yeniden yaprlanmasr gerek ise alan elitimi veren akademisyenlerin nitelik agrsrndan etkinlik dtizeylerinin artmasr bu bciliimlere miiracaat eden dlrencilerin profilini deligtirerek girig puanlanndaki yiikselmeye siireklilik kazandrrmtq ve mezun olan dgretmen adaylannrn etkinlik diizeylerini yiiceltmiqtir. Bdyle olumlu bir oluqum mutlaka korunmalt ve yaygrnlagtrrrlmahdrr. 2, Olretmen yetiqtirnie modellerinde var olan esneklisin siirdiiriilmesi. 3. Akreditasyon gahqmalannrn siirdiiriilmesi. 4. ikinci dlretimlerin kapatrlmasr. 5. Yeni bdlijmler ve fakiilte agtlmasrna getirilen srnrrlama. 6. 3,5 + 1,5 uygulamasrndan vazgegilmesi. 7. Programlarda esneklik. Onaylanmayan Uygulamalar

l. Pedagojik formasyon uygulamasr: Pedagojik formasyon programlan olmasr gerektigi gibi yaprlandrnlmadrlr ve yiiriitiilemedigi igin etkili bir rilretmen yetigtirme modeli deeildir. uyu$mamasr. 2. Olretmen yetigtirme programlannrn okullarda uygulanan 6[retim programlan ile 3. Alan fakiilteleri ile ilgili yetki karma$asr. 4. Staj siiresinin krsahgr. 5. Alan egitimi galqmaya baskr. 6. Atanmayr bekleyen dlretmenlerin saylsr yiiz binleri bulurken yeniden sertifika programlan igin yirmi bin kontenjan verilmesi tutarstzhktrr. Oneriler l. Uzmanllk: Alan egitimini verecek cilretim elemanlanntn o alanda doktora ve dogentlik derecesine sahip olmahdrr. 2. Qift anadal ve tezsiz yiiksek lisans uygulamast hayata geqirilebilir. 3. Sertifika programlarrnrn kaldrrrlmaltdtr. 4. iebirlili: Elitim ve fen-edebiyat faktilteleri arasrnda iqbirlili yaprlabilir. 5. Uygulamaya giden 6gretmen adaytna ticret ve sigorta uygulamasr yaprlmaltdtr.

CALISTAY : EEiTiM FAKULTELERi DEKANLAR KONSEYi (EFDEK) "E!itim Fakiiltelerinde Yeni Y0neliml r ve Ortadgretime Ogretmen Yetittirme" 22-23 Kasrm 2013 Konva l. Prof. Dr. IUehmet BAHAR 2.Prof. Dr. Ali Murat stinbii, 3. Prof. Dr. Ali YILDIRIM 4. Prof. Dr, A. Seda. SARACALOELU 5. Prof. Dr- Vehbi CELiK 6. Prof. Dr. Ay$e CAKIR ILHAN 7. Prof. Dr. Biilent OZDEMIR 8. Prof. Dr, $eref I. MiRAsYEDiocL 9. Prof. Dr. Ciizver YILDIRAN 10. Prof. Dr. Hiiseyin SARI 13. Prof. Dr. Siileyman BASLAR 14. Prof. iir. Celal BAYRAK 15. Prof. Dr. Adnan BAKi i6. prof. or. Ramai"6ztv 17. Prof. Dr. Cevdet YILNtAZ r ' 18. Prof. Dr. Golge SEFoROdi,U 19. Prof. Dr. Ayte AKYEL 20, Prof. br. ismail QELiK ii.prot or. cevat irlnp 22. Prof. Dr. SiileyInan YILMAZ 23. Prof. Dr. Mustafa PEHLivAN 24. Prof. Dr. Yiikel TUnAN 25. Prof. Dr. ziya ARGTJN 26. Dog. Dr. Sedat UQAR, il. ooc. Dr. Gutcan'iiCoril 28. Prof. Dr. Ali ATE9 29. Prof. Dr. Halil ARDAHAN 30. Prof. Dr. Nuri KOSTUKLU. f,l. Prof. Dr. Oguz DoeAN ' 32. Doc. Dr. Adnan PINAR 33. Doq. Dr. lllusa DiKNtENLi 3,1. Doq. Dr. Ahmet ERDOGAN 35. Yrd. Do9. Dr. Nluhittin CALI$KAN : 36. Yrd. Dog. Dr. Ersin BOZKURT 37. Yrd. Dog. Dr. Hakan KUii EFDEK Yiiriitmc Kurulu Baskanr EFDDK Yiiriitme Kurulu Bik. Yrd. EFDEK Yiiriitme Kurulu U) esi EFDFiK Yiiriitme Kurulu [iyesi EFDEK Yiiriitme Kurulu U)'esi Abant izzet Bay sal Univ. Necmcttin Erbakan [Jniv. Atatiirk Univ. Adnan Menderes Univ. Mevlana [Jniv. Dekan. Ankara Universilcsi Egitim Ililimle Fakiiltesi Dekan. Balrkesir Unirersitcsi Necalihe) teitim faktiltcsi DeLaJr. Ba)kent Ilnirersitcsi tgilim Iraktjltesi Dekan, Bogazigi Universitcsi Egitim Fakultesi Dc[an, Cumhuri]er Uni\cr)ilesi Egitim Faliillcsi itekan, Qanakkale Onsekiz Mart Univcrsitesi Lgitim Fakiiltesi Dekan. Dicle Unircrsitesi Zila Gdlalp hgilim aliiltcsi Dekm. Doluz t)lill Unirc-sitcsi tsuca Egitim laliillesi Dckxn. llaceficpc I niverjitesi Egilim fali]ltcsi Dekan, KTU Fatih Egitim Fakiiltesi ''ijit an, vur.oro univiisitesi Atattirk Egitim Fakiiltesi Dekan. Ondoluz Malrs Unirersitesi Egitim l'akultesi Dekan. Ol)l U [girim Fakiiltesi Dekn. Yedilcpc Uni!ersitcsi Fgitim Fakiiltcsi Dckan, Yil/ijncil Yrl Universitesi [gitim Faliillesi Dekan. Kocaeli Universitesi Egitim lakiiltesi Delan. I ni\ersilc\i EEilrm Iaki]llcsi 'bekan, ^ksrray Necmettin D;baka; Universitcsi Eregli t)gitim Fakultesi Dekan Yardrmcrsr. Cazi I ni\ersitesi Ga-/i Etitim l-akiill.'si O MA Egilimi Bitlum Ba;kanr. Cazi Uni!ersitcsi Cazi l-:filim Fakiiltcsi Dekan Yardrmcrsr, Qukurova Universitcsi Egitim Fakiiltesi Dekan Yardrmcrsr. Bogaziqi Universitcsi [Eitim FaLiiltcsi Ncrmenin Erbchn Ilnirersitesi Ahmct Kel()ogtu tgitim takiillcsi Nccmcllin trbalan Uni\ ersitesi Ahmet Kelcloglu Egitim Faliillcsi Necmettin Erbakan Univcrsitesi Ahmct Kele$oglu Egitim Fakiiltesi Necmcttin Erbakan Universitesi Ahmct Keletoglu Egitim Fakiiltesi Necmcttin Erbakan Univcrsiteii Ahmet Kelcioglu Egitim fakiiltcsi Necmcnin Erbakan Universitesi Ahmct Keleloglu Egitim Faliiiltesi Nccmeflin Erbrkrn Unir ersitcsi Ahm('l Kelesoghr Egitim I-akulle\i Necmctlin Erbakan Unirersitesi Ahmel Keteioglu ECilim FakUltesi Necmettin Erbakan Univcrsitesi Ahmct Keleioglu Egitim liaktiltcsi Necmettin Erbakan Univcrsitesi Aimct Kele$oglu Egitim Fakiiltesi