Biz, Kimleriz? Ahmetler'in Kökleri, Türkistan'ın Horasan Bölgesinden Geliyor... Mustafa KOÇ, 15.01.2009, Antalya Ahmetler, Manavgat'ın en eski köylerinden biri... Bu nedenle bu bölgede en çok tanınan köyü sayılır. Ahmetler tarihinde verilen bilgilerden de anlaşılacağı gibi köyümüzü ilk kuran atalarımız, Mevlana'nın ve Hacı Bektaş Veli'nin geldiği Horasan bölgesinden gelip buralara yerleşmişler. Bizler tarih kitaplarında sadece "Türklerin Orta Asya'dan Anadolu'ya Göçü" diyerek okuyup geçeriz. Oysa bu olay, sadece Türklerin tarihini değil dünya tarihini de etkilemiş muazzam bir nüfus haereketidir. Tarih kitaplarını yeniden gözden geçirip ayrıntılarını öğrenmek gerekiyor. Ama bizi burada daha çok ilgilendiren şey, bu köyün de işte 1100 ile 1300'lerde akın akın batıya taşınan, yaşayacak daha güzel bir yurt arayan insanların bizim de atalarımız olmaısıdır. Bu büyük göç; belki de Osmanlı Devletinin kuruluşundan çok öncelere bile gidebilir. Çünkü Türkler, önce belli bölgelere yerleşip daha sonra oraya kendi kültürlerini yerleştirmişler ve devletlerini kurmuşlar. Büyük bir ihtimalle bizim köyümüz de ilk gelen göç dalgasıyla bu bölgeye gelip yerlemiş olmalıdır. Köyümüzün geçmişinde Horasan kökeni olduğuna göre, 800 ile 900 yıllık bir geçmişten söz edilebilir. Ahmetler Yaylasının, 1500'lü yıllarda Kanuni Sultan Süleymenın mühürünü taşıyor olması, bu görüşümüzü doğrulamaktadır. Ayrıca, bu köy bölgede önemli ve saygın bir yere sahip olduğu için o yıllardaki hakları ve etkileri nedeniyle, Akseki Çimi köyü sınırlarındaki yaylanın adı resmi haritalarda "Ahmetler Yaylası" olarak geçmektedir. O tarihlerde bu kadar büyük bir yaylanın sahibi olan Ahmetlerliler, demek ki önceleri daha çok hayvana sahp 1 / 28
olarak göçebe hayatı yaşamışlar; sonradan yerleşik düzene geçmişler. Ahmetler, uzun yıllar kendi dünyasında içine kapanık, göçebe hayatı süren bir köy olduğundan köyümüzü oluşturan nüfus, belli ki birbirine çok yakın akrabalık ilişkileriyle yaşayagelmiş büyük bir aileden ibaret. Sanki büyük bir obanın, geniş bir oymağın devamıyız. Çünkü hatırlayabildiğimiz geçmişimizde yaylaya çıkmayan, sürüsü ve hayvanları olmayan aile pek yoktu. Bu durumda aynı obanın oymakları, büyüyp gelişerek ortak bir kültürü paylaşarak bugüne gelmişler. Zaten büyüklerimizi dinlediğimizde herkesin belli bir zincirle birbirinyle akrabalık ilişkileri olduğunu öğreniyoruz. Aralarındaki sağlam yakınlığa rağmen günümüzde aileleri tanımamıza yarayan bir ölçek daha var: Sülaleler... Herkes kendini, zaman tünelinde geriye doğru uzanan sülalelerden birine ait hissediyor. Bu sülalelerin soy ağaçları incelendiğinde ise birbirleriyle çok yakın akrabalar olduğunu görürsünüz. Örneğin kendi ailemin soy ağacına baktığımda, baba tarafından "Pantır El"; anne tarafından "İhtiyar El"e ait görünüyorum. Ama bilenlere sorulduğunda Pantır Elin Delibaş El" ile, İhtiyar Elin Emir El ile; hepsinin de diğerleriyle mutlaka bir bağı olduğunu öğrenyorsunuz. Sitemizin bu bölümünde işte bu sülaleleri tanımak ve tanıtmak istiyoruz. Köyümüzde, en yakın komşu köy olan Akseki'nin Güçlüköy'ü (Fersin) dışında, "yabancılarla" dışardan evlenmeler fazla yaygın değildi. Ancak bu durum son yıllardaki köyden kente taşınan nüfus hareketinden sonra çok değişmiş. Kente göçen Ahmetlerliler Türkiye'nin her köşesinden insanlarla kalıcı evlilikler yapmaya başlamış. Kısacası Ahmetlerliler bugün tam anlamıyla kendi kabuklarını kırıp dışarıya açılmış görünüyor. Uzun yıllar Torosların yamacında yolsuz sokaksız, içe dönük bir yaşam sürdüren köyümüzün şimdiki gençleri, yurt içinde doğudan batıya; yurt dışında da İsviçre'den Yunanistan'a, Fransa'dan Almanya'ya birçok ülkeden eş seçerek adeta küreselleşen dünyanın gidişine ayak uydurmuşlar. Artık Diyarbakırlı, Selanikli, İngiliz damatlarımız; İsviçreli, İsveçli, Parisli gelinlerimiz var. Bu durum, bölgenin en uzak, en yoksul köylerinden biri de olsa ne kadar hızla dışa açıldığımzı göstermesi bakımından önemli bir gelişme sayılmalıdır. Ayrıca dünyanın ne kadar küçüldüğünü de gösteriyor bu. İletişim çağı insanlar arasındaki mesafeyi kısaltmış. 2 / 28
Dünyanın kendisi de adeta büyük bir köye dönmüş. Günümüzdeki bu değişime karşın köyümüzün geriden gelen soy ağacına bir göz atmakta yarar var. Köyde, insanları gruplarken baş vurulan tek ölçüt, sülalelerdir. Eskiden hayvancılığın çok yaygın olduğu dönemelerde yayla ve sehil (sahil) obaları kurulurken de bir bakıma sülaleler kendi aralarında oba kurardı. Hatta bazı geniş sülalelerin birkaç tane obası olabiliyordu. Örneğin Pantır El sülalesini oluşturan ailelerin birkaç tane obaları vardı. (Hoş, şimdi bunların hepsi obalarını yıkıp, çadırlarını söküp şehirleşmeye başladılar. Birçoğunun hem köyde evi var hem de kentte... Çoğu apartman dairelerinde oturuyorlar. hayatlarının büyük bir bölümü çadırlarda geçmiş olma ihtimali daha yüksek olan Pantır Dedemle bölgenin en hatırı sayılan kişilerinden biri olarak tanınan Hacı Hatip Dedem bu durumu görselerdi acaba ne düşünürlerdi; bilemiyorum... (M. Koç :) Köken bakımından daha gerilere gitme olanağı olmasa da efsaneye göre Ahmet adlı 3 tane çoban tarafından kurulduğu söylenen Ahmetler'de bütün sülalelerin aynı kökten geldiğine kuşku yok. Elbette amacımız bir kan bağı araştırması yapmak değil. Günümüzde zaten bu, pek anlamlı ve mantıklı bir davranış olarak da kabull edilemez. Ama bundan sonraki kuşaklara, bu köyü oluşturan atalarımızın kimler olduğunu ve onların kendi dedelerini nasıl gördüklerini bilmekte de yarar var. Ahmetler nüfusunu oluşturan başlıca sülaleler aşağıda verildi. Her sülalenin içinden birileri kendi dedeleri ve kökenleriiyle ilgili bilgilere ulaşırsa bunları belli bir sisteme göre burada birleştirmeye çalışacağız. 1- Pantır El 3 / 28
2- Emir El 3- İhtiyar El 4- Akça El 5- Mulla MahMut El 6- Delibaş El 7- Tekeli El 8- Ecevit El 9- Şaban El 10 - Deli Ahmet El 11 - Hatıp Kızı El 12 - Musacık El 13 - Arıcı Yusuf El 4 / 28
14 - Duduoğlu El 15 - Gök Hüseyin El 16 - Gök Mehmet El 17 - Gubcal El 18 - Mukuoğlu El 19 - Yirik Oğlan El (Sülale Adlarını Yeniden düzenleyen Ali Varol'a teşekkürler) Bu sülalelerle ilgili bilgiler toplandıkça burada yayınlanacaktır. 1 - PANTIR EL SÜLALESİ (Köyümüzün en kalabalık sülalesidir. Muhtemelen Ahmetler köyünü kuran, Ahmet adlı üç çobandan birincisi, Pantır El sülalesinin atalarından biri olan Pantır Ahmet tir.) 5 / 28
Sülale adını Pantır dan alır. Pantır ın asıl adı Mustafa dır. Mezarı, Çimililer tarafından parçalanmadıysa Ahmetler Yaylasındadır. Pantır ın kardeşleri: Babadan: Mümine (Molla Mehmet in annesi / Belenköylü ile evli) Babadan ve anneden: Tıkır Ali Molla Yusuf Ayşe (Beşinci kardeşi bilinmiyor.) Tıkır Ali nin çocukları: 1. Meryem (Bozkırlı bir kasaba evlatlık verilmiş) 6 / 28
2. Kuzulu nun annesi (Gençler) 3. Arabın Kara Ahmet in eşi / Mümine nin annesi. Molla Yusuf un çocukları: Eşi: Çıtırak Karı : Hatice (Akça nın kızı) 1. Fersin de Delialioğlu nun karısı 2. Anakız (Gençler de Sansar Ramazan ın karısı) Pantır Mustafa, üç evlidir. Ayşe, Arzu ve Ümmü adlı eşlerinden doğan çocuklarının hepsi kız. Pantır, dördüncü bir kadınla evleniyor: Dördüncü eşi Ebe, evlenmeden yaşlanmış bir kızdır. ( Koca kız ) Ebe, evliliğin ilk günü diğer kadınların yanına gitmekten çekinmiş. Diğer eşlerinden biri, onun utangaçlığını yenmesine yardımcı olmuş: 7 / 28
Gel kızım, çekinme; suçun sahibini biz biliyoruz; çekinme gel, bizim yaptığımızdan sen de yaparsın, sorun çözülür. Sonra da Pantır a sormuş: Bunu niye getirdin? Bu demiş Pantır, tembel. Sizler çalışkansınız; çalışkan olduğunuz için hep kız doğuruyorsunuz; buna oğlan doğurtacağım Pantır ın dediği olmuş, Ebe kadın üst üste beş oğlan çocuğu doğurmuş. Bunlardan sonuncusu doğduktan bir süre sonra ölmüş. Pantır ın çocukları: Eşi Arzu ya da Ümmü den: 1. Ayşe (Hacı Mustafa nın kızı) 2. Ebe (Kara Musa nın kızı) 3. Emine (Topal Hasan ın annesi) 8 / 28
4. Gönnet e verilen kız olabilir Eşi Ayşe den: 1. Arzu (Sefer Mehmet in annesi) 2. Ünzile (Fersin de) (?) 3. Ahmet (Karısını öldürdüğü için İstanbul a gider. Oradan Piyaz Kalesi ne gönderilir. Amcası Yusuf İstanbul a ziyaretine gitmiş. Çimili kâtip üç gün önce Piyaz Kalesi ne gittiğini söylemiş. Ahmet in öksüz kalan kızı da ölmüş.) 4. Ayşe / Gökkız (Belenköy de) 5. Cin Ali Eşi Arzu dan: 1. Sefer Mehmet 9 / 28
2. Menevşe (Fersin de Koruk un karısı) Eşi Ebe den: 1. Koca Mehmet, 2. Ünzile 3. Molla İbrahim 4. Gedik Hüseyin 5. Deli Ali Koca Mehmet: Eşi: Havana Arslan ( Akça nın kızı / Havana Karı ) 10 / 28
1. Osman (Seferberlik ten dönmedi, akıbeti bilinmiyor) 2. Fatma ( Veli nin karısı) 3. Ali Arslan ( Yirik Çavuş ) 4. Mustafa Arslan ( Koca Mustafa ) 5. Ayşe ( Gök Kız ) Molla İbrahim: (Kafkas Cephesi nde kervancı imiş; soğuktan donarak ölmüş. /Sarıkamış ta olabilir.) I. eşi: Ayşe (Kır Ayşe) 1. Fatma Akça ( Tülüce nin karısı) 2. Ümmü Güngör ( Sarı Mehmet in karısı) 3. Hatice (İntihar etti) 11 / 28
4. Abdullah Kara ( Kara Abdullah ) II. Eşi: Hürü (Hacıahmetli den) 1. Ayşe Küçükakça ( Hökeyusufun Mehmet Ali nin eşi) 2. Mustafa Kara ( Küçük Mustafa ) Gedik Hüseyin: Eşi: Hanife Koç (Hanife Karı ya da Kör Hanife) Bir gözü kör. 1. Ümmü Arıcı (Mukuoğlu nun karısı) 2. Havva Zor (Musu Zor un karısı) 3. Ahmet Ali Koç (Zobu) 12 / 28
4. Hamış Vural (Şaban Alisi nin eşi) 5. Ebe Yıldız ( Kocaalioğlu nun eşi) 6. İbrahim Koç (Daylak) 7. Mustafa Koç (Pantır) 8. Yusuf Koç (Kara Yusuf) Deli Ali: Fatma Koç tan (Saraçlı Karı'dan): 1. Ayşe Kara (Kara Abdullah ın eşi) 2. Arzu Arslan (Koca Mustafa nın eşi) 3. Hamış Akça (Akseki, Didere köyünden Halil Akça ile evlendi) 4. Ebe Kara (Küçük Mustafa nın eşi) 13 / 28
5. Ali Koç (Ali Onbaşı) Gülsüm Koç tan (Gülsüm Karı'dan): 1. Osman Koç (Kara Osman) 2. Mustafa Koç (Kara Mustafa) Topal Hasan: (Diğer kardeşlerle anneden ayrı) 1. Emine Öz (Molla Abdullah ın karışı) 2. Mehmet Güngör (Sarı Mehmet) 3. Ayşe Özer (Koca Adıgüzel in eşi) 4. Şerife Varol (Aşçı Mehmet in eşi) 14 / 28
5. Zeynep Varol (Delibaş Süleymanı nın eşi) Net olarak bilinmeyenler: 1. Mustafa (Mazıoğlu) 2. Gülsüm (Eşekçi Ali nin annesi) 3. Mazının Kara Emine 4. Sabır ( Sabır Karı ) 5. Ünzile 6. Fevzi nin annesi (Belenköy) 7. Kör Kız ın dedesi Sefer Mustafa (Eşi Ayşe den olabilir) (Kaynak: Gedik Hüseyin oğlu Mustafa Koç (Pantır) ve Topal Hasan torunu / Sarı Mehmet oğlu Musa Güngör (Küpeli) ortak anlatımları.) (Bu derlemesi için Karaosman oğlu Mustafa Koç'a teşekkür ediyoruz.) 15 / 28
Not: Pantır El sülalesinin zengin soyağacına bakarak diğer sülaleden arkadaşlar da kendi sülaleleriyle ilgili bilgileri yaşayan aile büyüklerinden dinleyerek derlesinler. Böylece bütün sülalelerle ilgili yeteri kadar bilgi toplamış olacağız. Hepinizi bu konuda sorumluluk almaya ve az ya da çok bütün bildiklerinizi ve öğrendiklerinizi bizimle paylaşmaya davet ediyoruz. 2 - DELİBAŞ EL SÜLALESİ Sülaleye Delibaş adını veren büyük Delibaş ın babası: Hacı Mustafa (Vaktiyle Çukur un sahibiymiş) Onun oğlu da: Delibaş Koca (Ali) Bu aileyle ilgili yazılacak çok şey bulunacağını düşünüyoruz. Ama öncelikle neden "delibaş" dendiği konusunda bilinenleri buraya aktaralım: Ali Efendiye "Delibaş" denmesinin nedeni şöyle bilinmektedir: Ali, askerdeyken hastanede sağlıkçı olarak görev yapmış: "deli" olarak nitelenen akıl hastalarının başında bulunduğu için "Delibaş" lakabı almıştır. Delibaş Koca adıyla anılan ve sülaleye adıını veren büyük Delibaş Ali Efenedi, bilgili, çalışkan ve üretken biriymiş. Hatta köyde ilk bahçeciliği onun getirdiği, ilk kez meyve ağaçları yetiştirdiği de söylenmektedir. Bu ailenin devamını sürdürenler özellikle el becerileri çok gelişmiş insanlar olarak göze çarpıyor. 16 / 28
Ağaç işleri, kaşık yapımı ve yonga işleri bu sülalaeden Delibaşoğlu tarafından sürdürülmüştür. Ayrıca Delibaş Süleymanı adı verilen Süleyman Varol'un ve çocuklarının özellikle el becerilerine, sanata ve resme yatkın bir yapısı var. Ayrıca Aşçı Mehmet denilen bir diğer oğlu da askerlikte aşçılık yapmış ve bu aile uzun yıllar köy değirmeninde köylülere un öğütmüşlerdir. ÇOCUKLARI Mustafa Arif Varol - (Delibaşoğlu) Eşi Arzu (Raziye) Varol ÇOCUKLARI: 1. Ali Varol Mümine Varol kızı Müesser Varol 2. Fatma Varol (Kocaakça) Mehmet Kocaakça (Kısacaoğlu) 3. Yusuf Varol Raziye Özen (Varol) 4. Osman Varol Rukiye Varol 5. Mehmet Varol Ismahan Zor (Varol) 17 / 28
6. Hatice Varol (Koç) Mustafa Koç 7. Ramazan Varol Meryem Koç (Varol) Süleyman Varol - (ikiz) ÇOCUKLARI: 1. Ali Varol Hanife Koç (Varol) 2. Emine Varol (Kara) İbrahim Kara 3. Alpaslan Varol -? 4. Hasan Varol Ayşe Varol 5. Fatma Varol -? Osman Varol (ikiz) 18 / 28
Mehmet Varol Aşçı Mehmet ÇOCUKLARI: 1. Osman Varol 2. Hasan Varol 3. Ümmü Varol - 4. Ramazan Varol 5- Fatma Varol (Arslan) Emine Sözen (Fersin de Hatip Karısı) Güler (Geriş e evlatlık olarak veriliyor; oradan Akseki Kepez köyüne gelin gidiyor.) 19 / 28
Ümmü Gök Mehmet le evlendi (2 kızı oldu; kızlardan biri Gençler e biri de Demirciler e gelin gitti) Asiye (Genç kız iken bir ağaçtan düşüp ölmüş) Delibaş Koca nın İkinci eşinden çocukları: Hatice (evlenmeden vefat etti) Fatma (evlenmeden vefat etti) M_Koç / 24 Mart 2009 Deli Ahmet ve Altın Diş Ayşe Demir in Soyağacı Huriye Demir Hearn, kendi ailesinin anne ve baba taraftan soyağacını çıkarıp göndermiş. Herkes buna benzer bir çalışmayla ailelerinin geçmişini ve sülalerini kayıt altına alabilir. Bu çalışma için kendisine teşekkür ediyoruz. 20 / 28
(Altın Diş) Ayşe Demir in dedesi: Akça nın oğlu RAMAZAN VURAL Karısı Fatma ÇOCUKLARI: AYŞE (MOLLA MEHMEDEL)ÖZ FATMA ZOR (ONBAŞININ EŞİ) ARZU EROL (FERSİNDE) ÜMMÜ( FERSİN DE) ZEYNEP UYAR (BENİM EBEM) ŞABAN AYŞENİN ÇOCUKLARI: ABDULLAH ÖZ (çocukları:hayri, Ali, Mustafa Ümmü Öz) 21 / 28
Öz) MAHMUT ÖZ (çocukları: Ali Öz (Ali Çavuş), Mustafa Öz (Ekiz), Emine Öz, Ayşe AYŞE VURAL (KINALI), Ççocukları: Ali Vural (Geben Ali), Ramazan Vural, Mustafa Vural, Zeynep Topkara (Gök Zeynep), Elif (Uyar), Ayşe Küçükakçe (kara hüseyinin hanımı), Fatma Kara (Köydeki Ali Kara nın eşi), Mehmet Küçükakça (Gök Mehmet) Fatma Zor: Mustafa Zor (Şükrü Zor un babası) Musa Zor Gülsüm Çalı (Uzun Mehemet (ecevitoğlu) Dikicinin annesi) Çocukları : Mehmet Ecevitoğlu, Ramazan Ecevitoğlu (ölü), Hasan Ali Ecevitoğlu (ölü), Ayşe Ecevitoğlu) ARZU EROL:(Fersin de yaşamış,) 22 / 28
Çocukları): Ali Erol, Mehmet Erol, Sabır Erol, Fatma Erol. ÜMMÜ VURAL:(Fersin de yaşamış, tek çocugu var adı bilinmiyor) ZEYNEP UYAR: (Altın Diş in Annesi) Çocukları: Ahmet Ali Uyar, İbrahim Uyar (Gök İbrahim), Huriye Zor (Şükrü Zor un annesi), Ayşe Demir (Altın Diş) Ahmet Ali Uyar ın çocukları: Zeynep Uyar -öldü Hatice Uyar Teslime Uyar İbrahim Uyar 23 / 28
İbrahim Uyar ın çocukları: Zeynep Uyar Ali uyar Teslime Uyar Ümmü Uyar Emine Uyar Durdu Uyar Münevver Uyar (Ayhan Demir in eşi) Huriye Zor: Şükrü Zor, Emine Zor, Ali Zor (öldü), Ramazan Zor, 24 / 28
Ayşe Demirin çocukları: AYHAN DEMİR, ZEYNEP DEMİR, AYŞE DEMİR, HURİYE DEMİR, ALİ DEMİR, HATİCE DEMİR, DELİ AHMET VE SÜLALESİ: RAMAZAN DEMİR ( kardeşleri bilinmiyor) Eşi: HATİCE DEMİR (Çıtırak Karı)- Kardeşleri: Havana Karı (Arslan), Elif Güngör, Höke Yusuf, Akça Musası AHMET DEMİR:( Deli Ahmet Koca) Kardeşleri: Yirik Kız; çocukları: Havana Topkara, Safinaz Kuzulu - Gecereme de (Gençler) Hürü Karı (Gecereme de) Çocukları: Fatma vural Fatma (Fersin de) 25 / 28
Deli AHMETİN ÇOCUKLARI: FATMA ZOR - ÖLDÜ ZEYNEP ZOR YUSUF DEMİR - ECİR MUSTAFA DEMİR - ÇİLİNGİR RAMAZAN DEMİR - GUMİT AYŞE DEMİR - ÖLDÜ İKİNCİ EŞİNDEN OLANLAR: AYHAN DEMİR: (Çocukları: Volkan.Murat, Hatice - Eşi, Münevver Demir) ZEYNEP DEMİR (Özdemir), Çocukları; Ali, MUSTAFA, SEFA,- Eşi Süleyman AYŞE DEMİR (Tüfenkçi) Çocukları: Fatma, Hasan - EŞİ,; Bayram Tüfenkçi 26 / 28
Huriye Demir (Hearn) Çocukları:Elif sarah, Barış john Eşi: Paul Hearn (İngiliz) Ali Demir, Çocukları: İlknur, Ayşe - Eşi Rukiye Hatice Demir, Çocukları: Fatma, Kader Eşi: Ekrem Durmaz FATMA HASAN ÖZ (SERT HASAN) Derleyen: Huriye Demir Hearn, Mayıs 2009 27 / 28
28 / 28