İş dünyası kayıtsız kalmıyor KAYITLI İSTİHDAMIN TEŞVİKİ-II HİBE PROGRAMI TRH1.3.PREII/P-03/238 İHRACATTA GÜMRÜK UYGULAMALARI İŞ DÜNYASI KAYITSIZ KALMIYOR PROJESİ ÖMER KAPLAN
1- TEMSİL İhracatçı *irma, gümrük beyanını kendisi yapabileceği gibi, 4458 sayılı Gümrük Kanunu nda düzenlenen temsil müessesesinden faydalanarak bir Gümrük Müşaviri aracılığıyla da gümrük beyanında bulunabilir. Dış ticaret işlemlerinin yürütülmesinde ihracatçı ve ithalatçılarımıza müşavirlik hizmeti veren gümrük müşavirliği, ülkemizde kanunla çerçevesi çizilmiş bir meslektir. 1909 yılından beri Türk Ticaret hayatında bulunan ve müşterilerine gümrükleme ve lojistik hizmetleri yanında, danışmanlık hizmeti veren, dış ticaretin her aşamasında görev alan ve dış ticaret sektörüne yön veren gümrük müşavirleri, Türkiye genelinde gümrük idarelerinde işlem gören beyannamelerin % 85'ini takip etmektedirler.
2- BEYAN İhracat, 4458 sayılı Gümrük Kanunu nun 150. maddesinde şöyle tanımlanır: İhracat rejimi, serbest dolaşımda bulunan eşyanın ihraç amacıyla Türkiye Gümrük Bölgesi dışına çıkışına ilişkin hükümlerin uygulandığı rejimdir. Buna göre; Gümrük Mevzuatı gereğince, ihraç eşyasının gümrük idaresine beyan edilmesi zorunludur. Gümrük beyanı, gümrük beyannamesi ile yapılır. İhraç eşyasına, ihracatın şekline ve ihracat yapılan ülkeye göre gerekli olan belgeler de eklenerek hazırlanan gümrük beyannamesi, ihracatçı birliklerine onaylatıldıktan sonra gümrük idaresine başvurulur.
Gümrük idarelerinde yürütülen otomasyon projesi 2001 yılında tamamlanmış ve ihracatçıya gümrük beyanını elektronik olarak yapma imkanı sağlanmıştır. İhracatçılarımız hem kendi o*islerinden hem internet üzerinden hem de gümrük idarelerinde bulunan veri giriş salonlarından gümrük beyanı yapabilmektedirler. İhracat gümrük beyannamesinin 1 ve 2 no lu nüshaları ihracat işlemlerinin tamamlandığı gümrük idaresinde saklanmakta, 3 no lu nüshası ise ihracatçıya verilmektedir.
3- ONAY Gümrük beyannamesinin gümrük idaresi tarafından onaylanması için, ihraç eşyasının gümrük muayenesine hazır hale getirilmiş olması gereklidir. Gümrük idaresinin onayına sunulan gümrük beyannamesi, ekli belgeleri ile birlikte gümrük onay memuruna verilir. Onay memuru beyannameye ekli belgeler ile beyanname üzerindeki bilgileri karşılaştırarak kontrolünü yapar. Bu kontrolün sonucunda bir uyumsuzluk tespit edilmez ise, beyanname onay memuru tarafından bilgisayar sistemi üzerinde onaylanır. Onay memuru, beyannamenin kağıt nüshasını da mühürleyip imzalayarak onay işlemini tamamlar.
4- MUAYENE Bilgisayar sistemi beyanname konusu ihraç eşyasının hangi muayene memuru tarafından ve ne şekilde muayene edileceğini belirler. Muayenenin türü kırmızı, sarı, mavi ve yeşil hatlara göre belirlenir.
Kırmızı hat; eşyanın fiziki muayenesi ile birlikte belge kontrolünün de yapıldığı hadr. Kırmızı ha@a eşya muayenesi aşağıdaki şekillerde yapılır; Tam muayene: Eşyanın bütün kaplarının açılarak muayene edilmesidir. (Eşyanın kimyevi tahlili gerekiyorsa yapılmalıdır.) Kısmi muayene: Eşyayı temsil etmeye yetecek sayıda kabın açılarak muayene edilmesidir. Haricen muayene: Kapların açılmayarak sadece dıştan muayene edilmesidir.
SARI HAT Fiziki muayeneye gerek görülmeksizin eşyaya ait beyanname ve eklerinin doğruluğunun ve birbiriyle uygunluğunun kontrol edildiği hattır.
Yani beyannamedeki bilgiler, ekler, tarife, kıymet, miktar, yasaklayıcı ve kısıtlayıcı önlemler incelendikten sonra uygunsa beyanname ile ilgili işlemler sonlandırılır. Muayene ile görevli memur, beyannameye ekli olan evraklar arasında uygunsuzluk tespit ederse, eşyanın muayene edilmesi konusundaki talebini idare amirine yazılı olarak bildirir. İdare amiri uygun görürse eşya muayene edilerek işlemler, kırmızı hattaki muayene ile görevli memur tarafından yürütülür. İdare amiri muayene ile görevli memurun bu talebini uygun görmez ise işlemler sarı hattan yürütülmeye devam edilecektir.
MAVİ HAT Eşyanın veya buna ilişkin yazılı beyan ve ilgili belgelerin veya ticari belge ve verilerin sonradan kontrol edildiği hattır
Onaylanmış Kişi Statü belgesi sahibi firmalara ait beyannameler bu hatta işlem görmektedir. Mavi hattı olan firmaların ihracat veya ithalat işlemlerinde beyannameye eklenmesi gereken bazı evraklar eklenmeden işlemler tamamlanabilir. Yine mavi hattan faydalanma hakkı olan firmaların eşyası gümrükte genellikle muayene edilmez. Vergileri yatırıldıktan sonra firma malını teslim alır. Daha sonra bu eşyaların muayenesi, gümrük denetim elemanlarınca risk analizi yöntemi ile firma deposunda veya eşya kullanıldıysa muhasebe kayıtları üzerinden sonradan kontrol usulüyle yapılır.
YEŞİL HAT Eşyanın belge kontrolüne veya *iziki muayeneye tabi tutulmadığı hattır.
Yetkilendirilmiş Yükümlü Sertifikası sahibi firmaların bahsedilen kolaylıklardan yararlandığı hat yeşil hattır. Yetkilendirilmiş yükümlü statüsü, uluslar arası bir uygulama olup bu statü için aranan koşullar global nitelikte olup, onaylanmış kişi statüsü daha yerel bir uygulamadır. Onaylanmış kişiler sahip oldukları kolaylıkları yalnızca ülkemizde kullanabilmelerine karşılık yetkilendirilmiş yükümlüler sahip oldukları kolaylıkları imzalanacak karşılıklı tanıma anlaşmaları çerçevesinde ticaret yaptıkları diğer ülkelerde de kullanabilirler.
Onaylanmış kişi statü belgesi ve Yetkilendirilmiş Yükümlü Sertifikası sahibi olmak isteyen firmalarda, güvenilirlik, ticari kayıtların güvenilir ve izlenebilir olması, mali yeterlilik, emniyet ve güvenlik yönünden denetlenebilir olmak gibi bazı özelliklerin bulunması gerekmektedir.
Yolcu işlemleri, Cumhurbaşkanının zat ve ikametgahı için gelen eşya, Milli Savunma Bakanlığınca ithal edilen eşya, diplomatik eşyalar vb. yeşil hatta işlem görmektedir Yolcuların, yolcu salonlarında yeşil ha@an geçmeleri Gümrüğe tabi eşyam yoktur hükmündedir
5- FİİLİ İHRACAT Muayene sonucunda ihraç eşyasının gümrük beyanına uygun olduğunun anlaşılması halinde bu durum beyanname üzerinde gösterilir ve eşyanın çıkışına izin verilir. Fiili ihracatın gerçekleşmesi ile birlikte ihracat gümrük işlemi tamamlanmış olur. Eşyanın Türkiye Gümrük Bölgesinden çıkış tarihi, karadan çıkışlarda gümrük tarafından çıkış işlemleri tamamlanıp kara sınırından *iilen çıktığı, sahil gümrüğünde denizden çıkışta ise, eşyanın taşınacağı deniz taşıtına *iilen yüklendiği tarihtir.
6- ÖZET BEYAN Özet beyanın, beyanname ve taşıma senetleri karşılaştırılarak uygun bulunması halinde özet beyan ve beyanname kapatılır. Özet beyanın ve beyannamenin kapatma tarihi özet beyan servisindeki görevliler tarafından özet beyan ve beyanname üzerine kaydedilir.
7-İHRACAT GÜMRÜK İŞLEMLERİNİN TAMAMLANMASI Gümrük beyannamesinin kağıt üzerinde ve bilgisayar sisteminde kapatılması ile birlikte ihraç eşyasının gümrük işlemleri tamamlanmış olur. Kapatılan ihracat beyannamesi üzerindeki bilgiler Gümrük Müsteşarlığı tarafından elektronik olarak Maliye Bakanlığı na aktarılır. Böylece, ihracatçı, ihracattan doğan KDV iadesini alabilmek için vergi dairesine başvurduğunda, gümrük beyannamesi elektronik olarak görüntülenebilmektedir.