Priştine, 8 Korrik 2013 Nr. Ref.: RK451/13 KABUL EDİLMEZLİK KARARI Başvuru No: KI51/12 Başvurucu Sahit Sylejmani Kosova Yargı Kurulu nun 4/2013 ve 32/13 sayı ile 4 Ocak 2013 ve 25 Ocak 2013 tarihli kararları hakkında anayasal denetim başvurusu KOSOVA CUMHURİYETİ ANAYASA MAHKEMESİ Mahkeme Heyeti: Enver Hasani, Başkan Ivan Čukalović, Başkanvekili Robert Carolan, Üye Altay Suroy, Üye Almiro Rodrigues, Üye Snezhana Botusharova, Üye Kadri Kryeziu, Üye Arta Rama-Hajrizi, Üye Başvurucu: 1. Başvurucu, Kosova Yüksek Mahkemesi Özel Dairesi (bundan sonra: KYMÖD) Başkanı ve Priştine mukimi Sahit Sylejmani dir.
İtiraz Edilen Karar 2. Başvurucu, Kosova Yargı Kurulu (bundan sonra: KYK) nun 4/2013 ve 32/2013 sayı ile 4 Ocak 2013 ve 25 Ocak 2013 tarihli kararlarının anayasal uygunluğu konusunda itiraz etmiştir. Başvurucu aynı şekilde Kosova Yargı Kurulu Sekretaryası nın 01-120-413 ve 09-031-56 sayı ile 29 Mart 2012 ve 2 Mayıs 2012 tarihli bildirimlerine de itiraz etmiştir. İlgili Hukuk 3. Anayasa nın 113.7 fıkrası, 03/L-121 sayı ve 15 Ocak 2009 tarihli Kosova Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi Hakkında Yasa (bundan sonra: Yasa) nın 20. maddesi ve 22.7 ve 22.8 fıkraları ile Kosova Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü (bundan sonra: İçtüzük) nün 56. kuralı 2. fıkrası. Başvurunun Konusu 4. Başvurunun konusu üç mesele üzerinde toplanmıştır: (i) Yasaya göre KYMÖD Başkanı nın maaşının KYMÖD nin yerli hakimlerinin maaşlarıyla aynı olmasının gerekli olup olmadığı, (ii) Mahkemeler Yasası nın 29. maddesi veya kamusal sektörde maaşları düzenleyen ve daha uygulanır olup KYMÖD Başkanı nın maaşının (makamın sahip olduğu sorumluluktan dolayı) daha yüksek YMÖD yerli hakimlerinin maaşından daha yüksek olduğunu belirleyecek bir yasal dayanağın olup olmadığı ve (iii) Kosova Yargı Kurulu nun KYMÖD Başkanı için belirlediği maaş için yasal bir dayanağın olup olmadığı; zira mevcut maaş KYMÖD Başkanı maaşı Yüksek Mahkeme içerisindeki bir şube başkanının maaşına ve dolayısıyla KYMÖD nin yerli hakim maaşına denk düşmektedir. 5. KYK 4 ocak 2013 tarihinde çıkardığı 4/2013 sayılı kararla KYMÖD Başkanı (başvurucu) nın maaşının KYMÖD yerli hakim maaşından % 5 oranında daha yüksek olacağını belirlemiştir. Başvurucu bu % 5 lik artışın KYMÖD Başkanlık görevine getirildiği 18 Ocak 2012 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere geriye dönük ödeme yapılması gerektiğini ileri sürmüştür. Başvuru Süreci 6. Başvurucu 11 Mayıs 2012 Mahkeme ye başvurmuştur. Mahkeme aynı tarihte başvurucudan formun doldurulmasını istemiştir. 7. Başkan 22 Mayıs 2012 tarihinde Üye Robert Carolan ı Raportör Yargıç olarak belirlemiş, Üyeler Altay Suroy (başkan), Gjyljeta Mushkolaj ve Iliriana Islami den oluşan Ön İnceleme Heyeti ni tayin etmiştir. 8. Mahkeme, başvurunun kaydedildiğini 23 Mayıs 2013 tarihinde başvurucuya bildirmiştir. Mahkeme aynı tarihte başvuru hakkındaki tebligatı Kosova Yargı Kurulu (KYK) na göndermiştir. 9. Başkan, görev süreleri dolan üyeler Gjyljeta Mushkolaj ve Iliriana Islami yerine 24 Mayıs 2013 tarih ve KSH.KI51/12 sayılı kararla Ön İnceleme Heyeti ne üyeler Ivan Čukalović ve Kadri Kryeziu yu tayin etmiştir. 2
10. Başvurucu 28 Mayıs 2013 tarihinde Mahkeme ye ilave evrak teslim etmiştir. 11. Ön İnceleme Heyeti 21 Haziran 2013 tarihinde Raportör Yargıç ın raporunu incelemiş ve tam kadroda toplanan Mahkeme Heyeti ne başvurunun kabul edilmezliği hakkında öneri sunmuştur. Başvurucu Tarafında Sunduğu Evraktan Belirlenen Olguların Özeti 12. Başvurucu 18 Ocak 2012 tarihinde KYMÖD Başkanlığına atanmıştır. 13. Başvurucu 5 Mart 2012 tarihinde KYK ye başvurarak maaşının Kosova Yüksek Mahkemesi Başkanı, Yüksek Mahkeme daire başkanları ve KYMÖD yerli hakimlerinin maaşlarıyla kendi maaşını karşılaştırılmasını meselesini gündeme getirmiştir. 14. KYK Sekretaryası Hukuk Departmanı 29 Mart 2012 tarihinde gönderdiği 01 120-413 sayılı yazıyla başvurucuya maaşıyla ilgili talebinin sabit bir yasal dayanağının olmadığını ve KYK nin 23 Mart 2012 tarihli toplantı bildirimine dayanarak KYMÖD Başkanı nın maaşının KYK ye göre ilave sorumluluk üstlenen Yüksek Mahkeme hakimleri kadar maaş alan Kosova Yüksek Mahkemesi nin diğer daire başkanlarının maaşlarıyla eşit olduğu belirlenmiştir. 15. Başvurucu KYK ya başvurusunu 2 Nisan 2012 tarihinde yenileyerek maaş meselesinin yeniden görüşülmesi ve Mahkemeler Yasası nın 29. maddesi uyarınca yasal dayanak olduğu dikkate alınarak KYMÖD yerli hakemleri ile KYMÖD Başkanı maaş farkına onay verilmesini talep etmiştir. 16. KYK Sekretaryası Hukuk Departmanı 2 Mayıs 2012 tarihinde 09-031-56 sayılı bildirimi başvurucuya teslim ederek maaş meselesinin 23 Nisan 2012 tarihli KYK toplantısında görüşüldüğünü ve bir önceki karara balı kalınarak KYMÖD Başkanı maaşının aynı kalacağı ve de ilgili yasayla mahkemelerin yeniden yapılanmasının bekleneceğini belirtmiştir. 17. Temel maaş ve ilave ödemelere ilişkin 4/2013 sayı ve 4 Ocak 2013 tarihli kararla KYK, KYMÖD Başkanı (başvurucu) nın KYMÖD hakimlerinden % 5 oranında daha yüksek maaş alacağını belirlemiştir. KYK 4 Ocak 2013 tarih ve 04/2013 sayılı benzer bir kararla maaş farkının 1 Ocak 2013 tarihinden itibaren geçerli olacağını ve başvurucunun KMYÖD başkanlık görevine başladığı 18 Ocak 2012 tarihine kadarki döneme ilişkin geriye dönük ödeme yapılmayacağını belirtmiştir. 18. KYK Sekretaryası 6 Mart 2013 tarihinde çıkardığı ref. 03-33 sayılı bildirimle 4 Ocak 2013 tarihli KYK kararının geriye dönük ödeme imkanı verdiğini ve bu nedenle başvurucunun talebinin gerçekleştirilebilir olmadığını bildirmiştir. 19. Başvurucu 28 Mayıs 2013 tarihinde Mahkeme ye yaptığı açıklamada 11 Mayıs 2012 tarihinde yaptığı başvurusunun arkasında durduğun belirtmiştir. 3
Başvurucunun İddiaları 20. Başvurucu, KYMÖD Başkanlığı sorumluluklarının büyüklüğü dikkate alındığında KYMÖD Başkanı nın maaşının KMYÖD hakimlerinin veya Kosova Yüksek Mahkemesi bünyesindeki diğer daireleri başkanlarınınkiyle eşit olmasının ne sağlıklı bir uygulama olmadığı ne de yasal zemininin bulunmadığını ileri sürmüştür. 21. Başvurucu, Yüksek Mahkeme nin diğer dairelerinin KYMÖD ye verilmiş olan kurumsal ve işlevsel niteliklere sahip olmadıklarını, bu nedenle kendi maaşının Yüksek Mahkeme nin diğer daire başkanları veya KYMÖD hakimlerininkiyle eşit olmaması gerektiğini ileri sürmüştür. 22. Başvurucu Öyle görülüyor ki Kosova da yasa koyucuların Mahkemeler Yasası nı kabul ettiklerinde 29. maddede KYMÖD Başkanı maaşının belirlenmesini gerekli görmeyip bu yüksek yargı makamının düzenlenmemiş olması reddedilemez bir olgudur iddiasını ileri sürmüştür. 23. Başvurucu, KYK Sekretaryası Hukuk Departmanı nın yaptığı bildirimlerde KYMÖD Başkanı maaşı meselesinin hangi sürede, nasıl ve hangi yasaya dayanarak çözüleceğine ilişkin kesin bir açıklama yapmadığını ve maaşında bir fark olacaksa bu farkın 18 Ocak 2012 tarihinde KYMÖD Başkanlığı görevini devraldığı tarihten itibaren geçerli olmak üzere ödenip ödenmeyeceği konusunda bir bilgi verilmediğini ileri sürmüştür. 24. Başvurucu, ifa ettiği görevle doğru orantılı maaş hakkının Anayasa nın 49. maddesi [Çalışma ve Mesleğini İcra Etme Hakkı] ve 54. maddesi [Hakların Yargı Yoluyla Korunması] ve uluslararası hukuk belgeleriyle güvence altına alınmış hak olduğunu ileri sürmüştür. 25. Başvurucu maaş zammının, KYMÖD Başkanlık görevine başladığı 18 Ocak 2012 tarihinden itibaren başlayarak geriye dönük şekilde ödenmesi gerektiğini ileri sürmüştür. 26. Dahası başvurucu, Mahkeme den şu meselelere ilişkin hukuki görüş bildirmesini talep etmiştir: - Yasaya göre KYMÖD Başkanının maaşı KYMÖD yerli hakimleri maaşlarıyla aynı olmalı mı? - Mahkemeler Yasası veya kamu sektöründe maaşları düzenleyen yürürlükteki başka herhangi bir göre KYMÖD Başkanı nın (makam sorumluluklarından dolayı) maaşının yerli hakimlerle kıyaslandığında daha yüksek olması için bir yasal zemin var mı? - Kosova Yargı Kurulu (KYK) nun KYMÖD Başkanı maaşının Yüksek Mahkeme nin diğer daire başkanlarının ve KYMÖD hakimlerininkiyle eşit olmasını belirlemesinin yasal bir zemini var mı? 4
Başvurunun Kabul Edilirliği 27. Başvurunun esas incelemesine geçmeden önce Mahkeme, başvurucunun Anayasa da belirtilip Yasa ve İçtüzük te açıklanan kabul edilirlik koşullarını yerine getirip getirmediğini değerlendirmek durumundadır. 28. Mahkeme Anayasa nın 113.7 fıkrasına atıfta bulunur. Fıkra şöyledir: Yasalarla belirlenen tüm yasal yollar tükendikten sonra bireyler, kamu otoriteleri tarafından kendi bireysel hak ve özgürlükler ihlal edildiğinde dava açma haklarına sahiptirler. 29. Mahkeme ayrıca 1 Ocak 2013 tarihinde ürürlükte olan 03/L-199 sayılı Mahkemeler Yasası nın 14.1 fıkrasına da atıfta bunmak ister. Fıkra şöyledir: Temel Mahkemenin İdari konuları Bölümü idari çatışmalar hakkında kararı ve nihai idari ve diğer konularda kararları yasa ile belirlenenlerle uyumlu ve şikâyetlere göre almak zorundadır. 30. Teslim edilen evraka göre başvurucu, Kosova da yürürlükte olan kanunlara uygun şekilde idari dava açmamış ve bunun sonucu olarak Anayasa nın 113.7 fıkrası uyarınca tüm kanun yollarını tüketmemiştir. 31. Kanun yollarının tüketilmesi kuralının gerekçesi, mahkemeler dahil, yetkili otoritelere iddia edilen anayasal hak ihlallerini önleme veya düzeltme imkanı sunmaktır. Bu kural, Kosova hukuk düzeninin anayasal hak ihlallerine karşı etkili kanun yolları sağlayacağı varsayımına dayanmaktadır. Bu, Anayasa nın tali olma özelliğinin önemli bir yanıdır (Bkz. AAB-RIINVEST L.L.C. Priştine v. Kosova Cumhuriyeti Hükümeti, KI 41/09, 21 Ocak 2010; ve mutatis mutandis, AİHM, Selmouni v. Fransa, no 25803/94, 28 Temmuz 1999). 32. Mahkeme, KI114/10 sayılı Vahide Badivuku nun Kosova Yargı Kurulu nun 01/118-713 sayı ve 27 Ekim 2010 tarihli tebligatı hakkında anayasal denetim talebi başvurusuna ilişkin 18 Mayıs 2011 tarihli kararında da benzer şekilde karar almıştır. 33. Yukarıda mezkur başvuruya ilişkin kabul etmezlik kararının devamında Mahkeme şu gerekçeyi bildirmiştir: başvurucu devamında şu gerekçeyi bildirmiştir: Anayasa Mahkemesi, söz konusu istemle ilgili Kosova Yargı Kurulunun başvurucuyu 29 Ekim 2010 tarihinde 01/118-713 sayılı bildirimiyle görevine 27 Ekim 2010 tarihi itibariyle son verildiğini bildirdiğini tespit etmiştir. Görüldüğü gibi Kosova Yargı Kurulunun bu bildirimi Anayasanın 150. maddesine ve 2008/02 sayılı Genelgenin 2.11, 2.16 ile 14.2 maddelerine dayandırıldığı anlaşılmaktadır. Başvurucu bu bildirime karşı hiçbir zaman itirazda bulunmamıştır. 5
Mahkeme, istemin kabul edilirliği konusunda bir karar varması için başvurucunun bu yöndeki tüm etkin kanun yollarını tüketmesi gerektiğini vurgulamaktadır. Mahkeme, mevcut davada başvurucunun 2008/02 sayılı Genelgenin aşağıda alıntılanan 6. maddesine [Tekrar İnceleme İstemi] dayanarak yapılan 01/118-713 sayı ve 27 Ekim 2010 tarihli bildirimin Anayasaya uygunluğunun değerlendirilmesi istemini işleme koyması için, Kosova da yürürlükte olan yasalara göre tüm kanun yollarını tükettiğine ilişkin ilk bakış ispatı (prima facie) deliller sunmadığını tespit etmiştir. 34. Başvurucunun maaşıyla ilgili hukuki tavsiye niteliğindeki karar talebine ilişkin olarak Mahkeme, Anayasa nın 113.7 fıkrası uyarınca bireysel başvuru şeklinde bir başvurunun yapılıp yapılamayacağı konusu tartışmalıdır. 35. Sonuç olarak Anayasa nın 113.7 fıkrası, Yasa nın 47.2 fıkrası ve İçtüzüğün 36(1)b. bendi uyarınca kanun yollarının tüketilmemesinden dolayı başvuru kabul edilmezdir. BU SEBEPLERDEN DOLAYI Anayasa nın 113. maddesi, Yasa nın 47.2 fıkrası ve İçtüzüğün 36.1(a) bendi uyarınca Anayasa Mahkemesi nin 8 Temmuz 2013 tarihinde yapılan duruşmasında oybirliğiyle: I. Başvurunun kabul edilmez olarak reddine, II. III. Kararın taraflara bildirilmesine, Yasa nın 20.4 fıkrası uyarınca Resmi Gazete de yayımlanmasına karar verilmiştir. İşbu karar derhal yürürlüğe girer. Raportör Yargıç Anayasa Mahkemesi Başkanı Robert Carolan, imza Prof. Dr. Enver Hasani, imza 6