Göçmenler için Kılavuz HÄMEENLINNA

Göçmenler için Kılavuz HÄMEENLINNA 1

Bu rehber, Hämeenlinna Şehrinin hizmetlerini ana hatlarıyla belirtir ve göçmenlere Finlandiya ya gelişlerinin ilk safhalarında rehberlik sunar. Rehberde kayıt, barınma, dil eğitimi ve kamu hizmetleriyle ilgili bilgiler ve iletişim bilgileri yer almaktadır. Rehber, HAMK Uygulamalı Bilimler Üniversitesi öğrencileri tarafından derlenen bir göçmen kılavuzuna dayalıdır ve Göçmenlik Bilgi projesi (ASF) tarafından geliştirilmiştir. Geliştirme aşamasında hizmetler rehberi ve Hämeenlinna Şehrinin web sitesinin yanı sıra diğer şehirlerin, İçişleri Bakanlığının, Çalışma ve Ekonomi Bakanlığının göçmenlik kılavuzları kullanılmıştır. Rehberin amacı, Hämeenlinna ya yerleşen göçmenlerin bilgiye erişimlerini geliştirmek ve hizmet kullanıcılarını yönlendirmede çalışanlara destek sunmaktır. Rehber, www.hameenlinna.fi adresinde Hämeenlinna nın web sitesinde elektronik ve yazdırılabilir formatta da mevcuttur. 2

İçindekiler 1. HämeenlInna ya Hoşgeldiniz! 6 1.1 Rehberlik ve bilgi hizmetleri 7 1.2 Göçmenlik hizmetleri 8 2 VARIŞ Başlayalım 10 2.1 Finlandiya için oturma izni/vize 10 2.1.1 Häme Emniyet Müdürlüğünde/Hämeenlinna Polis Merkezinde Dışişleri 11 2.2 Sigortalar 11 2.3 Kayıtlar kontrol listesi 12 2.3.1. Yerel Kayıt Bürosu 12 2.3.2. Kela Finlandiya Sosyal Sigortalar Kurumu 12 2.3.3. Yerel Vergi Dairesi 12 2.3.4. Çalışma ve ekonomik kalkınma hizmetleri 13 2.3.5. Banka hesabı açmak 13 2.4 Özel motorlu araçların malların yer değiştirmesi şeklinde ithali 13 2.5 Yabancı sürücü belgesi 15 2.6 Toplu taşıma 16 3 BARINMA 18 3.1 Barınacak yer bulma 18 3.2 Barınmaya ilişkin bilgi ve tavsiyeler 19 4. FİNCE DİL ÇALIŞMALARI 22 4.1 İşgücü piyasası eğitimi (gündüz eğitimi yaklaşık 8 saat/gün) 22 4.2 Vanajavesi Yetişkin Eğitim Merkezi (gece kursları, yaklaşık 2 saat/hafta, ücretlidir) 22 4.3 Fince dil kulüpleri (ücret veya kayıt gerekmez) 22 4.4 Bağımsız çalışmalar 23 5. İŞ ARAMA, ÇALIŞMA VE İŞSİZLİK 24 5.1 İş arama 24 5.2 Çalışma 25 5.3 İşsizlik 25 5.4 Yabancı uyruklulara ilişkin vergilendirme 26 5.5 Kişinin kendi işini kurması 26 6. BİR LİSANS DERECESİ İÇİN EĞİTİM ALMAK VE YABANCI BİR LİSANS DERECESİNİN TANINMASI 27 6.1 Fin eğitim sistemi 27 6.2 Hämeenlinna daki eğitim kurumları 28 6.3 Yabancı bir eğitim derecesinin tanınması 30 6.4 Ulusal Dil Yeterliliği Sertifikası sınavı 30 7. KAMU HİZMETLERİ 32 7.1 Sağlık hizmetleri 32 7.1.1 İlk yardım ve acil tıbbi bakım 32 7.1.2 Sağlık merkezleri 33 3

7.1.3 Diş klinikleri 35 7.1.4 Doğum ve çocuk sağlığı klinikleri 36 7.1.5 Gençler için sağlık tavsiyeleri merkezi 36 7.1.6 Okul ve öğrenci sağlık hizmetleri 36 7.1.7 İşçi sağlığı hizmetleri 36 7.1.8 Hasta ombudsmanı 36 7.2 Sosyal hizmetler 36 7.2.1 Yetişkinlere sosyal yardım çalışması 36 7.2.2 Çocuk refahı 37 7.2.3 Aile kliniği 37 7.2.4 Aile işleri birimi 37 7.2.5 Engellilere yönelik hizmetler 37 7.2.6 Yaşlılara yönelik hizmetler 37 7.2.7 Sosyal hizmetler ombudsmanı 38 7.3 Çocuklar ve gençler 38 7.3.1 Gündüz bakımı 38 7.3.2 Açık gündüz bakım merkezleri ve kulüp etkinlikleri 39 7.3.3 Temel öğrenim 40 7.3.4 Gençlere yönelik hizmetler 41 7.4 Spor ve egzersiz 41 8 ÇOK KÜLTÜRLÜ ETKİNLİKLER 43 8.1 Hämeenlinna Şehri Çok Kültürlü Çalışma 43 8.2 Topluluk merkezleri 43 8.3 Çok kültürlü Kaarisilta Sanat ve Etkinlik MErkezi, Hämeenlinnan seudun Setlementti ry 43 8.4 Kütüphaneler 44 9. DİN 45 9.1. Hämeenlinna-Vanaja Evanjelik Lüteriyen cemaati 45 9.2 Hämeenlinna Ortodoks cemaati 45 9.3 Tampere Katolik kilisesi, Kutsal Haç Ruhani Bölgesi 46 9.4 Hämeenlinna ücretsiz Kilise cemaati 46 9.5 Hämeenlinna Hasmin Kilisesi Saalem cemaati 46 9.6 Hämeenlinna Yedinci Gün Adventistleri cemaati 46 9.7 İslam 47 9.8 Budizm 47 10. KELA Finlandiya Sosyal Sigortalar Kurumu 48 10.1. Kela tarafından verilen sosyal yardımlara örnekler 48 10.2 Kela ulusal telefon numaraları 49 11. KRİZ DURUMLARINDA YARDIM 50 11.1. İlk yardım ve acil durumlar 50 11.2. Ruh sağlığı 50 11.3. Madde istismarı hizmetleri 50 11.4. Yaşam odası 50 11.5. Mali tavsiye ve borç tavsiyeleri 50 4

11.6 Hukuki Yardım Bürosu 51 11.7 Mağdurlara destek 51 11.8 Ölüm 51 12. DİĞER HİZMETLER 52 12.1 Bit pazarları 52 12.2 Veteriner hekim 52 12.3 Eczaneler 52 12.4 Sözlü çeviri ve tercümeler 53 13. GENEL BİLGİLER 54 13.1 Yabancıların Finlandiya da oy hakkı 54 13.2 Fin vatandaşlığı için başvurma 55 13.3 Yabancıların Finlandiya da zorunlu askerlik hizmeti 55 13.4 Doğada dolaşım hakkı (kamu hakları) 55 13.5 Eşitlik, denklik ve ayrımcılık 57 14. ULUSAL GÖÇMENLİK HİZMETLERİ 57 14.1 Fin Göçmenlik Dairesi 57 14.2 Bilgi Bankası 57 14.3 In To Finlandiya, Çalışmak için Finlandiya ya gelmek 57 14.4 Mağdurlara destek (RIKU) 57 14.5 Finfo 58 14.6. Finlandiya Aile Federasyonu Çok Kültürlü Uzmanlık Merkezi 58 14.7 Sığınmacı Tavsiye Merkezi 59 14.8 Çok Kültürlü Kaynak Merkezi Monika 59 14.9 Kassandra Uluslararası Sanat Merkezi 59 EK 1: Çalışanın AB den Finlandiya ya taşınması 61 EK 2: Çalışanın aile ferdinin * AB den Finlandiya ya taşınması 63 EK 3: Çalışanın üçüncü ülkeler dışından Finlandiya ya taşınması 65 EK 4: Çalışanın aile ferdinin* üçüncü ülkeler dışından AB den Finlandiya ya taşınması 68 Ek 5: YURTDIŞINDAN HÄMEENLINNA YA TAŞINDIĞINIZDA Kontrol Listesi 71 Ek 6: Hämeenlinna Haritası 74 5

1. HämeenlInna ya HoŞ geldiniz! Hämeenlinna 1639 da kurulmuştur ve Güney Finlandiya Bölgesel Devlet İdari Kurumunun konumudur. Nüfus 67.803 (31 Mart 2014) Yüzölçümü 1.785,83 km2 Şehir çevresi 455 km Hämeenlinna doğanın çevrelediği güvenli bir şehirdir. Geçmişi Orta Çağlara dayanmaktadır ve bu nedenle Hämeenlinna nın çevresindeki alanlarda birçok kale kalıntısı yer alır. Häme Kalesi 13. ve 14. yüzyıllarda inşa edilmiştir ve Hämeenlinna Şehri 19. yüzyılda bir askeri, idari ve akademik kent olarak gelişmiştir. Şehir, Vanajavesi Gölünün bir otoyolu, demiryolu ve vapur hattı olan tarihi Häme Ox Caddesi boyunca ideal olarak konumlanmıştır. Şehir aynı zamanda Lahti, Turku, Tampere ve Helsinki gibi Güney Finlandiya nın diğer büyük şehirlerine göre merkezi bir konumda yer almaktadır. Hämeenlinna Şehri ayrıca Hauho, Kalvola, Lammi, Tuulos ve Renko yu kapsar. Hämeenlinna da 2013 yılında ilk dili Fince veya İsveççe olmayan 2486 sakin oturmaktaydı. Şehrin göçmen nüfusu birçok farklı dil ve kültürel gruptan oluşur. Eski bir şehir olan Hämeenlinna çok yönlü bir endüstriyel yapıya sahiptir. En büyük işverenler devlet ve kamu kurumları, makine ve metal sanayi, kırsal sektörler, ticaret ve inşaattır. Hämeenlinna Şehri belediye başkanı, şehir kurulu ve şehir konseyi tarafından yönetilir ve şehrin sloganı ise şudur: Hyvä arki asuu Hämeenlinnassa (günlük iyi yaşam Hämeenlinna da oturur). Hämeenlinna nın en çok bilinen görülmeye değer yerleri şunlardır: Häme Kalesi, Finlandiya Topçu Müzesi, Cezaevi Müzesi, Hämeenlinna Sanat Müzesi, Aulanko Korusu, Hämeenlinna Kilisesi, Vanaja Kilisesi, Hattelmalanharju Tepesi, Jean Sibelius un doğum yeri, Palander Evi, Vanajanlinna Kalesi ve Ahvenisto Yarış Parkuru. En sevilen etkinlikler arasında Hämeenlinna da yapılan Ämyrock Festivali, Wanaja Festivali, Tomaatteja!, Tomaatteja! Stand-up Komedi Festivalinin yanı sıra yazın sonlarında yapılan İl Elomessut Fuarı yer alır. Hämeenlinna da yaşamaya ve keyfini çıkarmaya hoş geldiniz! Hämeenlinna Şehrinin genel iletişim bilgileri Belediye Binası Raatihuoneenkatu 9-11/PL 84 13101 HML Tel. santral 03 6211 www.hameenlinna.fi hameenlinnan.kaupunki@hameenlinna.fi Personelin e-posta adresleri şu formattadır: ad.soyad@hameenlinna.fi 6

1.1 Rehberlik ve bilgi hizmetleri Hämeenlinna Şehri, başvurular ve kitapçıkların yanı sıra şehir organizasyonunun hizmetleri hakkında tek bir yerden bilgi alabileceğiniz hizmet noktaları işletir. Personel de gerekirse formların doldurulması konusunda yardım sağlar. Hizmet noktalarının başlıca sunduğu hizmetler: Şehir hizmetleri ve barınmaya ilişkin bilgiler ve öneriler Şehir binalarının kiralanması Bölgesel broşürler ve haritalar Belgelerin ve başvuruların şehre sunulması Merkezi Hämeenlinna alanı için balık avlama izinleri ve tekneler için demirleme yerleri Şehrin gişe hizmetleri (kamu ödemeleri, kamu hizmeti şirketleri Hämeenlinnan Seudun Vesi Oy ve Hämeenlinnan Terveyspalvelut hizmet bedeli olmaksızın) Hizmet kullanıcıları için fotokopi hizmetleri İki bilgisayar ve ücretsiz kablosuz internet Resmi duyuru şehir kurulu Kastelli Hizmet Noktası Raatihuoneenkatu 11, PL 84, 13101 Hämeenlinna 03 621 3370 Faks 03 621 3374 Hafta içi 09:00-16:00 saatleri arası açıktır Göçmenlik Bilgileri Raatihuoneenkatu 11, 13101 Hämeenlinna Göçmenlik sorunları konusunda rehberlik ve tavsiyeler Pazartesi 13:30-16:30 ve Çarşamba- Perşembe 13:00-15:30 saatleri arasında açıktır. 050 304 5472 maahanmuuttoinfo@hameenlinna.fi Tüm göçmenlere, vatandaşlara, işletmelere ve yetkililere Hämeenlinna daki göçmenlikle ilgili sorunlar konusunda tavsiyeler ve rehberlik sunar. Hauho Hizmet Noktası Punnanmäentie 18, 14700 Hauho (Hauho Kütüphanesi) Pazartesi-Çarşamba 12:00-19:00, Perşembe-Cuma 10:00-16:00 ve Cumartesi 10:00-15:00 saatleri arasında açıktır 03 621 2039 Renko Hizmet Noktası Rengonraitti 7, 14300 Renko (Renko Kütüphanesi) Pazartesi-Çarşamba 12:00-19:00, Perşembe-Cuma 10:00-16:00 saatleri arasında açıktır 03 621 2038 Kalvola Hizmet Noktası Hollaajantie 3, 14500 Iittala (Kalvola Kütüphanesi) Pazartesi-Çarşamba 12:00-19:00, Perşembe-Cuma 10:00-16:00, Cumartesi 10:00-15:00 saatleri arasında açıktır 03 621 2032 Lammi Hizmet Noktası Linjatie 4, 16900 Lammi (Lammi Kütüphanesi) Pazartesi-Perşembe 10:00-19:00, Cuma 10:00-16:00, Cumartesi 10:00-15:00 saatleri arasında açıktır 03 621 3641, 03 621 2034 Tuulos Hizmet Noktası Pannujärventie 10, 14820 Tuulos (Tuulos 7

Kütüphanesi) Pazartesi-Çarşamba 12:00-19:00, Perşembe-Cuma 10:00-16:00 saatleri arasında açıktır. 03 6211, 03 621 2030 Hämeenlinna Turist Bilgileri Raatihuoneenkatu 11, 13101 Hämeenlinna Hämeenlinna bölgesindeki turistik gezi yerleri, restoranlar, barınma ve etkinliklerle ilgili bilgiler. Finlandiya hakkında broşürler ve haritalar 03 621 3373 tourist.info@hameenlinna.fi www.visithameenlinna.fi Pazartesi-Cuma 09:00-16:00 saatleri arasında açıktır Finlandiya dışından ararsanız, ülke kodu +358 dir ve telefonun ilk 0 rakamı çevrilmez, ör. 03 6211 -> +35836211 1.2 Göçmenlik hizmetleri Oturma izni verilmiş olan göçmenlere, kota sığınmacılarına, mültecilere ve Ingria Finli geri dönen göçmenlere hizmet sunar ve diğer konuların yanında Çalışma ve Ekonomik Kalkınma Daireleri, okullar, polis ve üçüncü sektör görevlileriyle etkileşimde yardımcı olurlar. Ruhsal ve sosyal uyumun yanı sıra yeni bir toplumla bütünleşmeyi de destekler. Göçmenlik hizmetlerinin çok kültürlü çalışması boş zaman faaliyetleri düzenler, örneğin Fince dil kulüpleri, gruplar ve etkinlikler. Burada amaç Kültürler arası işbirliğini artırmak ve göçmenlerin kendi RESMİ TATİL GÜNLERİ 1 Ocak Yeni Yıl 6 Ocak Epifani Mart-Nisan Kutsal Cuma ve Paskalya Bayramı 1 Mayıs 1 Mayıs Mayıs Göğe Yükselme ve Hamsin 20 ve 26 Haziran arasındaki Cumartesi Yaz Dönümü 31 Ekim ve 6 Kasım arasındaki Cumartesi 1 Kasım Yortusu 6 Aralık Bağımsızlık Günü 24-25 Aralık Noel Arifesi ve Noel Günü 26 Aralık Noelin Ertesi Günü Finlandiya da kutlamalar geleneksel olarak bayram arifesinde başlar. Yeni Yıl, 1 Mayıs ve Yaz Dönümü arifesi ve Noel Arifesi gerçek bayramdır, bunları takip eden günler daha çok dinlenme günleri olarak kabul edilir. 8

kültürlerini desteklemek, şehrin eşit sakinleri olarak hareket etmeleri için daha fazla olanak sunmaktır. Ortaklık Evi, diğerlerinin yanında çok kültürlü gruplara ve kuruluşlara bina sunar. Maahanmuuttajapalvelut Raatihuoneenkatu 9-11, 4. kat (Blok A) (03) 621 2556 www.hameenlinna.fi/ Maahanmuutto/ Göçmenlik hizmetlerinin çok kültürlü çalışması Ortaklık Evi Kirjastokatu 1 (03) 621 2560 Fin toplumu ve hizmetleri hakkında farklı dillerde bilgiler www.infopankki.fi Bilgi Bankası sayfaları toplumun işleyiş ve hizmetleri hakkında göçmenler için 15 farklı dilde önemli temel bilgiler sunar. europa.eu/youreurope AB vatandaşları ve bunların aile fertlerinin hakları ve AB içinde seyahat konusunda pratik ipuçları http://ec.europa.eu/immigration/ AB dışında kalan ülkelerin vatandaşları için AB ülkelerine taşınmaya ilişkin bilgiler 9

2 VARIŞ Başlayalım 2.1 Finlandiya için oturma izni/vize AB vatandaşları Bir AB vatandaşı, geçerli bir kimlik kartı veya pasaportu varsa ve kamu düzeni ve güvenliği için bir risk olarak kabul edilmiyorsa, ikamet için kaydolmaksızın Finlandiya da üç aya kadar kalabilir. Bir AB vatandaşı üç aydan uzun süre Finlandiya da kalırsa, ülkeye girişinden itibaren üç ay içinde yerel emniyet müdürlüğüne ikamet için kaydolmalıdır. Üç aydan uzun bir süredir Finlandiya da kalan bir AB vatandaşının AB dışı aile ferdi, bir AB vatandaşının aile ferdi için bir ikamet kartı başvurusu yapabilir. İkamet kartı başvurusu ülkeye girişten itibaren üç ay içinde gönderilmelidir. AB dışı ülkelerin vatandaşları Oturma izni başvurusu ilk olarak ülkeye girmeden önce yurtdışından yapılmalıdır. Bir oturma izni başvurusu Fin diplomatik veya konsolosluk misyonuna ya da, başvuru sahibi Finlandiya da ise, yerel polise sunulur. Uzatılmış veya kalıcı oturma izni başvurusu yalnızca Finlandiya dan yapılabilir. İlk sabit oturma izni Fin Göçmenlik Dairesi tarafından verilir ve sonra polis tarafından yeni bir sabit oturma izni (genişletilmiş izin) verilir. Bununla birlikte, polis Finlandiya daki bir Fin vatandaşının ailesine ve yasal sorumluluk yaşın altındaki evlenmemiş çocuğuna ilk sabit oturma iznini verebilir. Yeni ikamet kartı 1 Ocak 2012 de verilecek ve ikamet izni etiketlerinin yerini alacaktır. İkamet kartının tanıtılmasının ardından, oturma izni başvuruları bizzat sunulmalıdır. Finlandiya da ikamet eden bir aile ferdi (sponsor) veya bir işveren artık başvuru sahibinin adına başvuru sunamayacak. Vize Vize, diğer gerekliliklerin yerine getirilmesi şartıyla, bir yabancıya ülkeye giriş ve kısa süreli kalış sağlayan bir izindir. Vatandaşlarının bir vizeye sahip olması gereken bir devletten geliyorsanız, vize başvurusunu sunarken bir seyahat sigortası gereklidir. Giriş izni veya vize için öncelikle başvuru sahibinin kendi ülkesindeki Fin diplomatik veya konsolosluk misyonuna başvurulur. Geçerli bir pasaport veya Finlandiya tarafından kabul edilen diğer seyahat belgesine sahip oldukları varsayılarak, vizesiz ülkelerin yabancı uyrukluları (Schengen bölgesi) Finlandiya ya girebilirler. 5 Nisan 2010 tarihinde yeni vize hükümlerinin (AB) yürürlüğe girmesinin ardından polis artık geri dönüş vizeleri vermiyor. Vize sahibi, üstesinden gelinemez engeller veya insani nedenlerden dolayı üye devletlerin bölgesinden ayrılmanın verilen vizenin ve/veya izin verilen kalışın sona ermesinden önce mümkün olmadığını kanıtlayabilirse, polis vizenin geçerliliğini ve/veya izin verilen kalışın süresini uzatabilir. Kalış süresi ve bir vizeyle genel 10

giriş gereklilikleri Vizesiz bir ülkenin vatandaşı, Schengen bölgesinin sınırını ilk olarak aştığı tarihten itibaren altı ay içinde 90 güne kadar süreyle Schengen bölgesinde kalabilir. Ayrıca, vizesiz bir ülkenin vatandaşı Finlandiya ya varışı üzerine genel giriş gerekliliklerine uymalıdır, buna göre kişi kamu güvenliği, ulusal sağlık veya Finlandiya nın diğer devletlerle ilişkileri açısından bir risk teşkil etmemelidir. Vizeye sahip olmaları gereken vatandaşlar Schengen bölgesine girerken daima vizeye sahip olmalıdırlar. (Kaynak: www.poliisi.fi) Finlandiya için vize gerekliliğinizi ve seyahat belgelerini www.formin.fi adresinden kontrol edin -> Schengen bölgesindeki vize gerekliliği ve Finlandiya tarafından Kabul edilen seyahat belgeleri (ülkeye göre) Schengen bölgesi ve Finlandiya için vize gerekliliğinizi ve seyahat belgelerini kontrol edin Bir Schengen vizesi başvurusunu nereden yapabilirsiniz? Vize hizmet bedeli Vize vermek ve başvuru işlem süresi Vizenin reddedilmesi Göçmenlik incelemesi Finlandiya da vize verilmesi Vize (giriş izni) ve vize türleri Vizelerle ilgili olarak yukarıdakilerin tümüne www.formin.fi adresinden ulaşılabilir. Fin diplomatik veya konsolosluk misyonu iletişim bilgilerinin yanı sıra vizeler, oturma izinleri ve kayıt, izin ücretlerine ilişkin ek bilgiler Fin Göçmenlik Dairesi, Dışişleri Bakanlığı ve polisin web sitelerinde bulunabilir. www.migri.fi www.poliisi.fi www.formin.finland.fi 2.1.1 Häme Emniyet Müdürlüğünde/Hämeenlinna Polis Merkezinde Dışişleri Dışişleri için hizmet noktası, AB uyrukluların mülteci seyahat belgesi ve yabancılar pasaportu ve kayıtları ve sürücü belgesi başvurularının yanı sıra yabancı uyruklular için tüm oturma, vatandaşlık ve kimlik kartı başvurularını işleme alır. Hämeenlinna Polis Merkezi Hattelmalantie 2 dışişleri için bilgi hizmetleri tel. 0295 414 082 (telefon saatleri hafta içi günler 09:00 11:00) www.poliisi.fi 2.2 Sigortalar Hastalanmanız veya eşyalarınıza bir şey olması durumuna karşı kısa süreli bir ziyareti kapsayacak şekilde kendi ülkenizde bir seyahat ve sağlık sigortası yaptırmalısınız. AB uyruklular ayrılıştan önce kendi ülkelerinde bir Avrupa Sağlık Sigortası Kartı edinebilirler. Avrupa Sağlık Sigortası Kartı, diğer AB veya Avrupa Ekonomik 11

Alanı ülkeleri ya da İsviçre de geçici bir kalış süresinde gereken sağlık hizmetlerini size sunar. Finlandiya da sürekli kalanlar Kela formu Y77 yi doldurarak Fin sosyal güvenlik sistemi altında sigorta kapsamı başvurusu yapmalıdırlar. 2.3 Kayıtlar kontrol listesi Hämeenlinna ya kalıcı olarak taşındığınızda aşağıdakileri unutmayın: 1. Yerel Kayıt Bürosuna giderek yabancı uyruklular için bir kayıt formu ve bir adres değişikliği bildirimi doldurun 2. Kela ya giderek Fin sosyal güvenlik sistemi altında sigorta kapsamı başvurusu doldurun 3. Vergi dairesinden bir vergi kartı edinin 4. İşsizseniz, Çalışma ve Ekonomik Kalkınma Dairesinde işsiz bir iş arayan olarak kayıt yaptırın 5. Bir banka hesabı açın 2.3.1. Yerel Nüfus Dairesi Finceye tercüme edilmiş ve Apostil damgalı pasaportunuzu, oturma izninizi veya AB uyruklular için bir oturma izni kayıt belgenizi, nüfus cüzdanınızı, evlilik, boşanma ve velayet belgelerinizi yanınızda Yerel Kayıt Bürosuna getirin. Apostil, kendi ülkenizin yasal bir makamının veya Fin diplomatik ya da konsolosluk misyonunun damgasını taşıyan onaylayıcı bir belge anlamına gelir. Kayıttan sonra size bir bireysel kimlik kodu verilecek. Bir ikametgah yerine giriş izniniz olup olmadığını kontrol edin. Hämeenlinna Kayıt Bürosu Birger Jaarlinkatu 13 029 553 9361 www.maistraatti.fi Formu doldurun: Yabancı uyrukluların kayıt formu Adres değişikliği bildirimi 2.3.2. Kela Finlandiya Sosyal Sigortalar Kurumu veya Kela farklı yaşam durumları için sosyal güvenlik yardımları sunar. Finlandiya da sürekli yaşamayı planlıyorsanız, sosyal güvenlik kapsamına alınmak için başvurabilirsiniz. Kela nın sunduğu yardımlara ilişkin daha fazla bilgiyi en yakın bürodan veya Kela web sitesinden edinebilirsiniz. Göçmenlerin farklı yardım alma haklarına ilişkin daha fazla bilgiyi bu kılavuz kitabın eklerinde de bulabilirsiniz. KELA Rauhankatu 1 www.kela.fi Form Y77 yi doldurun: Finlandiya ya taşınma üzerine Fin ikamet esaslı sosyal güvenlik planı altında sigorta kapsamına başvurma 2.3.3. Yerel Vergi Dairesi Kayıt Bürosu tarafından verilen bireysel kimlik kodunuzu yanınızda Vergi Dairesine getirin. Yabancı uyruklulara ilişkin vergilendirilme hakkında daha fazla bilgiyi 26 ncı sayfada bulabilirsiniz. 12

Sisä-Suomi Vergi Dairesi Hämeenlinna Dairesi Lukiokatu 26 020 612 000 www.vero.fi Formu doldurun: Kaynaktan vergi kartı başvurusu (6 aydan az) Vergi kartı başvurusu (6 aydan fazla) Finlandiya da para transfer etmenin ve faturaları ödemenin en yaygın yolu internet bankacılığıdır. Bankanız size internet bankacılığı kodlarını verecektir. Bankaların ödeme makinelerini kullanarak da faturaları ödeyebilirsiniz. Bankalar internet bankacılığı erişimine sahip internet terminalleri de sunar. Bankalarda vezneden yapılan fatura ödemeleri için bir ücret alınır. 2.3.4. Çalışma ve ekonomik kalkınma hizmetleri Kayıtlı bir iş arayan kişi Finlandiya da istihdam hizmetleri ve eğitim olanaklarından yararlanma hakkına sahiptir. Daha fazla bilgiyi 22 nci sayfadan bulabilirsiniz. Häme TE Dairesi Saaristenkatu 3 0295 041 500 te-palvelut.fi 2.3.5. Banka hesabı açmak Pasaportunuzu ve, varsa, bireysel kimlik kodunuzu bankaya yanınızda getirin. Bankalara örnek olarak Nordea, Sampo ve Osuuspankki gösterilebilir. Western Union para transferi hizmetlerini kullanarak otobüs terminalinde Hämeenlinnan Matkahuolto da kendi ülkenize para gönderebilirsiniz. Herhangi bir banka kartıyla OTTO nakit noktasından nakit çekebilirsiniz. 2.4 Özel motorlu araçların malların yer değiştirmesi şeklinde ithali Araç vergilendirmesi Otomobil vergisi yükümlüsü araçlar için devlet otomobil vergisi, söz konusu otomobiller kaydedilmeden veya Finlandiya da kullanılmadan önce ödenmelidir. Ayrıca, AB dışından ithal edilen araçlar için bir gümrük vergisi ve ithalat KDV si alınır. AB içinden araçların ithali gümrük ve KDV ücretlerinden muaftır. AB dışından özel motorlu araçların malların yer değiştirmesi şeklinde ithali Araçlar da dahil olmak üzere AB dışından malların yer değiştirmesi, gümrük işlemleri açısından serbest dolaşım için ithalat noktasında gümrük görevlilerine beyan edilmelidir. 13

Finlandiya ya varış üzerine yer değiştiren aracın kullanılması Kural olarak, kalıcı olarak Finlandiya da oturan bir kişinin yabancı kayıtlı bir aracı otomobil vergisi ödemeksizin ara sıra dahi yolda kullanmasına izin verilmez. Bununla birlikte, bu kuralda bazı istisnalar vardır. Böyle durumlarda Gümrüğe bir kullanım beyanı sunulması gerekir. Gümrük beyanı önceden veya en geç geçici vergisiz kullanımın başlaması sırasında yapılmalıdır. Bu beyan, Fin Gümrükleri tarafından verilen bir formla yapılır. AEA da geçerli bir kaydı olan bir araç, Gümrük tarafından onaylanmış bir kullanım beyanı esasına dayalı olarak kullanılabilir. Geçerli bir motor yükümlülüğü sigortası da gereklidir. Bir aracın AEA da geçerli bir kaydı olmadığında, kullanım beyanına ek olarak bir transfer izni de gereklidir. Transfer izinleri araç muayene istasyonları ve başvuru üzerine Gümrükler tarafından verilir. Transfer iznine ilişkin daha fazla bilgiyi Fin Ulaşım Güvenliği Kurumu (Trafi) internet sitelerinden bulabilirsiniz. www.trafi.fi Finlandiya da kaydedilmesi tasarlanan bir araç, söz konusu araç Finlandiya da kullanılmaya başlanmadan önce gümrük formu No. 83 üzerinde bir kullanım beyanının Gümrüğe gönderilmiş olması şartıyla, vergi ödemeksizin en fazla üç ay boyunca kullanılabilir. Araç AEA da geçerli bir kayda sahip değilse, bir transfer izni de gerekir. Gümrük tarafından onaylanan kullanım beyanı araç kullanılırken araçta tutulmalıdır. Araç ayrıca Finlandiya da yürürlükte olan bir motor yükümlülüğü sigortasına da sahip olmalıdır. Fin sigortasının kapsamı bazı açılardan diğer AEA ülkelerine göre daha kapsamlıdır. Kullanım hakkını korumak için, araç, kullanım beyanının onaylandığı tarihten itibaren beş gün içinde vergi için beyan edilmelidir. Finlandiya da yer değiştiren araç için otomobil vergisi beyanı Bir kural olarak, Finlandiya da kamu trafiğinde kullanılacak olan bir araç otomobil vergisi için Fin Gümrüğüne beyan edilmelidir. AB dışından ithal edilen araçlar, gümrükten ve KDV den muafiyeti onaylayan Fin Gümrüğü tarafından bir gümrük kararına tabidir. Aracın yer değiştiren malların bir parçası olmasına dayalı olarak otomobil vergisindeki azami indirim 13.450 dur. Vergi indirimi aşağıdaki gerekçelere dayalı olarak verilebilir: Vergi indirimi bir seferde yalnızca örneğin bir otomobil, bir panel Van ya da bir motosiklet için verilebilir. Bir özel kişi aracı kendi özel kullanımı için ithal eder. Aracın ithalatçısı bir göçmendir. Kişinin taşınmadan hemen önce sürekli olarak en az bir yılı yurtdışında geçirmiş olması. Aracın taşınmadan hemen önce taşınan kişinin veya eşinin mülkiyetinde ya da mülkiyete yol açan sahipliğinde olmuş olması ve en az altı ay boyunca taşınan kişinin kullanımında olmuş olması. 14

Aracın taşınmayla bağlantılı olarak ithal edilmiş olması. Taşınan kişinin taşınmadan önceki yıl boyunca yalnızca geçici olarak Finlandiya da kalmış olması. Eğer kalış bir tatil veya diğer benzer seyahat ise, 72 günü aşmamış olması durumunda geçici olduğu kabul edilebilir. Ara sıra olan iş, Finlandiya da kalış 40-50 günle sınırlandırılmışsa geçici olarak kabul edilebilir. Geçici bir kalış toplam 72 günü aşamaz. Belirtilen kalışın süresi yalnızca üstesinden gelinemez gerekçeler dolayısıyla aşılabilir. Önceden Finlandiya da ikamet etmiş olan bir kişinin önceki yıl boyunca tam zamanlı eğitimde olmamış olması. Taşınan kişi önceden bir araç ithal etmişse ve bir vergi indirimi ya da muafiyeti almışsa, bunun transferi için şart koşulan veya belirlenen sürenin Finlandiya ya taşınmadan önce dolmuş olması. Gümrük Bilgileri Servisi taşınan malların ithali, gümrük, otomobil vergisi ve gerekli bilgilere ilişkin daha fazla bilgi verir. Gümrük Bilgileri Servisi 0295 5201 faks 020 492 1812 Sorular www.tulli.fi adresinden bir soru formu üzerinden yazılı olarak da sunulabilir > Gümrük konularında sorularınız mı var? 2.5 Yabancı sürücü belgesi Bir AB veya AEA ülkesinde verilmiş bir sürücü belgesi veya Kuzey ülkelerinde verilmiş geçici bir sürücü belgesi, belge üzerinde belirtilene denk bir motorlu aracı Finlandiya da kullanma hakkını belge sahibine verir. Sürücü en az 18 yaşında olmalıdır. Araç kullanma hakkı, kişinin Finlandiya da turist veya daimi sakin olarak bulunması dikkate alınmaksızın geçerlidir. Karayolu Trafiğine ilişkin Cenevre veya Viyana Sözleşmelerine üye bir ülkenin daimi sakinine verilmiş olan ulusal veya uluslararası bir sürücü belgesi ya da ulusal bir sürücü belgesinin Fince veya İsveççe tercümesi, belge sahibinin denk sürücü yetkilendirmesi konusunda Finlandiya da belirlenen yaş gerekliliğini karşılaması durumunda, ülkeye giriş tarihinden itibaren bir yıl süreyle, geçerliliği ve tasdikleri dahilinde Finlandiya da bir motorlu araç kullanma hakkını belge sahibine verir. Araç kullanma hakkı, Sözleşmeyi imzalamış olan bir ülkede kalıcı olarak yaşayan bir kişiye verilmiş olan bir sürücü belgesine sahip olunmasına dayalıdır. Geçici ikamet (örneğin bir değişim öğrencisi olarak) sırasında böyle bir ülkeden alınan bir sürücü belgesi, belge sahibine Finlandiya da araç kullanma hakkı vermez. Bir AB veya AEA ülkesinde verilmiş bir sürücü belgesinin Fin sürücü belgesi ile değiştirilmesi Finlandiya da kalıcı olarak oturan veya en az altı aydır Finlandiya da eğitim gören bir kişi, diğer bir AB veya AEA ülkesinde verilmiş olan bir sürücü belgesinin, geçici sürücü belgeleri hariç olmak üzere, yeni bir sürücü belgesi sınavına girmek sorunda kalmaksızın denk bir Fin sürücü belgesi ile değiştirilmesi için başvuruda bulunabilir. Bir sürücü belgesi izin başvurusu polise şahsen verilmelidir. 15

Karayolu Trafiğine ilişkin Cenevre veya Viyana Sözleşmelerine üye bir ülkede verilmiş bir sürücü belgesinin bir Fin Sürücü Belgesiyle değiştirilmesi Finlandiya daki kalıcı bir mukim, Karayolu Trafiğine ilişkin Cenevre veya Viyana Sözleşmelerine üye bir ülkede verilmiş olan bir sürücü belgesini başka bir sürücü belgesi sınavına girmeksizin başvuru üzerine A1, A veya B sınıfı sürücü belgesi izniyle değiştirebilir. Bir sü- rücü belgesi izin başvurusu polise şahsen verilmelidir. Bir sürücü belgesi izin başvurusu, yabancı bir sürücü belgesine dayalı olarak Finlandiya da araç kullanma hakkının süresi dolduktan sonra altı ay içinde yapılmalıdır. (Kaynak: www. poliisi.fi) LÜTFEN DİKKAT EDİN! Kaygan yollardan dolayı kış sürüş koşullarında özellikle dikkatli olmalısınız ve en geç Aralık ayının ilk günü kış lastikleri takmalısınız. Şehirlerde park alanları trafik levhalarıyla belirlenmiştir ve park alanından bir sayaçla ödenen park ücreti alınır; alternatif olarak, trafik işaretinin gösterdiği park süresini izlemeyi mümkün kılmak için bir park diski kullanmalısınız. Park süresinin aşılması sonucu ceza kesilir. 2.6 Toplu taşıma Otobüsler Hämeenlinna yadaki otobüs güzergahları birçok şirket tarafından işletilmektedir. Otobüs biletleri tek biletler olarak veya çeşitli süreler için sunulur. Tek bir bilet yaklaşık 3, bir aylık merkezde otobüse biniş kartıysa yaklaşık 42 tutarındadır (2011). Matkahuolto web sitesinde adres bilgileri, sokak adları veya bir harita kullanarak bir güzergah kılavuzuyla birlikte yerel otobüs güzergahlarını kolayca arayabilirsiniz. 16

Otobüs terminali ve Matkahuolto Eteläkatu 1 Pazartesi-Cuma 08:00-18:00, Cumartesi 09:00-15:30 saatleri arasında açıktır 0200 4000 (Zaman çizelgeleri, tarifeler, rezervasyonlar) www.matkahuolto.fi Trenler Hämeenlinna dan Helsinki ve Tampere ye tren seferleri vardır. Diğer Fin şehirlerine ara istasyonlar yoluyla da bağlanabilirsiniz. Demiryolu istasyonu Hämeentie 16 0600 41 900 (Bilgi, rezervasyonlar, zaman çizelgeleri, tarifeler) www.vr.fi Taksi Tahsis edilmiş taksi duraklarından veya bir çağrı merkezinden belirli bir adrese çağrılarak taksi bulunabilir. 03 106 2500 www.aluetaksi.net Sözlük Hyvää päivää Anteeksi Paljonko maksaa? Mistä lähtee (juna/bussi/taksi)? Mihin aikaan? Missä on? Kuinka kaukana/lähellä on? Kiitos! Merhaba Özür dilerim ne kadar? (Tren/otobüs/taksi) nereden nereye gidiyor? Saat kaçta? nerede? ne kadar uzak/yakın? Teşekkür ederim! 17

3 BARINMA Hämeenlinna da barınma konut dernekleri ve şirketleri ve özel kişilerce sağlanır. Barınma ilanları gazetelerde, internette ve konut acentelerinde yayımlanır. Bir özel emlak acentesi LKV kısaltmasından tanınabilir. Gelen postaların size yönlendirilmesini sağlamak için adres değişikliği bildiriminde bulunmayı unutmayın! Adres değişikliği bildirimleri Kayıt Bürolarında, postanelerde veya şehir hizmet noktalarında bulunabilir. 3.1 Barınacak yer bulma Konut derneği barınması için bir konut derneği bürosuna başvuru yapılır. Hämeenlinnan Asunnot Oy Raatihuoneenkatu 7 03 625 161 www.hmlasunnot.fi VVO Hämeenlinna Sibeliuksenkatu 2 020 508 4200 www.vvo.fi Hämeenlinnan Asuntovuokraus SKV Saaristenkatu 3 010 228 4025 www.skv.fi Realia ayrıca Hämeenlinna Bölgesinin Öğrenci-İkamet Vakfı dairelerini öğrencilere kiraya verir. Realia isännöinti Hämeenlinna Saaristenkatu 3 010 228 7000 www.realiaisannointi.fi Hämeenlinnan Vanhusten Asuntosäätiö Daireler Hämeenlinna da veya ona bağlı belediyelerde sürekli olarak en az beş (5) yıl yaşamış olan 60 yaş üstü başvuru sahiplerine kiraya verilir. Hämeenlinnan Vanhusten Asuntosäätiö Korentokatu 4 A 16 13200 Hämeenlinna 03 621 4240 www.hvas.fi Aşağıdaki internet sitelerinden Hämeenlinna bölgesinde barınacak yer arayabilirsiniz: www.asunnot.oikotie.fi www.vuokraovi.com Hämeenlinna bölgesindeki konut derneklerine ilişkin daha fazla bilgiyi aşağıdaki adresten şehir internet sitesinden bulabilirsiniz: www.hameenlinna.fi/palvelut/ Asuminen-ja-ymparisto/ Asumisen-palvelut/Vuokraasunnot www.hame.fi > asuminen > asuntotarjonta veya tonttitarjonta buradan emlak acentelerinin sayfalarına erişebilir ve aynı zamanda Asuntosanomat ve Kotiavain net dergilerini bulabilirsiniz. 18

3.2. Barınmaya ilişkin bilgi ve tavsiyeler Bir daire kiraladığınızda her zaman yazılı bir kira sözleşmesi yapın. Bir kira sözleşmesinde kiranın ayın hangi gününde ödeneceği ve sonlandırmanın yanı sıra dairenin teminat ücreti, kirası, su giderleri üzerinde anlaşmaya varılır. Teminat ücreti normal olarak 1-2 aylık kiraya denktir. Kira sözleşmesinin sonlandırılması üzerine, dairenize iyi baktıysanız ve kira ödemelerini yaptıysanız teminat size geri ödenecektir. Dairede onarım gerekiyorsa veya ödenmemiş kira borçları varsa, teminat bu masraflar için kullanılacaktır. Taşınmaya karar verdiğinizde, taşınma kararınızı ev sahibinize ne kadar önceden bildirmeniz gerektiği anlamına gelen ihbar süresini kontrol edin. Ortalama ihbar süresi bir aydır. İhbarın ardından yine de sonraki ayın kirasını ödemekle yükümlü olacaksınız. Ev sahibine her zaman yeteri kadar önceden haber verin. Daireyi temizleyin ve tüm anahtarları ev sahibine iade edin. Yeni bir daireye taşındığınızda: 1) Bir kira sözleşmesi yapın. 2) Kayıt Bürosunda veya postanede adres değişikliği bildirimi doldurun. 3) Elektrik sözleşmesi yapın (ödemeler/ yıl üzerinde anlaşmaya varın). 4) Binanızın genel bina yöneticisini ve bakım görevlisini bulun (normal olarak merdiven boşluğundaki duyuru panosundadır). 5) Taşınacağınızı bina yöneticisine bildirin (taşınma ihbarı) ve, gerekiyorsa, konut yardımı için bir belge isteyin (konut sakini kaydı alıntısı veya Kela form AT2). 6) Konut yardımı alıyorsanız, konut durumunuzdaki değişiklikleri her zaman Kela ya bildirin. 19

7) Bir sigorta şirketinden ev sigortası alın. 8) Bina yöneticisinden bir TV ruhsatı ve, gerekiyorsa, hava uydusu izni alın. Hava uyduları izin olmaksızın kurulmamalıdır. 9) Konut şirketi yönetmeliklerini inceleyin. 10) Bina yöneticisinden park, sıcak su ve çamaşır hizmeti saatleri ve kullanım hakları ve ücretlerine ilişkin ayrıntıları öğrenin. Elektrik sözleşmesi Hämeenlinna da elektrik şebekesinin sahibi Elenia dır. Herhangi bir elektrik tedarikçisinden elektrik satın alabilirsiniz, ancak elektrik transfer ücretleri Elenia ya ödenmelidir. Hem elektrik hem de elektrik transferini Elenia dan satın alabilirsiniz. Elektrik temini sözleşmesi telefonla veya internet üzerinden yapılabilir. Taşındığınız zaman sözleşmeyi feshetmeyi veya yeni adresinize nakletmeyi unutmayın. Elektrik tedarikçilerinin Hämeenlinna da ofisi yoktur. HS - Vesi Paroistentie 7 03 621 2279 www.hsvesi.fi İnternet bağlantısı Finlandiya da birçok internet hizmeti sağlayıcısı vardır. Ayrıca çok farklı türlerde internet bağlantısı vardır. Ne tür bağlantılar kurulabileceğini bina yöneticinizden öğrenin. Kablosuz bağlantılar da vardır. Fiyatlarla özellikleri karşılaştırırken bağlantı hızını, bağlantı ücretini ve teslim süresini kontrol edin. İnternet bağlantısı satıcıları arasında Aina, DNA, Elisa, Telia-Sonera ve Saunalahti yer alır. www.elenia.fi Elektrik fiyatı karşılaştırma bilgileri: www.energiavirasto.fi www.sahkonhinta.fi Su giderleri Kiralık bir konutta oturuyorsanız, su giderleri genelde kiraya dahildir veya ayrıca kiraya eklenmiştir. Özel konutlarda yaşayan insanlar Hämeenlinnan Seudun Vesi Oy ile bir su giderleri sözleşmesi yapmalıdır. 20