TKBB Olağan Genel Kurulu Ekonomi ve Katılım Bankacılığı Görünüm ve Beklentiler Melikşah Utku Yönetim Kurulu Başkanı 25 Mayıs 2017
Dünya da 2016 yılı da, sarsıcı değişimler dolayısı ile kırılganlık ve belirsizliklerin yoğun olduğu bir yıldı Trump ABD nin yeni başkanı Suriye krizi ve mülteci konusu İngiltere nin AB den çıkış kararı ve AB nin geleceği tartışmaları AB ve ABD de radikal fikirleri öne çıkaran terör saldırıları ABD nin başını çektiği korumacılık eğilimi Artan uluslararası gerginlikler
Dünya Ekonomisinin gelişmekte olan ülkeler öncülüğünde toparlanacağı tahmin edilmektedir. Gayri Safi Yurt İçi Hasıla Büyümeleri (%) 7,2 4,9 2,8 8,1 5,5 3,0 8,6 5,6 2,7 5,8 3,0 2,9 7,4 5,4 3,1 6,3 4,2 1,7 5,4 3,5 1,2 5,1 3,4 1,3 Gelişmekte Olan Ülkeler Dünya Gelişmiş Ülkeler 4,7 4,2 4,1 3,5 3,4 3,1 2,0 2,1 1,7 4,5 3,5 2,0 4,8 3,6 2,0 0,1-0,1 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018-3,4 Kaynak: IMF, Nisan 2017
Bununla birlikte, jeopolitik riskler dolayısı ile, kırılganlıkların fazla olacağı bir dönem öngörülmektedir Dünya Çatışma Yoğunluğu Endeksi Dünya Protesto Yoğunluğu Endeksi Yüksek Yüksek Orta Orta Düşük Düşük Kaynak: BBVA
* «Ulusal hükümete güveniyor musunuz?» sorusuna «evet» cevabı verenlerin yüzdesidir. Kaynak: PolicyUncertainty.com; ve OECD hesaplamaları. Endonezya Almanya Japonya İngiltere G. Kore Kanada OECD İtalya Fransa Hindistan ABD Brezilya Meksika İspanya G. Afrika Yunanistan Ekonomi politikalarına dair belirsizliklerin de yüksek seyredeceği bir döneme giriyoruz Küresel Ekonomik Politika Belirsizliği Endeksi Ulusal Hükümetlere Güven* % % ABD Seçimleri, Brezilya, Fransa gibi ülkelerde politik olaylar 2016 Değişim (2007 den beri) Asya ve Rusya Finansal Krizi 11 Eylül 2. Körfez Savaşı Global Finansal Kriz Euro Bölgesi Krizleri Brexit AB Göçmen Krizi Sabit Fiyatlarla GSYİH ye göre Satın Alma Gücü GSYİH ye göre
Global jeopolitik riskler ve komşularımızın yaşadığı sorunlara; iç kırılganlıklarımız eklenince 2016 ülkemiz için de zorlu bir yıl oldu 2017 Çatışma Isı Haritası* Hain Darbe Girişimi Rusya Krizi Yoğun Terör Saldırıları Avrupa İle Gerilen İlişkiler Kredi Notu Kayıpları Kaynak: BBVA
Tüm bunlar dolayısı ile 2016 yılında $/TL hızlı değer kaybetti. Gelişmekte Olan Ülkeler Döviz Kurları (2013 Endeks) Kaynak: BDDK
Hindistan Çin Malezya İspanya Türkiye Polonya AB-28 İngiltere Almanya Euro Bölgesi ABD Güney Afrika Rusya Brezilya Ancak, Türkiye ekonomisi zorlu bölgesel ve iç gelişmelere rağmen %2,9 büyümeyi başardı 2016 GSYH Büyümesi (%) 6,8 6,7 4,3 3,3 2,9 2,9 1,9 1,8 1,8 1,7 1,7 0,3-0,3-3,6
Güçlü mali disiplin, 2016 yılında ekonomi teşvikleri için alan oluşturdu, piyasaya sunulan destekler ciddi bir nefes aldırdı. ÖNEMLİ ÖRNEKLER KGF Kefaletinin 250 Milyar TL ye Çıkarılması KOSGEB Kobi lere Faiz Desteği Çeşitli KDV ve ÖTV İndirimleri İstihdam Teşvikleri Borç ve Vergilerde Yapılandırma ve İndirimler
Bankalarımız da güçlü yapısı ile ekonominin yanında olmaya devam etti Sermaye Yeterlilik Oranı (2016, %) Takipteki Kredi Oranı (2016, %) Kaynak: IMF, BDDK
ve kredi büyümeleri tekrar hızlanmaya başladı Kredi Büyüme Hızları (Kur etkisinden arındırılmış, 13 haftalık ortalama, yıllıklandırılmış, %) Kaynak: BDDK
TL kredi/mevduat oranında ciddi bir artış söz konusu Kredi Mevduat Oranı (%) Kaynak: BDDK
Yüksek dolarizasyon ise aşmamız gereken bir durum, yapısal reformlar ile TL tasarrufların arttırılması elzem Bankacılık Sektörü Mevduatları (Milyon TL) Kaynak: BDDK
Katılım bankacılığı performansı son üç yılda nispeten düşmüş gözükse de, bir katılım bankasının devre dışı kaldığı dönemde bu performansın bir başarı olduğuna inanıyoruz. Mevduat/ Katılım Fonu Büyümeleri 40 30 20 10 Bankacılık Sektörü Katılım Bankaları 0 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 Kredi Büyümeleri 60 50 40 30 20 10 0 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 Kaynak: BDDK
Tüm küresel ve yurtiçi şoklara rağmen takipteki kredi oranlarında Bank Asya etkisi aşılmaya başlanmıştır. 5,5 5,0 4,5 4,0 3,5 3,0 2,5 2,0 1,5 1,0 0,5 0,0 3,7 3,5 2,7 3,1 3,0 2,9 Takipteki Kredi Oranı (%) 3,4 Katılım Bankaları 2,7 4,5 2,8 Bankacılık Sektörü 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 5,4 3,1 3,9 3,2 Kaynak: BDDK
Benzer bir düzelmeyi karlılıklarda da gözlemliyoruz. 2,5 2,0 1,5 1,0 0,5 0,0 2,5 2,0 1,7 1,6 1,8 1,5 Aktif Karlılığı* (%) 1,6 1,3 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 1,3 0,1 1,2 0,4 1,5 0,9 Katılım Bankaları Bankacılık Sektörü 25 20 15 10 5 0 20,1 16,9 15,5 14,8 15,7 14,7 Öz Kaynak Karlılığı* (%) 14,2 13,8 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 12,3 1,6 11,3 4,1 14,3 10,7 Kaynak: BDDK
Bu ortamda, aktiflerde katılım bankalarının payı istediğimiz düzeyde değil. Önümüzdeki dönem hızlanacağını düşünüyoruz Konvansiyonel Bankalar Katılım Bankaları Bankacılık Aktifleri (Milyar TL) 2.731 +4,9% 2.866 YOBB +18,10% 2.357 1.994 1.732 1.007 95,7% (963) 1.218 95,4% (1.162) 1.371 94,9% (1.300) 94,5% (1.636) 94,8% (1.890) 94,9% (2.237) 95,1% (2.598) 95,2% (2.730) 4,3% (43) 4,6% (56) 5,1% (70) 5,5% (96) 5,2% (104) 5,1% (120) 4,9% (133) 4,8% (136) 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017/Ç1 Kaynak: BDDK, YOOB=Yıllık Ortalama Bileşik Büyüme Oranı
Kaynak: BDDK, YOOB=Yıllık Ortalama Bileşik Büyüme Oranı, (*Krediler, Net Takipteki Alacaklar, Finansal Kiralama Alacakları (Net), Kredi Faiz (Kar Payı) ve Gelir Tah. Reeskontları, Bankalara Kullandırılan Krediler*) nakdi kredilerde de durum benzer Konvansiyonel Bankalar Bankacılık Nakdi Kredileri* (Milyar TL) 1.805 +5,5% 1.904 Katılım Bankaları YOBB +22,13% 1.542 1.281 1.084 544 94,0% (511) 707 94,1% (666) 821 93,8% (770) 93,7% (1.016) 94,4% (1.210) 94,6% (1.459) 95,1% (1.716) 95,2% (1.812) 6,0% (33) 5,9% (42) 6,2% (51) 6,3% (68) 5,6% (71) 5,4% (83) 4,9% (88) 4,8% (91) 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017/Ç1
katılım fonlarında da Bankacılık Mevduat/Katılım Fonları* (Milyar TL) +4,3% Konvansiyonel Bankalar Katılım Bankaları YOBB +15,62% 1.325 1.548 1.614 1.006 1.124 648 94,8% (614) 734 94,6% (695) 819 94,0% (770) 93,7% (943) 94,1% (1.058) 94,3% (1.250) 94,5% (1.463) 94,5% (1.525) 5,2% (34) 5,4% (40) 6,0% (49) 6,3% (63) 5,9% (67) 5,7% (75) 5,5% (85) 5,5% (89) 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017/Ç1 Kaynak: BDDK, YOOB=Yıllık Ortalama Bileşik Büyüme Oranı (*Mevduat (Katılım Fonu), Mevduat (Katılım Fonu) Faiz (Kar Payı) Reeskontları Bankalar Mevduatı (Katılım Fonu)
İstihdamda ise Katılım Bankaları pazar paylarından daha fazla oranda pay almakta; Türkiye ekonomisine ve istihdama destek olmaktayız 10.000 10.440 10.981 YOBB +2,6% -0,2% 11.903 12.125 12.185 11.664 11.641 Şube Sayısı 9.395 (94,0%) 9.758 (93,5%) 10.156 (92,5%) 10.942 (91,9%) 11.139 (91,9%) 11.109 (91,2%) 10.708 (91,8%) 10.671 (91,7%) 605 (6,1%) 682 (6,5%) 825 (7,5%) 961 (8,1%) 986 (8,1%) 1.076 (8,8%) 956 (8,2%) 970 (8,3%) 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017/Ç1 Konvansiyonel Katılım YOBB +1,6% +0,1% 190.586 194.617 200.745 213.431 216.063 216.722 210.112 210.285 Çalışan Sayısı 177.920 (93,4%) 180.779 (92,9%) 185.421 (92,4%) 196.719 (92,2%) 199.856 (92,5%) 200.204 (92,4%) 195.669 (93,1%) 195.742 (93,1%) 12.666 (6,6%) 13.838 (7,1%) 15.324 (7,6%) 16.712 (7,8%) 16.207 (7,5%) 16.518 (7,6%) 14.443 (6,9%) 14.543 (6,9%) 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017/Ç1 Kaynak: BDDK, Yurtiçi veriler dikkate alınmıştır
Nitekim, Faizsiz Finans Ürünlerine duyulan talep de her geçen gün artmaktadır Faizsiz Finansal Varlıkların Tarihsel Gelişimi (Milyar $) 1.584 229 (14%) 64 (4%) 1.274 (80%) 17 245 (15%) YOBB 1.616 69 (4%) 1.284 (79%) 18 +6% 1.868 295 (16%) 76 (4%) 1.476 (79%) 21 1.882 291 (15%) 71 (4%) 1.497 (80%) 23 +1% 1.893 319 (17%) 56 (3%) 1.493 (79%) 25 Tekafül Faizsiz Fonlar Sukuk Katılım Bankacılığı 2012 2013 2014 2015 2016 426 20 183 219 Asya Faizsiz Finansal Varlıkların Coğrafi Dağılımı (Milyar $, 2016 %) 4 801 115 23 566 12 17 0 651 541 KİT 8 Orta Doğu ve K. Afrika (KİT hariç) 31 27 2 1 2 Afrika (K. Afrika hariç) 70 57 2 Diğerleri 11 KİT: Körfez İşbirliği Teşkilatı Kaynak: İslami Finansal Hizmetler Endüstrisi İstikrar Raporları
Milyar dolar Katılım Bankacılığında KİT Ülkeleri; Ortadoğu ve Kuzey Afrika bölgesi lider iken, ülkemizin yüksel potansiyeli bulunmakta Katılım Bankacılığı Varlıkları Değişimi Küresel Katılım Bankacılığı Varlıklarının Dağılımı Endonezya Bahreyn Pakistan Sudan Ürdün Mısır Bruney Umman Diğerleri Bangladeş Katar Türkiye İran Kuveyt KİT Ülkeleri O. Doğu ve K. Af. (KİT hariç) Afrika (kuzey Afrika hariç) Diğerleri Asya BAE Malezya Suudi Arabistan KİT: Körfez İşbirliği Teşkilatı Kaynak: İslami Finansal Hizmetler Endüstrisi İstikrar Raporları
İran Suudi Ar. Malezya BAE Kuveyt Katar Türkiye Bangladeş Bahreyn Endonezya Pakistan Sudan Mısır Ürdün Bruney Umman İngiltere Güney Afrika Yemen Irak Tayland Cezayir Tunus Filistin Kenya Lübnan Singapur Azerbaycan Sri Lanka Nijerya Cibuti Afganistan Maldivler Kazakistan Moritus Milyar dolar Katılım Bankacılığının ülkemiz içerisindeki düşük payına rağmen görece yüksek nominal büyüklüğü bulunmaktadır Katılım Bankacılığı Varlıkları ve Yurtiçi Pazar Payları (2016) Katılım Bankacılığı Varlıkları Yurtiçi payları Kaynak: İslami Finansal Hizmetler Endüstrisi İstikrar Raporları
Bangladeş Bahreyn S.Arabistan Kuveyt Malezya Irak BAE Pakistan Türkiye Mısır Endonezya Tunus Katılım Bankacılığı potansiyelimiz yüksek. Müslüman Ülkelerde Faizsiz Finansın Payı Katılım Bankacılığı Aktifleri(%) Müslüman Nüfus (%) Kaynak: Türkiye Katılım Finansı Raporu 2014, Thomson Reuters
Hem Türkiye olarak hem de katılım bankaları olarak hedefimizi gerçekleştirebilecek değerlerimiz var; en önemlisi genç nüfusumuz Türkiye ve Batı Avrupa Nüfus Piramitleri* Türkiye Nüfus Büyümesi** (%) Batı Avrupa Doğu Avrupa Türkiye Avrupa ve Orta Asya 15 yaş altı İlkokul Üst orta eğitim Eğitim almamış Alt orta eğitim Orta sonrası eğitim Kaynak: *IIASA, **Dünya Bankası
Otomatik Katılım Sisteminde bu potansiyeli açıkça gördük. BES - Faizsiz Fonlar Pazar Payı (OKS dahil, %) Otomatik Katılım Sistemi Tercihleri (Milyon) Konvansiyonel Fonlar 4,6% 5,3% 6,0% Faizsiz Fonlar 3 34% 374 42% 3,5% 0,1% 0,3% 0,6% 2,2% 66% 58% 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 May-17 Katılımcı Sayısı Fon Büyüklüğü
Bahreyn Bangladeş Mısır* Endonezya Ürdün Kuveyt Malezya Nijerya Umman Pakistan Suudi Ar. Sudan Türkiye BAE Katılım bankaları olarak, Tier-1 Sermayeye ek kaynaklar üreterek katılım bankacılığını büyütmeye çalışmaktayız. «Ortalama Toplam SYR» ve «Ortalama Tier-1 SYR» (2016,%) Ülkelere Göre Ortalama Toplam SYR Ülkelere Göre Ortalama Tier-1 SYR Kaynak: İslami Finansal Hizmetler Endüstrisi İstikrar Raporları
Bahreyn Bangladeş Bruney Mısır Endonezya Ürdün Kuveyt Malezya Nijerya Umman Pakistan Katar Suudi Ar. Sudan Türkiye BAE Karlılık noktasında ise diğer ülkelere kıyasla düşük karlılıkla faaliyet sürdürmekteyiz Katılım Bankaları Ortalama Aktif Karlılıkları (%) 4Ç2013 2Ç2014 4Ç2014 2Ç2015 4Ç2015 2Ç2016 Kaynak: İslami Finansal Hizmetler Endüstrisi İstikrar Raporları
Milyar dolar Sukuk tarafında en yüksek pazar payı Malezya ya ait olup, Türkiye olarak payımız %6 ya yakın. Global Sukuk Trendi Ülkelere Göre Sukuk İhracı Dağılımı Katar Bahreyn Diğerleri Umman Türkiye Suudi Arabistan Malezya BAE Endonezya Kaynak: İslami Finansal Hizmetler Endüstrisi İstikrar Raporları
Aktif Türlerine Göre Faizsiz Fonlar Milyar dolar Fon Sayısı Ülkelere Göre Faizsiz Fon Büyüklükleri Faizsiz Sermaye Piyasaları noktasında ise Suudi Arabistan ve Malezya pazarın yaklaşık olarak %70 ine sahipler. Yönetilen Varlıklar (YV) ve Faizsiz Fon Sayısı (2008-16) Diğerleri Güney Afrika Pakistan Endonezya Kuveyt Lüksemburg Cayman adaları BAE Suudi Arabistan ABD İrlanda Malezya Gayrimenkul Karma Dağılım Alternatif YV Fon Sayısı Sabit Gelir/ Sukuk Emtia Öz Kaynak Para Piyasası Kaynak: İslami Finansal Hizmetler Endüstrisi İstikrar Raporları
Katılım Bankaları olarak, ekonomimizin yanında olmaya devam edeceğiz. Ekonomimizin yanında olmaya ve üreticilerimize, girişimcilerimize destek vermeye devam edeceğiz. Ortaklık temelli finansmanı yaygınlaştıracağız. Sektöre yeni katılan/katılacak oyuncularla birlikte dağıtım kanallarımız arttırarak hizmet sunmaya devam edeceğiz. Türkiye yi Faizsiz Finans özelinde, Finans Merkezi yapmak için tüm desteği vermeye devam edeceğiz Yeni ürün, hizmetlerle büyümeye ve ekonomiyi büyütmeye devam edeceğiz.