Hazır Beton Nedir? Beton; çimento, agrega, su ve gerektiğinde katkı maddelerinin belirli oranlarda homojen olarak karıştırılması ile elde edilen, başlangıçta plastik kıvamda olup zamanla çimentonun hidratasyonu sebebiyle katılaşıp, istenilen kalıbın şeklini alarak sertleşen kompozit bir yapı malzemesidir. Bilgisayar kontrolüyle istenilen oranlarda biraraya getirilen malzemelerin, beton santralında veya mikserde karıştırılmasıyla üretilen ve tüketiciye taze beton olarak teslim edilen betona Hazır Beton denir. Hazır beton kullanıcısının hazır betonda arayacağı nitelikler TS EN 206-1 standardında yer almaktadır. Betonu günümüzde önemli bir yapı malzemesi yapan özellikler şöyle sıralanabilir. 1. Ekonomik olması, 2. Yüksek basınç dayanımına sahip olması, 3. Çok düşük olan çekme dayanımının tasarım ve uygulamada çelik donatı ile dengelenebilmesi (Betonarme), 4. Dayanıklı olması, 5. Diğer yapı malzemelerine göre daha az enerji ile üretilebilmesi, 6. Şekil verilebilme kolaylığına sahip olması, 7. İstenen her yerde üretilebilir olması
Betonun Bileşenleri Betonu oluşturan hammaddeler çimento, su, ince agrega, iri agrega ve gerektiğinde kimyasal ve/veya mineral katkılardır. Bu hammaddelerden çimento+su (gerektiğinde kimyasal ve/veya mineral katkılar) çimento hamuru; ince ve iri agrega ise agrega bileşeni olmak üzere betonun iki bileşenini oluştururlar. Hammaddelerin karıştırılmasından sonra oluşan çimento hamuru, zamanla katılaşıp sertleşir ve agrega tanelerini birbirine yapıştırarak betonun dayanım kazanmasını sağlar. Dolayısıyla bir betonun dayanımı; Çimento hamurunun dayanımına, Agrega tanelerinin dayanımına, Çimento hamurunun agrega tanelerini birbirlerine yapıştırmasının gücüne, yani aderansa bağlıdır. Betonu oluşturan malzemelerin yaklaşık olarak hacimsel dağılımı aşağıda gösterilmiştir.
Betondan Beklenilen Özellikler İyi bir beton; taze haldeyken kolay taşınabilmeli, yerleştirilebilmeli, sıkıştırılabilmeli ve bu işlemler sonrasında ayrışmamalıdır. Sertleşmiş halde ise betonun mekanik mukavemeti yeterince yüksek ve dayanıklı olmalıdır.yani hava etkisine, kimyasal etkilere ve aşınma etkisine karşı dayanmalıdır. Ayrıca ekonomik olmalı; yani malzeme, üretim, döküm, kalıplama, bakım masrafları az olmalıdır. Bu özellikler ise; Malzeme cinsi ve karışım oranları iyi seçilerek, beton harmanının hazırlanması, yerleştirilmesi ve sıkılanmasında uygun yöntemler ve güvenilir araçlar kullanılarak ve beton uygun koşullarda saklanarak sağlanabilir. Genelde betondan beklenilen özellikleri şu başlıklar altında incelemek mümkündür. 1. İşlenebilme: Betoniyerden çıkan taze betonun taşıma ve kalıba yerleştirme sırasında kohezyonunu ve homojenliğini kaybetmemesi ve kalıplarda kolaylıkla yayılarak kabil olduğu kadar az boşluk bırakarak bunların doldurma özelliklerini hepsini birden işlenebilme özelliği ifade eder. İşlenebilme, minimum enerji, homojenliğinin korunması, boşluksuz yerleşme ve kıvam kavramlarını içermektedir. 2. Basınç Mukavemeti; Betonun en önemli mekanik özelliği basınç dayanımıdır. Bunun nedeni; beton gevrek bir malzemedir. Basit mukavemet değerleri arasında en yüksek olanı basınç, en düşük olanı çekmedir. Oranları %8 ile %14 arasındadır. Pratikte betonun hiç çekme gerilmesi olmadığı, hemen çatladığı varsayılır ve beton sadece basınca çalıştırılır. Betonun basınç dayanımı, diğer beton nitelikleriyle paralellik gösterir. Yüksek basınç dayanımlı bir beton doludur, serttir, su geçirmez,dış etkilere dayanır ve aşınmaz. Basınç dayanımı standart silindir(15 cm çap,30 cm yükseklik) veya küpler (15 cm kenarlı) üzerinde belirlenir. Basınç dayanımı, laboratuar koşullarında olgunlaştırılan 28 günlük beton örnekleri üzerinden değerlendirilir. Pratik yönden dayanım 7. ve 90. günlerde de tayin edilebilir. Basınç dayanımı zamana bağlı olarak artar. Genel olarak standart beton basınç dayanımının 28 günlük değerini % 100 kabul eder. Beton, yaşlandıkça
mukavemet değeri artar ve bu artış 28 güne kadar hızlı bundan sonra yavaş devam eder. TS EN 206-1 Hazır Beton Standardına göre normal ve ağır betonlar için basınç dayanım sınıfları aşağıdaki tabloda belirtildiği şekildedir. BASINÇ DAYANIM SINIFLARI Basınç dayanımı sınıfı En düşük karakteristik silindir dayanımı f ck,sil N/mm 2 C 8/10 8 10 C 12/15 12 15 C 16/20 16 20 C 20/25 20 25 C 25/30 25 30 C 30/37 30 37 C 35/45 35 45 C 40/50 40 50 C 45/55 45 55 C 50/60 50 60 C 55/67 55 67 C 60/75 60 75 C 70/85 70 85 C 80/95 80 95 C 90/105 90 105 C 100/115 100 115 En düşük karakteristik küp dayanımı f ck,küp N/mm 2 3. Dayanım; Dayanıklı bir beton, maruz kalacağı iklim şartlarına, yani hava şartlarına, kimyevi tesirlere, ıslanma-kurumaya, ateşe (yangına) ve aşınmaya karşı yeterli bir derecede dayanıklılık gösterebilen betondur. Betonun bu özelliklerine dayanıklılık göstermesi için agreganın sağlamlılığı, gözenekliliği, su geçirgenliliği, mineral yapısı, tane şekli, granülometrisi, yüzey pürüzlülüğü, en büyük tane boyutu, elastiklik modülü, termik genleşme katsayısı, agregada kil olup olmadığı ve agreganın temizliği gibi birçok faktörü sağlaması gerekir.
a) Hava Şartlarına Dayanıklılık Betonun hava şartlarından dolayı parçalanıp dağılmasına sebep ısı ve rutubet değişiklikleriyle meydana gelen donma, çözülme, genişleme, büzülme olaylarıdır. Son zamanlarda dayanıklılığı artırmak amacıyla beton içerisine mikroskopik hava habbecikleri oluşturan maddeler kullanılmaktadır. Mikroskobik hava habbecikleri betonun kılcallığını keser su geçirgenliğini önleyerek betonun donmasını engeller. Beton içerisinde % 2-6 oranında mikroskopik hava habbecikleri dağıtılırsa böyle bir beton dona karşı dayanıklılık kazanır. Bu işlen betonun basınç mukavemetinde biraz düşüklük gösterirse de beton mikroskobik hava ile dayanıklılık gibi önemli bir özellik kazandığından bu düşüklük bir kayıp olarak kabul edilemez. b) Kimyevi Tesirlere Karşı Mukavemet Betonun kimyevi yollardan tahribatı birkaç sebepten olabilir. Agreganın içerisinde alkali reaksiyonu verebilecek maddeler, (opal, tridimit vs.) çimentonun alkali oksitleri ile (Na 2 O, K 2 O) reaksiyona girerek betonun dağılmasına neden olur. Bu olay sonunda beton yüzeyinde gelişi güzel çatlaklar meydana gelir. Beton yoğurma suyunda bulunan sülfatlar beton için çok zararlıdır. Böyle suların kullanılması halinde curuf çimentoları tercih edilir. c) Erozyona Karşı Dayanıklılık Beton yüzleri akarsularda hareket eden aşındırıcı malzemelerle ve rüzgar tesiri ile aşınır. Beton bu faktörlerden hangisinin tesiri altında kalacaksa ona göre tedbir alınmalıdır. Aşınmaya dayanıklı beton yapmak için, kumdaki 200 no lu elekten geçen kısım %3 den fazla olmamalıdır. Çakıl, sert ve sağlam bünyeli olmalı, gerekli işlenebilirliği temin edebilecek en küçük su/çimento oranını kullanmak ve yeterli bir basınç mukavemetini verebilecek tedbirleri almak gerekir. Ayrıca agregaların granülometrileri uygun olmalıdır.
4. Betonun Aşınmaya ve Çarpmaya Karşı Mukavemeti; Yol, hava alanı, su borularında ve genel olarak döşeme kaplamalarında kullanılan beton önemli derecede aşınma etkisinde kalır. Genellikle basınç dayanımı yüksek olan betonlar aşınmaya karşı da dayanıklıdır. Betonda çimento miktarı agregaya kıyasla az olduğundan asıl aşınma etkisi agregaya gelir. Bu bakımdın beton üretiminde aşınmaya dayanıklı sert agregaların kullanılması betonun aşınmaya karşı dayanımını arttırır. Aşınmaya çok dayanıklı betonlar, özel agregaların kullanılmasıyla elde edilir. Bu amaçla granit, kuvartz kökenli agrega, demir parçacıkları, çelik tozu ve karborandum gibi yapay agregalar kullanılır. Basınç mukavemeti ve çekme mukavemeti büyük olan betonların çarpma mukavemeti de büyük olur. Bu nedenle beton üretiminde işi agrega olarak çakıl yerine kırma taş kullanılmasıyla çarpmaya daha dayanıklı beton elde edilir. Kırma taşlı betonların daha fazla deformasyon yapma kabiliyetine sahip olması, betonun daha fazla enerji almasına ve çarpma dayanımının artmasına neden olur. Betonun deformasyon yapma kabiliyetinde azalma belirli bir süreden sonra, betonun yaşı ilerledikçe çarpma dayanıklılığının azalmasına yol açar. Bu nedenle betonarme kazık ve palplanjların başları bu tür zorlama ile karşı karşıya gelmektedir. Bu husus göz önünde tutularak bunlar üretildikten sonra fazla bekletilmeden çakılmalıdır. 5. Permeabilite (Geçirimlilik); Betonun geçirgenliği, beton içerisindeki boşluklar ile çimento hamuru agrega ara yüzeyindeki mikro çatlakların bir fonksiyonudur. Su yapılarında betonun su geçirgenliğinin az veya hiç olmaması çok önemlidir. Betonun su geçirgen bir yapıda olması önemli bir su kaybına neden olduğu gibi, donma-çözülmeden de çok etkilenmektedir. Geçirimlilik boşluklu bir ortamda laminer bir akımla sıvının hareket etmesi sonunda meydana gelen bir olaydır. Betonun dayanıklılık problemleri betonun geçirimliliği ile başlar. Betonun geçirimsiz olması durumunda birçok dayanıklılık problemine yol açan su ve zararlı sıvılar beton içerisine nüfuz edemez. Yani geçirimsiz ya da geçirgenliği çok düşük olan betonlarda don olayı veya betonu kimyasal olarak parçalayan reaksiyonlar görülmez. Kılcal su geçirimliliği (kapilarite) daha çok bina cephelerinde, zemin suyunun yerçekimine rağmen ince kılcal boşluklardan yükselmesi şeklinde görülür. Sıva ve beton yüzeylerde çiçeklenme adı verilen tuz birikmesi olayı kapilarite olayı nedeniyle gelişir.
Betonda geçirgenliği azaltabilmek için şu önlemlerin alınması gerekir; Agrega maksimum tane çapını küçük seçmek ve granülometrisi düzgün (ya da düzeltilmiş) agrega kullanmak, Karma suyu miktarını optimum miktarda kullanmak, Betonu en yüksek kompasitede (sıklıkta) yerleştirmek, Optimum çimento dozajının altında çimento kullanmamak, öğütülme inceliği ve kohezyonu yüksek çimentolar kullanmak, Betonu mümkün olduğu kadar fazla kullanmak, Geçirimsizliği sağlayan beton katkıları kullanmak. 6. Hacim Değişimi; Betonda genel olarak hacim sabitliği aranan özelliklerdendir. Betonda hacim değişiklikleri betonun servis ömrü boyunca yapısal yönden önemli bir deformasyon meydana getirmemelidir. Genel olarak hacim değişimi ıslanma ve kuruma sonrası meydana gelen genleşme ve büzülmedir. Rötrenin kelime anlamı hacim büzülmesidir. Rötre olayının iki önemli zararlı etkisi vardır. Bunlardan biri betonda çatlakların oluşması, diğeri de betonarme donatıda parazit gerilmelerin oluşmasıdır. Çatlaklar, betonun özellikle çekme dayanımını düşürürler. Ayrıca geçirimliliğin artması nedeniyle betonun kimyasal etkilere ve dona dayanıklılığını azaltıp, donatının korozyonunu kolaylaştırırlar.
7. Elastisite; Beton genel olarak elastik bir malzeme değildir. Betonun gerilme deformasyon ilişkisi genellikle bir eğri şeklindedir. Şekil 9. Betonda Gerilme Deformasyon Eğrisi Eğrinin düz olduğu kısmından eğrinin başlama noktası gerilmedeformasyon oranı elastikiyet modülü olarak isimlendirilir. Yükleme çalışma bölgesi dışına çıktığında eğri baş kısmındaki düzgünlükten ayrılacaktır. Betonun 28 günlük kırılma mukavemetlerinin %75 ine kadarki basınç dayanımları için gerilme-deformasyon oranı oldukça üniformdur. Betonların 28 günlük elastisite modülü yaklaşık olarak; 1-4 x 10 5 kgf/cm 2 civarındadır.
Hazır Beton Üretimi Hazır Beton, kuru karışımlı ve yaş karışımlı olmak üzere iki farklı şekilde üretilmektedir. 1. Kuru Karışımlı Sistem; Bu sistemde hazır beton, agrega, çimento ve varsa mineral katkısı beton santralında ölçülüp, transmikserde karıştırılan, suyu ve varsa kimyasal katkısı ise teslim yerinde ölçülüp karıştırılarak ilave edilen ve teslim yerinde hazırlanan taze betondur. Kuru karışımlı sistemde çok dikkat edilmesi gereken unsurlar : Şantiyede karışıma verilen su ve kimyasal katkı miktarının, karışım dizaynında öngörülen miktarlardan fazla olmamasına, Karıştırma süresinin, homojen bir karışım için yeterli olacak sürede olmasına özen gösterilmelidir. 2. Yaş Karışımlı Sistem; Bu sistemde ise hazır beton, su ve kimyasal katkıları da dahil olmak üzere tüm bileşenlerin beton santralında ölçülmesi ve karıştırılması ile elde edilen taze betondur. Taze beton, beton santralında transmiksere yüklenerek teslim yerine gönderilir ve burada kullanıcıya teslim edilir. Hazır Betonun Siparişi Hazır betonun siparişi verilirken aşağıdaki hususlara dikkat edilmelidir; 1. Sipariş miktarı doğru hesaplanarak verilmelidir. Yanlış miktar, programın aksamasına ve can sıkıcı beklemelere neden olabilir. 2. Betonun dayanım sınıfı, kıvam sınıfı, en büyük agrega tane büyüklüğü belirtilmelidir. 3. Çimento tipi ve özellikle isteniyorsa, kimyasal katkı tipi belirtilmelidir. 4. Sipariş üretici firmaya en az birkaç gün önceden bildirilmelidir. 5. Betonun kullanılacağı yapı elemanı mutlaka belirtilmelidir. 6. Çevresel koşullar (deniz suyu, sülfat, asitler vb.) ve etki dereceleri hazır beton üretici firmasına bildirilmelidir. 7. Sipariş yazılı olarak verilmelidir. Sipariş formu doldurularak karşılıklı imzalandıktan sonra, kullanıcı bir nüshasını muhafaza etmelidir. Sipariş
formunda yukarıda belirtilen bilgilerin yanında, aşağıdaki bilgilere de yer verilmelidir. Siparişi verenin adı, soyadı, firmanın adı, adresi, vergi dairesi, vergi numarası ve hesap numarası, Açık şantiye adresi, Telefon numarası, Teslim günü ve saati, Betonu boşaltma şekli (pompalı, direkt transmikserli, kova ile vs.), İstenen özel talepler (Geçirimsizlik, erken kalıp alma vs.). Hazır Betonun Taşınması Hazır Beton, beton santralından kullanıcı şantiye sahasına transmikserlerle taşınır. Yaş karışımlı hazır beton, mikserin taşıma devrinde çevrilmesiyle şantiye sahasına taşınarak boşaltılır. Taşıma süresi, mikserin taşıma devrinde toplam 300 devir karşılığı süreyi veya iki saati (hangisi küçükse) aşmamalıdır. Kuru karışımlı hazır beton, özel transmikserlerle teslim yerine kadar karıştırmadan taşınır. Teslim yerinde su ve kimyasal katkısı ilave edilir ve uygun sürede karıştırılarak teslim edilir. Taşıma süresi (beklemeler dahil) üç saati geçmemelidir. Taşıma süreleri ile ilgili sınırlandırmaları, her iki sistemde de, kullanılan çimento ve kimyasal katkı tipleri ile iklim koşulları etkileyebilir. Ancak temel prensip, mikserdeki taze betonu mümkün olan en kısa sürede kalıbına yerleştirmektir. Hazır Betonun Dökümü Hazır Beton dökümü üreticinin betonu trasmikser oluğunun ağzında veya pompa ucunda kullanıcıya teslim ettiği andan itibaren kalıbına iletilerek yerleştirme, sıkıştırma ve mastarlama işlemleridir. Üreticinin, betonu trasmikser oluğunun ağzından veya pompa ucunda kullanıcıya teslim ettiği andan itibaren sorumluluğu biter. Bundan sonra uygulanacak bütün işlemler kullanıcı sorumluluğundadır. Kullanıcının beton dökümü sonucundan yüksek performans elde edebilmesi için bazı önemli hususlara özenle dikkat etmesi gerekir.
Soğuk Havalarda Beton Dökümü Beton dökümü sırasında, ortalama hava sıcaklığının ardı ardına üç gün süre ile +5 ºC nin altında olduğu durum, döküm için soğuk hava koşullarını oluşturur. Bu hava şartlarında kaliteli beton elde edebilmek için yapım, döküm ve bakım işlerinde özel tedbirler alınması gerekir.taze beton prizini alırken don olayının olması çok tehlikelidir. Taze beton döküldüğü ortamın sıcaklığı bir gün içerisinde +5 ºC 'nin altına düşerse 48 saat süre ile bir günden fazla +5 ºC 'nin altına düşerse 72 saat süreyle dona karşı korunmalıdır. Alınacak Önlemler: 1. Don riski olan hava koşullarında mümkün olduğunca beton dökülmemelidir. 2. Yüksek hidratasyon ısısına sahip çimento, izin verilen en fazla çimento dozajı ve düşük su/çimento oranı seçilmelidir. 3. Kalıp alma süresi uzatılmalıdır. 4. Priz hızlandırıcı ve antifiriz kullanılmalıdır. 5. Betonun ilk sıcaklığının donma değerine düşmemesi için agrega,çimento ve özellikle su ısıtılmalıdır. 6. Çimentonun hidratasyonu nsonucu ortaya çıkan ısının beton dışına yayılması önlenmelidir. Bunun için kalıpların dış yüzeylerine uygun yalıtımlar yapılmalıdır. Sıcak Havalarda Beton Dökümü Beton dökümü sırasında ortalama hava sıcaklığının, ardı ardına üç gün süre ile +30ºC nin üstünde olduğu durum döküm için sıcak hava koşullarını oluşturur. Beton dökümü için en olumsuz ortam aşırı sıcak, kuru ve rüzgarlı havalardır.yeni yerleştirilmiş taze betonda hızlı buharlaşma sonucu aşırı su kaybı oluşur.bunun sonucunda slump kaybı priz hızlanması hava boşlukları ve yüzeyde plastik rötre çatlakları meydana gelir. Buda betonun dayanıklılığını olumsuz yönde etkiler. Beton dökerken hava sıcaklığının +32 o C 'den fazla olması beton için önlemler alınmasını gerektiri. Alınacak Önlemler: 1. Düşük çimento dozu ve hidratasyon ısısı düşük çimentolar tercih edilmelidir. 2. Döküm yerine ulaşan mikser bekletilmeden boşaltılmalıdır. 3. Priz öteleyici katkılar kullanılmalıdır. 4. Gece beton dökümü tercih edilmelidir.
5. Döküm esnasında taban ve kalıplara su püskürtülmesi beton karışımındaki suyun emilmemesi için önemlidir. 6. Beton dökümü yapıldıktan hemen sonra ilk mastarlama yapılır, 30-40 dak sonra yağmurlama yapılarak ikinci mastar uygulanır. 7. Dökümden ilk yarım saat 'den başlayarak 72 saat boyunca suya doyurulmalıdır. 8. Güneş ve rüzgarın etkisinden korunmak için açıkta kalan beton yüzeyler ıslak çuvalla veya plastik örtü ile örtülmelidir Beton Çatlakları, Önlenmesi ve Giderilmesi Beton veya betonarme elemanlarda görülen çatlaklar iki ana gurupta toplanır : 1. Yapısal Çatlaklar, 2. Uygulama kökenli çatlaklar. 1. Yapısal Çatlaklar: Bu tip çatlaklar yapıların işlevleri gereği taşıması zorunlu gerilmelerden kaynaklanır. Bunlar projesi olmayan, zemin problemi çözülmemiş yapılarda meydana gelirler ve çok tehlikelidirler. Beton dökümü ve döküm koşulları ile ilgileri yoktur. Bu tip çatlaklar, betonarme eleman içinde çekme gerilmelerine dik yönde oluşurlar. Basit bir kirişin açıklık ortasında oluşan veya bir konsol mesnedin üstünde görülebilen çatlaklar yapısal çatlaklardır. 2. Uygulama kökenli çatlaklar: Bu tip çatlaklar taze ve sertleşmiş betonlarda görülürler. Taze Beton Çatlakları: Taze betonun kalıplara yerleştirildikten sonraki 0.5-4 saatleri arasında, yani beton henüz plastik halde iken, özellikle geniş döşeme ve benzeri yüzeylerde çatlaklar oluşabilmektedir. Bu çatlakların derinlikleri 10 cm yi bulabilir. Uzunlukları bir kaç cm. ile 1-2 m. arasında olmaktadır. Çatlaklar sonucunda betonun durabilitesi ( dayanıklılığı ) bozulmakta, korozyona açık, geçirgen bir durum almaktadır. Taze beton çatlaklarının en önemli oluşum nedenleri plastik rötre ve oturma farlılıklarıdır.
Plastik Rötre Çatlakları: Bu tip çatlaklar özellikle sıcak, kuru, rüzgarlı zamanlarda dökümü yapılan betonlarda ( döşeme, yol, pist,..); beton yüzeyindeki suyun buharlaşma hızının beton içindeki suyun yüzeye çıkma (terleme ) hızından daha büyük olması sebebi ile oluşan; düzensiz dağılım gösteren, çeşitli boylarda ve genişlikteki çatlaklardır. Aynı çatlaklar, yeni betonun altındaki eski betonun veya diğer malzemelerin ( Ytong, yağlanmamış ahşap kalıp, asmolen döşeme gibi ) beton suyunu emmesi sonucuda oluşabilmektedir. Bu tip çatlaklar genelde yüzeysel olup derinliği birkaç milimden fazla değildirler. Yapı güvenliği açısından tehlikesi yoktur. Plastik rötre Çatlakları oluşmasına karşı önlemler: 1. Betonun yerleştirilmesi ile ilgili önlemler: Beton dökülmeden hemen önce döküm yerinin zemini ve kalıplar ıslatılmalıdır. Islatma suyu buharlaşır buharlaşmaz döküme geçilir. Böylece hem kalıpların buharlaşma nedeniyle soğuması sağlanır. Hem de beton suyunun emilmesi önlenmiş olur. Taze betonu güneşten, sıcaktan ve rüzgardan korunmalı, mümkünse gece beton dökümü yapılmalıdır. Beton yerleştirildikten sonra mastar çekilip bırakılır. Daha sonraki tahta mala ile düzeltme işlemi mümkün olduğu kadar ertelenir. Bu işlem beton yüzeyinde ayak izinin 1-2 cm. derinlikte iz bırakmama durumuna gelinceye kadar geciktirilir. Ondan sonra demir mala düzeltmesi uygulanır. 2. Betona kür uygulaması: Taze betondaki plastik rötre çatlaması, yüzeydeki buharlaşmanın hızlı olmasından kaynaklandığına göre, yüzeydeki nem oranını yüksek tutmak gerekir. Farklı Oturma Çatlakları: Taze betonda iri agrega taneleri dibe çökerken, çimento partiküllerini içeren su yüzeye çıkar. Bu su yüzeyde birikir.yüzeye yakın kiriş ve döşeme donatıları bu yer değişimine karşı koyar ve taze beton bu bölgede tam olarak yerleşemez. Yerleşmesini tam olarak gerçekleştiremeyen beton demir donatı boyunca çatlar.
Önlemler: Beton döküldükten sonraki yüzey düzeltme işlemlerine bir süre ertelemek ve terleyen su tümüyle buharlaştıktan sonra tahta mala ile düzeltme işlemine geçmek önerilebilir. Ayrıca betonun yerleştirilmesine çok dikkat edilmelidir. Öte yandan yüzeye yakın yerlerde yeterli sayıda ve kalınlıkta pas payları kullanılmalıdır. Sertleşmiş Beton Çatlakları: Bu tip çatlaklar değişik yaş gruplarındaki ( 1 haftadan 30 yıla kadar ) betonlarda görülebilir. Çatlaklar, fiziksel veya kimyasal kökenlidir. Bunlar, önce kılcal görünümde, ardından büyüyen ve birleşen çatlaklardır. Çatlakları takiben beton yüzeyinde soyulma, dökülme ve patlamalar görülür. Önlem alınmadığı takdirde, betonarme elemanlar zamanla tahrip olurlar. Bu çatlamaların nedenleri arasında donma - çözünme, alkali - aktif silis reaksiyonu, karbonatlaşma, donatının korozyonu, sülfat - asit - tuz gibi beton için zararlı maddelerin yol açtığı reaksiyonları sayılabilir.
Hazır Betonla İlgili Standartlar 1 TS EN 1097-1 Agregaların Mekanik ve Fiziksel Özellikleri İçin Deneyler Bölüm 1: Aşınmaya Karşı Direncin Tayini (Mikro- Deval) 2 TS EN 1097-2 Agregaların Mekanik ve Fiziksel Özellikleri İçin Deneyler Bölüm 2 : Parçalanma Direncinin Tayini İçin Metotlar 3 TS EN 1097-3 Agregaların Fiziksel ve Mekanik Özellikleri İçin Deneyler Bölüm 3: Gevşek Yığın Yoğunluğunun ve Boşluk Hacminin Tayini 4 TS EN 1097-4 Agregaların Mekanik ve Fiziksel Özellikleri İçin Deneyler Bölüm 4: Kuru Sıkılaştırılmış Dolgu Malzemesinin (Taşunu) Boşluklarının Tayini 5 TS EN 1097-5 Agregaların Mekanik ve Fiziksel Özellikleri İçin Deneyler Bölüm 5: Hava Dolaşımlı Etüvde Kurutma İle Su Muhtevasının Tayini 6 TS EN 1097-6 Agregaların Mekanik ve Fiziksel Özellikleri İçin Deneyler Bölüm 6: Tane Yoğunluğu ve Su Emme Oranının Tayini 7 TS EN 1097-7 Agregaların Mekanik ve Fiziksel Özellikleri İçin Deneyler Bölüm 7: Taşunu (Filler) Tane Yoğunluğunun Tayini- Piknometre Metodu 8 TS EN 1097-8 Agregaların mekanik ve fiziksel özellikleri için deneyler Bölüm 2: parlatma değerinin tayini 9 TS EN 1097-9 Agregaların Mekanik ve Fiziksel Özellikleri İçin Deneyler Bölüm 9: Çivili Lastiklerden Kaynaklanan Aşınmaya Karşı Direncin Tayini- Nordik Deney 10 TS EN 1008 Beton Karma Suyu 11 TS EN 12350-1 Beton- Taze Beton Deneyleri- Bölüm 1: Numune Alma 12 TS EN 12350-2 Beton- Taze Beton Deneyleri- Bölüm 2: Çökme (Slamp) Deneyi 13 TS EN 12350-3 Beton- Taze Beton Deneyleri- Bölüm 3: Vebe Deneyi 14 TS EN 12350-4 Beton- Taze Beton Deneyleri- Bölüm 4: Sıkıştırılabilme Derecesi 15 TS EN 12350-5 Beton- Taze Beton Deneyleri- Bölüm 5: Yayılma Tablası Deneyi 16 TS EN 12350-6 Beton- Taze Beton Deneyleri- Bölüm 6: Yoğunluk 17 TS EN 12350-7 Beton- Taze Beton Deneyleri- Bölüm 7: Hava İçeriğinin
Tayini- Basınç Metotları 18 TS EN 12390-1 Beton - Sertleşmiş Beton Deneyleri - Bölüm 1: Deney Numunesi ve Kalıplarının Şekil, Boyut ve Diğer Özellikleri 19 TS EN 12390-2 Beton - Sertleşmiş Beton Deneyleri - Bölüm 2: Dayanım Deneylerinde Kullanılacak Deney Numunelerinin Hazırlanması ve Kürlenmesi 20 TS EN 12390-4 Beton - Sertleşmiş Beton Deneyleri - Bölüm 4: Basınç Dayanımı - Deney Makinelerinin Özellikleri 21 TS EN 12390-5 Beton - Sertleşmiş Beton Deneyleri - Bölüm 5: Deney Numunelerinin Eğilme Dayanımının Tayini 22 TS EN 12390-6 Beton - Sertleşmiş Beton Deneyleri - Bölüm 6: Deney Numunelerinin Yarmada Çekme Dayanımının Tayini 23 TS EN 12390-7 Beton - Sertleşmiş Beton Deneyleri - Bölüm 7: Sertleşmiş Betonun Yoğunluğunun Tayini 24 TS EN 12390-8 Beton - Sertleşmiş Beton Deneyleri - Bölüm 8: Basınç Altında Su İşleme Derinliğinin Tayini 25 TS EN 12504-1 Beton- Yapıda Beton Deneyleri- Bölüm 1: Karot Numuneler- Karot Alma, Muayene ve Basınç Dayanımının Tayini 26 TS EN 12504-2 Beton - Yapıdaki Beton Deneyleri - Bölüm 2: Tahribatsız Deneyler - Geri Sıçrama Sayısının Tayini 27 TS EN 12629-1 Agregaların Mekanik ve Fiziksel Özellikleri İçin Deneyler- Bölüm 1: Aşınmaya Karşı Direncin Tayini (Mikro-Deva) 28 TS EN 12878 Pigmentler- Çimento ve/veya Kireç Esaslı İnşaat Malzemelerinin Renklendirilmesi İçin Özellikleri ve Deney Yöntemleri 29 TS EN 1367-2 Agregaların Termal ve Bozunma Özellikleri İçin Deneyler Bölüm 2: Magnezyum Sülfat Deneyi 30 TS EN 1367-3 Agregaların Termal Ve Bozunma Özellikleri İçin Deneyler - Bölüm 3: Sonnenbraud Bazalt İçin Kaynatma Deneyi 31 TS EN 1367-4 Agregaların Termal ve Bozunma Özellikleri İçin Deneyler Bölüm 4: Kuruma Çekmesi Tayini 32 TS EN 1521 Hafif Agregalı Gözenekli Betonun Eğilmede Çekme Dayınımının Tayini 33 TS EN 1744-1 Agregaların Kimyasal Özellikleri İçin Deneyler- Bölüm 1: Kimyasal Analiz
34 TS EN 196-1 Çimento Deney Metotları- Bölüm 1: Dayanım 35 TS EN 196-2 Çimento Deney Metotları- Bölüm 2: Çimentonun Kimyasal Analizi 37 TS EN 196-3 Çimento Deney Metotları- Bölüm 3: Priz Süresi ve Hacim Genleşme Tayini 38 TS EN 196-4 Çimento - Deney Metotları - Bölüm 4: Katkı Miktarı Tayini 39 TS EN 196-5 Çimento Deney Metotları- Puzolanik Çimentolarda Puzolanik Özellik Tayini 40 TS EN 196-6 Çimento Deney Metotları-Bölüm 6 :İncelik Tayini 41 TS EN 197-1 Çimento- Bölüm 1: Genel Çimentolar- Bileşim, Özellikler ve Uygunluk Kriterleri 42 TS EN 197-2 Çimento- Bölüm 2: Uygunluk Değerlendirmesi 43 TS EN 206-1 Beton- Bölüm 1: Özellik, Performans, İmalat ve Uygunluk 44 TS EN 450 Uçucu Kül - Betonda Kullanılan - Tarifler, Özellikler ve Kalite Kontrol 45 TS EN 480-1 Kimyasal Katkılar - Beton, Harç ve İerbet İçin- Deney Metotları- Bölüm 1: Deneyler İçin lahit Beton ve İahit Harç 46 TS EN 480-10 Kimyasal Katkılar - Beton, Harç ve İerbet İçin- Deney Metotları- Bölüm 10: Suda Çözünebilir Klorür Muhtevası Tayini 47 TS EN 480-11 Kimyasal Katkılar - Beton, Harç ve İerbet İçin- Deney Metotları- Bölüm 11: Sertleşmiş Betonda Hava Boşluğu Özelliklerinin Tayini 48 TS EN 480-12 Kimyasal Katkılar - Beton, Harç ve İerbet İçin- Deney Metotları- Bölüm 12: Katkıların Alkali Muhtevası Tayini 49 TS EN 480-2 Kimyasal Katkılar - Beton, Harç ve İerbet İçin- Deney Metotları- Bölüm 2: 50 TS EN 480-4 Kimyasal Katkılar - Beton, Harç ve İerbet İçin- Deney Metotları- Bölüm 4: Betonun Terlemesinin Tayini 51 TS EN 480-5 Kimyasal Katkılar - Beton, Harç ve İerbet İçin- Deney Metotları- Bölüm 5: Kılcal Su Emme Tayini 52 TS EN 480-6 Kimyasal Katkılar - Beton, Harç ve İerbet İçin- Deney Metotları- Bölüm 6: Kızıl Ötesi Analiz 53 TS EN 480-8 Kimyasal Katkılar - Beton, Harç ve İerbet İçin- Deney
Metotları- Bölüm 8: Katı Madde Muhtevası Tayini 54 TS EN 932-1 Agregaların Genel Özellikleri İçin Deneyler-Kısım 1 Numune Alma Metotları 55 TS EN 932-2 Agregaların Genel Özellikleri İçin Deneyler Bölüm 2: Laboratuvar Numunelerin Azaltılması Metodu 56 TS EN 932-5 Agregaların Genel Özellikleri İçin Deneyler- Bölüm 5: Genel Cihazlar ve Kalibrasyon 57 TS EN 932-6 Agregaların Genel Özellikleri İçin Deneyler - Bölüm 6: Tekrarlanabildik ve Uyarlık Tarifleri 58 TS EN 933-10 Agregaların Geometrik Özellikleri İçin Deneyler - Bölüm 10: İnce Tanelerin Tayini -İnce Dolgu Malzemelerinin Tane Büyüklüğüne Göre Sınıflandırılması (Hava Jetiyle Eleme) 59 TS EN 933-2 Agregaların Geometrik Özellikleri İçin Deneyler Kısım 2: Tane Boyutu Dağılım Tayini-Deney Elekleri, Elek Göz Açıklıklarını Anma Büyüklükleri 60 TS EN 933-5 Agregaların Geometrik Özellikleri İçin Deneyler - Kısım 5: İri Agregalarda Ezilmiş ve Kırılmış Yüzeylerin Yüzdesinin Tayini 61 TS EN 933-7 Agregaların Geometrik Özellikleri İçin Deneyler - Kısım 7: İri Agregalarda Kavkı İçeriğinin Tayini - Kavkı Yüzdesi 62 TS EN 933-8 Agregaların Geometrik Özellikleri İçin Deneyler - Bölüm 8: İnce Tanelerin Tayini- Kum Eşdeğeri Tayini 63 TS EN 933-9 Agregaların Geometrik Özellikleri İçin Deneyler- Bölüm 9: İnce Tanelerin Tayini- Metilen Mavisi Deneyi 64 TS EN 934-2 Kimyasal Katkılar- Beton, Harç ve İerbet İçin- Bölüm 2: Beton Katkıları- Tarifler ve Özellikler, Uygunluk, İşaretleme ve Etiketleme 65 TS EN 934-4 Kimyasal Katkılar- Beton, Harç ve İerbet İçin- Bölüm 4: Öngerilme Çeliği İçin İerbet Katkıları-Tarifler, Özellikler, Uygunluk, İşaretleme ve Etiketleme 66 TS EN 934-6 Kimyasal Katkılar- Beton, Harç ve İerbet İçin- Bölüm 6: Numune Alma, Uygunluk Kontrolü ve Uygunluk Değerlendirmesi 67 TS10088EN932-3 Agregaların Genel Özellikleri İçin Deneyler Kısım 3: Basitleştirilmiş Petrografik Tanımlama İçin İşlem ve Terminoloji
68 TS500 Betonarme Yapıların Tasarım ve Yapım Kuralları 69 TS 706 prem 2620 Beton Agregaları 70 ENV1992-1-1 Eurocode 2 Beton Yapıların Projelendirmesi - Bölüm 1-1: Genel Kurallar ve Bina Kuralları 71 pr EN 13055-1 Hafif Agregalar - Beton ve Harç için Hafif Agregalar 72 pren 13263 Beton için Silis Dumanı - Bölüm 1: Özellik, Performans, İmalat ve Uygunluk 73 TS 9582 EN933-3 Agregaların Geometrik Özellikleri İçin Deneyler Bölüm 3: Tane İekli Tayini Yassılık Endeksi 74 TS1247 Beton Yapımı, Dökümü ve Bakım Kuralları - Normal Hava Koşulları 75 TS1248 Beton Yapımı, Dökümü ve Bakım kuralları - Anormal Hava Koşulları