YEREL DESTEK MEKANİZMASIYLA TOPLUMSAL CİNSİYET TEMELLİ EŞİTSİZLİK VE KADINA YÖNELİK ŞİDDETLE MÜCADELE PROJESİ
AB Türkiye Delegasyonu tarafından desteklenen Yerel Destek Mekanizmasıyla Toplumsal Cinsiyet Temelli Eşitsizlikle ve Kadına Yönelik Şiddetle Mücadele Projesi Başak Kültür ve Sanat Vakfı öncülüğünde, Günebakan Kadın Derneği ve Yaşam Evi Kadın Dayanışma Derneği ortaklığıyla yürütülmüştür. 24.11.2012/24.11.2014 tarihleri arasında yürütülen proje İstanbul da Ataşehir ve Sancaktepe, Mersin de Akdeniz ve Toroslar ilçelerinde ve Urfa merkezde uygulanmıştır. Projenin Amaçları; 1. Şiddet mağduru kadınları güçlendirip desteklemek ve yerel seviyede kadına karşı şiddet hakkında bilinci arttırmak. 2. Çalışma ortaklarıyla çıkar sahiplerinin kapasitesini artırmak ve kadına karşı şiddeti önleyen yerel destek mekanizmalarını takviye etmek için yönlendirme sistemi kurmak. 3. Kadına karşı şiddet vakalarının takibi için düzenli işleyen gözlem mekanizmaları kurmak, çalışma ortakları ile yerel yetkililer arasında bir ilişki ağı oluşturmak; kadına yönelik şiddet konusunda elde edilen verilerin analiz edileceği ortak bir veri tabanı kurmak; süreci izlemek ve raporlamak olarak belirlenmiştir. Proje kapsamında mahalle toplantıları, ev ziyaretleri yapılması, kültürel ve sanatsal atölyeler aracılığıyla 1500 kadına ulaşılması; üç ilde toplam 300 psikolojik ve hukuki destek verilmesi ve yönlendirme yapılması amaçlanmıştır. Projenin uygulama alanı olan üç ilde (İstanbul, Mersin ve Şanlıurfa) 90 kişiden oluşan bir gönüllü ağı kurmak ve diğer yerel ilgililer arasında destek mekanizması yaratarak, kadına yönelik şiddet vakalarına doğru müdahale etmek için yeterli deneyim ve nitelik kazanmalarını sağlamak hedeflenmiştir.
EĞİTİM ÇALIŞMALARI PROJEDE GERÇEKLEŞTİRİLEN FAALİYETLER Kapasite Arttırmaya Yönelik Eğitimler: Başta proje yürütücüsü Başak Kültür ve Sanat Vakfı olmak üzere; proje ortakları Günebakan Kadın Derneği (Mersin) ile Yaşamevi Kadın Dayanışma Derneği (Şanlıurfa) proje çalışanlarının katılımını öngören kadına yönelik şiddetin önlenmesi ve kadına yönelik şiddetle mücadelede sivil toplumun kapasitesini arttırmaya dönük yapılan eğitimler sırasıyla İstanbul, Mersin ve Şanlıurfa daki proje bölgelerinde yürütülmüştür. Yerel İlgililere Yönelik Eğitimler: Çalışmanın 1.yılında İstanbul, Mersin ve Şanlıurfa proje bölgelerindeki ilgili yerel yönetimlerin, kamu kurum ve kuruluşlarının, sivil toplum kuruluşlarının, sivil inisiyatiflerin ve gönüllülerin katılımıyla konusunda uzman kişiler tarafından bu eğitimler verilmiştir. Her ilde üçer kere olmak üzere toplamda 9 kez yapılan eğitim faaliyetlerine proje ekibi ile birlikte 249 kişi katılmıştır. Bu eğitim çalışmalarının içeriği aşağıdaki gibi sıralanabilir. Toplumsal cinsiyetçilik ve kadına yönelik şiddet Ulusal ve uluslararası hukukta ve mevzuatta kadın hakları Kadına yönelik şiddete ilişkin farkındalık ve duyarlılık arttırmaya yönelik alan çalışmalarının yöntem ve içeriği Başvuru alma süreci ve alanda yapılabilecek canlandırma faaliyetleri Veri izleme, takip ve raporlama Yasal düzenlemeler ve yönlendirme mekanizmaları Feminizm ve kadının politik katılımı Lobicilik ve ağ kurma PSİKOLOJİK VE HUKUKİ DESTEK Proje boyunca İstanbul da 114, Mersin de 96, Urfa da 110 olmak üzere toplam 320 kadına psikolojik, hukuki ve sosyal yardım konularında danışmanlık desteği sağlanmıştır. Yapılan tüm başvurular kayıt altına alınmış ve gerekli kurumlara yönlendirilmiştir. Kurumların işlevli olup olmadığını, yasal mevzuatın uygulanıp uygulanmadığını, kadınların bu kurumlarla ilişkisinde hangi konularda zorlandığını tespit etmek için yönlendirme süreçleri takip edilmiş ve raporlanmıştır. Bu süreç ve sonuçları, proje ortağı olan üç kurum arasında ortak bir veri tabanı oluşturularak istatistiksel belgeler haline getirilmiştir. Bu veriler basaksanatvakfi.org.tr web sitesi ile Proje kitabında yayınlanmıştır. TOPLANTILAR 1-İstanbul, Mersin ve Şanlıurfa daki proje bölgelerinde toplumsal cinsiyet temelli eşitsizlik ve kadına karşı şiddetle mücadelede farkındalık yaratmak, bu yönde bilinç oluşturmak veya arttırmak, gönüllü ağı oluşturmak ve mücadele sürecinin sürdürülebilirliğini sağlamak amacıyla toplantılar gerçekleştirilmiştir. 2-Yerel medya organlarının yanı sıra ilgili yerel yönetimlerin, kamu kurum ve kuruluşlarının, sivil toplum kuruluşlarının, sivil inisiyatiflerin, farklı yaş gruplarından kadınların, proje gönüllüleri ve çalışanlarının katılımıyla çok sayıda toplantı organize edilmiştir. 3-Mahalle toplantıları ve birebir ev ziyaretleri aracığıyla 2000 kişiye ulaşılmıştır. Mahalle toplantılarında ve ev ziyaretlerinde öncelikle şiddet algısı ölçülmüş, toplumsal cinsiyetçilik kavramı üzerinde durulmuş, şiddete maruz kalınması durumunda başvurulacak ilgili kurumlar aktarılmış, kadın haklarına dair son yasal düzenlemelere yönelik bilgilendirme yapılmış ve mevcut yasaları uygulamadaki sorunlar ele alınmıştır. Evlerde, çeşitli sivil toplum örgütlerinde ve belediye sosyal destek merkezlerinde yapılan toplantılara projeye gönüllü olarak destek veren avukatların ve psikologların katılımı da sağlanmıştır.
Yerel İlgililerle Yapılan Toplantılar İstanbul, Şanlıurfa ve Mersin de çeşitli sivil toplum örgütleri ziyaret edilmiş, proje hakkında bilgi verilmiştir. Bu ziyaretler sonrasında İstanbul, Mersin ve Şanlıurfa da söz konusu sivil toplum örgütleri temsilcileri bir araya getirilerek tanıtım/tanışma toplantıları düzenlenmiştir. İstanbul daki toplantı 24 Mart 2013 tarihinde Eğitim-Sen 2 No lu Şubede, Şanlıurfa daki toplantı 13 Nisan 2013 tarihinde Yaşamevi Kadın Dayanışma Derneği ofisinde, Mersin deki toplantı ise 4 Mayıs 2013 tarihinde Günebakan Kadın Derneği nde gerçekleştirilmiştir. Kadın Muhtar Adaylarıyla Toplantı 30 Mart 2013 Yerel Yönetimler Seçimleri kapsamında, 23 Şubat 2014 de İstanbul da Başak Kültür ve Sanat Vakfı nda kadın muhtar adaylarıyla bir toplantı gerçekleştirildi. Toplantıya Ataşehir İlçesi Kadın Mahalle Muhtar Adaylarından; İçerenköy Mahallesi muhtar adayı Sırma Doğru, Çiçek Başkan Etki, Kayışdağı Mahallesi muhtar adayı Vesile Özdemir ve Kadın Adayları Destekleme Derneği (KA_DER) Kadıköy Şubesi nden Fatma Aytar katılmıştır. 8 Mart Dünya Emekçi Kadınlar Günü Etkinlikleri 8 Mart Dünya Emekçi Kadınlar Günü Kutlaması nedeniyle ilki 2 Mart 2014 te İstanbul Ataşehir de Mustafa Kemal Mahallesi İmranlı Boğazören Köyü Derneği nde gerçekleştirilen etkinliğe çok sayıda kadın katıldı. Açılışa Sanatçı Ayla Yılmaz ve proje kapsamında bir araya gelen Awaze Jinan müzik grubu birer konser verdi. Etkinlikte Deniz Türkali ve HDP Eş Genel Başkanı ve İstanbul Birinci Bölge Milletvekili Sebahat Tuncel konuşmacı olarak katıldı. Ataşehir Belediye Başkanı Battal İlgezdi, EMEP Genel Başkanı Selma Gürkan ve çok sayıda yerel yönetim ve siyasi yönetim temsilcileri de etkinliğe katılan isimlerdendi. İkincisi Yaşam Evi Derneği tarafından Şanlıurfa Şair Nabi Kültür Merkezi nde Awaze Jinan ın katılımıyla gerçekleştirilen konserde 8 Mart Dünya Emekçi Kadınlar Günü kutlandı. Etkinliğe çok sayıda kadın, yerel yönetici ve ilgili kurum kuruluş temsilcisi etkinlikte hazır bulundu.
ATÖLYELER Bu proje kapsamında 2013 yılından itibaren İstanbul da Şanlıurfa ve Mersinde proje bölgelerindeki kadınlara yönelik çeşitli atölyeler gerçekleştirilmiştir. Çeşitli sanatsal atölyelerle kadınlar toplumsal yaşamda görünür olmak, işbirliği ve ortak çalışma pratiği kazanmak ve sorunlarının üstesinden gelmede kurumsal destek alabilmek için çalışmalar üretmişlerdir. İstanbul da müzik, Şanlıurfa da Arbane (ritim), Mersin de Psikodrama atölyelerine katılan kadınların kendilerine yönelik farkındalıkları pekiştirilerek özgüvenleri geliştirilmiş ve sivil toplum örgütlerine bakış açıları olumlu yönde değiştirilmiştir. Başak Kültür ve Sanat Vakfı nda (İstanbul) önce Müzik Eğitmeni Suat Kocabıyık tarafından yürütülen atölyeye Müzik Öğretmeni Dilşad Güngör eğitmenliğinde devam edilmektedir.toplamda 21 kadın, müzik grubunun çalışmalarına katılmış; başlangıçta atölye çalışması olarak başlayan ve şu an bir müzik grubu olarak çalışmalarına devam eden Awaze Jinan biçok yerde konser performansı göstermiş canlı yayın programına konuk olmuştur. Sanatın sağaltıcı işlevinden yararlanmak ve kadınların sorunlarını sanat ile aşmalarına yardımcı olmak amacıyla Şanlıurfa da düzenlenen Arbane(ritim) atölyesi haftada bir gün gerçekleştirilmiş ve atölyeye 10 kadın sürekli olarak katılmıştır. Akdeniz Aile Destek Merkezi nde 16 kadının katılımı ile toplumsal cinsiyet ve aile içi iletişim konusunda psikodrama atölyesi gerçekleştirilmiş ve atölye Psikolog Mehmet Ali Vural tarafından yürütülmüştür. YEREL YÖNETİMLERDE KADIN ÇALIŞTAYI - MERSİN 26 Şubat 2014 te Günebakan Kadın Derneğinin (Mersin) organizasyonu ile Mersin Üniversitesi Kadın Sorunlarını Araştırma Merkezi (MERKAM), Toros Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi İktisat Bölümü ve Mersin Barosu işbirliği ile bir çalıştay gerçekleştirmiştir. Bu çalıştayla yerel yönetimlerin kadın dostu belediyecilik uygulamalarını ve kadının güçlendirilmesine yönelik politikaları tartışmak; bu yöndeki örnek uygulamaları yaygınlaştırmak ve görünür kılmak, kadına yönelik şiddet konusunda duyarlılık geliştirmelerini teşvik etmek amaçlanmıştır. Çalıştaya Mersin Büyükşehir Belediyesi, Akdeniz Belediyesi, Toroslar Belediyesi, Yenişehir Belediyesi ve Mezitli Belediyesi nden yetkililer, belediye başkan adayları ve Kadın Sivil Toplum Örgütlerinden temsilciler katılmıştır. FARKINDALIK SEMİNERLERİ Projenin son 6 aylık faaliyet programı kapsamında İstanbul da kadınlar için Başak Kültür ve Sanat Vakfı, Sarıgazi Cemevi, İçerenköy Pir Sultan Derneği, Mustafa Kemal Pir Sultan Derneği, Kürecikliler Derneği, BDP Ataşehir ve Sancaktepe ilçe örgütleri ve Sosyal Haklar Kadın ve Gençlik Merkezi nde10 seminer düzenlenmiştir. Seminerler Kadına Yönelik Şiddetle Mücadele Yöntemi ve Başvuru, Şiddet ve Sosyal Haklarımız - Hangi Kurumdan/Kimden/Hangi Koşullarda/Nasıl Faydalanırız, Stresle Baş Etme Yöntemi Olarak Gevşeme Egzersizleri, Yasal Haklarımız Nelerdir, Cinsel Sağlık ve Bedenini Keşfetmek, Aile İçi İletişim,Travma Sonrası Depresyon ve Panik Atak, Engelli Çocuk Anneleri İçin Sorunlarla Baş Etme Yolları konuları üzerine yapılmış ve alanlarında uzman meslek elemanları tarafından sunumları gerçekleştirilmiştir. GÖNÜLLÜ AĞI Proje süresince, şiddete maruz kalan ancak toplumsal koşulları itibariyle kurumlara ulaşma fırsatı olmayan kadınlara ulaşmak; bu kadınların ilgili kurumlara ulaşmalarında destek olmak, projenin kimi çalışmalarında koordinasyon desteklerini almak ve proje sürekliliği için yapılan faaliyetlere düzenli olarak katılım sağlamak için gönüllü ağında her üç ilden 90 gönüllü aktif olarak yer almıştır. Projenin ana faaliyetlerine katılımı arttırmak için gönüllüler mahalle toplantılarının yapılacağı evlerin tespit edilmesinde ve ziyaretlerde doğrudan rol almıştır. Yine farklı meslek gruplarından gönüllüler kendi alanlarıyla ilgili konularda projenin etkin bir parçası olmuşlardır. Özellikle avukat, psikolog, psikiyatrist ve sosyal hizmet uzmanı olan gönüllüler ihtiyaçlara ve sorunlara direkt cevap verebilmişlerdir. Bu destek, proje ekibinin deneyimli olmadığı konularda kimi sorunları aşmalarına yardımcı olmuştur. Projede yer alan gönüllülerle kurulan ilişkiler ve deneyim proje sonrasında yapılacak çalışmalar için uygun bir zemin ve güvenli bir iletişim ağı oluşmasını sağlamıştır.
TANITIM VE GÖRÜNÜRLÜK Proje kapsamında ilgili kurum, kuruluş, STK ve aktiviste projenin tanıtılması için çok sayıda görüşme ve toplantı gerçekleştirildi. Birebir görüşmelerde ve yapılan toplantılarda proje hakkında detaylı bilgi aktarıldı. Bu kapsamda İstanbul, Mersin ve Şanlıurfa daki temsilciler birçok kurum ve siyasi partiyi; yerel ve ulusal bazlı çalışan sivil toplum örgütlerini, yerelde çalışmalar yapan medya organlarını ziyaret etmişlerdir. Proje faaliyetlerini tanıtmak, hedef gruba ulaşmak, katılımı arttırmak ve projenin görünürlüğünü sağlamak amacıyla, Kürtçe ve Türkçe olarak iki dilde basılan bu broşürde proje tanıtılmış ve şiddete uğranması durumunda yapılması gerekenlere yer verilmiştir. Proje dahilinde verilecek seminerlerin, destek toplantılarının (psikolojik hukuki), ve çalıştayın bilgisi afişler aracılığıyla duyurulmuştur. Başlangıcından itibaren proje faaliyetleri ve haberleri Başak Kültür ve Sanat Vakfı nın resmi web sitesi olan www.basaksanatvakfi.org.tr sitesinde düzenli olarak yer almıştır. Ayrıca BSV nin web sitesi aracılığıyla, şiddete maruz kalındığında yapılması gerekenler, başvuru mekanizmaları ve süreçleri hakkında bir bilgi portalı oluşturulmuştur. Proje çalışmalarını ve deneyimini anlatan yayınlar, *Projenin tanıtımını ve yaptığı çalışmaları anlatan broşürler basılmış ve dağıtılmıştır. * Şiddet gören kadınlara rehber olması amacıyla Şiddete uğrarsak ne yapmalıyız isimli broşürler Kürtçe ve Türkçe olmak üzere iki dilde basılmış, projenin faaliyet yürütülen tüm bölgelerinde dağıtılmıştır. *Proje sonu kitabı Kürtçe, Türkçe, İngilizce olmak üzere 3 dilde düzenlenmiştir. *Seminer çalışmalarını anlatan Ne Yapmalı? Nasıl Yapmalı? kitabı Türkçe olarak hazırlanmıştır. MEDYA Proje faaliyetleri kapsamında İstanbul, Mersin ve Urfa nın her proje bölgesinde birer olmak üzere 3 basın toplantısı gerçekleştirilmiştir. Proje hakkında kamuoyunu bilgilendirmek ve tanıtımı için Yol Tv, Hayat Tv, TV 10, Mersin Sun Tv de; Mersin Kent Radyo, Mersin Radyo Metropol, Radyo Ses, İstanbul Yön Radyo, Urfa Net Radyo da programlara katılındı. Şanlıurfa Haber Gazetesi, Femin-Kürt, Demokrat Haber, Özgür Gündem, Birgün, Gazete Ataşehir, İnsan Haber, Kadın Gazetesi, Mersin Time Gazetesi, DİHA, Haberler.com, Evrensel, İnovatif Haber, Mersin Kent, JİNHA, Birtaraf Haber, Besta Nuçe, Ataşehir de Gündem, Bas Haber gazetelerinde; STGM, Sivil Düşün, Uçan Süpürge, Mavi Kalem Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Derneği web sitelerinde ve sosyal medyada projeyle ilgili haberler ve programlar yer aldı. Ayrıca Başak Kültür ve Sanat Vakfının sosyal medya araçlarında da sürekli güncellenmiş ve geniş yer verilmiştir.
Bu yayında dile getirilen görüş ve düşünceler Başak Kültür ve Sanat Vakfı na aittir ve hiçbir şekilde Avrupa Birliği nin görüşlerini yansıtmamaktadır.
Başak Kültür ve Sanat Vakfı Kayışdağı Mahallesi, Uslu Caddesi Nihat sokak, No. 55/A Ataşehir -İSTANBUL +90 0 216 420 49 68 basaksanatvakfi.org.tr