3 Kasım 2014 Antalya 1

SUNUM İÇERİĞİ Su Potansiyeli ve Kullanım Alanları Su Yönetimi Su Çerçeve Direktifi, Nehir Havza Yönetim Planı Türkiye de Su Yönetimi Kurumsal Yapı Yasal Durum Ulusal Havza Yönetim Stratejisi 2

Suyun Tabiatta Bulunma Şekilleri Sıvı, Katı (buz, kar, dolu), Buhar (ve sis) Tatlı ve Tuzlu Sular Yüzey Suları Pınar, menba, akarsu, göl, baraj gölü Yer altı Suları Tatlı sular, acı sular, termal ve jeotermal sular, doğal mineralli sular Kıyı ve Geçiş Suları Deniz Suları

SUYUN YERKÜREDEKİ DAĞILIMI

SUYUN DÜNYA GENELİNDE DAĞILIMI Dünya yüzeyinin %70 inden fazlası okyanus ve denizlerle kaplıdır. Yerküredeki suyun %97,2 si tuzlu sudur. Yerküredeki suyun sadece %2,8 i tatlı sudur.

TATLI SUYUN DAĞILIMI Yerküredeki tatlı suyun %77,6 sı kutuplarda, %10,9 u derin yer altı suyu katmanlarındadır. Tatlı suyun % 11 i yüzeye yakın yeraltı tabakalarında, % 0,3 ü göllerde, % 0,003 ü akarsulardadır. Tatlı suyun % 0,18 i zemin nemi halinde, % 0,035 i atmosferde bulunmaktadır. Kolaylıkla ulaşılabilir (canlılığı sağlayan) tatlı suyun toplam içindeki oranı % 0,05 mertebesindedir.

Türkiye nin Su Potansiyeli Yıllık Yağış : 501 milyar m 3 Yıllık Kullanılabilir Yerüstü Suyu : 98 milyar m 3 Yıllık Kullanılabilir Yeraltı Suyu : 14 milyar m 3 Yıllık Toplam Kullanılabilir Su : 112 milyar m 3 Türkiye Nüfusu (2010 Sonu) : 74 milyon Kişi Başına Düşen Yıllık su Miktarı : 1500 (m 3 /kişi-yıl) 8

TÜRKİYE'DE SEKTÖRLERE GÖRE SU TÜKETİMİ 2010 Yılı 2023 Yılı İçmesuyu % 15 Sanayi % 11 Sulama % 74 İçmesuyu % 16 Sanayi % 20 Sulama % 64 Sulama : 32 milyar m 3 (%74) Sulama : 72 milyar m 3 (%64) İçme suyu : 6 milyar m 3 (%15) İçme suyu : 18 milyar m 3 (%16) Sanayi : 5 milyar m 3 (%11) Sanayi : 22 milyar m 3 (%20) TOPLAM : 43 milyar m 3 TOPLAM : 112 milyar m 3

Ülkemiz su zengini değildir Kişi başına düşen yıllık su miktarı (m 3 /yıl) ÜLKELER 2005 2023 Su zengini ülkeler 10.000+ 8.000+ (Kanada, ABD, Kuzey ve Batı Avrupa ülkeleri) Irak 2.110 1.400 Türkiye 1.600 1.300* Suriye 1.420 950 İsrail 300 150 Ürdün 250 90 Filistin 100 40 *: Türkiye nin 2023 yılındaki nüfusunun yaklaşık 85 milyon olacağı kabulüne göre hesaplanmıştır. 10

Ülkemiz su zengini değildir 1000 2000 m 3 : Su stresi >2000 m 3 : Su bolluğu <1000 m 3 : Su Fakiri Bugün nüfusumuz 74 milyon ve kişi başına düşen yıllık su miktarı 1513 m 3 /N-yıl, Türkiye nüfusu 112 milyona ulaşırsa ve yeni bir su kaynağı üretilemezse kişi başına su tüketimi 1000 m 3 /N-yıl mertebesine düşecek, buda bizi su kıtı olan ülkeler sınıfına sokacaktır.

DÜNYADAKİ SU ARZI SABİTTİR FAKAT TALEP SÜREKLİ ARTIYOR. SABİT ARZA KARŞI TALEBİ KARŞILAMAK SUYUN VERİMLİ KULLANIMI İLE MÜMKÜNDÜR.

Su Yönetimi Nedir? Toplumun bütün kesimlerinin taleplerini dikkate alarak, su kaynaklarının optimum faydalı kullanımlarını sağlayacak ve olumsuz etkilerini kontrol altına alacak planlama, koordinasyon, organizasyon, izleme, denetim ve yaptırım faaliyetlerinin bütünüdür.

Suların Birincil Faydalı Kullanımları İçme ve Kullanma Suyu Temini Doğal Hayatın Devamının Sağlanması Sulama Sanayi Üretimi Su ihtiyacı Enerji Üretimi Su Ürünleri Üretimi (Balıkçılık vs) Ulaştırma ve Taşımacılık Rekreasyon, Su Sporları ve Turizm Doğal Mineralli Su Temini Jeotermal ve Termal Sular (Kaplıcalar)

Suların İkincil Faydalı Kullanımları Arıtılmış Atıksular İçin Alıcı Ortam Tuz ve Mineral Üretimi Deniz Canlılarından Hammadde Üretimi İnci, Mercan, Kabuk vb Üretimi Denizlerden Petrol ve Doğal Gaz Üretimi Akarsu ve Denizlerden Kum Çakıl Temini Bilişim (Denizaltı Kabloları) Tuzsuzlaştırma İle Denizlerden İçme ve Kullanma Suyu Temini

Suların Kontrol Maksatları Taşkın Kuraklık Atıksuların Uzaklaştırılması Yağmur Sularının Uzaklaştırılması Su Kirlenmesinin Kontrolü Halk Sağlığı Arazinin Tuzlanması ve Drenaj Rüsubat Taşınımı, Erozyon ve Çölleşme Sulak Alanlar (Bataklıklar) vd

ABD de Su Yönetimi Esasları Merkeziyetçilik yerine yerel paydaşların etkinliğini artırma (Havza Bazlı Yönetim), Kapsamlı veri toplama, Fiyatlandırılmada ve finansman temininde daha modern ekonomik ilkeler, Su politikası uygulamalarını değişen iklim koşullarına entegre etme, Su arzını arttırma yerine su talebini düşürme

Avrupa Birliğinde Su Yönetimi Avrupa Birliği ndeki tüm su ortamlarının (kıta içi sular, sulak alanlar, kıyı suları ve yeraltı suları) kalitesini korumayı ve iyileştirmeyi belirli bir takvim çerçevesinde hedef alan, ve buna ulaşmak için havza bazında yönetim, katılımcılık, suyun gerçekçi bir biçimde fiyatlandırılması, sınır aşan suların yönetiminde koordinasyon gibi ilke ve unsurları içinde barındıran ve Üye devletler nezdinde bağlayıcılığı bulunan Su Çerçeve Direktifi (2000/60/EC) uygulanmaktadır.

AB Su Çerçeve Direktifi "Su Çerçeve Direktifi (SÇD)" (2000/60/EC) Havza Bazlı Yönetim Yaklaşımı Kantitatif ve Kalitatif Koruma ve Kontrol

Su Çerçeve Direktifi Kaynağı: Hollanda nın uluslararası nehirlerde aşağı kıyıdaş olması ve yukarı kıyıdaş ülkelerin neden olduğu kirliliğin Hollanda daki su kalitesini olumsuz yönde etkilemesi nedeni ile büyük ölçüde Hollanda Hükümetinin çabaları ile ortaya çıkmış ve şekillenmiştir. Aşağı kıyıdaş ülkeleri gözetici olması kaynağı gereğidir. İçeriği: Direktifin amacı (Madde 1) Havza sınırları içinde uluslararası koordinasyon (Madde 3) Bütün suların doğal, büyük ölçüde değiştirilmiş ve yapay olarak sınıflandırılması, hedefler (Madde 4) Korunan alanlar (Madde 6) İçme suyu temini, içme suyu koruma alanları (Madde 7) İzleme (Madde 8) Maliyetin karşılanması (Madde 9, Ek III) Noktasal ve yaygın kaynaklar için kombine yaklaşım (Madde 10) Önlemler programı (Madde 11) Nehir Havzası Yönetim Planları (Madde 13) Halk Katılımı ve Danışmanlığı (Madde 14) Kirliliğe karşı stratejiler - Öncelikli Maddeler (Madde 16) YAS (Madde 17) Diğer topluluk mevzuatı ile ilişkiler ve yürürlükten kaldırdığı direktifler (Madde 22) Nehir Havzası yaklaşımı, yetkili koordinasyon birimi

Avrupa Su Çerçeve Direktifi Avrupa da, dünyada ilk kez 27 ülke birden aynı havza yönelimli yaklaşımı benimsedi!

AB Su Politikalarının Bütünleştirilmesi Su Çerçeve Direktifi 2000/60 /EC altındaki önlemler Tüm diğer önlemlerin koordinasyonu drinking İçme water suyu bathing Yüzme water suyu Kentsel urban Atık waste Su water Habitat kuş nitrates Nitrat IPPC Entegre & Kirlilik other Önleme ve industry Kontrol discharges (IPPC) ve diğer sanayi deşarjları chemicals Kimyasallar pesticides Pestisitler biocides Biyositler çed landfills Katı Atık Depolama sewage Arıtma sludge Çamuru 23

Endüstri Tarım Ulaştırma Çevre SÇD Su Doğa Turizm İçmesuyu Çevre ve Su İşbirliği Balıkçılık Hidroelektrik Su Yönetimi Genel Müdürlüğü

ÇEVRE FASLI MÜZAKERE SÜRECİ İsveç Dönem Başkanlığı nda, 21 Aralık 2009 tarihinde Brüksel de gerçekleştirilen Hükümetlerarası Katılım Konferansı nda 27 No lu Çevre Faslı nın müzakerelere açılması resmen ilan edilmiştir. Böylece, Türkiye-Avrupa Birliği Katılım Müzakereleri sürecinde, Çevre Faslı ile birlikte toplam açılan Fasıl sayısı 12 ye ulaşmıştır. Önemli Belgeler: Katılım Ortaklığı Belgesi Müzakere Pozisyon Belgesi Ulusal Program İlerleme Raporu Ülke Strateji Belgesi Sektör Operasyonel Programı 2014-2020 Su Yönetimi Genel Müdürlüğü 25

KAPANIŞ KRİTERLERİ 1. Avrupa Birliği nin yatay ve çerçeve çevre müktesebatını kabul etmesi, 2. SÇD kabul ederek ilerleme sağlaması ve uyumlaştırılması. Nehir Havza Yönetim Planlarını Hazırlaması 3. Endüstriyel kirlilik ve risk yönetimi çevre müktesebatını kabul etmesi. 4. Doğa Koruma, atık ve geri kalan sektörler 5. Denetimi de esas alacak koordinasyonu ve idari kapasiteyi geliştirecek 6. Ek Protokol yükümlülüklerini yerine getirmesi Su Yönetimi Genel Müdürlüğü 26

Eylem Yıl Açıklamalar 1 Mevzuata Aktarım 2011 Tam aktarım üyelik tarihi ile (Sınıraşan Bölümleri) 2 NH bölgelerinin Tanımı 2012 25 Nehir Havzası üzerinde çalışılmaktadır. 3 NHYP Hazırlama 2013 den sonra HKEP nın NHYP na dönüştürülmesi ile başlanılacaktır. 4 NHYP Uygulama 2015 den sonra NHYP larının hazırlanması devam edecek.tamamlananlar uygulamaya başlanılacaktır. 5 Muafiyet 2027 İyi Su Durumuna ulaşma yılı havzalarda gerçek sorunlara bağlıdır.

Türkiye deki su yönetimi ile ilgili ana kurum ve kuruluşlar Kurum/Kuruluşlar Dışişleri Bakanlığı Kalkınma Bakanlığı Orman ve Su İşleri Bakanlığı Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Sorumluluklar Sınır aşan ve sınıroluşturan sular, uluslararası sözleşmeler Yatırım ve kalkınma planları, su ile ilgili istatistikleri üretmek ve istatistiklerin üretilmesini sağlamak Su kaynakları yönetimi, politika belirleme, su yönetiminin ulusal ve uluslararası düzeyde koordinasyonu, nehir havza yönetim planları hazırlamak, yeraltı ve yüzeysel suların kalitesinin izlenmesi, sektörel su tahsisi, içme, sulama ve kullanma suyu getirme ve atıksu arıtma tesisleri proje, ihale ve yapım işleri, finansman, Ulusal Su Bilgi Sistemi nin oluşturulması Çevre mevzuatını uygulamak ve uygulama denetimini yapmak, deşarj izni, denetleme, yaptırım, izleme (kısmen), ÇED, finansman, arıtma tesisi onayı. İçme ve kullanma suyu, atıksu arıtma tesisi proje, ihale ve yapım işleri, finansman, Ulusal CBS politikası belirlemek 28

Kurum/Kuruluşlar Sağlık Bakanlığı Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı İçişleri Bakanlığı (İl Özel İdaresi ve Köylere Hizmet Götürme Birlikleri) Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Kültür ve Turizm Bakanlığı Türkiye deki su yönetimi ile ilgili ana kurum ve kuruluşlar Sorumluluklar İçmesuyu ve yüzme suyu kalite izleme, çevre ve halk sağlığı ile ilgili tedbirleri almak ve aldırmak, içilecek ve kullanılacak nitelikte su temini, lağım ve mecra tesisatı ile ilgili sağlık düzenlemelerini yapmak ve denetlemek Tarımda suyun etkin ve verimli kullanımını sağlamak, içsuların çeşitli maksatlarla (içmesuyu, sulama, enerji) kullanımı durumunda su ürünlerinin korunması için tedbirlerin alınması, Sularda tarımsal kaynaklı yayılı kirliliğin izlenmesi, yaptırımlar, desteklemeler Belediye sınırları dışındaki yerleşimlerin içme suyu, sulama, kanalizasyon ve atıksu arıtma hizmetlerini vermek Standart, teknoloji, OSB ler Enerji yatırımları ve maden işleri Turistik bölgelerde içme suyu temini, kentsel atıksu ve atık bertarafı hizmetlerini vermek 29

Türkiye deki su yönetimi ile ilgili ana kurum ve kuruluşlar Kurum/Kuruluşlar Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı Büyükşehir Belediyeleri ve diğer belediyeler Su Kullanıcı Örgütleri (Sulama Birlik ve Kooperatifleri) Araştırma Kuruluşları (Üniversiteler, TÜBİTAK, Su Enstitüleri, STK lar) Sorumluluklar Limanlar, barınaklar ve bunlarla ilgili teçhizat ve tesislerin, kıyı koruma yapıları, kıyı yapı ve tesislerinden, her türlü kamu kurum ve kuruluşları, belediyeler, özel idareler, tüzel ve gerçek kişilerce yaptırılacak olanların, proje ve şartnamelerini inceleyip tasdik etmek Kentsel alanlarda içme suyu, yağmur suyu ve atıksu sistemlerini planlamak, inşa etmek ve işletmek Sorumluluklarındaki tesislerin işletme, bakım ve yönetimi Su ile ilgili araştırma yapmak ve veri üretmek 30

SU İLE İLGİLİ KANUNLAR 831 sayılı Sular Hakkında Kanun (1926) 927 sayılı Sıcak ve Soğuk Maden Sularının İstismarı ile Kaplıcalar Tesisatı Hakkında Kanun (1926) 1593 sayılı Umumi Hıfzıssıhha Kanunu (1930) 4373 sayılı Taşkın Sulara ve Su Baskınlarına Karşı Korunma Kanunu (1943) 7478 sayılı Köy İçme Suları Hakkında Kanun (1960) 167 sayılı Askeri Garnizonların İçme ve Kullanma Sularının Temini Hakkında Kanun (1960) 1053 sayılı Belediye Teşkilatı Olan Yerleşim Yerlerine İçme, Kullanma ve Endüstri Suyu Temini Hakkında Kanun (1968) 1380 sayılı Su Ürünleri Kanunu (1971) 2560 sayılı İstanbul Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun (1981) 2674 sayılı Karasuları Kanunu (1982) 3621 sayılı Kıyı Kanunu (1990) 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu (2004) 5393 sayılı Belediye Kanunu (2005) 5302 sayılı İl Özel İdaresi Kanunu (2005) 2872 sayılı Çevre Kanunu (2006) 5686 Sayılı Jeotermal Kaynaklar ve Doğal Mineralli Sular Kanunu 2007 32 6107 sayılı İller Bankası A.Ş. Kanunu (2011)

SU İLE İLGİLİ KANUNLAR 442 sayılı Köy Kanunu (1924) 743 sayılı Türk Kanun-i Medenisi (1926) 2510 sayılı İskân Kanunu (1934) 5516 sayılı Bataklıkların Kurutulması ve Bunlardan Elde Edilecek Topraklar Hakkında Kanun (1950) 2819 sayılı Elektrik İşleri Etüt İdaresi nin Teşkiline Dair Kanun (1935) 3083 Sulama Alanlarında Arazi Düzenlemesine Dair Tarım Reformu Kanunu (1984) 505 sayılı Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı nın Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun (1985) 3998 sayılı Mezarlıkların Korunması Hakkında Kanun (1994) 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu (2001 644 sayılı Çevre ve Şehircilik Bakanlığının Teşkilatı ve Kurulması hakkında KHK(2011), 645 sayılı Orman ve Su İşleri Bakanlığının Teşkilatı ve Kurulması hakkında KHK (2011), Su Ürünleri Tüzüğü (1973) 33

SU KANUNU ÇALIŞMALARI 1. Su Kanalizasyon İdareleri ile Sapanca da Toplantı yapıldı 2. Üniversite Temsilcileri ile Toplantı yapıldı 3. 10 ülkenin Kanunu Gözden geçirildi 4. Yabancı uzmanlarla karşılaştırılması yapıldı 5. 2 Günlük 150 kişi katılımı ile çalıştay yapıldı 6. 73 kurum, kuruluş, üniversite, STK, belediye ye görüşlere sunuldu 7. Kurum kuruluş, sivil toplum sanayici üst düzeyleri ile bir araya gelindi (YÖNETDER) 8- Gelen görüşler Değerlendiriliyor

Su Kanunu nun Yenilenmesine Neden İhtiyaç Duyuldu? 1-1926 da çıkarılan 831 sayılı Sular Hakkında Kanun un ihtiyaca cevap vermemesi Su yapıları (HİÇBİR BARAJ, HATTA YAPAY GÖLET YOKTU) Sanayinin su ihtiyacı Hidroelektrik enerji üretimi Yer altı suyu kullanımı Sulama Atıksu yönetimi Alıcı ortam kirlenmesi Su özel sektörü Doğal hayatı koruma 2- Mevcut su mevzuatındaki yetki ve sorumluluk karmaşası: Yetkili ve sorumlu kurum ve kuruluşların koordinasyonu Orman Su İşleri Bakanlığı Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Sağlık Bakanlığı Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı İçişleri Bakanlığı (Belediyeler, Ruhsat) Kültür ve Turizm Bakanlığı 3- AB Su Çerçeve Direktifi ile uyum ihtiyacı 4- Su ile ilgili mevzuattaki boşlukların doldurulması 5- Suyun sadece miktarının değil kalitesinin de dikkate alınma zorunluluğu 35

YENİ SU KANUNUNUN GETİRİLERİ - I 1) Su Yönetimindeki Çok Başlılığın Önüne Geçilmesi 2) Havza Esaslı Su Yönetimi 3) Havza Esaslı Tahsis 4) Suyun Miktar ve Kalite Olarak Yönetimi 5) Suyun Devletin Mülkiyet ve Tasarrufunda Olması 6) Tam Maliyet Prensibi (Kullanan/Kirleten Öder) 7) Su Yönetimine Paydaşların Katılımı 8) Su Yönetiminde Koordinasyon Sağlanması 9) Taşkın Yönetim Planları Hazırlanması ve İmar Planlarında Bunların Dikkate Alınması, 36

YENİ SU KANUNUNUN GETİRİLERİ - II 10) Ulusal Su Planı Hazırlanması 11) Su Yönetimi Üst Kurulu'nun Oluşturulması 12) Doğal Mineralli Suların Su Kanunu Kapsamına Alınması 13) Ulusal Su Bilgi Sisteminin Kurulması 14) Alıcı Ortam Bazlı Deşarj Standardı 15) Su Kullanımında ve Su Yapılarının İnşasında Doğal Hayatın Dikkate Alınması 16) Suyu Usulsüz Kullanan ve Kirletenlere Caydırıcı Ceza 17) AB Su Çerçeve Direktifine Uyumun Sağlanması 37

Havza Nedir? Nehir havzalarında suyun ayrım çizgisinden denize aktığı noktaya, kapalı havzalarda ise suyun toplandığı nihai noktaya göre suyun toplanma alanıdır. Havza Yönetimi Nedir? Geleneksel su yönetimi yaklaşımlarından farklı olarak, suyun miktarı ve kalitesini birlikte ele alan; havzadaki sosyal, ekonomik ve ekolojik hedefleri sürdürülebilirlik ilkesi temelinde uzun vadeli bir planlama çerçevesinde tanımlayan yeni bir yaklaşımdır. Bu kapsamda havzadaki her türlü faaliyetin suyun niteliği ve niceliği üzerindeki, dolayısıyla gelecekteki kullanımına olan etkisi, karar destek sistemi araçlarının kullanımıyla analiz edilmektedir.

Havza Bazında Yönetim Neyi Sağlayacak? Ne Getirecek? Mevzuat, yetki ve sorumluluk çakışmaları giderilecek, Havza bazlı kurumsal yapılar geliştirilecek, Böylelikle, parçalı yapı engellenecek, eşgüdüm ve koordinasyon güçlendirilecek, sorumluluklar netleşecek, Kayıta ve ölçüme dayalı güvenilir, etkin, sürekli veri temini ve paylaşımı daha sağlıklı bir şekilde gerçekleşecek, Mükerrer veri üretiminin ve dolayısıyla kaynak israfının önüne geçilmiş olacaktır.

Havza Yönetim Heyeti TÜRKİYE'DE HAVZA YÖNETİMİ SU YÖNETİMİ KOORDİNASYON KURULU (Ankara) HAVZA YÖNLENDİRME KURULU (Ankara, Kurulun Sekretarya Hizmetlerini Su Yönetimi Genel Müdürlüğü Yürütür) HEYET BAŞKANI (Koordinatör Vali) SEKRETARYA (Koordinatör Valilikteki DSİ Bölge/Şube Müdürlüğü) İL BELEDİYE BAŞKANLARI Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürleri İl Özel İdaresi Genel Sekreterleri DSİ, OSİB, OGM ve MGM Bölge Müdürlükleri İl Çevre ve Şehircilik Müdürleri İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürleri İl Bilim Sanayi Teknoloji Müdürleri İl Kültür ve Turizm Müdürleri İlbank A.Ş. Bölge Müdürleri Kalkınma Ajansı Genel Sekreterleri Enerji ve Tabii Kayn.Bakanlığı temsilcisi Halk Sağlığı Müdürleri Sulama Birlikleri Temsilcisi SYGM Yetkilisi Sanayi ve Ticaret Odasının bir temsilcisi Heyet katılımcılarının oyçokluğu ile STK, Üniv. ve OSB leri temsilen birer kişi

2012/7 sayılı Başbakanlık Genelgesi ile Su Yönetimi Koordinasyon Kurulu oluşturulmuştur. İlk toplantısı 23 Mayıs 2012 tarihinde, ikinci toplantısı 13 Eylül 2012 tarihinde, üçüncü toplantısı 31 Ocak 2013 tarihinde ve dördüncü toplantısı 13 Ağustos 2013 tarihinde gerçekleştirilmiştir. Uygulamalar hızlandırılmıştır. 42

SU YÖNETİMİ KOORDİNASYON KURULU (SYKK) Orman ve Su İşleri Bakanı Avrupa Birliği Bakanlığı Müsteşarı Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Müsteşarı Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanlığı Müsteşarı İçişleri Bakanlığı Müsteşarı Kültür ve Turizm Bakanlığı Müsteşarı Devlet Su İşleri Genel Müdürü Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürü Meteoroloji Genel Müdürü Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Müsteşarı Dışişleri Bakanlığı Müsteşarı Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Müsteşarı Kalkınma Bakanlığı Müsteşarı Sağlık Bakanlığı Müsteşarı Su Yönetimi Genel Müdürü Çölleşme ve Erozyonla Mücadele Genel Müdürü Türkiye Su Enstitüsü Başkanı

KURULUN GÖREVLERİ Su kaynaklarının bütüncül havza yönetimi anlayışı çerçevesinde korunması için gereken tedbirlerin belirlenmesi, Etkili bir su yönetimi için sektörler arası koordinasyonun, işbirliğinin ve su yatırımlarının hızlandırılmasının sağlanması, Ulusal ve uluslararası belgelerde yer alan hedeflerin gerçekleştirilmesi için strateji, plan ve politika geliştirilmesi, Havza planlarında kamu kurum ve kuruluşlarınca yerine getirilmesi gereken hususların uygulanmasının değerlendirilmesi, Üst düzeyde koordinasyonun ve işbirliğinin sağlanması 44

SYKK Toplantılarında alınan kararların uygulanmasının takibi yapılmaktadır. Ergene, Gediz, Akarçay, K. Menderes, B. Menderes ve Susurluk Havzaları için Takip Komisyonları oluşturulmuştur. Havza Yönetim Heyetleri nin oluşturulması için Havza Yönetim Heyetlerinin Teşekkülü, Görevleri, Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Tebliğ 18.06.2013 tarihli ve 28681 sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, Kalkınma Bakanlığı, Orman ve Su İşleri Bakanlığının ortak bir çalışma grubu kurarak her bir havza için su potansiyeline uygun ürün desenleri ve teşvikleri programlarının esaslarını verecek bir rapor hazırlamaları Sulamada suyun verimli kullanımını sağlamak maksadıyla Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, Su Yönetimi Genel Müdürlüğü ve Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü nün ortak eğitimler vermeleri Havza Yönlendirme Kurulu 8 Mayıs 2012 tarihli ve 162 sayılı Müsteşarlık Olur u ile oluşturulmuştur. Su Yönetimi Koordinasyon Kurulu Toplantı Kararları Genel Müdürlüğümüz web sayfasında yayımlanmaktadır. 45

HAVZA YÖNETİM HEYETİ HEYET BAŞKANI (Koordinatör Vali) SEKRETARYA (Koordinatör Valilikteki DSİ Bölge/Şube Müdürlüğü) İL BELEDİYE BAŞKANLARI Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürleri İl Özel İdaresi Genel Sekreterleri DSİ, OSİB, OGM ve MGM Bölge Müdürlükleri İl Çevre ve Şehircilik Müdürleri İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürleri İl Bilim Sanayi Teknoloji Müdürleri İl Kültür ve Turizm Müdürleri İlbank A.Ş. Bölge Müdürleri Kalkınma Ajansı Genel Sekreterleri Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Temsilcisi Halk Sağlığı Müdürleri Sulama Birlikleri Temsilcisi SYGM Yetkilisi Sanayi ve Ticaret Odasının bir temsilcisi Heyet katılımcılarının oyçokluğu ile STK, Üni. ve OSB leri temsilen birer kişi 46

HAVZA ADI Akarçay KOORDİNATÖR VALİLİK AFYON Birinci Toplantı Tarihleri 1) 09.10.2013 2) 10.02.2014 İkinci Toplantı Tarihleri HAVZA ADI Gediz KOORDİNATÖR VALİLİK MANİSA Birinci Toplantı Tarihleri 1) 25.09.2013 2) 25.12.2013 Antalya ANTALYA 29.11.2013 K. Menderes İZMİR 23.12.2013 Asi HATAY 05.12.2013 Kızılırmak SAMSUN 1) 31.10.2013 2) 12.12.2013 3) 26.12.2013 B. Karadeniz KASTAMONU 16.12.2013 21.05.2014 Konya KONYA 21.10.2013 İkinci Toplantı Tarihleri Burdur BURDUR 25.12.2013 Sakarya SAKARYA 18.12.2013 Yeşilırmak AMASYA 19.12.2013 D. Akdeniz MERSİN 07.01.2014 B. Menderes AYDIN 09.01.2014 B. Akdeniz MUĞLA 10.01.2014 Doğu Karadeniz TRABZON 14.01.2014 22.05.2014 Çoruh ARTVİN 15.01.2014 Ceyhan OSMANİYE 28.01.2014 Susurluk BURSA 07.02.2014 19.06.2014 Kuzey Ege Çanakkale 12.05.2014 Fırat-Dicle (2. Alt Havza) 25 Havzada 26 HYH Diyarbakır 19.06.2014 Marmara İstanbul 26.06.2014 Meriç-Ergene Tekirdağ 14.07.2014 Fırat-Dicle (1. Alt Havza) Şanlıurfa 16.07.2014 Van Gölü Van 16.07.2014 47

Havzadaki paydaş türü KARAR ALICI KULLANICI UYGULAYICI UZMAN Havzalarda paydaşların temsil edilerek alınacak kararlarda söz sahibi olacağı havza bazında yapılanma tamamlanmış olacaktır. 48

HAVZA YÖNETİM HEYETİ TEŞKİLİ Bakanlık tarafından her havza için ayrı bir Havza Yönetim Heyeti teşkil edilir. Havza Yönetim Heyetlerine, havzanın bir ili kapsaması halinde o ilin Valisi, havzanın birden fazla ili kapsaması durumunda, Bakanlıkça belirlenen ve EK-1 de belirtilen Vali başkanlık eder. Havza Yönetim Heyetlerinin üyeleri, havzadaki bütün paydaşları temsil edecek şekilde ilgili kurum ve kuruluşların taşra teşkilatının, yerel yönetimlerin, üniversitelerin ve sivil toplum kuruluşlarının temsilcilerinden ve ihtiyaç duyulan konulardaki diğer uzmanlardan oluşturulur. 49

HAVZA YÖNETİM HEYETİ BAŞKANINCA GEREK DUYULDUĞU TAKDİRDE HEYETE EKLENEBİLECEK ÜYELER - Özel Sektör Temsilcisi - Havzada bulunan Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bölge Müdürleri - İl Afet ve Acil Durum Müdürleri - Dışişleri Bakanlığı ndan bir temsilci - Sulama Kooperatifleri temsilcisi - Su Ürünleri Yetiştiriciliği Sektöründen bir temsilci - Elektrik üretim santral yetkililerinin temsilcisi - Özel sektör hidroelektrik santral temsilcileri

ÜST HEYET Heyet yapısında belirtilen temsilcilerden en az birer kişi olmak üzere başkan hariç 16 kişilik üst heyet belirlenir, üst heyet en fazla 25 kişi ile sınırlıdır. Üst Heyet, Havza Yönetim Heyeti tarafından alınan kararların uygunluğunu değerlendirir ve onaylar.

HEYETİN GÖREVLERİ a) Bakanlıkça hazırlanacak havza koruma eylem planları ve havza yönetim planlarına katkıda bulunmak. 52

HEYETİN GÖREVLERİ b) Havza koruma eylem planları ve havza yönetim planlarının uygulanmasını izlemek, değerlendirmek ve ilgili kurumlara gerekli yaptırımlar için bildirimde bulunmak. 53

HEYETİN GÖREVLERİ c) İçme ve kullanma suyu kaynaklarının korunmasına yönelik çalışmaların takibini yapmak ve özel hükümlerin uygulamasını sağlamak. TAMAMLANAN DEVAM EDEN PLANLANAN 54

HEYETİN GÖREVLERİ ç) İhtiyaç duyulması halinde havza yönetim planlarının revizyonu çalışmalarına katkıda bulunmak. 55

HEYETİN GÖREVLERİ d) İlgili kurum veya kuruluşun sunduğu denetim ve yaptırım sonuçlarını değerlendirerek rapor halinde yönlendirme kuruluna sunmak. Su Yönetimi Koordinasyon Kurulu Havza Yönlendirme Komisyonu Havza Yönetim Heyetleri Merkezde Merkezde Toplantı sonuçlarını ayda bir SYKK ya iletecek Her bir havzada Çalışmalarını HYK ya raporlayacak 56

HEYETİN GÖREVLERİ e) Havza Yönetim Planlarının hazırlanması, gözden geçirilmesi ve güncellenmesi sürecinde halkın bilgiye erişimi, görüşlerinin alınması ve aktif katılımını sağlamak; halka plan hazırlık süreçleri ile ilgili bilgilendirme yapmak; plan kararları nihaileşmeden önce mahalli toplantılarla ve basın aracılığıyla duyurmak ve halkın görüşlerini almak. 57

HEYETİN GÖREVLERİ f) Su kalitesi ve miktarı ile ilgili izleme sonuçlarını ortak bir veri tabanında kayıt altına almak, ilgili havza birimleri ile paylaşmak, değerlendirilmiş ve raporlanmış izleme sonuçlarını tartışarak Havza Yönetimi Planları ile ilgili görüş oluşturmak. 58

HAVZA YÖNETİM HEYETİ ÇALIŞMA USUL VE ESASLARI Havza Yönetim Heyeti, çalışmalarını Bakanlıkça belirlenecek formatta hazırladığı raporlarla Havza Yönlendirme Kuruluna üç ayda bir sunar. Havza Yönetim Heyeti ayda bir kez toplanır. Havza Yönetim heyeti içerisinden teşkil edilecek üst heyet üç ayda bir toplanır. Heyet Başkanı gerekli gördüğü durumlarda ayrıca toplantı kararı verebilir. Heyetin toplanabilmesi için üyelerin salt çoğunluğunun katılımı aranır. Heyet kararlarını oy çokluğu ile alır. Oyların eşitliği halinde Heyet Başkanının kullandığı oy yönünde çoğunluk sağlanmış sayılır. 59

BAKANLIKÇA BELİRLENEN KOORDİNATÖR VALİLİKLER HAVZA NO HAVZA ADI KOORDİNATÖR VALİLİKLER HAVZADA BULUNAN DİĞER İLLER 1 ERGENE Tekirdağ Edirne, Kırklareli 2 MARMARA İstanbul 3 SUSURLUK Bursa Kocaeli, Çanakkale, Bursa, Tekirdağ, Yalova Balıkesir, Kütahya, Manisa, Çanakkale, Bilecik, İzmir 4 KUZEY EGE Çanakkale Balıkesir, İzmir, Manisa 5 GEDİZ Manisa Uşak, İzmir, Kütahya 6 KÜÇÜK MENDERES İzmir Aydın, Manisa 7 BÜYÜK MENDERES Aydın Uşak, İzmir, Afyonkarahisar, Denizli, Burdur, Isparta, Kütahya, Manisa, Muğla 8 BATI AKDENİZ Muğla Antalya, Burdur, Denizli 60

BAKANLIKÇA BELİRLENEN KOORDİNATÖR VALİLİKLER HAVZA NO HAVZA ADI KOORDİNATÖR VALİLİKLER HAVZADA BULUNAN DİĞER İLLER 9 ANTALYA Antalya Isparta, Burdur 10 BURDUR Burdur Denizli, Isparta, Antalya, Afyonkarahisar 11 AKARÇAY Afyonkarahisar Konya 12 SAKARYA Sakarya 13 BATI KARADENİZ Kastamonu 14 YEŞİLIRMAK Amasya 15 KIZILIRMAK Samsun 16 KONYA Konya Ankara, Eskişehir, Bilecik, Kütahya, Konya, Afyon, Bursa, Bolu Zonguldak, Bolu, Düzce, Karabük Bartın, Sinop, Çankırı Çorum, Samsun, Tokat, Yozgat, Sivas, Gümüşhane, Giresun, Erzincan, Ordu, Bayburt Kırşehir, Kayseri, Yozgat, Nevşehir, Kırıkkale, Kastamonu, Çankırı, Çorum, Sinop, Sivas Aksaray, Ankara, Isparta, Mersin, Karaman, Nevşehir, Niğde 61

BAKANLIKÇA BELİRLENEN KOORDİNATÖR VALİLİKLER HAVZA NO HAVZA ADI KOORDİNATÖR VALİLİKLER HAVZADA BULUNAN DİĞER İLLER 17 DOĞU AKDENİZ Mersin Karaman, Konya, Antalya 18 SEYHAN Adana Kayseri, Sivas, Niğde, Kahramanmaraş, Mersin 19 ASİ Hatay Kilis, Gaziantep 20 CEYHAN Osmaniye 21 FIRAT DİCLE Diyarbakır 22 DOĞU KARADENİZ Trabzon 23 ÇORUH Artvin Erzurum, Bayburt Kahramanmaraş, Adana, Kayseri, Sivas, Adıyaman, Gaziantep, Malatya, Hatay Elazığ, Gaziantep, Malatya, Şanlıurfa, Adıyaman, Van, Kahramanmaraş, Erzurum, Erzincan, Bingöl, Ağrı, Muş, Bitlis, Mardin, Kilis, Tunceli, Batman, Hakkari, Siirt, Şırnak, Sivas, Ordu, Rize, Giresun, Gümüşhane, Sivas, Artvin 24 ARAS Kars Iğdır, Ağrı, Ardahan, Erzurum 25 VAN GÖLÜ Van Bitlis, Ağrı 62

Projeler 11 Havza için tamamlanan HKEPler 14 Havza için tamamlanan HKEPler Proje Başlangıç- Bitiş Tarihleri Toplam Proje Maliyetleri 2009-2010 4.733.000 TL 2011-2013 4.050.000 TL

1 2 3 Havzaların Genel Durumunun CBS Ortamında Güncellenmesi Coğrafi durum, meteorolojik bilgiler, arazi kullanımı, tarım ve hayvancılık durumu, sanayi durumu, madencilik faaliyetleri, havzanın korunan alanları, su kaynakları Arazi Çalışmaları ile Çevresel Altyapı Durumunun Güncellenmesi ve CBS Ortamına İşlenmesi Çevresel altyapı tesislerinin yerinde görülmesi ve değerlendirilmesi Kentsel ve endüstriyel atıksu altyapısı, katı atık yönetimi altyapısı, arıtma çamurları Su Kaynaklarının Mevcut ve Potansiyel Durumunun Güncellenmesi Su potansiyeli, sektörel su kullanımı, yeniden kullanım potansiyeli, çevresel ekolojik ihtiyaç debisi 4 Su Kalitesi Sınıflamaları 5 6 Kirlilik Yüklerinin Hesaplaması Noktasal ve yayılı kirlilik yüklerinin detaylı olarak hesaplanması ve CBS ortamına aktarılması Havzalarda Öne Çıkan Çevresel Sorunlar ve Çözüm Önerileri Baskı ve etkiler, sıcak noktalar, kısa-orta-uzun vadeli çözüm önerileri, genel çözüm önerileri 7 Kentsel Atıksu Arıtma Tesisi Planlamalarının Güncellenmesi 8 9 Bakanlık Tarafından Hazırlanmış Olan Eylem Planı İş Takviminin İzlenmesi Havza yönetimi, su-atıksu-katı atık yönetimi ve tarifeler, kentsel atıksu artıma tesisi planlamaları Elde edilen Verilerin CBS ye Aktarılması Arazi çalışmaları, yayılı yükler, su kalitesi sınıflamaları, kentsel AAT planlamaları, eylem takvimi

Eylem 1 Kentsel Atıksu Yönetimi Eylem 2 Endüstriyel Atıksu Yönetimi Eylem 3 Katı Atık Yönetimi Eylem 4 Yayılı Kaynaklı Kirlilik Yönetimi ve Kontrolü Eylem 5 Ağaçlandırma, Sel, Erozyon Kontrolü Eylem 6 Arıtma Çamuru Kontrolü Eylem 7 İçme Suyu Havzalarında Havza Koruma Planlarının Hazırlanması Eylem 8 Taşkın Yönetimi Eylem 9 Kuraklık Yönetimi Eylem 10 İzleme, Envanter ve Su Bilgi Sistemi Çalışmaları Eylem 11 Su Yatırımları Eylem 12 Arıtılmış Atıksuların Yeniden Kullanımı Eylem 13 İklim Değişikliğinin Su Kaynaklarına Etkisinin Kontrolü Eylem 14 Sektörel Tahsis Planları Eylem 15 Sıcak Noktalarda Getirilecek Çözümler 65

Eylem Planı Takvimi nde yer alan tüm faaliyetler; - su kaynaklarının mevcut baskı ve etkileri, - miktar ve kalite durumları, - havza içerisinde yer alan yerleşim yerlerinin nüfus büyüklükleri, - sanayi durumları, - korunan alan durumları gibi hususlar göz önünde bulundurularak belirlenen koruma-kullanma stratejisi ışığında önceliklendirmeye tâbi tutulmuş olup, faaliyetler belli bir vadeye göre programlanmıştır. Tedbir Strateji Belgeleri 25 havza için hazırlanmıştır. Bu belgede Havza bazında bütüncül olarak her bir havzanın öncelikli tedbirleri, takvimi ve sorumlu kuruluşlar tanımlanmıştır. UHYS belgesinin eki olarak yayımlanacaktır.

Takip Heyetleri Oluşturuldu: Meriç-Ergene, Gediz, K. Menderes, Akarçay, Susurluk. Havza Yönetim Heyetleri aracılığıyla da takipleri yapılmaktadır. Meriç-Ergene ve Gediz Havzası ile ilgili gelişmeler web sayfalarında paylaşılmaktadır. http://ergene.ormansu.gov.tr- http://gediz.ormansu.gov.tr

2008 yılında 3 belediyenin atıksu arıtma tesisi yeterli durumda çalışırken günümüzde 9 belediyenin AAT si faaliyettedir. 2008 yılında yalnızca 2 Organize Sanayi Bölgesine ait atıksu arıtma tesisi işletmede iken günümüzde 10 Organize Sanayi Bölgesine ait AAT faaliyettedir. Gediz Nehri yan kollarına ilişkin dere ıslah çalışmaları tamamlanmış olup, ana kol ıslah çalışmaları 2015 yılında tamamlanacaktır. 68

ULUSAL HAVZA YÖNETİM STRATEJİSİ Ulusal Havza Yönetim Stratejisi (2014-2023) Bu çalışmaları bir strateji altına havzanın diğer bileşenleri ile birlikte birleştirerek Havza Yönetim Stratejimizi oluşturduk Ulusal Havza Yönetimi Stratejisi (UHYS) (2014-2023) 13/06/2014 tarihinde Yüksek Planlama Kurulu tarafından kabul edilmiş ve 04.07.2014 tarih ve 29050 sayılı Resmi Gazete de yayımlanmıştır. 69

UHYS AMACI Ülkemiz havzalarının sürdürülebilir yönetimi için, sonuç odaklı ve somut hedeflerle desteklenmiş bir politika seti belirlenmesi ve amaçlara ulaşmak için hedeflerin, sorumlu kuruluşlarla birlikte tanımlanması; kamu kesimi, özel sektör, sivil toplum kuruluşları ve bilim kuruluşlarının eşgüdümlü ve katılımcı bir yaklaşımla hareket etmesinin teşviki ve desteklenmesidir. 70

HAVZA YÖNETİMİ İLE İLGİLİ PAYDAŞLAR Orman ve Su İşleri Bakanlığı (ÇEM, OGM, SYGM, DSİ, DKMP, MGM, BİD, SGB, SUEN) Çevre ve Şehircilik Bakanlığı (ÇYGM, ÇED, TVKGM, MPGM, İLBANK, AYHGM) Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı (TRGM, BÜGEM, TAGEM, BSGM) Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı (Maden İşleri Genel Müdürlüğü) İçişleri Bakanlığı (Mahalli İdareler Genel Müdürlüğü) Kültür ve Turizm Bakanlığı, Milli Eğitim Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı, Başbakanlık (AFAD) Hazine Müsteşarlığı Yerel İdareler (Valilikler, Kaymakamlıklar, İl Özel İdareleri, Belediyeler, diğer birimler) Bölge Kalkınma İdareleri Kalkınma Ajansları Diğer Paydaşlar (STK lar, Meslek Kuruluşları, Odalar, Havza Birlikleri, vd.) 71

HAVZA YÖNETİMİNİN GÜÇLÜ, ZAYIF YÖNLERİ, FIRSATLARI, TEHDİTLERİ Güçlü Yönler: Kurumların havza projeleri ve uygulamaları konusunda kazandıkları deneyimler, son dönemde havza bütünlüğünü esas alan yatırımlara ve planlamalara yönelmesi. Havza koruma eylem planları ve nehir havzası yönetim planlarının hazırlanmakta olması. Havza yatırımlarına devletçe sağlanan finansmanda son yıllarda artış. 72

HAVZA YÖNETİMİNİN GÜÇLÜ, ZAYIF YÖNLERİ, FIRSATLARI, TEHDİTLERİ Güçlü Yönler: Toprak muhafaza ve havza rehabilitasyon uygulamalarının artması. Kamu kuruluşları dışındaki paydaşların (STK lar, bilim kuruluşları, vb.) bütünleşik havza yönetimi projelerine ilişkin bilgi ve deneyimleri. Korunan alan sayısında ciddi artış (son 5 yıl içerisinde % 62) sağlanması. Biyolojik Çeşitlilik İzleme Birimi nin ve Veri Tabanı (Nuhun Gemisi) nın olması. 73

HAVZA YÖNETİMİNİN GÜÇLÜ, ZAYIF YÖNLERİ, FIRSATLARI, TEHDİTLERİ Zayıf Yönler: Havza yönetimi ile ilgili politika ve stratejilerdeki yetersizlikler ve havza bazlı sektörel yatırım politikaları arasında eşgüdümün sağlanamaması. Kurumlar arası eşgüdüm ve işbirliği yetersizliği, kurumların görev-yetkileri ve mevzuatları ile ilgili çakışmalar, boşluklar, belirsizlikler. Paydaşların katılımının ve yerel sahiplenmenin sağlanmasındaki yetersizlikler. Yürütülen projeler ve çalışmalar hakkında bilgilendirme, şeffaflık eksikliği. Modern bilgi teknolojilerini kullanan izleme ve değerlendirme teknikleri ve yöntemleri konusunda yetersizlikler. 74

HAVZA YÖNETİMİNİN GÜÇLÜ, ZAYIF YÖNLERİ, FIRSATLARI, TEHDİTLERİ Zayıf Yönler: Havza projeleri ve yatırımlarının fayda ve maliyetlerinin hesaplanmasında ve bunlardan etkilenen ve yararlanan paydaşlar arasında paylaşımdaki yetersizlikler. Havzalar ile ilgili bilimsel yaklaşım ve ARGE eksikliği, araştırmacılar ile uygulamacılar arasında diyalog ve işbirliği yetersizliği. Havza kuruluşlarındaki eleman eksiklikleri. Havza bütününde ekosistem planlaması yaklaşımının, orman, çayır, sulak alan, turbalık vb. gibi farklı ekosistemlerde rehabilitasyon ve koruma çalışmalarının yetersiz olması. 75

HAVZA YÖNETİMİNİN GÜÇLÜ, ZAYIF YÖNLERİ, FIRSATLARI, TEHDİTLERİ Zayıf Yönler: Havza ulusal veri tabanı eksikliği. Havza projeleri ve faaliyetlerini önceliklendirme ölçüt ve yöntemlerindeki yetersizlikler. Havza çalışmalarının eşgüdümlü yürütülmesine temel oluşturacak üst düzey planların tamamlanması ve güncellenmesindeki yetersizlikler. Havzalarda yürütülen projelerin ve uygulamaların ekolojik ve sosyal etkilerinin ölçülmesi ve değerlendirilmesine ait yöntem, veri ve kurumsal kapasite yetersizlikleri. 76

HAVZA YÖNETİMİNİN GÜÇLÜ, ZAYIF YÖNLERİ, FIRSATLARI, TEHDİTLERİ Fırsatlar: Yukarı havzalarda göç nedeniyle insan kaynaklı baskıların azalması. Bilgiye erişim ve gelişen bilgi teknolojilerinden faydalanma olanağı (CBS, vb.). Havza doğal kaynak ve varlıkları çeşitliliği ve potansiyeli. Toplumda doğal kaynaklar ve çevrenin korunması ile ilgili farkındalığın artması. Sivil toplum kuruluşlarının katkı ve etkinliklerinin artması. 77

HAVZA YÖNETİMİNİN GÜÇLÜ, ZAYIF YÖNLERİ, FIRSATLARI, TEHDİTLERİ Fırsatlar: Politik ilgi ve desteğin artması. Kurumlarda katılımcı yaklaşımın gelişmekte olması. Havza ıslahı çalışmalarında yerel halka istihdam sağlanması. AB uyum sürecinde su havzaları yönetiminin yeri ve önemi. Su havzaları yönetiminin öneminin küresel ölçekte önem kazanması. Bilimsel araştırma ve geliştirme kapasitelerindeki artış. 78

HAVZA YÖNETİMİNİN GÜÇLÜ, ZAYIF YÖNLERİ, FIRSATLARI, TEHDİTLERİ Tehditler: Sınırlı doğal kaynakların hızlı bozulma ve yok olma süreci. Aşağı ve yukarı havzalar arasındaki nüfus dengesinin bozulması. Hızlı nüfus artışı doğrultusunda havza alanlarının ürün ve hizmetlerine (su, enerji, tarımsal üretim, vb.) olan talep ve beklentilerdeki artış. Özellikle yukarı havzalarda, dağlık alanlarda yaşayan halkın gelir düzeyinin çok düşük olması (kırsal fakirlik). 79

HAVZA YÖNETİMİNİN GÜÇLÜ, ZAYIF YÖNLERİ, FIRSATLARI, TEHDİTLERİ Tehditler: Göç nedeni ile kırsal alanlarda iş gücü sağlayacak genç nüfusun azalması. Toplumda havza kaynaklarının değeri, havzalarda süregelen tahribatın boyutları ve doğurduğu sonuçlar ile ilgili duyarlılıkta ve eğitimde gözlemlenen yetersizlikler. Mülkiyet ve kullanım hakkı problemleri. Artan sanayi kaynaklı kirlilik. Tarımda kimyasal ilaç ve gübre kullanımının artması. 80

HAVZA YÖNETİMİNİN GÜÇLÜ, ZAYIF YÖNLERİ, FIRSATLARI, TEHDİTLERİ Tehditler: Biyolojik çeşitlilik üzerindeki baskılar. Uygulamalara yönelik gerekli yaptırımların yetersiz kalması. İklim değişikliğinin olumsuz etkileri. Havzalarda artan sanayi Havzalarda artan olumsuz madencilik uygulamaları. 81

UHYS BELGESİNİN MUHTEVASI 82

UHYS STRATEJİ BELGESİNİN MUHTEVASI UHYS Belgesinde: Vizyon ifadesi 14 İlke 7 Amaç 9 Alt Amaç 44 Hedef Performans göstergeleri ve stratejiler Sorumlu kuruluşlar İşbirliği ve katkı sağlayacak kuruluşlar 83

UHYS HEDEFLERİ İÇİN PERFORMANS GÖSTERGELERİ VE KURUMSAL SORUMLULUKLAR 84

Ulusal Havza Yönetim Stratejisi Hedefleri için Performans Göstergeleri ve Kurumsal Sorumluluklar 85

HEDEFLERE ULAŞMAK İÇİN ORTAK STRATEJİLER 96

HEDEFLERE ULAŞMAK İÇİN ORTAK STRATEJİLER 1- Mevcut mevzuatı, havza yönetim uygulamalarının eşgüdümlü, bütünleşik ve katılımcı olarak yürütülmesini ve taraf olduğumuz uluslararası sözleşmelere ve AB mevzuatına uyumu destekleyecek şekilde geliştirmek. Bu amaçla: Havzalarda çalışan kurum ve kuruluşların görev ve yetkileri arasındaki örtüşmeleri, boşluklar ve yetersizlikleri gidermeye, bütüncül ve katılımcı havza yönetim uygulamalarını desteklemeye yönelik mevzuat geliştirme ihtiyaçlarını belirlemek ve uygun mevzuat düzenlemelerini yapmak. Taraf olduğumuz uluslararası sözleşmeler ve AB mevzuatına uyumu desteklemeye yönelik mevzuat geliştirme ihtiyaçlarını belirlemek, uygun mevzuat düzenlemelerini yapmak. Su Kanununu ve ilgili yönetmeliklerini çıkarmak. Tarım alanlarının amaç dışı kullanımlarının önlenmesi için mevcut mevzuatlarda gerekli iyileştirmeleri yapmak, denetim tedbirleri ve kapasitelerini güçlendirmek. Doğal afetlerle ilgili mevzuatı gözden geçirmek ve geliştirmek. Havzalarda yürütülen yatırım ve faaliyetlerin üst ve alt havzalarda yarattığı ekonomik, sosyal ve ekolojik maliyetlerinin ve faydalarının adil paylaşımını, kullanan öder ilkesini ve havza kalkınma programlarının finansmanını desteklemeye yönelik mevzuat düzenlemelerini yapmak ve uygulamaya koymak. 97

HEDEFLERE ULAŞMAK İÇİN ORTAK STRATEJİLER 2- Havzaların bütüncül ve katılımcı yaklaşımla sürdürülebilir yönetimi için kurumsal kapasiteleri güçlendirmek, ulusal, bölgesel ve havza bazlarında plan ve stratejilere dayalı eşgüdüm mekanizmalarını tesis etmek 3- Sivil toplum kuruluşları, bilim kuruluşları ve diğer paydaşların havza yönetimi ve ıslahı çalışmalarına ulusal ve yerel düzeylerde katılım ve katkılarını desteklemek 4- Havzalarda yaşayan yerel halk arasında doğal kaynakların tahribatı ve erozyonun önlenmesi ile ilgili gerekli bilinç düzeyini oluşturmaya yönelik çiftçi eğitimi ve yayım faaliyetlerini güçlendirmek, kapasite geliştirme programları uygulamak 98

HEDEFLERE ULAŞMAK İÇİN ORTAK STRATEJİLER 5- Havza Koruma ve yönetim planlarında Havza bazında koruma ve kullanmaya yönelik tedbirler programını alt havza üst havza entegrasyonu esas alarak oluşturmak 6- Planlama, izleme ve değerlendirme çalışmalarında bilgi teknolojilerinden yararlanmak 7- Havza alanlarının, müdahalelerin ve yatırımların bilimsel kriter ve yöntemlerin kullanımı ile belirlenecek önceliklendirmeye göre yürütmek 8- Havza sorunlarının çözümü ve havza yönetiminin geliştirilmesine yönelik olarak üniversiteler ve bilimsel araştırma kurumları ile diyalog ve işbirliğini güçlendirmek 99

100 Teşekkürler