SODA SANAYİİ A.Ş. VE BAĞLI ORTAKLIKLARI 30 HAZİRAN 2009 TARİHİ İTİBARİYLE KONSOLİDE FİNANSAL TABLOLAR VE BAĞIMSIZ DENETÇİ İNCELEME RAPORU
İçindekiler KONSOLİDE BİLANÇO 1-2 KONSOLİDE GELİR TABLOSU 3 KONSOLİDE KAPSAMLI GELİR TABLOSU 4 KONSOLİDE ÖZKAYNAK DEĞİŞİM TABLOSU 5 KONSOLİDE NAKİT AKIM TABLOSU 6 KONSOLİDE FİNANSAL TABLOLARA İLİŞKİN DİPNOTLAR NOT 1 GRUP UN ORGANİZASYONU VE FAALİYET KONUSU 7 NOT 2 FİNANSAL TABLOLARIN SUNUMUNA İLİŞKİN ESASLAR 8-24 NOT 3 İŞLETME BİRLEŞMELERİ 24 NOT 4 İŞ ORTAKLIKLARI 24 NOT 5 BÖLÜMLERE GÖRE RAPORLAMA 25 NOT 6 NAKİT VE NAKİT BENZERİ KALEMLER 26 NOT 7 FİNANSAL YATIRIMLAR 26-27 NOT 8 FİNANSAL BORÇLAR 28 NOT 9 DİĞER FİNANSAL YÜKÜMLÜLÜKLER 28 NOT 10 TİCARİ ALACAKLAR VE BORÇLAR 29 NOT 11 DİĞER ALACAK VE BORÇLAR 30 NOT 12 FİNANS SEKTÖRÜ FAALİYETLERİNDEN ALACAKLAR VE BORÇLAR 30 NOT 13 STOKLAR 30 NOT 14 CANLI VARLIKLAR 31 NOT 15 DEVAM EDEN İNŞAAT SÖZLEŞMELERİNE İLİŞKİN VARLIKLAR 31 NOT 16 ÖZKAYNAK YÖNTEMİYLE DEĞERLENEN YATIRIMLAR 31-32 NOT 17 YATIRIM AMAÇLI GAYRİMENKULLER 32 NOT 18 MADDİ DURAN VARLIKLAR 33-35 NOT 19 MADDİ OLMAYAN DURAN VARLIKLAR 35-36 NOT 20 ŞEREFİYE 36 NOT 21 DEVLET TEŞVİK VE YARDIMLARI 36 NOT 22 KARŞILIKLAR, KOŞULLU VARLIK VE YÜKÜMLÜLÜKLER 37 NOT 23 TAAHHÜTLER VE ZORUNLULUKLAR 38 NOT 24 ÇALIŞANLARA SAĞLANAN FAYDALAR 39 NOT 25 EMEKLİLİK PLANLARI 40 NOT 26 DİĞER VARLIK VE YÜKÜMLÜLÜKLER 41 NOT 27 ÖZKAYNAKLAR 41-43 NOT 28 SATIŞLAR VE SATIŞLARIN MALİYETİ 44 NOT 29 ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME, PAZARLAMA SATIŞ VE GENEL YÖNETİM GİDERLERİ 44 NOT 30 NİTELİKLERE GÖRE GİDERLER 44 NOT 31 DİĞER FAALİYETLERDEN GELİR / GİDERLER 45 NOT 32 FİNANSAL GELİRLER 45 NOT 33 FİNANSAL GİDERLER 45 NOT 34 SATIŞ AMACIYLA ELDE TUTULAN DURAN VARLIK VE DURDURULAN FAALİYETLER 45 NOT 35 VERGİ VARLIK VE YÜKÜMLÜLÜKLERİ 46-48 NOT 36 HİSSE BAŞINA KAZANÇ 49 NOT 37 İLİŞKİLİ TARAF AÇIKLAMALARI 49-53 NOT 38 FİNANSAL ARAÇLARDAN KAYNAKLANAN RİSKLERİN NİTELİĞİ VE DÜZEYİ 54-66 NOT 39 FİNANSAL ARAÇLAR (GERÇEĞE UYGUN DEĞER VE FİNANSAL RİSKTEN KORUNMA MUHASEBESİ ÇERÇEVESİNDEKİ AÇIKLAMALAR) 67-68 NOT 40 BİLANÇO TARİHİNDEN SONRAKİ OLAYLAR 68 NOT 41 DİĞER HUSUSLAR 68 Sayfa
ARA DÖNEM KONSOLİDE FİNANSAL TABLOLARI HAKKINDA İNCELEME RAPORU Soda Sanayii A.Ş. Yönetim Kurulu na Giriş Soda Sanayii A.Ş. ( Şirket ) ve bağlı ortaklıklarının (hep birlikte Grup ) ekte yer alan 30 Haziran 2009 tarihli konsolide bilançosu, aynı tarihte sona eren altı aylık ara döneme ait konsolide gelir tablosu, konsolide kapsamlı gelir tablosu, konsolide özkaynak değişim tablosu, konsolide nakit akım tablosu ve önemli muhasebe politikalarının özeti ile dipnotları tarafımızca incelenmiştir. Grup Yönetimi nin sorumluluğu, söz konusu ara dönem finansal tablolarının Sermaye Piyasası Kurulu nca yayımlanan finansal raporlama standartlarına uygun olarak hazırlanması ve dürüst bir şekilde sunumudur. Bizim sorumluluğumuz bu ara dönem konsolide finansal tabloların incelenmesine ilişkin ulaşılan sonucun açıklanmasıdır. İncelemenin Kapsamı İncelememiz Sermaye Piyasası Kurulu nca yayımlanan bağımsız denetim standartları düzenlemelerine uygun olarak yapılmıştır. Ara dönem finansal tabloların incelenmesi, ağırlıklı olarak finansal raporlama sürecinden sorumlu kişilerden bilgi toplanması, analitik inceleme ve diğer inceleme tekniklerinin uygulanmasını kapsamaktadır. Bir incelemenin kapsamı Sermaye Piyasası Kurulu nca yayımlanan bağımsız denetim standartları çerçevesinde yapılan bağımsız denetim çalışmasına göre daha dar olduğundan, inceleme, bağımsız denetimde farkında olunması gereken tüm önemli hususları ortaya çıkarabilme konusunda güvence sağlamaz. Dolayısıyla, incelememiz sonucunda bir bağımsız denetim görüşü açıklanmamıştır. Grup un Türkiye dışında faaliyet gösteren bağlı ortaklıklarının finansal tabloları tarafımızdan incelenmemiştir. Söz konusu işletmelerin finansal tabloları 30 Haziran 2009 tarihi itibariyle konsolide aktiflerin yaklaşık %17 ve net satışların yaklaşık %14 ünü oluşturmaktadır. Başka denetim kuruluşları tarafından incelenmiş olan finansal tablolara ilişkin inceleme raporları tarafımıza sunulmuştur. Grup un konsolide finansal tabloları bu işletmelerin tutarlarını da içerdiğinden bu işletmeler ile ilgili sonucumuz diğer denetim kuruluşlarının inceleme raporlarına dayanmaktadır. Sonuç İncelememiz ve diğer denetim firmasının incelemesi sonucunda, ara dönem konsolide finansal tablolarının, Soda Sanayii A.Ş. ve bağlı ortaklıklarının 30 Haziran 2009 tarihi itibariyle finansal pozisyonunu, altı aylık döneme ilişkin finansal performansını ve nakit akımlarını, Sermaye Piyasası Kurulu nca yayımlanan finansal raporlama standartları çerçevesinde doğru ve dürüst bir biçimde yansıtmadığı konusunda herhangi bir hususa rastlanılmamıştır. İstanbul, 28 Ağustos 2009 DRT BAĞIMSIZ DENETİM VE SERBEST MUHASEBECİ MALİ MÜŞAVİRLİK A.Ş. Member of DELOITTE TOUCHE TOHMATSU Gökhan Alpman Sorumlu Ortak Başdenetçi
30 Haziran 2009 Tarihi İtibariyle Konsolide Bilanço Dipnot 30 Haziran 31 Aralık Referansları 2009 2008 VARLIKLAR Dönen Varlıklar 349.403.969 300.113.714 Nakit ve Nakit Benzerleri 6 63.409.030 30.459.266 Finansal Yatırımlar 7 7k 5.919.992 - Ticari Alacaklar 10 106.537.547 91.904.798 -İlişkili Taraflardan Alacaklar 10, 37 37k 76.871.554 63.986.788 -Diğer Ticari Alacaklar 10 10k 29.665.993 27.918.010 Diğer Alacaklar 11 11k 78.695.954 40.958.613 -İlişkili Taraflardan Diğer Alacaklar 11, 37 11ki 74.202.640 21.469.189 -Devam Eden İnşaat Sözleşmelerinden Alacaklar 11, 15 11kd 4.027.836 19.211.264 -Diğer Alacaklar 11 11k 465.478 278.160 Stoklar 13 88.515.171 117.437.901 Diğer Dönen Varlıklar 26 26k 6.326.275 19.353.136 Cari Olmayan / Duran Varlıklar 564.829.115 563.914.059 Diğer Alacaklar 11 11u 33.377 33.408 Finansal Yatırımlar 7 27.223.342 27.902.614 Özkaynak Yöntemiyle Değerlenen Yatırımlar 16 126.214.474 131.929.866 Maddi Duran Varlıklar 18 406.364.977 393.315.814 Maddi Olmayan Duran Varlıklar 19 1.335.928 1.617.781 Ertelenmiş Vergi Varlığı 35 1.066 1.063 Diğer Duran Varlıklar 26 26u 3.655.951 9.113.513 TOPLAM VARLIKLAR 914.233.084 864.027.773 1 Ekteki dipnotlar bu konsolide finansal tabloların tamamlayıcı bir parçasıdır.
30 Haziran 2009 Tarihi İtibariyle Konsolide Bilanço Dipnot 30 Haziran 31 Aralık KAYNAKLAR Referansları 2009 2008 Kısa Vadeli Yükümlülükler 230.226.122 195.252.656 Finansal Borçlar 8 8k 166.036.921 97.626.719 Ticari Borçlar 10 35.384.800 56.998.779 -İlişkili Taraflara Borçlar 10, 37 37u 12.937.090 14.740.364 -Ticari Borçlar 10 10p 22.447.710 42.258.415 Diğer Borçlar 11 6.658.907 17.831.472 -İlişkili Taraflara Diğer Borçlar 11, 37 11pi 1.762.826 3.478.233 -Alınan Avanslar 11 11ps 3.473.131 11.609.444 -Diğeri Borçlar 11 11p 1.422.950 2.743.795 Dönem Karı Vergi Yükümlülüğü 35 5.367.438 5.850.883 Borç Karşılıkları 22 22k 2.623.220 3.482.922 Çalışanlara Sağlanan Faydalara İlişkin Karşılıklar 24 24k 1.910.871 1.522.349 Diğer Kısa Vadeli Yükümlülükler 26 26k 12.243.965 11.939.532 Uzun Vadeli Yükümlülükler 162.618.232 173.174.510 Finansal Borçlar 8 8u 124.472.788 133.422.027 Çalışanlara Sağlanan Faydalara İlişkin Karşılıklar 24 24u 17.993.248 17.418.312 Ertelenmiş Vergi Yükümlülüğü 35 35p 20.091.193 22.313.523 Diğer Uzun Vadeli Yükümlülükler 26 26u 61.003 20.648 ÖZKAYNAKLAR 521.388.730 495.600.607 Ana Ortaklığa Ait Özkaynaklar 512.368.461 487.464.369 Ödenmiş Sermaye 27 231.000.000 209.490.969 Sermaye Olumlu Farkları 27-1.489 Değer Artış Fonları 7, 27 (3.553.809) (4.410.088) Yabancı Para Çevrim Farkları 27 32.909.561 32.550.616 Kardan Ayrılan Kısıtlanmış Yedekler 27 15.477.558 11.954.163 Geçmiş Yıllar Kar/Zararları 27 211.530.970 191.852.039 Net Dönem Karı/Zararı 27 25.004.181 46.025.181 Azınlık Payları 9.020.269 8.136.238 TOPLAM KAYNAKLAR 914.233.084 864.027.773 2 Ekteki dipnotlar bu konsolide finansal tabloların tamamlayıcı bir parçasıdır.
Konsolide Gelir Tablosu 1 Ocak- 1 Nisan- 1 Ocak- 1 Nisan- Dipnot 30 Haziran 30 Haziran 30 Haziran 30 Haziran Referansları 2009 2009 2008 2008 Satış Gelirleri 28 28k 325.092.898 164.499.568 301.324.911 157.371.141 Satışların Maliyeti (-) 28 28z (249.035.004) (124.302.942) (244.198.344) (127.613.404) BRÜT KAR 76.057.894 40.196.626 57.126.567 29.757.737 Pazarlama, Satış ve Dağıtım Giderleri (-) 29-30 29p (17.670.827) (9.104.640) (15.934.703) (8.542.886) Genel Yönetim Giderleri (-) 29-30 29z (18.813.057) (9.083.582) (16.798.574) (9.062.529) Araştırma ve Geliştirme Giderleri (-) 29-30 29a (823.734) (458.203) (756.716) (393.009) Diğer Faaliyet Gelirleri 31 31k 4.551.880 2.292.913 3.346.562 2.075.639 Diğer Faaliyet Giderleri (-) 31 31z (1.272.725) (811.351) (1.137.778) 216.133 FAALİYET KARI 42.029.431 23.031.763 25.845.358 14.051.085 Özkaynak Yöntemiyle Değerlenen Yatırımların Kar/Zararlarındaki Paylar 16 16k (3.575.841) (3.005.259) 5.437.162 3.226.037 Finansal Gelirler 32 32k 18.629.689 5.539.501 14.019.469 4.054.629 Finansal Giderler (-) 33 33k (25.145.451) (5.015.125) (19.008.715) (4.511.645) VERGİ ÖNCESİ KARI 31.937.828 20.550.880 26.293.274 16.820.106 Vergi gideri (8.119.895) (5.162.664) (5.477.151) (3.268.903) Dönem Vergi Gideri 35 (10.342.225) (6.033.981) (7.962.547) (3.478.662) Ertelenmiş Vergi Geliri 35 2.222.330 871.317 2.485.396 209.759 DÖNEM KARI 23.817.933 15.388.216 20.816.123 13.551.203 Dönem Karının Dağılımı Azınlık Payları x (1.186.248) (442.428) (1.468.591) (775.353) Ana Ortaklık Payları 25.004.181 15.830.644 22.284.714 14.326.556 23.817.933 15.388.216 20.816.123 13.551.203 Hisse başına kazanç 36 0,108 0,069 0,096 0,062 3 Ekteki dipnotlar bu konsolide finansal tabloların tamamlayıcı bir parçasıdır.
Konsolide Kapsamlı Gelir Tablosu 1 Ocak- 1 Nisan- 1 Ocak- 1 Nisan- Dipnot 30 Haziran 30 Haziran 30 Haziran 30 Haziran Referansları 2009 2009 2008 2008 DÖNEM KARI 23.817.933 15.388.216 20.816.123 13.551.203 Diğer Kapsamlı Gelir: Finansal varlık değer artış fonundaki değişim 27 856.279 19.461 (1.303.879) (77.844) Yabancı para çevrim farklarındaki değişim 611.412 (5.809.034) 17.651.225 (7.034.061) Diğer kapsamlı gelir kalemlerine ilişkin vergi geliri/ (gideri) - - - - DİĞER KAPSAMLI GELİR/(GİDER) (VERGİ SONRASI) 1.467.691 (5.789.573) 16.347.346 (7.111.905) TOPLAM KAPSAMLI GELİR 25.285.624 9.598.643 37.163.469 6.439.298 Toplam Kapsamlı Gelirin Dağılımı: Azınlık payları 27 (1.162.936) (669.913) (515.706) (1.147.635) Ana ortaklık payları 26.448.560 10.268.556 37.679.175 7.586.933 4 Ekteki dipnotlar bu konsolide finansal tabloların tamamlayıcı bir parçasıdır.
Konsolide Özkaynak Değişim Tablosu Ödenmiş Sermaye Olumlu Finansal Varlık Değer Yabancı Para Çevrim Kardan Ayrılan Kısıtlanmış Geçmiş Yıl Sermaye Farkları Artış Fonu Farkları Yedekler Karları Ait Özkaynaklar Payları Toplam 1 Ocak 2008 itibariyle bakiye 201.433.624 1.489 (2.269.391) (103.798) 10.698.267 196.798.962 15.546.064 422.105.217 7.971.214 430.076.431 Ortak yönetim altındaki işletme birleşmesinin etkisi (Not 3) 5.446.980 27.513.008 - - 379.480 (38.076.138) - (4.736.670) (450.226) (5.186.896) 1 Ocak 2008 itibariyle bakiye (yeniden düzenlenmiş) 206.880.604 27.514.497 (2.269.391) (103.798) 11.077.747 158.722.824 15.546.064 417.368.547 7.520.988 424.889.535 Geçmiş dönem karı sınıflaması - - - - - 15.546.064 (15.546.064) - - - Ortak yönetim altındaki hisselerin satın alınması (Not 3) (5.446.980) (27.513.008) - - - 26.631.083 - (6.328.905) - (6.328.905) Yedeklere transferler - - - - 870.696 (870.696) - - - - Dönem içerisindeki toplam kapsamlı gelir/gider - - (1.303.879) 16.698.340 - - 22.284.714 37.679.175 (515.706) 37.163.469 30 Haziran 2008 itibariyle bakiye 201.433.624 1.489 (3.573.270) 16.594.542 11.948.443 200.029.275 22.284.714 448.718.817 7.005.282 455.724.099 Dönem Karı Ana Ortaklığa Azınlık 1 Ocak 2009 itibariyle bakiye 209.490.969 1.489 (4.410.088) 32.550.616 11.954.163 191.852.039 46.025.181 487.464.369 8.136.238 495.600.607 Sermaye artışı (Not 27) 21.509.031 (1.489) - - - - (21.507.542) - - - Yedeklere transfer - - - - 3.522.259 20.995.380 (24.517.639) - - - Konsolidasyon yapısındaki değişim (Not 27) - - - (229.155) 1.136 (1.316.449) - (1.544.468) 1.544.468 - Bağlı ortaklık sermaye artışı (Not 27) - - - - - - - - 502.499 502.499 Dönem içerisindeki toplam kapsamlı gelir/gider - - 856.279 588.100 - - 25.004.181 26.448.560 (1.162.936) 25.285.624 30 Haziran 2009 itibariyle bakiye 231.000.000 - (3.553.809) 32.909.561 15.477.558 211.530.970 25.004.181 512.368.461 9.020.269 521.388.730 5 Ekteki dipnotlar bu konsolide finansal tabloların tamamlayıcı bir parçasıdır.
Konsolide Nakit Akım Tablosu İŞLETME FAALİYETLERİNDEN KAYNAKLANAN NAKİT AKIMLARI Dipnot Referansları 1 Ocak- 30 Haziran 2009 1 Ocak- 30 Haziran 2008 Net dönem karı 23.817.933 20.816.123 Net dönem karını işletme faaliyetlerinden elde edilen nakit akımına getirmek için yapılan düzeltmeler 44.342.250 33.216.229 -Amortisman ve itfa payları 18, 19 20.783.874 18.487.866 -Maddi duran varlık satış karı 31 (140.104) (342.370) -Kıdem tazminatı karşılığı gideri 24 1.915.889 2.039.649 -Finansal borçlara ilişkin kur farkı ve faiz gideri 33 11.071.459 12.014.726 -Stok değer düşüklüğü karşılığı gideri 13 (84.920) (45.281) -Diğer çeşitli karşılık giderleri (254.854) 1.289.481 -Eurobond değerleme geliri 7 (12.309) (56.414) -Temettü geliri 32 (632.521) (211.417) -Özsermaye yöntemiyle muhasebeleştirilen iştiraklerden kaynaklanan giderler/(gelirler) 16 3.575.841 (5.437.162) -Vergi tahakkuku 35 8.119.895 5.477.151 İşletme sermayesindeki değişim öncesi faaliyetlerden elde edilen nakit akımı 68.160.183 54.032.352 -Ticari alacaklar 10 (2.358.219) (2.247.529) -Stoklar 13 29.007.650 (2.928.381) -İlişkili taraflardan ticari alacaklar 37 (12.884.766) (16.406.749) -Diğer alacaklar ve dönen varlıklar 11, 26 18.297.105 (1.024.284) -Devam eden inşaat sözleşmelerinden alacaklar 15 15.183.428 (6.808.891) -Ticari borçlar 10 (19.810.705) 4.197.266 -İlişkili taraflara ticari borçlar 37 (1.803.274) 533.001 -Diğer borçlar ve gider karşılıkları 11, 26 (587.536) 9.098.405 -Alınan avanslar 11 (8.136.313) (2.821.745) Faaliyetlerden elde edilen nakit 85.067.553 35.623.445 -Ödenen faizler (11.386.084) (5.214.453) -Ödenen vergi 35 (10.825.670) (5.095.441) -Ödenen kıdem tazminatı 24 (1.341.536) (1.475.912) İşletme faaliyetlerinden elde edilen nakit 61.514.263 23.837.639 YATIRIM FAALİYETLERİNDEN KAYNAKLANAN NAKİT AKIMLARI -Satılmaya hazır finansal varlık sermaye artışı için ödenen nakit 7 - (867.850) -Finansal yatırımlardaki değişim 7 (4.372.132) - -Ortak kontrol altında işletme birleşmesi için ödenen nakit 3 - (6.272.049) -Konsolide edilmeyen bağlı ortaklıklardan alınan temettü 32 632.521 211.417 -İştiraklerden alınan temettü 2.502.540 8.158.438 -Maddi duran varlık alımları 18 (33.212.659) (36.690.654) -Maddi olmayan duran varlık alımları 19 (70.051) (14.674) -Maddi duran varlık satışından elde edilen nakit 18, 31 177.174 819.668 -Yabancı para çevrim farkı değişimi 6.576.029 884.198 Yatırım faaliyetlerinde kullanılan nakit (27.766.578) (33.771.506) FİNANSAL FAALİYETLERİNDEN KAYNAKLANAN NAKİT AKIMLARI -Alınan krediler 215.109.661 43.864.368 -İlişkili taraflara ticari olmayan alacak ve borçlardaki değişim (54.448.858) (4.592.010) -Ana ortaklık dışı payların bağlı ortaklık sermaye artışına katılımı 27 502.499 - -Kredilerin geri ödemesi (161.961.223) (39.001.917) Finansal faaliyetlerde (kullanılan) /(elde edilen) nakit (797.921) 270.441 NAKİT VE NAKİT BENZERLERİNDEKİ ARTIŞ / (AZALIŞ) 32.949.764 (9.663.426) DÖNEM BAŞI NAKIT VE NAKİT BENZERLERİ 6 30.459.266 25.687.984 DÖNEM SONU NAKİT VE NAKİT BENZERLERİ 6 63.409.030 16.024.558 6 Ekteki dipnotlar bu konsolide finansal tabloların tamamlayıcı bir parçasıdır.
1. Grup un Organizasyonu ve Faaliyet Konusu Soda Sanayii Grubu ( Grup ), ana şirket olan Soda Sanayii A.Ş. ( Şirket ) ve 3 bağlı ortaklık, 1 iştirak ve 1 müşterek yönetime tabi işletmeden oluşmaktadır. Grup un faaliyet konusu hafif soda, ağır soda, sodyum bikarbonat, sodyum bikromat, sodyum sülfür, sodyum sülfat (susuz), bazik krom sülfat (Tankrom AB, Tankrom SB, Tankrom OBM, Tankrom F24, Tankrom FS, Tankrom OB, Tankrom FO, Resintan M), kromik asit ve diğer nevi krom-soda türevleri, krom-soda içeren diğer mamullerin üretimi için fabrikalar kurmak, bunlara iştirak etmek, konuları ile ilgili her türlü ithalat ve ihracat yapmak ve ağır makine üretmektir. Şirket in merkezi İş Kuleleri Kule 3, 4 Levent-Beşiktaş/İstanbul dadır. Konsolidasyona dahil edilen şirketler Konsolidasyona dahil edilen şirketlerin faaliyet konuları ve Şirket in bu bağlı ortaklıklardaki etkin sahiplik oranları aşağıda verilmiştir: Etkin Sahiplik Oranı Şirket Ünvanı Faaliyet Konusu Kayıtlı Olduğu Ülke 30 Haziran 2009 31 Aralık 2008 Bağlı ortaklıklar Şişecam Soda Lukavac d.o.o. Soda üretimi Bosna 83,65 78,34 Hersek Asmaş Ağır San. Mak. A.Ş. Ağır sanayi makinaları Türkiye 84,02 83,77 İmalatı Şişecam Bulgaria Ltd. Soda ürünleri ticareti Bulgaristan 100,00 100,00 Müşterek yönetime tabi işletmeler Oxyvit Kimya San. ve Tic. A. Ş. Vitamin K-3 ve türevleri Türkiye 44,00 44,00 İştirakler Solvay Şişecam Holding AG İştirak yatırımcılığı Avusturya 25,00 25,00 Şirket in direkt ve doğrudan sahiplik oranları ile etkin sahiplik oranları aynı olduğundan yukarıdaki tabloda tek bir sahiplik oranı olarak gösterilmiştir. Sermayenin %10 ve daha fazlasına sahip ortaklar Not 27 de verilmiştir. Şirket in hisse senetleri İstanbul Menkul Kıymetler Borsası nda ( İMKB ) 2000 yılından beri işlem görmektedir. Kategorileri itibariyle cari dönem içerisinde çalışan personel sayısı 30 Haziran 2009 31 Aralık 2008 Aylık ücretli 707 704 Saat ücretli 1.129 1.205 Toplam 1.836 1.909 Grup un ana ortağı ile nihai ana ortağı sırasıyla; T. Şişe ve Cam Fabrikaları A.Ş. ile Türkiye İş Bankası A.Ş. dir. Finansal tabloların onaylanması: 7
Finansal tablolar, Yönetim Kurulu tarafından onaylanmış ve 28 Ağustos 2009 tarihinde yayınlanması için yetki verilmiştir. Genel Kurul un finansal tabloları değiştirme yetkisi bulunmaktadır. 8
2. Finansal Tabloların Sunumuna İlişkin Esaslar 2.1 Sunuma İlişkin Temel Esaslar Finansal Tabloların Hazırlanış Temelleri ve Belirli Muhasebe Politikaları Şirket in, Türkiye de yerleşik bağlı ortaklıkları ve müşterek yönetime tabi işletmesi, yasal defterlerini ve kanuni finansal tablolarını Türk Ticaret Kanunu ( TTK ) ve vergi mevzuatınca belirlenen muhasebe ilkelerine uygun olarak tutmakta ve hazırlamaktadır. Yabancı ülkelerde faaliyet gösteren bağlı ortaklıkları ve iştiraki, muhasebe kayıtlarını ve yasal finansal tablolarını faaliyette bulundukları ülkelerin para birimleri cinsinden ve o ülkelerin mevzuatına uygun olarak hazırlamaktadırlar. Sermaye Piyasası Kurulu ( SPK ), Seri: XI, No: 29 sayılı Sermaye Piyasasında Finansal Raporlamaya İlişkin Esaslar Tebliği Seri: XI No: 29 sayılı tebliğ ile işletmeler tarafından düzenlenecek finansal raporlar ile bunların hazırlanması ve ilgililere sunulmasına ilişkin ilke, usul ve esasları belirlemektedir. Bu Tebliğ, 1 Ocak 2008 tarihinden sonra başlayan hesap dönemlerine ait ilk ara dönem finansal tablolardan geçerli olmak üzere yürürlüğe girmiştir ve bu Tebliğ ile birlikte Seri: XI, No: 25 "Sermaye Piyasasında Muhasebe Standartları Hakkında Tebliğ" yürürlükten kaldırılmıştır. Bu tebliğe istinaden, işletmelerin finansal tablolarını Avrupa Birliği tarafından kabul edilen haliyle Uluslararası Finansal Raporlama Standartları ( UMS/UFRS ) na göre hazırlamaları gerekmektedir. Ancak Avrupa Birliği tarafından kabul edilen UMS/UFRS nin Uluslararası Muhasebe Standartları Kurulu ( UMSK ) tarafından yayımlananlardan farkları Türkiye Muhasebe Standartları Kurulu ( TMSK ) tarafından ilan edilinceye kadar UMS/UFRS ler uygulanacaktır. Bu kapsamda, benimsenen standartlara aykırı olmayan, TMSK tarafından yayımlanan Türkiye Muhasebe/Finansal Raporlama Standartları ( TMS/TFRS ) esas alınacaktır. Avrupa Birliği tarafından kabul edilen UMS/UFRS nin UMSK tarafından yayımlananlardan farkları TMSK tarafından ilan edilinceye kadar ilişikteki finansal tablolar SPK Seri: XI, No: 29 sayılı tebliği çerçevesinde UMS/UFRS ye göre hazırlanmış olup finansal tablolar ve dipnotlar, SPK tarafından 17 Nisan 2008 ve 9 Ocak 2009 tarihli duyuru ile uygulanması tavsiye edilen formatlara uygun olarak ve zorunlu kılınan bilgiler dahil edilerek sunulmuştur. Kullanılan Para Birimi Grup un her işletmesinin kendi finansal tabloları faaliyette bulundukları temel ekonomik çevrede geçerli olan para birimi (fonksiyonel para birimi) ile hazırlanmıştır. Her işletmenin finansal durumu ve faaliyet sonuçları, Şirket in geçerli para birimi olan ve konsolide finansal tablolar için sunum para birimi olan TL cinsinden ifade edilmiştir. Şirket in bağlı ortaklıklarından Bosna Hersek te faaliyet gösteren Şişecam Soda Lukavac d.o.o. nun fonksiyonel para birimi Konvertable Mark, Bulgaristan da faaliyet gösteren Şişecam Bulgaria Ltd. nin fonksiyonel para birimi Bulgar Levası, Avusturya da faaliyet gösteren Solvay Şişecam Holding AG nin fonksiyonel para birimi Euro dur. Bu şirketlerin finansal tabloları konsolide edilirken bilanço kalemleri bilanço tarihindeki TL/Konvertable Mark, TL/Bulgar Levası ve TL/Euro kuruyla; gelir ve giderler ile nakit akımları ise yıllık ortalama TL/Konvertable Mark, TL/Bulgar Levası ve TL/Euro kuruyla çevrilmektedir. Bu çevrimden doğan çevrim karı/zararı, özkaynağın altında oluşan Yabancı Para Çevrim Farkları hesabında yer almaktadır. Şirket in Türkiye de faaliyet gösteren müşterek yönetime tabi işletmesi ve bağlı ortaklıklarının fonksiyonel para birimi ise TL dir. 9
2. Finansal Tabloların Sunumuna İlişkin Esaslar (devamı) 2.1 Sunuma İlişkin Temel Esaslar (devamı) Kullanılan Para Birimi (devamı) Konsolidasyon kapsamındaki yurtdışı faaliyetlerinin çevriminde kullanılan kurlar aşağıdaki gibidir: Döviz Cinsi Dönem Sonu 30 Haziran 2009 30 Haziran 2008 31 Aralık 2008 Dönem Ortalaması Dönem Sonu Dönem Ortalaması Dönem Sonu Dönem Ortalaması ABD DOLARI (USD) 1,53010 1,60561 1,22370 1,22640 1,51230 1,29758 EURO (EUR) 2,14690 2,14003 1,92710 1,87758 2,14080 1,89693 KONVERTABLE MARK (KM) 1,09769 1,09418 0,98531 0,95999 1,09457 0,96988 BULGAR LEVASI (BGN) 1,09769 1,09418 0,98531 0,95999 1,09457 0,96988 Yüksek enflasyon dönemlerinde finansal tabloların düzeltilmesi SPK nın 17 Mart 2005 tarih ve 11/367 sayılı kararı uyarınca, Türkiye'de faaliyette bulunan ve SPK tarafından yayımlanan finansal raporlama standartlarına (UFRS uygulamasını benimseyenler dahil) uygun olarak finansal tablo hazırlayan şirketler için, 1 Ocak 2005 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere enflasyon muhasebesi uygulamasına son verilmiştir. Buna istinaden, 1 Ocak 2005 tarihinden itibaren UMSK tarafından yayımlanmış 29 No lu Yüksek Enflasyonlu Ekonomilerde Finansal Raporlama Standardı ( UMS 29 ) uygulanmamıştır. Konsolidasyona ilişkin esaslar Konsolide finansal tablolar Şirket in ve Şirket in Not 1 de açıklanan bağlı ortaklıklarının, iştiraklerinin ve müşterek kontrol edilen işletmelerinin finansal tablolarını kapsar. Kontrol, bir işletmenin faaliyetlerinden fayda elde etmek amacıyla finansal ve operasyonel politikaları üzerinde kontrol gücünün olması ile sağlanır. Yıl içinde satın alınan veya elden çıkarılan bağlı ortaklıkların sonuçları, satın alım tarihinden sonra veya elden çıkarma tarihine kadar konsolide gelir tablosuna dahil edilir. Gerekli olması halinde, Grup un izlediği muhasebe politikalarıyla aynı olması amacıyla bağlı ortaklıkların finansal tablolarında muhasebe politikalarıyla ilgili düzeltmeler yapılmıştır. Tüm Grup içi işlemler, bakiyeler, gelir ve giderler konsolidasyonda elimine edilmiştir. Konsolide bağlı ortaklıkların net varlıklarındaki ana ortaklık dışı paylar Grup un özkaynağının içinde ayrı olarak belirtilir. Azınlık payları, ilk işletme birleşmelerinde oluşan (Not 2.5) bu paylar ile birleşme tarihinden itibaren özkaynakta meydana gelen değişikliklerdeki ana ortaklık dışı payların toplamından oluşur. Ana ortaklık dışı payların oluşan zararları telafi etmek için zorunlu bir yükümlülüğünün ve söz konusu zararları karşılayabilmek için ilave yatırım yapabilme imkanının olduğu durumlar haricinde, ana ortaklık dışı payların bağlı ortaklığın özkaynağındaki payını aşan ana ortaklık dışı paylara ait zararlar, Grup un paylarına dağıtılır. 10
2. Finansal Tabloların Sunumuna İlişkin Esaslar (devamı) 2.1 Sunuma İlişkin Temel Esaslar (devamı) İştirakler İştirakler, Grup un önemli derecede etkide bulunduğu, bağlı ortaklık ve müşterek yönetime tabi teşebbüslerin dışında kalan işletmelerdir. Önemli derecede etkinlik, bir işletmenin finansal ve operasyonel politikalarına ilişkin kararlarına münferiden veya müştereken kontrol yetkisi olmaksızın katılma gücünün olmasıdır. 30 Haziran 2009 tarihi itibariyle Grup un iştiraklerinin detayı Not 1 de açıklanmıştır. Ekteki konsolide finansal tablolarda iştiraklerin faaliyet sonuçları ile varlık ve yükümlülükleri özkaynak yöntemi kullanılarak muhasebeleştirilmiştir. Özkaynak yöntemine göre konsolide bilançoda iştirakler, maliyet bedelinin iştirakin net varlıklarındaki alım sonrası dönemde oluşan değişimdeki Grup un payı kadar düzeltilmesi sonucu bulunan tutardan iştirakte oluşan herhangi bir değer düşüklüğünün düşülmesi neticesinde elde edilen tutar üzerinden gösterilir. İştirakin, Grup un iştirakteki payını (özünde Grup un iştirakteki net yatırımının bir parçasını oluşturan herhangi bir uzun vadeli yatırımı da içeren) aşan zararları kayıtlara alınmaz. Satın alım bedelinin, iştirakin satın alınma tarihindeki kayıtlı belirlenebilir varlıklarının, yükümlülüklerinin ve şarta bağlı borçlarının gerçeğe uygun değerinin üzerindeki kısmı şerefiye olarak kaydedilir. Şerefiye, yatırımın defter değerine dahil edilir ve yatırımın bir parçası olarak değer düşüklüğü açısından incelenir. İştirakin satın alınma tarihindeki kayıtlı tanımlanabilir varlıklarının, yükümlülüklerinin ve şarta bağlı borçlarının gerçeğe uygun değerinin satım alım bedelini aşan kısmı yeniden değerlendirildikten sonra doğrudan gelir tablosuna kaydedilir. Grup şirketlerinden biri ile Grup un bir iştiraki arasında gerçekleşen işlemler neticesinde oluşan kar ve zararlar, Grup un ilgili iştirakteki payı oranında elimine edilir. Müşterek Yönetime Tabi Teşebbüslerdeki Paylar Müşterek yönetime tabi teşebbüsler, Soda Sanayii A.Ş. ve Bağlı Ortaklıklarının bir veya daha fazla sayıdaki taraf ile birlikte ortak kontrolüne tabi ve sözleşme ile ekonomik bir faaliyetin üstlenildiği şirketlerdir. Müşterek yönetime tabi teşebbüsler, Grup un konsolide mali tablolarında özkaynak yöntemi kullanılarak gösterilmektedir. Özkaynak yöntemine göre muhasebeleştirilen müşterek yönetime tabi işletmede müşterek kontrolün sona erdiği tarihten itibaren bu yöntemlerin uygulanmasına son verilir. 30 Haziran 2009 tarihi itibarıyla Grup un müşterek yönetime tabi teşebbüslerinin detayı Not 1 de açıklanmıştır. Grup ile Grup un müşterek olarak kontrol ettiği işletmeleri arasındaki işlemler neticesinde oluşan gerçekleşmemiş kar ve zararlar, Grup un müşterek yönetime tabi teşebbüsteki payı oranında elimine edilir. 2.2 Muhasebe Politikalarındaki Değişiklikler Muhasebe politikalarında yapılan önemli değişiklikler geriye dönük olarak uygulanmakta ve önceki dönem finansal tabloları yeniden düzenlenmektedir. 2.3 Muhasebe Tahminlerindeki Değişiklikler ve Hatalar Muhasebe tahminlerindeki değişiklikler, yalnızca bir döneme ilişkin ise, değişikliğin yapıldığı cari dönemde, gelecek dönemlere ilişkin ise, hem değişikliğin yapıldığı dönemde hem de gelecek dönemlerde, ileriye yönelik olarak uygulanır. Grup un cari yıl içerisinde muhasebe tahminlerinde önemli bir değişikliği olmamıştır. Tespit edilen önemli muhasebe hataları geriye dönük olarak uygulanır ve önceki dönem finansal tabloları yeniden düzenlenir. 11
2. Finansal Tabloların Sunumuna İlişkin Esaslar (devamı) 2.3 Muhasebe Tahminlerindeki Değişiklikler ve Hatalar (devamı) Karşılaştırmalı bilgiler ve önceki dönem tarihli mali tabloların düzeltilmesi: Mali durum ve performans trendlerinin tespitine imkan vermek üzere, Grup un konsolide finansal tabloları önceki dönemle karşılaştırmalı olarak hazırlanmaktadır. Cari dönem konsolide finansal tabloların sunumu ile uygunluk sağlanması açısından karşılaştırmalı bilgiler gerekli görüldüğünde yeniden sınıflandırılır ve önemli farklılıklar açıklanır. Grup, cari dönem konsolide finansal tabloların sunumu ile uygunluk sağlaması açısından önceki dönem finansal tablolarında bazı sınıflamalar yapmıştır. Sınıflamaların niteliği, nedeni ve tutarları aşağıda açıklanmıştır: 30 Haziran 2008 dönemine ait gelir tablosunda Diğer Faaliyetlerden Gider ve Zararlar ile Dönem Vergi Gideri arasında 1.968.170 TL lık sınıflama yapılmıştır. Sınıflama iki dönem arasındaki finansal tablolarda daha uygun bir karşılaştırma imkanı sağlamaktadır. 30 Haziran 2008 dönemine ait gelir tablosunda Diğer Faaliyetlerden Gider ve Zararlar ile Diğer Faaliyetlerden Gelir ve Karlar arasında 1.242.698 TL lık sınıflama yapılmıştır. Sınıflama iki dönem arasındaki finansal tablolarda daha uygun bir karşılaştırma imkanı sağlamaktadır. 2.4 Yeni ve Revize Edilmiş Uluslararası Finansal Raporlama Standartları Grup cari dönemde Uluslararası Muhasebe Standartları Kurulu ( UMSK ) ve UMSK nın Uluslararası Finansal Raporlama Yorumları Komitesi ( UFRYK ) tarafından yayınlanan ve 1 Ocak 2009 tarihinden itibaren geçerli olan yeni ve revize edilmiş standartlar ve yorumlardan kendi faaliyet konusu ile ilgili olanları uygulamıştır. Bu yeni ve güncellenmiş standartların ve yorumların uyarlanması Grup un aşağıdaki alanlarla ilgili olarak muhasebe politikalarında değişikliklere yol açmıştır: UMS 1 (Revize), Finansal Tabloların Sunumu Revize standart, ortakların ortak olmaları nedeniyle ortaya çıkan işlemler dışında, özkaynaklarda dönem içerisinde meydana gelen değişikliklerin (diğer kapsamlı gelir ve giderlerin) özkaynak değişim tablosunda gösterilmesini engellemektedir. Bunun yerine bu tür gelir ve giderlerin özkaynak değişim tablosundan ayrı olarak Kapsamlı Gelir Tablosu nda gösterilmesi gerekmektedir. İşletmeler tek bir performans tablosunu (kapsamlı gelir tablosu) seçmekte veya iki tabloyu birlikte (gelir tablosu ve kapsamlı gelir tablosu) seçmekte özgür bırakılmıştır. Buna bağlı olarak; Grup, 1 Ocak 2009 dan itibaren UMS 1 deki değişiklikleri uygulamış ve iki tabloyu birlikte vermeyi seçmiştir. UMS 1 (Revize) in uygulamasının Grup un raporlanan sonuçları veya finansal durumu üzerinde bir etkisi olmamıştır. UFRS 7 (Değişiklik), Finansal Araçlar: Açıklamalar Mart 2009 da yayınlanan UFRS 7 değişiklikleri Grup için 1 Ocak 2009 dan itibaren geçerlidir. Değişiklikler gerçeğe uygun değer belirlenmesi ve likidite riski ile ilgili genişletilmiş açıklamalar getirmektedir. Özellikle değişiklik, Grup un her bir sınıf finansal araçları için gerçeğe uygun değer hesaplamasında kullanılan değerleme tekniklerinde değişiklik olduğunda dipnotlarda açıklanmasını gerektirmektedir. Ayrıca finansal araçların gerçeğe uygun değeri hesaplanırken kullanılan girdilerin kaynağının üç seviyede açıklamasını gerekli kılmaktadır. Finansal araçların gerçeğe uygun değerlemelerinde kullanılan değerleme tekniklerinde bir değişiklik olursa, seviyeler arasında yapılan transferlerin dipnotlarda açıklanmaları gerekmektedir. Ayrıca Grup un piyasada gözlenebilir bir veriye dayanmayan girdilerden değerlemesi yapılan finansal araçların gerçeğe uygun değerlerinin dönem başı ve dönem sonu mutabakatlarının yapılmaları gerekmektedir. Piyasada gözlenebilir bir veriye dayanmayan girdilerdeki değişiklikler gerçeğe uygun değerlerde önemli sapmalara yol açıyorsa, bu girdilerdeki değişikliklerin etkilerini gösterecek duyarlılık analizleri de verilmelidir. 12
Ayrıca finansal garanti sözleşmeleri gibi türev olmayan finansal araçlarında vade dağılımı tablosuna dahil edilmeleri gerekmektedir. Türev finansal yükümlülükler için de ayrı bir vade dağılımı tablosu verilmelidir. 13
2. Finansal Tabloların Sunumuna İlişkin Esaslar (devamı) 2.4. Yeni ve Revize Edilmiş Uluslararası Finansal Raporlama Standartları (devamı) UFRS 7 (Değişiklik), Finansal Araçlar: Açıklamalar (devamı) Grup, UFRS 7 ile ilgili değişiklikleri 2009 yılı içerisinde uygulamış ve Not 39 da gerçeğe uygun seviyelerle ilgili bilgileri vermiştir. Cari dönemde Grup, finansal araçların gerçeğe uygun değeri hesaplanırken kullanılan girdilerin üç seviyesi arasında önemli bir sınıflama yapmamıştır. UFRS 8, Faaliyet Bölümleri UFRS 8, UMS 14, Bölümlere Göre Raporlama nın yerine geçmekte olup, bölümsel raporlamaya yönetimin bakış açısı yöntemini getirmektedir. Raporlanan bilgilerin iç raporlamada kullanılan bölümleme kriterleri baz alınarak hazırlanması gerekmektedir. Grup, UFRS 8 i 2009 yılında uygulamıştır. Faaliyet bölümleri Not 5 te verilmektedir. Grup, faaliyet bölümlerini, karar almaya yetkili merciye iç raporlamada sunulan bölümlemelerle tutarlı olacak şekilde belirlemiştir. Grup bölüm bilgilerinin raporlanmasına yönelik birinci format olarak coğrafi bölümleri belirlemiştir. Bu kapsamda yönetim muhasebesi açısından Grup un faaliyetleri Türkiye ve Avrupa bölümleri olarak incelenmiştir. Bu ayırım, Grup un bölümlere göre finansal raporlamasının da temelini oluşturur. UMS 23 (Revize), Borçlanma Maliyetleri UMS 23 standardındaki değişiklik ile borçlanma maliyetinin, özellikli varlığın elde edilmesi, inşası veya üretimi ile doğrudan ilişkili ise, ilgili varlığın maliyetine dahil edilmesi zorunlu hale getirilmiştir. Bu değişiklik Grup un önceki yıllarda uyguladığı muhasebe politikasında herhangi bir değişikliğe sebep olmamıştır. 2009 tarihinde yürürlüğe giren ancak Grup un operasyonları ile ilgili olmadığından uygulanmayan standartlar, değişiklikler ve yorumlar Aşağıda yer alan standartlar ile önceki standartlara getirilen değişiklikler ve yorumlar 1 Ocak 2009 tarihinde veya söz konusu tarihten sonra başlayan finansal dönemler için zorunlu olduğu halde Grup un faaliyetleri ile ilgili değildir veya uygulaması tercih edilmemiştir: UFRS 1, Uluslararası Finansal Raporlama Standartlarının İlk Kez Uygulanması ve UMS 27, Konsolide ve Konsolide Olmayan Finansal Tablolar (UFRS lerin İlk Kez Uygulanmasında Yatırım Maliyetlerine İlişkin Değişiklik) UFRS 2, Hisse Bazlı Ödemeler (Hakediş Koşulları ve İptallerine İlişkin Değişiklik) UMS 1, Finansal Tabloların Sunumu ve UMS 32, Finansal Araçlar: Sunum (Geri Satın Alma Opsiyonlu Finansal Araçlar ve Nakde Çevrilmelerinde Doğacak Yükümlülüklerin Açıklanması Hakkında Değişiklik) UMS 39, Finansal Araçlar: Muhasebeleştirme ve Ölçme (Finansal Araçların Sınıflamasında Saklı Türevlerle İlgili Değişiklikler) Mayıs 2008 İyileştirmeleri (UMS 1, Finansal Tabloların Sunumu, UMS 16, Maddi Duran Varlıklar, UMS 19, Çalışanlara Sağlanan Faydalar, UMS 20, Devlet Teşvikleri, UMS 23, Borçlanma Maliyetleri, UMS 27, Konsolide ve Bireysel Finansal Tablolar, UMS 28, İştiraklerdeki Yatırımlar, UMS 31, İş Ortaklıklarındaki Paylar, UMS 29, Yüksek Enflasyonlu Ekonomilerde Finansal Raporlama, UMS 36, Varlıklarda Değer Düşüklüğü, UMS 39, Finansal Araçlar: Muhasebeleştirme ve Ölçme, UMS 40, Yatırım Amaçlı Gayrimenkuller, UMS 41, Tarımsal Faaliyetler UFRYK 13, Müşteri Bağlılık Programları UFRYK 15, Gayrimenkul İnşaatı İle İlgili Anlaşmalar UFRYK 16, Yurtdışındaki İşletme İle İlgili Net Yatırımın Finansal Riskten Korunması 14
2. Finansal Tabloların Sunumuna İlişkin Esaslar (devamı) 2.4. Yeni ve Revize Edilmiş Uluslararası Finansal Raporlama Standartları (devamı) Henüz yürürlüğe girmemiş ve Grup tarafından erken uygulanması benimsenmemiş standartlar ile mevcut önceki standartlara getirilen değişiklikler ve yorumlar: Aşağıdaki Standartlar ve Yorumlar bu konsolide finansal tabloların onaylanma tarihinde yayınlanmış ancak yürürlüğe girmemiştir: UFRS 2, Hisse Bazlı Ödemeler (Topluluk un Nakit Olarak Ödenen Hisse Bazlı Ödeme İşlemlerine İlişkin Değişiklik) UFRS 3, İşletme Birleşmeleri, UMS 27, Konsolide ve Bireysel Finansal Tablolar UMS 28, İştiraklerdeki Yatırımlar, UMS 31, İş Ortaklıklarındaki Paylar (Satın Alma Yönteminin Uygulanması Hakkında Kapsamlı Değişiklik) UMS 39, Finansal Araçlar: Muhasebeleştirme ve Ölçme (Riskten Korunmaya Konu Olabilecek Kalemlere İlişkin Değişiklikler) UFRYK 17, Parasal Olmayan Varlıkların Hissedarlara Dağıtımı Mayıs 2008 İyileştirmeleri (UFRS 5, Satılmak Üzere Elde Tutulan Duran Varlıklar ve Durdurulan Faaliyetler ) Nisan 2009 İyileştirmeleri (UFRS 2, Hisse Bazlı Ödemeler, UFRS 5, Satılmak Üzere Elde Tutulan Duran Varlıklar ve Durdurulan Faaliyetler, UFRS 8, Faaliyet Bölümleri, UMS 1, Finansal Tabloların Sunumu, UMS 7, Nakit Akım Tablosu, UMS 17, Kiralama İşlemleri, UMS 36, Varlıklarda Değer Düşüklüğü, UMS 38, Maddi Olmayan Duran Varlıklar, UMS 39, Finansal Araçlar: Muhasebeleştirme ve Ölçme UFRYK 18, Müşterilerden Varlık Transferi Yorumu ise 1 Temmuz 2009 ve sonrasında gerçekleşen transferler için geçerlidir. UFRS 2, Hisse Bazlı Ödemeler Değişen standartla, hakediş koşulunun tanımlanması ve performans ve hizmet koşulları haricindeki koşullar için haketmeme koşulu kavramına açıklık getirilmektedir. Standart aynı zamanda, gerek işletme gerekse karşı taraf (çalışan veya hizmet sağlayan) tarafından iptal edilen ödüllerin aynı şekilde muhasebeleştirileceğini ifade etmektedir. UFRS 2 nin Grup un konsolide finansal tablolarına etkisinin olmayacağı beklenmektedir. UFRS 3, İşletme Birleşmeleri Değişiklikler, işletme birleşmelerindeki satın alımlar ile ilgili maliyetlerin oluştuğu anda gider yazılmasını ve satın alım sırasında muhasebeleştirilen koşullu bedelin gerçeğe uygun değerinde sonradan meydana gelen değişikliklerin şerefiyeden düzeltilmesi yerine gelir tablosunda dikkate alınmasını gerektirmektedir. UMS 39, Finansal Araçlar: Muhasebeleştirme ve Ölçme Riskten Korunmaya Konu Olabilecek Kalemlerle İlgili Değişiklikler Bu değişiklik, enflasyona karşı riskten korunma muhasebesinin ancak ilgili finansal aracın nakit çıkışlarının sözleşmeden kaynaklanacak şekilde enflasyona bağlı olması halinde yapılabileceğine açıklık getirmektedir. UFRYK 17, Parasal Olmayan Varlıkların Hissedarlara Dağıtımı UFRYK 17, hissedarların teslim alacağı parasal veya parasal olmayan varlıkları seçme hakkına sahip olmaları durumu da dahil olmak üzere, karşılıklı olan tüm parasal olmayan varlıkların dağıtımı için uygulanacaktır. Bu yorumun Grup un konsolide finansal tablolarına bir etkisi olması beklenmemektedir. 15
2. Finansal Tabloların Sunumuna İlişkin Esaslar (devamı) 2.4. Yeni ve Revize Edilmiş Uluslararası Finansal Raporlama Standartları (devamı) Henüz yürürlüğe girmemiş ve Grup tarafından erken uygulanması benimsenmemiş standartlar ile mevcut önceki standartlara getirilen değişiklikler ve yorumlar (devamı): Aşağıdaki Standartlar ve Yorumlar bu konsolide finansal tabloların onaylanma tarihinde yayınlanmış ancak yürürlüğe girmemiştir (devamı): UFRYK 18, Müşterilerden Varlık Transferi Yorum, müşterilerden alınan maddi duran varlıkların, inşaat yapımı için alınan nakdin veya bu türde müşterilerden alınan varlıkların muhasebeleştirilmesi konusuna açıklık getirmektedir. Bu yorumun Grup un konsolide finansal tablolarına bir etkisi olması beklenmemektedir. Grup Yönetimi, yukarıdaki Standart ve Yorumların uygulanmasının gelecek dönemlerde Grup un finansal tabloları üzerinde önemli bir etki yaratmayacağını düşünmektedir. 2.5 Önemli Muhasebe Politikaların Özeti Hasılat Gelirler, alınan veya alınacak olan bedelin gerçeğe uygun değeri ile ölçülür ve tahmini müşteri iadeleri, iskontolar ve benzer diğer karşılıklar kadar indirilir. Malların satışı Malların satışından elde edilen gelir, aşağıdaki şartlar karşılandığında muhasebeleştirilir: Grup un mülkiyetle ilgili tüm önemli riskleri ve kazanımları alıcıya devretmesi, Grup un mülkiyetle ilişkilendirilen ve süregelen bir idari katılımının ve satılan mallar üzerinde etkin bir kontrolünün olmaması, Gelir tutarının güvenilir bir şekilde ölçülmesi, İşlemle ilişkili ekonomik faydaların işletmeye akışının olası olması, ve İşlemden kaynaklanan ya da kaynaklanacak maliyetlerin güvenilir bir şekilde ölçülmesi. Ağır makine üretim geliri Ağır makine üretim sözleşmelerinden elde edilen gelir, İnşaat Sözleşmeleri bölümünde ayrıntılarına yer verilmiş olan muhasebe politikası uyarınca sözleşmenin tamamlanma aşamasına göre muhasebeleştirilir. Temettü ve faiz geliri Faiz geliri, kalan anapara bakiyesi ve ilgili finansal varlıktan beklenen ömrü boyunca elde edilecek tahmini nakit girişlerini söz konusu varlığın net defter değerine getiren efektif faiz oranına göre ilgili dönemde tahakkuk ettirilir. Hisse senedi yatırımlarından elde edilen temettü geliri, hissedarların temettü alma hakkı doğduğu zaman kayda alınır. Kira geliri 16
Gayrimenkullerden elde edilen kira geliri, ilgili kiralama sözleşmesi boyunca doğrusal yönteme göre muhasebeleştirilir. 17
2. Finansal Tabloların Sunumuna İlişkin Esaslar (devamı) 2.5 Önemli Muhasebe Politikaların Özeti (devamı) Stoklar Stoklar, maliyetin ya da net gerçekleşebilir değerin düşük olanı ile değerlenmektedir. Sabit ve değişken genel üretim giderlerinin bir kısmını da içeren maliyetler ağırlıklı ortalama maliyet yöntemine göre değerlenir. Net gerçekleşebilir değer, olağan ticari faaliyet içerisinde oluşan tahmini satış fiyatından tahmini tamamlanma maliyeti ile satışı gerçekleştirmek için yüklenilmesi gereken tahmini maliyetlerin toplamının indirilmesiyle elde edilir. Maddi Duran Varlıklar 1 Ocak 2005 tarihinden önce satın alınan maddi duran varlıklar 31 Aralık 2004 tarihi itibarıyla enflasyona göre düzeltilmiş maliyet değerlerinden birikmiş amortisman ve kalıcı değer kayıpları düşülerek yansıtılmıştır. İzleyen dönemlerden itibaren alınan kalemler ise satın alım maliyet değerlerinden birikmiş amortisman ve kalıcı değer kayıpları düşülerek yansıtılmıştır. Kiralama veya idari amaçlı ya da halihazırda belirlenmemiş olan diğer amaçlar doğrultusunda inşa edilme aşamasındaki varlıklar, maliyet değerlerinden varsa değer düşüklüğü kaybı düşülerek gösterilirler. Maliyete yasal harçlar da dahil edilir. Kullanıma ve satışa hazır hale getirilmesi önemli ölçüde zaman isteyen varlıklar söz konusu olduğunda, borçlanma maliyetleri Grup un ilgili muhasebe politikası uyarınca aktifleştirilir. Bu tür varlıklar, diğer sabit varlıklar için kullanılan amortisman yönteminde olduğu gibi, kullanıma hazır olduklarında amortismana tabi tutulurlar. Arazi ve yapılmakta olan yatırımlar dışında, maddi duran varlıkların maliyet tutarları, beklenen faydalı ömürlerine göre doğrusal amortisman yöntemi kullanılarak amortismana tabi tutulur. Beklenen faydalı ömür, kalıntı değer ve amortisman yöntemi, tahminlerde ortaya çıkan değişikliklerin olası etkileri için her yıl gözden geçirilir ve tahminlerde bir değişiklik varsa ileriye dönük olarak muhasebeleştirilir. Maddi duran varlıkların elden çıkarılması ya da bir maddi duran varlığın hizmetten alınması sonucu oluşan kazanç veya kayıp satış hasılatı ile varlığın defter değeri arasındaki fark olarak belirlenir ve gelir tablosuna dahil edilir. Maddi Olmayan Duran Varlıklar Satın alınan maddi olmayan varlıklar Satın alınan maddi olmayan duran varlıklar, maliyet değerlerinden birikmiş amortisman ve birikmiş değer düşüklükleri düşüldükten sonraki tutarıyla gösterilirler. Bu varlıklar beklenen faydalı ömürlerine göre doğrusal amortisman yöntemi kullanılarak itfa edilir. Beklenen faydalı ömür ve amortisman yöntemi, tahminlerde ortaya çıkan değişikliklerin olası etkilerini tespit etmek amacıyla her yıl gözden geçirilir ve tahminlerdeki değişiklikler ileriye dönük olarak muhasebeleştirilir. Bilgisayar yazılımı Satın alınan bilgisayar yazılımları, satın alımı sırasında ve satın almadan kullanıma hazır olana kadar geçen sürede oluşan maliyetler üzerinden aktifleştirilir. Söz konusu maliyetler, faydalı ömürlerine göre (3-5 yıl) itfa edilir. 18
2. Finansal Tabloların Sunumuna İlişkin Esaslar (devamı) 2.5 Önemli Muhasebe Politikaların Özeti (devamı) Varlıklarda Değer Düşüklüğü İtfaya tabi olan varlıklar için defter değerinin geri kazanılmasının mümkün olmadığı durum ya da olayların ortaya çıkması halinde değer düşüklüğü testi uygulanır. Varlığın defter değerinin geri kazanılabilir tutarını aşması durumunda değer düşüklüğü karşılığı kaydedilir. Geri kazanılabilir tutar, satış maliyetleri düşüldükten sonra elde edilen gerçeğe uygun değer veya kullanımdaki değerin büyük olanıdır. Değer düşüklüğünün değerlendirilmesi için varlıklar ayrı tanımlanabilir nakit akımlarının olduğu en düşük seviyede gruplanır (nakit üreten birimler). Şerefiye haricinde değer düşüklüğüne tabi olan finansal olmayan varlıklar her raporlama tarihinde değer düşüklüğünün olası iptali için gözden geçirilir. Borçlanma Maliyetleri Kullanıma ve satışa hazır hale getirilmesi önemli ölçüde zaman isteyen varlıklar söz konusu olduğunda, satın alınması, yapımı veya üretimi ile doğrudan ilişkilendirilen borçlanma maliyetleri, ilgili varlık kullanıma veya satışa hazır hale getirilene kadar varlığın maliyetine dahil edilmektedir. Yatırımla ilgili kredinin henüz harcanmamış kısmının geçici süre ile finansal yatırımlarda değerlendirilmesiyle elde edilen finansal yatırım geliri aktifleştirmeye uygun borçlanma maliyetlerinden mahsup edilir. Diğer tüm borçlanma maliyetleri, oluştukları dönemde gelir tablosuna kaydedilmektedir. Finansal Araçlar Finansal varlıklar Finansal yatırımlar, gerçeğe uygun değer farkı kar veya zarara yansıtılan ve gerçeğe uygun değerinden kayıtlara alınan finansal varlıklar haricinde kayıtlara gerçeğe uygun piyasa değerinden alım işlemiyle doğrudan ilişkili harcamalar düşüldükten sonra alınır. Yatırımlar, yatırım araçlarının ilgili piyasa tarafından belirlenen süreye uygun olarak teslimatı koşulunu taşıyan bir kontrata bağlı olan ticari işlem tarihinde kayıtlara alınır veya kayıtlardan çıkarılır. Finansal varlıklar gerçeğe uygun değer farkı kar veya zarara yansıtılan finansal varlıklar, vadesine kadar elde tutulacak yatırımlar, satılmaya hazır finansal varlıklar ve kredi ve alacaklar olarak sınıflandırılır. Sınıflandırma, finansal varlıkların niteliğine ve amacına bağlı olarak yapılır ve ilk muhasebeleştirme sırasında belirlenir. Etkin faiz yöntemi Finansal varlığın itfa edilmiş maliyet ile değerlenmesi ve ilgili faiz gelirinin ilişkili olduğu döneme dağıtılması yöntemidir. Etkin faiz oranı; finansal aracın beklenen ömrü boyunca veya uygun olması durumunda daha kısa bir zaman dilimi süresince gelecekte tahsil edilecek tahmini nakdi, tam olarak ilgili finansal varlığın net bugünkü değerine indirgeyen orandır. Gerçeğe uygun değer farkı kâr veya zarara yansıtılan finansal varlıklar dışında sınıflandırılan finansal varlıklar ile ilgili gelirler etkin faiz yöntemi kullanmak suretiyle hesaplanmaktadır. Gerçeğe uygun değer farkı kar veya zarara yansıtılan finansal varlıklar Gerçeğe uygun değer farkı gelir tablosuna yansıtılan finansal varlıklar; alım-satım amacıyla elde tutulan finansal varlıklardır. Bir finansal varlık kısa vadede elden çıkarılması amacıyla edinildiği zaman söz konusu kategoride sınıflandırılır. Finansal riske karşı etkili bir koruma aracı olarak belirlenmemiş olan türev ürünleri teşkil eden bahse konu finansal varlıklar da gerçeğe uygun değer farkı kâr veya zarara yansıtılan finansal varlıklar olarak sınıflandırılır. Bu kategoride yeralan varlıklar, dönen varlıklar olarak sınıflandırılırlar. 19
2. Finansal Tabloların Sunumuna İlişkin Esaslar (devamı) 2.5 Önemli Muhasebe Politikaların Özeti (devamı) Finansal Araçlar (devamı) Vadesine kadar elde tutulan yatırımlar Grup un vadesine kadar elde tutma olanağı ve niyeti olduğu sabit veya belirlenebilir bir ödeme planına sahip, sabit vadeli borçlanma araçları, vadesine kadar elde tutulacak yatırımlar olarak sınıflandırılır. Vadesine kadar elde tutulacak yatırımlar etkin faiz yöntemine göre itfa edilmiş maliyet bedelinden değer düşüklüğü tutarı düşülerek kayıtlara alınır ve ilgili gelirler etkin faiz yöntemi kullanılmak suretiyle hesaplanır. Satılmaya hazır finansal varlıklar Satılmaya hazır finansal varlıklar (a) vadesine kadar elde tutulacak finansal varlık olmayan veya (b) gerçeğe uygun değer farkı kar veya zarara yansıtılan finansal varlıklar olmayan finansal varlıklardan oluşmaktadır. Satılmaya hazır finansal varlıklar kayıtlara alındıktan sonra güvenilir bir şekilde ölçülebiliyor olması koşuluyla gerçeğe uygun değerleriyle değerlenmektedir. Gerçeğe uygun değeri güvenilir bir şekilde ölçülemeyen ve aktif bir piyasası olmayan menkul kıymetler maliyet değeriyle gösterilmektedir. Satılmaya hazır finansal varlıklara ilişkin kar veya zararlara ilgili dönemin gelir tablosunda yer verilmektedir. Bu tür varlıkların makul değerinde meydana gelen değişiklikler özkaynak hesapları içinde gösterilmektedir. İlgili varlığın elden çıkarılması veya değer düşüklüğü olması durumunda özkaynak hesaplarındaki tutar kar / zarar olarak gelir tablosuna transfer edilir. Satılmaya hazır finansal varlık olarak sınıflandırılan özkaynak araçlarına yönelik yatırımlardan kaynaklanan ve gelir tablosunda muhasebeleştirilen değer düşüş karşılıkları, sonraki dönemlerde gelir tablosundan iptal edilemez. Satılmaya hazır olarak sınıflandırılan özkaynak araçları haricinde, değer düşüklüğü zararı sonraki dönemde azalırsa ve azalış değer düşüklüğü zararının muhasebeleştirilmesi sonrasında meydana gelen bir olayla ilişkilendirilebiliyorsa, önceden muhasebeleştirilen değer düşüklüğü zararı gelir tablosunda iptal edilebilir. Yabancı para cinsinden olan satılmaya hazır parasal varlıkların gerçeğe uygun değeri, ilgili yabancı para cinsinden rayiç değerinin raporlama tarihinde geçerli olan çevrim kuru kullanarak raporlanan para cinsine çevrilmesiyle bulunur. Varlığın, çevrim kurundan kaynaklanan gerçeğe uygun değerindeki değişiklikler kar / zarar içinde, diğer değişiklikler ise özkaynak altında muhasebeleştirilir. Krediler ve alacaklar Sabit ve belirlenebilir ödemeleri olan, piyasada işlem görmeyen ticari ve diğer alacaklar ve krediler bu kategoride sınıflandırılır. Krediler ve alacaklar etkin faiz yöntemi kullanılarak iskonto edilmiş maliyeti üzerinden değer düşüklüğü düşülerek gösterilir. Finansal varlıklarda değer düşüklüğü Gerçeğe uygun değer farkı kar veya zarara yansıtılan finansal varlıklar dışındaki finansal varlıklar, her bilanço tarihinde bir finansal varlık veya finansal varlık grubunun değer düşüklüğüne uğradığına ilişkin göstergelerin bulunup, bulunmadığına dair değerlendirmeye tabi tutulur. Finansal varlığın ilk muhasebeleştirilmesinden sonra bir veya birden daha fazla olayın meydana gelmesi ve söz konusu olayın ilgili finansal varlığın veya varlık grubunun güvenilir bir biçimde tahmin edilebilen gelecekteki tahmini nakit akımları üzerindeki olumsuz etkisi sonucunda ilgili finansal varlığın değer düşüklüğüne uğradığına ilişkin tarafsız bir göstergenin bulunması durumunda değer düşüklüğü zararı oluşur. İtfa edilmiş değerinden gösterilen finansal varlıklar için değer düşüklüğü tutarı gelecekte beklenen tahmini nakit akımlarının finansal varlığın etkin faiz oranı üzerinden iskonto edilerek hesaplanan bugünkü değeri ile defter değeri arasındaki farktır. Bir karşılık hesabının kullanılması yoluyla defter değerinin azaltıldığı ticari alacaklar haricinde, bütün finansal varlıklarda, değer düşüklüğü doğrudan ilgili finansal varlığın kayıtlı değerinden düşülür. Ticari alacağın tahsil edilememesi durumunda bu tutar karşılık hesabından düşülerek silinir. Karşılık hesabındaki değişimler, kar veya zarar içinde muhasebeleştirilir. 20