SMMM Ahmet BARLAK ahmetbarlak3@hotmail.com www.ahmetbarlak.com TİCARİ DEFTERLERİN TASDİĞİ (Son Tarih 31.12.2012) A-VERGİ USUL KANUNA GÖRE TİCARİ DEFTERLERİN TASDİĞİ 1-Defter tutacaklar, Defter tutacaklar kanunun 172. Maddesinde sayılmıştır. Buna göre, 1. Ticaret ve sanat erbabı; 2. Ticaret şirketleri; 3. İktisadi kamu müesseseleri; 4. Dernek ve vakıflara ait iktisadi işletmeler; 5. Serbest meslek erbabı; 6. Çiftçiler. İktisadi kamu müesseseleriyle dernek ve vakıflara ait iktisadi işletmeler defter tutma bakımından tüccarların tabi oldukları hükümlere tabidirler. 2-Defter tutmak zorunda olmayan mükellefler ise kanunun 173. Maddesinde sayılmıştır. 1. Gelir vergisinden muaf olan esnaf ve gerçek usulde vergiye tabi olmayan çiftçiler; 2. Gelir Vergisi Kanununa göre kazançları basit usulde tespit edilenler. 3. Kurumlar vergisinden muaf olan: a) İktisadi kamu müesseseleri; b) Dernek ve vakıflara ait iktisadi işletmeler Yukarıdaki istisna hükümlerinin gelir veya kurumlar vergilerinden muaf olmakla beraber diğer vergilerden birine tabi olan ve bu vergileri götürü usulde tespit edilmeyen mükelleflerin muaf olmadıkları vergiler için tutacakları defterlere şümulü yoktur. 3- Tutulacak Defterler Tüccarlar, defter tutmak bakımından iki sınıfa ayrılır: I'inci sınıf tüccarlar, bilanço esasına göre; II'nci sınıf tüccarlar, işletme hesabı esasına göre; defter tutarlar. Aşağıda yazılı tüccarlar birinci sınıfa dahildir. Vergi usul kanunun 177. Maddesinde aşağıdaki gibi sayılmıştır. 1. Satın aldıkları malları olduğu gibi veya işledikten sonra satan ve yıllık alımlarının tutarı (1.1.2012'den itibaren 140.000, -TL) veya satışları tutarı (1.1.2012'den itibaren 190.000, -TL) lirayı aşanlar(1) 2. Birinci bentte yazılı olanların dışındaki işlerle uğraşıp da bir yıl içinde elde ettikleri gayri safi iş hasılatı ( 1.1.2012'den itibaren 77.000, -TL) aşanlar;(2) 3. 1 ve 2 numaralı bentlerde yazılı işlerin birlikte yapılması halinde 2 numaralı bentte yazılı iş hasılatının beş katı ile yıllık satış tutarının (1.1.2012'den itibaren 140.000, -TL) lirayı aşanlar;(3) 4. Her türlü ticaret şirketleri (Adi şirketler iştigal nevileri yukardaki bentlerden hangisine giriyorsa o bent hükmüne tabidir.); 5. Kurumlar Vergisine tabi olan diğer tüzel kişiler (Bunlardan işlerinin icabı bilanço esasına göre defter tutmalarına imkan veya lüzum görülmeyenlerin, işletme hesabına göre defter tutmalarına Maliye Bakanlığınca müsaade edilir.); 6. İhtiyari olarak bilanço esasına göre defter tutmayı tercih edenler.
Bilanço usulüne göre tutulacak defterler Bilanço esasında aşağıdaki defterler tutulur: 1. Yevmiye defteri; 2. Defterikebir; 3. Envanter defteri (Mevcudat ve muvazene defteri); Aşağıda yazılı tüccarlar II'nci sınıfa dahildirler: 1. 177'inci maddede yazılı olanların dışında kalanlar; 2. Kurumlar Vergisi mükelleflerinden işletme hesabı esasına göre defter tutmalarına Maliye Bakanlığınca müsaade edilenler. Yeniden işe başlayan tüccarlar yıllık iş hacimlerine göre sınıflandırılıncaya kadar II'nci sınıf tüccarlar gibi hareket edebilirler. İşletme Hesabı Esasına Göre Tutulacak Defter İşletme hesabı esasında aşağıdaki defterler tutulur: 1. İşletme hesabı defteri (İşletme hesabını ihtiva eden); (vuk madde 193) 4- Tasdike Tabi Defterler Aşağıda yazılı defterlerin bu bölümdeki esaslara göre tasdik ettirilmesi mecburidir: 1. Yevmiye ve envanter defterleri; 2. İşletme defteri; 3. Çiftçi işletme defteri; 4. İmalat ve İstihsal Vergisi defterleri; (Basit İstihsal Vergisi defteri dahil) 6. Nakliyat Vergisi defteri; 7. Yabancı nakliyat kurumlarının hasılat defteri; 8. Serbest meslek kazanç defteri; Bu kanunla cevaz verilen hallerde yukarıda yazılı olanların yerine kullanılacak olan defterler de tasdike tabi tutulur. 5-Tasdik Zamanı Bu kanunda yazılı defterleri kullanacak olanlar, bunları aşağıda yazılı zamanlarda tasdik ettirmeye mecburdurlar: 1. Öteden beri işe devam etmekte olanlar defterin kullanılacağı yıldan önce gelen son ayda; 2. Hesap dönemleri Maliye Bakanlığı tarafından tespit edilenler, defterin kullanılacağı hesap döneminden önce gelen son ayda; 3. (3239 sayılı Kanunun 17'nci maddesiyle değişen bent) Yeniden işe başlayanlar, sınıf değiştirenler ve yeni bir mükellefiyete girenler işe başlama, sınıf değiştirme ve yeni mükellefiyete girme tarihinden önce; vergi muafiyeti kalkanlar, muaflıktan çıkma tarihinden başlayarak on gün içinde; 4. Tasdike tabi defterlerin dolması dolayısıyla veya sair sebeplerle yıl içinde yeni defter kullanmaya mecbur olanlar bunları kullanmaya başlamadan önce. 6- Tasdik Makamı Defterler, iş yerinin, iş yeri olmayanlar için ikametgahın bulunduğu yerdeki noter veya noterlik görevini ifa ile mükellef olanlar, menkul kıymet ve kambiyo borsasındaki acenteler için borsa komiserliği tarafından tasdik olunur. (3239 sayılı Kanunun 18'inci maddesiyle eklenen fıkra) Tasdik makamı, bu Kanuna göre tasdike getirilen defterleri sosyal güvenlik ile ilgili kuruluşların mevzuat hükümlerine bağlı kalmaksızın tasdik eder. (4884 sayılı Kanununun 7' nci maddesiyle eklenen fıkra Yürürlük; 17.06.2003) Defterler anonim ve limited şirketlerin kuruluş aşamasında, şirket merkezinin bulunduğu yer ticaret sicili memuru veya noter tarafından tasdik edilir.
B-TÜRK TİCAREK KANUNA GÖRE TİCARİ DEFTERLERİN TASDİKİ 19.12.2012 Tarih ve 28502 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan TİCARİ DEFTERLERE İLİŞKİN TEBLİĞE Göre mükellefler aşağıda belirtildi gibi defter tutacaklardır. GELİR VERGİSİ MÜKELLEFLERİ İÇİN : 1)-Bilanço Esasına Göre Tutulacak Defterler; (Gerçek Kişiler) a)-yevmiye Defteri b)-defteri Kebir c)-envanter Defteri 2)-Kollektif ve Komandit Şirketler a)-yevmiye Defteri b)-defteri Kebir c)-envanter Defteri d)-genel Kurul Toplantı ve Müzakere Defteri (Ticari Defter Tebliği Madde -5/2) 3)-İşletme Esasına Göre Tutulacak Defter; a)-işletme Defteri Mükellefler ister TİCARET ODASINA ister ESNAF ODASINA KAYITLI OLSUN işletme defteri tutmaya devam edeceklerdir. (Ticari Defter Tebliği Geçici madde -1) 4)-Serbest Meslek Erbabının Tutacağı Defter; a)-serbest Meslek Kazanç Defteri Yukarıda sayılanlar dışında 213 sayılı Vergi Usul Kanununu hükümlerine göre ihtiyaç halinde tutulması gereken diğer defterler ise şunlardır: İmalat defteri, kombine imalatta imalat defteri, bitim işleri defteri, yabancı nakliyat kurumlarının hâsılat defteri, ambar defteri ve çiftçi işletme defteri. KURUMLAR VERGİSİ MÜKELLEFLERİ İÇİN : ANONİM ŞİRKETLER VE SERMAYESİ PAYLARA BÖLÜNMÜŞ KOMANDİT ŞİRKETLER : a) Yevmiye Defteri b) Defteri Kebir c) Envanter Defteri d) Pay Defteri e) Yönetim Kurulu Karar Defteri f) Genel Kurul Toplantı ve Müzakere Defteri defteri yeterli yaprakları bulunmak kaydıyla ve bu Tebliğde belirtilen bilgilerden eksik olanların yazılması suretiyle açılış onayı yapılmaksızın kullanılmaya devam edilebilir. (Ticari defter tebliği Geçici Madde -3/1) LİMİTED ŞİRKETLER: a) Yevmiye Defteri b) Defteri Kebir c) Envanter Defteri d) Pay Defteri
e) Genel Kurul Toplantı ve Müzakere Defteri defterlerinde yeterli yaprakları bulunmak kaydıyla, genel kurul toplantı ve müzakere defteri olarak kullanılmaya devam olunabilir.) (Ticari Defter Tebliği Geçici Madde - 3/2) akere defteri yeterli yaprakları bulunmak kaydıyla ve bu Tebliğde belirtilen bilgilerden eksik olanların yazılması suretiyle açılış onayı yapılmaksızın kullanılmaya devam edilebilir. (Ticari defter tebliği Geçici Madde -3/1) LİMİTED ŞİRKET MÜDÜRLER KURULU DEFTERİ HAKKINDA AÇIKLAMA: (Bu defterin tutulması zorunlu değildir. Bu defteri tutmak istemeyenler; Limited şirkette aldıkları kararları genel kurul toplantı ve müzakere defterine kaydetmek zorundadırlar. Limited şirketlerde müdür veya müdürler kurulunun şirket yönetimi ile ilgili olarak aldığı kararlar genel kurul toplantı ve müzakere defterine kaydedilebileceği gibi ayrı bir müdürler kurulu karar defteri de tutulabilir. Müdürler kurulu karar defterinin tutulması halinde açılış ve kapanış onayları dahil olmak üzere yönetim kurulu karar defterine ilişkin hükümler uygulanır. Kararların genel kurul toplantı ve müzakere defterine kaydedilmesi halinde Ticari Defterler Tebliğinin 10 uncu maddesinin ikinci fıkrasında belirtilen hususların yazılması zorunludur. Ayrı bir müdürler kurulu karar defteri tutulması halinde müdür veya müdürler kurulu kararları genel kurul toplantı ve müzakere defterine kaydedilemez. DERNEK VE VAKIFLARIN İKTİSADİ İŞLETMELERİN TUTACAĞI DEFTERLER (Ticari Defter Tebliği Md.5/4) a) Yevmiye Defteri b) Defteri Kebir c) Envanter Defteri DEFTERLERİN TASDİK ZAMANI: Gerek VUK Md.221 gerekse TTK nu MD.64 hükümlerine göre: 1. Öteden beri işe devam etmekte olanlar defterin kullanılacağı yıldan önce gelen son ayda (ARALIK); 2. Hesap dönemleri Maliye Bakanlığı tarafından tespit edilenler, defterin kullanılacağı hesap döneminden önce gelen son ayda; 3. Yeniden işe başlayanlar, sınıf değiştirenler ve yeni bir mükellefiyete girenler işe başlama, sınıf değiştirme ve yeni mükellefiyete girme tarihinden önce; vergi muafiyeti kalkanlar, muaflıktan çıkma tarihinden başlayarak on gün içinde; 4. Tasdike tabi defterlerin dolması dolayısıyla veya sair sebeplerle yıl içinde yeni defter kullanmaya mecbur olanlar bunları kullanmaya başlamadan önce. Önemli Not: TTK 64/3. Maddesine göre; Pay defteri ile Genel kurul Toplantı ve Müzakere defteri yeterli yaprakları bulunmak kaydıyla izleyen faaliyet dönemlerinde de açılış onayı yaptırılmaksızın kullanılmaya devam edilebilir. TASDİK YENİLEME (ARA TASDİK) (VUK MD. 222 ve TİCARİ DEFTER TEBLİĞİ MADDE 17-18) Defterlerini ertesi yılda da kullanmak isteyenler Ocak ayı, hesap dönemleri Maliye Bakanlığınca tespit edilenler bu dönemin ilk ayı içinde tasdiki yeniletmeye mecburdurlar. Ara Tasdik Yapılabilecek Defterler: 1-İşletme defteri, 2-Serbest meslek kazanç defteri, 3-Yevmiye defteri, 4-Defteri kebir, 5-Envanter defteri 6-Yönetim Kurulu Karar Defteri,
KAPANIŞ TASDİKİ (TTK MD 64/5 VE TİCARİ DEFTER TEBLİĞİ MADDE -15) Yevmiye defteri ile yönetim kurulu karar defterinin kapanış onayı, izleyen faaliyet döneminin üçüncü ayının sonuna (Normal Hesap Dönemleri için 31/MART) kadar notere yaptırılır. Limited Şirketler İçin Tasdike Tabi Defterler Sıra Defter Adı Açılış Kapanış Açıklamalar 1 Yevmiye Defteri Zorunlu Zorunlu Her dönem açılış ve kapanış zorunlu 2 Defteri-i Kebir Zorunlu Yok Her dönem açılış zorunlu 3 Envanter Defteri Zorunlu Yok Her dönem açılış zorunlu 4 Genel Kurul Toplantı ve Zorunlu Yok Hali hazırda kullanılmakta olan Ortaklar Kurulu Karar defterlerinde yeterli Müzakere Defteri sayfa bulunması halinde Genel Kurul ve Müzakere Defteri olarak ta kullanılabilir 5 Pay Defteri Zorunlu Yok Hali hazırda kullanılmakta olan Pay Defterleri yeterli sayfası olması halinde kullanılmaya devam edilir. Daha önceki dönemlerde tasdik edilmiş bir Pay Defteri yok ise yeni bir Pay defterinin açılış tasdiki yaptırılır ve bitinceye Kadar kullanılır. 6 Müdürler Kurulu Karar Defteri İhtiyari Açılış Bu defter isteğe bağlı olarak tutulabilecektir. Müdürler kurulu kararları yapıldı ise Müdürler Kurulu Karar Defterine alınacak ve açılış kapanış tasdiki zorunlu zorunlu olacaktır. Anonim Şirketler İçin Tasdike Tabi Defterler Sıra Defter Adı Açılış Kapanış Açıklamalar 1 Yevmiye Defteri Zorunlu Zorunlu Her dönem açılış ve kapanış zorunlu 2 Defteri-i Kebir Zorunlu Yok Her dönem açılış zorunlu 3 Envanter Defteri Zorunlu Yok Her dönem açılış zorunlu 4 Genel Kurul Toplantı ve Zorunlu Yok Bu dönem mahsus açılış zorunlu, takip eden yıllarda yeterli sayfa bulunması Müzakere Defteri halinde kullanılmaya devam edilir 5 Pay Defteri Zorunlu Yok Hali hazırda kullanılmakta olan Pay Defterleri yeterli sayfası olması halinde kullanılmaya devam edilir. Daha önceki dönemlerde tasdik edilmiş bir Pay Defteri yok ise yeni bir Pay defterinin açılış tasdiki yaptırılır ve bitinceye 6 kadar kullanılır. Yönetim Kurulu Karar Defteri Zorunlu Zorunlu Her dönem açılış ve kapanış zorunlu
5- TASDİKSİZ DEFTER KULLANMA, TASDİK YAPTIRMAMA mecbur olan defterlerin zamanında tasdik ettirilmemesi vuk 352. Maddesinin 8. bendine göre 1. Derece usulsüzlük cezasını gerektirir. Usulsüzlük resen (kurumca vergi matrahının tespitti) takdire neden olacağından bu ceza iki kat olarak uygulanır. Katma değer vergisi kanuna göre giderlere ait indirilecek KDV ler ancak yasal defterlere kaydedildiği taktirde indirim konusu yapılabilmektedir. 6102 sayılı TTK nın 562. Maddesine göre 4.000,00 TL. İdari para cezası ile cezalandırılırlar. Kaynaklar: http://archive.ismmmo.org.tr/docs/duyuru/ticari_defter_tebligi.pdf http://www.gib.gov.tr/index.php?id=1028 http://www.alomaliye.com/kanuni_defterler.htm SMMM Hasan Coşkun Tuncay