Priştine, 1 Aralık 2011 Nr. Ref.: RK154/11 KABUL EDİLMEZLİK KARARI Dava No: KI 48/10 Naser Rexhepi Ticaret Bölge Mahkemesinin VI.C. nr. 54/2003 sayı ve 15 Nisan 2003 tarihli kararının Anayasaya uygunluğunun değerlendirilmesi ve Kosova Yüksek Mahkemesinin Ac.nr. 39/2003 sayı ve 19 Haziran 2003 tarihli ile Rev.E. nr 11/2003 sayı ve 18 Mayıs 2004 tarihli kararlarının Anayasaya uygunluğunun değerlendirilmesi KOSOVA CUMHURİYETİ ANAYASA MAHKEMESİ Aşağıdaki yapıdadır: Enver Hasani, Başkan Kadri Kryeziu, Başkanvekili Robert Carolan, Yargıç Altay Suroy, Yargıç Almiro Rodrigues, Yargıç Snezhana Botusharova, Yargıç Ivan Čukalović, Yargıç Gjyljeta Mushkolaj, Yargıç Iliriana Islami, Yargıç Başvurucu 1. Başvurucu, Komoranlı avukat Imer Ibriqaj tarafından temsil edilen ve Drenas Belediyesine bağlı Koretiçe köyü mukimi Bay Naser Rexhepi dir.
İtiraz edilen kararlar 2. İtiraz edilen kararlar şunlardır: a. Ticaret Bölge Mahkemesinin VI.C. nr. 54/2003 sayı ve 15.04.2003 tarihli kararı b. Kosova Yüksek Mahkemesinin Ac.nr. 39/2003 sayı ve 19.06.2003 tarihli kararı c. Kosova Yüksek Mahkemesinin Rev.E. nr 11/2003 sayı ve 18.05.2004 tarihli kararı Dava konusu 3. Kosova Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesine 30.06.2010 traihinde yapılan başvurunun konusu, Ticaret Bölge Mahkemesinin VI.C. nr. 54/2003 sayı ve 15.04.2003 tarihli kararı, Kosova Yüksek Mahkemesinin Ac.nr. 39/2003 sayı ve 19.06.2003 tarihli kararı ve Kosova Yüksek Mahkemesinin Rev.E. nr 11/2003 sayı ve 18.05.2004 tarihli kararının Anayasaya uygunluğunun değerlendirilmesidir. Yasal dayanak 4. Kosova Cumhuriyeti Anayasanın (bundan sonra Anayasa şeklinde anılacaktır) 113.7 maddesiyle ilgili olarak 21.4 maddesi, 03/L-121 sayılı Kosova Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi Hakkında Yasanın (bundan sonra Yasa şeklinde anılacaktır) 47. maddesi ve Kosova Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi İçtüzüğünün (bundan sonra İçtüzük şeklinde anılacaktır) 56.2. kuralı. Davanın Mahkemeye geliş biçimi 5. Başvurucu 25 Haziran 2010 tarihinde Anayasa Mahkemesine başvuruda bulunmuştur. 6. Başvurucu, 30 Haziran 2010 tarihinde, bu davada kendisinin resmen temsili konusunda Glogovça Belediye Mahkemesince onaylanmış bir vekâletname sunmuştur. 7. Anayasa Mahkemesi, 26 Ağustos 2010 tarihinde Kosova Yüksek Mahkemesine gönderdiği ref.-drlsa-1262/10 mb sayılı yazısında başvurucunun başvurusu konusunda tebligatta bulunmuş ve bununla ilgili cevabını talep etmiştir. Belirlenen yasal süre içerisinde yüksek Mahkemeden herhangi bir cevap ulaşmamıştır. 8. Yargıç Robert Carolan başkanlığından, yargıçlar Prof. Dr. Enver Hasani ve Dr. Iliriana Islami den oluşan ön inceleme heyeti, raportör yargıç Ivan Čukalović in raporunu 16 Aralık 2010 tarihinde görüştükten sonra aynı gün, tam kadroda toplanan mahkeme heyetine istemin kabul edilmezliğine ilişkin öneri sunmuştur. Olguların özeti 9. Başvurucu Bay Naser Rexhepi ye göre sahibi olduğu Drenas (Glogofça) merkezli NTP Fer-Treg şirketi Kosova Güvenlik Birliklerine (bundan sonra TMK şeklinde anılacaktır) 07.07.1999 01.06.2000 tarihleri arasında yakıt tedariki yapmıştır. Bu iddiasını TMK Genel Kurmayına hitaben TMK Skenderay Birinci Bölge Komutanı Tümgeneral Sami Lushtaku tarafından imzalanıp mühürlenmiş 106/00 sayı ve 05.07.2000 tarihli raporun bir nüshası ile desteklemiştir. Raporda TMK nın bu bölgesinin 80.763,44 DM veya bugünkü tutarı 41.293 değerinde yakıt tedariki yaptığı belirtilmiş olup, Bay Sami Rexhepi bu meblağın kendisine ödenmediği ve TMK nın kendisine borçlu kaldığını ileri sürmüştür. 2
10. E.nr. 100/2002 sayı ve 7.10.2002 tarihli yürütme kararında Bölge Ticaret Mahkemesi, davalı olan TMK nın davacı Bay Naser Rexhepi nin sahibi olduğu NTP Fer-Treg şirketine 41.293,89 tutarındaki borcunu 8 günlük süre içerisinde ödemesi gerektiğini bildirmiştir. 11. TMK nın itirazı doğrultusunda Bölge Ticaret Mahkemesi 15.04.2003 tarihinde VLC nr. 54/2003 sayılı kararıyla E. nr. 100/2002 sayı ve 7.10.2002 tarihli kendi kararını hükümsüz kılarak, bu kararın yürütüm önerisini dava dilekçesi olarak kabul etmiş, kararın ikinci maddesinde ise sahibi Bay Naser Rexhepi nin olduğu NTP Fer-Trade şirketinin dava dilekçesini reddetmiştir. 12. Kosova Yüksek Mahkemesinin Ac.nr. 39/2003 satı ve 19 Haziran 2003 tarihli kararında başvurucunun itirazı yerinde görülmeyerek reddedilmiş, Priştine Bölge Ticaret Mahkemesinin VL.C nr. 54/2003 sayı ve 15 Nisan 2003 tarihli kararını yürürlükte bırakmıştır. 13. Sahibi Bay Naser Rexhepi nin olduğu NTP Fer-Trade şirketi kararın gözden geçirilmesi üzere Yüksek Mahkemeye başvurmuş, bu mahkemenin Rev. Nr. 11/2003 sayılı kararla başvurucunun istemi reddedilerek Yüksek Mahkemenin Ac. nr. 39/2003 sayı ve 19.06.2003 tarihli kararı onanmıştır. 14. Aynı davacı aynı davayla ilgili olarak Bölge Ticaret Mahkemesine başvurarak: 1. TMK, 2. Korgeneral Agim Çeku ve 3. Priştine merkezli Adalet Departmanı hakkında şikayetçi olmuş, III, C.nr. 213/2005 sayı ve 27.10.2005 tarihli kararla birinci davacı ile ilgili şikayet görüşülmüş dava olduğu için, son iki davalı hakkındaki şikayet ise yerinde bulunmayarak reddedilmiştir. 15. Kosova Yüksek Mahkemesi davacının şikayeti doğrultusunda karar alarak Ac.nr. 94/2005 sayı ve 14.12.2005 tarihli kararla davacının Bölge Ticaret Mahkemesinin TMK nın borcuna ilişkin karar metnindeki I. (birinci) Kısma yönelik itirazını reddetmiş, üçüncü (III) davalı hakkındaki kısım değiştirilerek yetkili mahkeme sıfatıyla davanın görüşülmesi Priştine Belediye Mahkemesine havale edilmiştir. 16. Sonuç olarak yukarıda belirtilen kararlardan hoşnut olmayan Bay Rexhepi, 26.06.2010 tarihinde Kosova Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesine başvurmuştur. Başvurucunun iddiaları 17. Başvurucu, kendi temsilcisi vasıtasıyla yukarıda belirtilen kararlarla Anayasanın şu maddeleri ile güvence altına alınan haklarının ihlal edildiğini ileri sürmüştür: 10. madde [Ticaret Ekonomisi], 22. madde 1, 2, 7. fıkraları 23, 24, 25 ve 26. maddeler, 31. madde [Adil Yargılanma Hakkı], 36. madde [Mahremiyet Hakkı], 49. madde [Çalışma ve Mesleği Yerine Getirme Hakkı] vb. 18. Başvurucu aynı zamanda, Bölge Ticaret Mahkemesinin E, nr. 100/2002 sayı ve 7.10.2002 tarihli yürütüm kararıyla davalı olan TMK nın kendisine 41.293,89 tutarındaki borcu 8 gün içerisinde ödemesi gerekirdi. Daha sonra aynı mahkeme tarafından TMK nın başvurusu üzerine çıkartılan VI.C.nr 54/2003 sayı ve 15.04.2003 tarihli kararla, başvurucuya göre, bir önceki kararın gayri hukuki şekilde bir önceki karar geçersiz ilan edilmiştir. Buna yönelik itirazı da yerinde bulunmayarak reddedilmiştir. Kosova Yüksek Mahkemesi de Ac. nr. 39/2003 sayı ve 19.06.2003 tarihli ve Rev.E nr 11/2003 sayı ve 18.05.2004 tarihli kararlarla, kendisi için makul olan E.nr. 100/2002 sayı ve 7.10.2002 tarihli kararın iptaline ilişkin karara karşı başvurucunun itirazını ve gözden geçirme talebini reddetmiştir. 3
İstemin kabul edilirliği 19. İstem hakkında hükmetmesi için Mahkeme öncelikle Anayasanın 113.7 ve 21.4 maddelerine atıfta bulunmak ister. Bu maddeler şunu belirlemiştir: Bireyler, Anayasa ile güvence altına alınan bireysel hak ve özgürlüklerinin kamu otoritelerince ihlal edilmesi durumunda, yasa ile belirtilen tüm kanun yollarının tüketilmesinden sonra dava açabilirler. Anayasa ile güvence altına alınan temel hak ve özgürlükleri, uygulanabildikleri ölçüde tüzel kişiler için de geçerlidirler 20. Mahkeme, Kosova Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi Hakkında Yasanın 46. maddesini de dikkate alır. Bu madde şunu belirlemiştir: Anayasa Mahkemesi, Anayasanın 113. maddesi 7. fıkrasına uygun şekilde yapılan başvuruları kabul edip işleme koyar ve yasal koşulların yerine getirilip getirilmediğini tespit eder. 21. Dava dosyasındaki evrak incelenirken bu uyuşmazlıkla ilgili son kararın 14.12.2005 tarihinde alındığı ve davacıya 15.02.2006 tarihinde teslim edildiği tespit edilmiştir. 22. Süreyle ilgili vadeler dikkate alındığında Anayasa Mahkemesi, başvurucunun Kosova Anayasasının yürürlüğe girdiği 15 Haziran 2008 tarihinden önceki bir tarihte (Kosova Yüksek Mahkemesinin Ac.nr. 94/2005 sayı ve 14.12.2005 tarihli kararı) kamu kurumlarının aldığı bir kararın Anayasaya uygunluğunun değerlendirilmesini talep ettiğini tespit etmiştir. Öyle ki Anayasa Mahkemesi, bu süre içerisinde Anayasa ile güvence altına alınmış hakların varsayılan ihlalinin değerlendirmesini yapamaz. Bu yüzden Anayasa ile ilişkili olarak istemin süre dışı olduğu tespit edilmiştir (bkz. Blecic Hırvatistan davası 59532/00 sayılı başvuru hakkında AİHM nin 29 Temmuz 2004 tarihli kararı. Bu kararda AİHM, Sözleşmenin varlığından önceki döneme ait bir zaman diliminde meydana gelmiş hukuki bir durum veya kararla ilgili taraf ülkelerin herhangi bir bağlayıcılığı bulunmadığı bildirilmiştir). 23. Böyle bir gerekçe AİHM nin Jasiiniene Lituanya davasıyla ilgili kabul edilmezlik kararında da öne sürümüştür (bkz. mutatis mutandis, Jasiiniene Lituanya davası, başvuru no: 41510/98, 6 Mart ile 6 Haziran 2003 tarihli AİHM Kararları). 24. Bu çerçevede Mahkeme, başvurucunun kabul edilirlik koşullarını yerine getirmediğini değerlendirmektedir. 4
BU SEBEPLERDEN DOLAYI Anayasanın 113.7 maddesine, Yasanın 47. maddesine ve İçtüzüğün 36.3(h) kuralına dayanarak, Anayasa Mahkemesinin 16 Aralık 2011 tarihli duruşmasında oybirliğiyle: I. İstemin kabul edilmez olarak REDDİNE karar verilmiştir. II. III. İşbu karar Yasanın 20.4 maddesine uygun şekilde taraflara bildirilip Resmi Gazetede yayımlanır. Karar derhal yürürlüğe girer. Raportör Yargıç Anayasa Mahkemesi Başkanı Ivan Čukalović, imza Prof. Dr. Enver Hasani, imza 5