Kasım-Aralık 2012 Sayı 6 İki ayda bir yayımlanır. 46.yıl İlaç Endüstrisi Çalışanları için Hematoloji Eğitim Programı - 5 19 Ocak 2013 İstanbul 46.yıl HASTA ve HASTA YAKINLARINA YÖNELİK KAN HASTALIKLARI BİLGİLENDİRME TOPLANTISI 46.yıl Türk Hematoloji Derneği nin Eğitim Çalışmalarından Hekimlere Yönelik Temel ve Güncel Hematoloji Eğitim Programı Bilimsel Sekreterya Türk Hematoloji Derneği Turan Güneş Bulv. İlkbahar Mah. 613 Sok. No: 8 Çankaya - Ankara Tel: (0312) 490 98 97 Faks : (0312) 490 98 68 E-posta: thdofis@thd.org.tr Web: www.thd.org.tr 1967 Aydın 9 Şubat 2013 Trabzon 13 Nisan 2013 Malatya 22 Haziran 2013 İzmir 21 Aralık 2013 Aydın 9 Şubat 2013 Trabzon 13 Nisan 2013 Malatya 22 Haziran 2013 İzmir 21 Aralık 2013 BAŞARILI GEÇEN 2012 YILININ ARDINDAN, 2013 YILI HAZIRLIKLARINI TAMAMLADI... 46.yıl THD 2013 Türk Hematoloji Okulu 4 th International Congress on Leukemia Lymphoma Myeloma 46.yıl 39. ULUSAL HEMATOLOJİ KONGRESİ 23-26 Ekim 2013 Titanic Deluxe Belek, Antalya THO-4 THO-5 9-10 Şubat 2013 Aydın 13-14 Nisan 2013 Trabzon Akut Lösemiler Kursu Kronik Miyeloproliferatif Hastalıklar Kursu İSTANBUL TURKEY May 22-25 2013 WOW Convention Center THO-6 22-23 Haziran 2013 Malatya Anemiler Kursu THO-7 21-22 Aralık 2013 İzmir Temel İyi Klinik Uygulamalar Kursu Scientific Secretariat Turkish Society of Hematology Address: İlkbahar Mahallesi, Turan Güneş Bulvarı 613. Sok. No:8 06550 Çankaya - Ankara / TURKEY Phone: +90 312 490 98 97 Fax: +90 312 490 98 68 E-mail: admin@thd.org.tr Web: www.thd.org.tr www.icllm2013.org Congress Organisation Serenas International Tourism Congress Organization Address: Hilal Mahallesi, Cezayir Caddesi No:13 06550 Yıldız, Çankaya / Ankara / TURKEY Phone: +90 312 440 50 11 Fax: +90 312 441 45 62 E-mail: gokce.onay@serenas.com.tr Web: www.serenas.com.tr 1967
Kasım-Aralık 2012 Sayı 6 İki ayda bir yayımlanır. BU SAYIDA Türk Hematoloji Derneği Adına Sahibi Prof. Dr. Teoman SOYSAL Editör Prof. Dr. Hamdi AKAN Yardımcı Editörler Uzm. Dr. A. Emre EŞKAZAN Yrd. Doç. Dr. Selami Koçak TOPRAK Yazı İşleri Müdürü Prof. Dr. Muzaffer DEMİR Haber-Yazı İşleri Bengü TİMOÇİN Bunları Biliyor Musunuz? 3-7 Kliniklerimiz Kanuni Sultan Süleyman Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Pediatrik Hematoloji-Onkoloji Kliniği Zorunlu Hizmetteki Üyemiz Dr. Suar Çakı Kılıç 9 Güncel Dr. Coşkun Tecimer 10 8 Türkçe Dil Editörü Turgut AĞAR Yayın İdare Adresi İlkbahar Mah. Turan Güneş Bul. 613. Sok. No: 8 06550 Çankaya/ANKARA Tel: 0 312 490 98 97 Faks: 0 312 490 98 68 thdofis@thd.org.tr Yayın Türü Yerel Süreli Yayın Grafik Tasarım ve Uygulama BULUŞ Tasarım ve Matbaacılık Hizmetleri Bahriye Üçok Caddesi 9/1 Beşevler, 06500 Ankara Tel: (0312) 222 44 06 Faks: (0312) 222 44 07 E-posta: bulus@bulustasarim.com.tr Basım Yeri Sonsöz Gazetecilik ve Matbaacılık Tic. Ltd. Şti. Matbaacılar Sanayi Sitesi 35. Cadde No: 56 İvedik, Ankara Tel: +90 312 394 57 71 Görüşlerinizi Bekliyoruz... THD Bülteni nde yer almasını istediğiniz her türlü konu ve görüş için: media@thd.org.tr Turan Güneş Bulvarı İlkbahar Mah. 613. Sok. No: 8 Çankaya - ANKARA Toplantılar 4. ICLLM 11-12 2013 YILI THD ARAŞTIRMA PROJELERİNİ DESTEKLEME PROGRAMI BAŞVURULARI BAŞLADI Türk Hematoloji Derneği, Klinik Hematoloji, Laboratuvar Hematoloji ve Deneysel Hematoloji alanlarında yürütülecek veya yürütülmekte olan bilimsel araştırma projelerini desteklemektedir. Bu program sadece araştırma için gerekli tüketilebilir malzeme desteğini kapsamaktadır. Demirbaş alımlarına ilişkin bu giderler bu program dışında bırakılmaktadır. Çalışmanın ana kısmını oluşturmamak kaydıyla bazı testler Sağlık Uygulama Talimatları üzerinden hastane veya yetkin laboratuvarlardan satın alınabileceği, ayrıca proje bağlamında ücretli kişi çalıştırılamayacağı belirtilmektedir. Araştırma projesi için son başvuru tarihi 28 Şubat 2013 olmakla beraber, proje başvuruları için ayrıntılı bilgi www.thd.org.tr adresinde yer almaktadır. 2013 YILININ İLK KURSLARI AYDIN DA GERÇEKLEŞTİRİLİYOR Türk Hematoloji Derneği, tüzüğü gereği, ülkemizde hematoloji eğitiminin düzeyinin yükseltilmesi ve ulusal boyutta standardize edilmesi amaçları doğrultusunda; kamuoyunu ve ilgili kişi ve kuruluşları her türlü araçla, bilgilendirmeye yönelik faaliyetlerde bulunmaktadır. Bu amaca yönelik olarak, THD, Hekimlere Yönelik Temel ve Güncel Hematoloji Eğitimi (HEKHEP) ve Halka Yönelik Temel ve Güncel Hematoloji Eğitimi (HALKHEP) kurslarını ülkemizin değişik bölgelerinde düzenleme kararı almış ve 2011 yılından bu yana dokuz farklı şehirde (Sinop, Erzurum, Nevşehir, Adıyaman, Sivas, Hatay, Mersin, Denizli, Eskişehir) kurslar gerçekleştirilmiştir. Türk Hematoloji Derneği, 2008-2009 da uygulamaya koyduğu Türk Hematoloji Okulu (THO) Programı ile YDUS u kazanan hematoloji araştırma görevlilerine temel hematoloji eğitimi vermeye devam etmektedir. İlk mezunlarını 2011 yılında veren Türk Hematoloji Okulu nun üç yıllık yeni dönemi 2012 yılında Mersin, Denizli ve Eskişehir de gerçekleştirilen kurslarla başlamıştır. 2013 yılının ilk THO, HALKHEP ve HEKHEP toplantıları 9-10 Şubat 2013 tarihinde Aydın da gerçekleştirilecek kurslar ile başlayacaktır. Yayımlanan yazıların bilimsel ve hukuki sorumluluğu yazarlarına aittir. Yazıların içeriğinden ve kaynakların doğruluğundan yazarlar sorumludur. Türk Hematoloji Derneği, Editör, Yardımcı Editörler, Dergi Sahibi, Sorumlu Yazı İşleri Müdürü, Yönetim Kurulu ve Yayımcı dergideki hatalardan veya bilgilerin kullanımından doğacak olan sonuçlardan dolayı sorumluluk kabul etmez. 2
Bunları Biliyor Musunuz? ELN FRONTIERS 2012 MYELOID NEOPLASMS: APPROACHING CURE TOPLANTISI 2006 yılından itibaren Avrupa nın büyük şehirlerinde gerçekleştirilen European Leukemia Net Frontiers Toplantısı, bu sene İstanbul da 9-11 Kasım 2012 tarihlerinde Swiss Otel Kongre Merkezi nde Türk Hematoloji Derneği nin bilimsel desteğiyle ve 660 katılımcıyla düzenlenmiştir. MAYIS AYINDA İSTANBUL DA BULUŞMAK ÜZERE... Birincisi 24-27 Mayıs 2007 tarihlerinde Fethiye de, ikincisi 20-24 Mayıs 2009 tarihlerinde İstanbul da ve üçüncüsü 11-14 Mayıs 2011 tarihlerinde İstanbul da rekor katılımcıyla düzenlenen International Congress on Leukemia Lymphoma Myeloma nın dördüncüsü 22-25 Mayıs 2013 tarihlerinde İstanbul da yapılacaktır. Hematologların yakından tanıdığı, konusunda uzman uluslararası isimlerin bilimsel programı yaptığı ve oturumları yöneteceği kongrede oturum programlarını belirleyen uzmanlarca seçilen konuşmacılar yer alacaktır. Kongre bildiri gönderim sistemi açılmıştır. Bildirilerinizi http://www.icllm2013.org/ sayfasından 4 Şubat 2013 tarihine kadar gönderebilirsiniz. İLAÇ ENDÜSTRİSİNDE ÇALIŞANLAR İÇİN HEMATOLOJİ EĞİTİM PROGRAMININ BEŞİNCİSİ İSTANBUL DA GERÇEKLEŞTİRİLECEK Türk Hematoloji Derneği, İstanbul da düzenli olarak gerçekleştirilen İlaç Endüstrisinde Çalışanlar İçin Hematoloji Eğitim Programı nın beşincisini 19 Ocak 2013 tarihinde düzenleyecektir. Program, hematoloji alanında temel eğitim vermeyi planlamakta olup hematoloji alanında çalışan ya da çalışmayı planlayan ürün sorumlusu, ürün müdürü, ürün temsilcisi ve endüstri alanında kariyer yapanlara yöneliktir. Program 09.00-10.00 Oturum Başkanı: Dr. Hale Ören Söz Bizde: Kan Hücreleri ve Anemi- Dr. A. Zahit Bolaman Pıhtılaşma Sistemi, Kanamalı Hastalıklar- Dr. Muzaffer Demir Söz Sizde 10:00-10:20 Ara 10:20-11:20 Oturum Başkanı: Dr. Teoman Soysal Söz Bizde: Miyeloproliferatif Hastalıklar (AML, KML, KMPH)- Dr. Fahir Özkalemkaş Lenfoproliferatif Hastalıklar (ALL, KLL, Lenfoma)- Dr. Mehmet Sönmez Söz Sizde 11:20-12:00 Hep Birlikte Konuşuyoruz: Günümüzde Hematoloji Pratiği 12:00-13:30 Yemek 13.30-14.50 Oturum Başkanı: Dr. Muzaffer Demir Söz Bizde: Plazma Hücre Hastalıkları (Miyelom ve diğerleri)- Dr. Fahir Özkalemkaş Hematopoietik Hücre Nakli- Dr. Teoman Soysal Destek Tedaviler ve Nötropenik Ateş- Dr. A. Zahit Bolaman Söz Sizde 14:50-15:10 Ara 15:10-16:10 Oturum Başkanı: Dr. İbrahim Haznedaroğlu Söz Bizde: Biyoeşdeğerlilik Nedir, Ne Değildir? Dr. Muzaffer Demir Akılcı İlaç Kullanımı: Dr. M. Cem Ar Endüstri Hekim İlişkisi ve Etik: Dr. İbrahim Haznedaroğlu Söz Sizde 16:10-17:00 Sınav ve Ödül 46.yıl İlaç Endüstrisi Çalışanları için Hematoloji Eğitim Programı - 5 19 Ocak 2013 İstanbul Bilimsel Sekreterya Türk Hematoloji Derneği Turan Güneş Bulv. İlkbahar Mah. 613 Sok. No: 8 Çankaya - Ankara Tel: (0312) 490 98 97 Faks : (0312) 490 98 68 E-posta: thdofis@thd.org.tr Web: www.thd.org.tr AMERICAN SOCIETY OF HEMATOLOGY KONGRESİNDEYDİK Türk Hematoloji Derneği, 8-11 Aralık 2012 tarihleri arasında 54. ASH Kongresi nin stand alanında 3609 numaralı standda 4. International Congress of Leukemia Lymphoma Myeloma kongresinin tanıtımı ile yer aldı. Kongreye toplam 239 firma stand ile katıldı. Kongreye tanıtım amacıyla lokum, nazar boncukları, basılı ve görsel malzemeler götürüldü. 20 bine yakın katılımcı ile gerçekleştirilen kongrede, standı 1000 in üzerinde katılımcı ziyaret etti. Standa özellikle Romanya, Bulgaristan, Yunanistan, İtalya, Rusya, Çek Cumhuriyeti, Mısır, Fransa, Ürdün ve Suudi Arabistan dan gelen katılımcılar ilgi gösterdi. TEBRİKLER Üyelerimizden Dr. Yusuf Baran, 2012 yılı TÜBİTAK Temel Bilimler Araştırma Grubu (TBAG) danışma kurulu üyeliğine seçildi. TBAG; üniversiteler ve diğer kuruluşlarda görevli araştırmacıların çalışmalarını gerçekleştirmelerine yardımcı olmak, Ar-Ge faaliyetlerini projeler halinde desteklemek ve koordine etmek amacıyla oluşturulmuştur. Kendisini tebrik eder, başarılarının devamını dileriz 3
Bunları Biliyor Musunuz? Dr. Osman YOKUŞ YENİ DOÇENTLERİMİZ 16.11.1970 Artvin (Şavşat ilçesi) doğumluyum. İlkokulu Artvin, orta-liseyi İstanbul da (Gaziosmanpaşa ilçesi) bitirdim. 1988-1994 yılları arasında Osmangazi Üniversitesi Tıp Fakültesi nde tıp eğitimini tamamladım. Uzmanlık eğitimimi, 1995-1999 yılları arasında İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi İç Hastalıkları Ana Bilim Dalı nda yaptım. Yandal uzmanlığı eğitimimi, 2004-2007 yıllarında Ankara Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi Hematoloji Bilim Dalı nda tamamladım. 2 Ekim 2012 de doçent doktor unvanı aldım. Halen İstanbul Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Hematoloji Bilim Dalı nda göreve devam etmekteyim. 38. ULUSAL HEMATOLOJİ KONGRESİ KAPSAMINDA VERİLEN TÜRK HEMATOLOJİ DERNEĞİ ÖDÜLLERİNİN SAHİPLERİNİ YAKINDAN TANIMAK İSTEDİK EN GÜZEL TÜRKÇE BİLDİRİ ÖDÜLÜ Dr. Simge ERDEM Hekimler Hemofiliyi Ne Kadar Tanıyor? Simge Erdem, Ahmet Sarıcı, M. Cem Ar, Ayşe Salihoğlu, Osman Yokuş, Fettah Sametoğlu, Berna Yurttaş İstanbul Eğitim ve Araştırma Hastanesi Dahiliye Kliniği İstanbul Eğitim ve Araştırma Hastanesi nde dahiliye asistanı olarak çalışmaktayım. Hematoloji uzmanımız Dr. M. Cem AR ile birlikte doktorlar arasında hemofili farkındalığını saptamak amacıyla bir anket çalışması yapmayı planladık. Anketimizde toplam 12 adet çoktan seçmeli ve doğru-yanlış biçiminde soru kalıpları kullandık. Hem kendi hastanemizde, hem de İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi nde dahili ve cerrahi bölümlerde asistan ve uzman olarak çalışan meslektaşlarımıza bu anketleri uyguladık. Günlük klinik uygulamalarda hemofili hastalarına yapılan tıbbi yaklaşımlarda çeşitli çekincelerin bulunduğunu gördüğümüzden, ayrıca diğer bölümlerde çalışan hekimlerin hematolojiden istedikleri konsültasyonlarda bu çekincelerin ön plana çıkmasından dolayı bu anket çalışması ile hekimlerin hemofili farkındalığına dikkat çekmeyi amaçladık. Sanırım bir nebze etkili de olduk. Sizce ülkemizde bilimsel araştırma yapma konusunda ne gibi zorluklar bulunmaktadır? Yorumlarım tüm ülke genelinde geçerli olur mu bilemiyorum; ancak birçok eğitim ve araştırma hastanesinde ismiyle çelişircesine araştırma yapmak hiç de kolay değil. Araştırma yapabilmek için hastanenin katkısının yanında hevesli genç doktorlara yol gösterecek uzmanların bulunması gerektiğini düşünüyorum. Ancak uzmanların büyük bir kısmı araştırma yapmıyor, çünkü ülkemizde bilimsel araştırmanın performans karşılığı bulunmuyor. Ayrıca ileriye yönelik hasta izlemi biçiminde kurgulanmış çalışmalar maliyetin yüksekliği sebep gösterilerek hastaneler tarafından sıklıkla geri çevriliyor. Kongrede poster olarak kabul edileceğini düşünmüştüm, ancak açıkçası ödül alacağını düşünmemiştim. Ödüller ciddi anlamda insanı teşvik ediyor. Her sene hematoloji kongresine gönderilen bildiri sayısının artmasında bu programınızın etkili olduğunu düşünüyorum. TÜRKBA ÖDÜLLERİ Dr. Fahri Şahin Çok Merkezli Kesitsel Kronik Myeloid Lösemi Kayıt Çalışması: Türkiye Verileri Fahri Şahin, Güray Saydam, Burak Uz, Akif Selim Yavuz, Esra Turan, İpek Yönal, Hilmi Atay, Engin Keltikli, Mehmet Turgut, Mustafa Pehlivan, Meltem Olga Akay, Emel Gürkan, Onur Kırkızlar, Gülsüm Emel Pamuk, Muzaffer Demir, Selda Kahraman, Fatih Demirkan, Tuğrul Elverdi, Emine Gültürk, Ayşe Salihoğlu, Ahmet Emre Eşkazan, Cem Ar, Şeniz Öngören, Nükhet Tüzüner, Zafer Başlar, Burhan Ferhanoğlu, Yıldız Aydın, İbrahim Haznedaroğlu, Teoman Soysal Çok Merkezli Kesitsel Kronik Myeloid Lösemi Kayit Calışması: Türkiye Verileri adlı çalışmamız aslında bir asistan tezi olarak planlanmıştı. Ancak ulusal hematoloji kongresi esnasında gerçekleşen bir sohbet ortamında tek merkez verileri olmaktan çıkmış ve çok merkezli KML veri çalışması tasarımına dönüşmüştür. Daha proje aşamasında, benzer projeyi yapmayı planlayan ve hatta başlamış olan birkaç merkezin biraraya gelerek daha güçlü veriler elde etme arzusu ile büyümeye başlamıştır. Başlangıçta 5 merkez olarak etik kurul başvuruları yapılan çalışma daha sonra katılan merkezler neticesinde 11 merkezin ortak çalışması haline dönüşmüştür. Ülkemizde rutin hematoloji pratiğinin yoğunluğu ve bu yoğunluk içerisinde bilimsel araştırma yapmanın güçlüğü bilinci ile (fakat aynı zamanda iyi bir iş yapmış olmanın verdiği hazzı da içreren duygu eşliğinde) her merkez elinden gelenin ötesinde bir enerji sarf etmiş, katılımlarının gücü ile 4 ay gibi kısa bir süre içinde verileri toplamayı başarabilmiştir. Sizce ülkemizde bilimsel araştırma yapma konusunda ne gibi zorluklar bulunmaktadır? Bilimsel araştırma bir arama-öğrenme, bilinmeyeni bilinir yapma sürecidir. Genel anlamda ise; problemlere ya da sorunlara güvenilir çözümler arama amacıyla planlı ve sistemli olarak verilerin toplanması, analizi, yorumlanarak değerlendirilmesi ve rapor edilmesi sürecidir. Tabii ki bu sürecin işletilmesinde farklı basamaklarda farklı sorunlar karşımıza çıkmaktadır. Bu sorunları, dünyadaki üniversiteleri görünce ya da bir şekilde proje bazında bir tarama yapmanız gerektiğinde daha kolay gözlemleyebiliyorsunuz. Şöyle özetlemek mümkün; Bilimsel araştırmalar konusunda gerçekten bir şey yapmak isteyen bilim insanlarının çoğunun yaşam koşullarının yetersizliği, çoğu zaman cesaretleri kırmakta ve zaman zaman pes etme noktasına getirmektedir. Ülkemizdeki çalışma koşulları da açıkçası araştırmacıları özverili çalışmaktan alıkoymaktadır. Bu durumda birçok bilim insanı, zamanlarının büyük çoğunluğunu bilime/bilimsel araştırmalara harcamak yerine, rutin işlere ayırmak zorunda bırakılmaktadır. Bilimsel araştırmalar, ülkemizin birincil önceliği olmadığı için ayrılan pay da doğal olarak düşük olmaktadır. Araştırmacıların, bilimsel araştırmalarda uluslararası standartları yakalayabilmek için kendi konuları ile ilgili kitap, süreli yayın takip edebilme ve kongrelere katılması sınırlı kaynaklarca sağlanmaktadır. Dolayısı ile bilimsel gelişmelerin zamanında takip edilememesi evrensel nitelik kavramını da bizden uzaklaştırma tehlikesini beraberinde getirmektedir. Ülkemizin en önemli kurumlarının başında gelen üniversitelerimizde ekip ruhuna sahip bir anlayışla hareket etme problemi önemli bir sorundur. Bu durum aşılmaya çalışılan sorunların başında gelmektedir. Halbuki paylaşımcı ruhumuzu zenginleştirirsek hem son derece çalışkan hem de üretken bir çalışma ekibi oluşturmamız kaçınılmazdır. Bilimsel araştırmaların yapılabilmesi için yetkin personelden oluşan sağlam bir ekibe ihtiyacınız vardır. Bu ekip çalışma hemşiresi, laborant, biyolog, tıbbi sekreter vs elemanlarından oluşmaktadır ve maalesef birçok merkezde bu mümkün olamamaktadır. Dolayısı ile ekip yerine bireysel gayretlerle süregiden çalışmalar yapılabilmektedir ve bu durum araştırıcıyı haddinden fazla yormakta ve zaman içinde bezginliğe neden olmaktadır. Yukarıda saydıklarımızın sayısını arttırmak mümkündür. Ancak bunlar bizler için hiçbir zaman caydırıcı sebepler olmamalıdır. Yorulduğum ve bunaldığımı hissettiğim anlarda aklıma gelen, çok sevdiğim bir söz vardır: Belki hiç bir şey yolunda gitmedi ama hiçbir şey de beni yolumdan etmedi! 4
Bunları Biliyor Musunuz? Dr. Yusuf BARAN Dr. Ergül BERBER Bu ödülü bekliyor muydunuz ve Türk Hematoloji Derneği (THD) nin bilimsel araştırmaları destekleme ve ödül programı hakkında düşünceleriniz nelerdir? Ödül alacağımızı tabi ki bilmiyorduk, ancak beklentimiz yüksekti. Beklentimizin yüksekliğinin ana gerekçeleri arasında; Ülkemizde şimdiye kadar daha önce 11 merkezin bir araya geldiği böyle bir çalışmanın yapılmamış olması, Bu alanda (KML) dünyada yapılan çalışmalar incelendiğinde, hasta sayısı açısından katılımın çok yüksek olması, KML de ülkemizdeki en geniş çaplı ve ilk veri çalışması olması, Veri değeri yüksek olup referans teşkil edecek önemli bir çalışma olması sayılabilir. Türk Hematoloji Derneği, gerek ulusal gerekse uluslararası bilimsel çalışmalarımızı yıllardır desteklemektedir. Özellikle proje desteklerinden sıkça yararlanmış olan bir THD üyesi olarak bu alanda ülkemizdeki birçok bilimsel derneğe örnek olduğunu düşünüyorum. Tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de çok merkezli çalışmaların, retrospektif veri toplama şeklinde dahi olsa zorluğu göz önüne alındığında merkezler arasındaki uyumun ve ortaklık arzusunun birçok meslektaşımızı şaşırttığını belirtmeliyim. Bu çalışma yürürken Türk Hematoloji Derneğinin Türk Kan Bilim Ağı(TÜRKBA) projesinin hayata geçmiş olması bizi daha da heyecanlandırmış ve bu projenin içerisinde bulunma arzusu uyandırmıştır. Değerli dernek başkanı ve yönetim kurulu üyelerimizin katkıları ile TÜRKBA projesi içinde yer almış olmak ve Ulusal Hematoloji Kongresine gönderdiğimiz özetin değerlendirmeler sonrasında ilk TÜRKBA oturumunda sözlü sunum olarak kabul edildiğinin bilgisini almak doğru işler yapmış olma gururunu bizlere yaşatmıştır. TÜRKBA, özellikle çok merkezli çalışmaları kolaylaştıracak, rutin iş yükünü artırmadan veri girişi ve veri toplanmasını kolaylaştıracak ve merkezler arasındaki iletişimi hızlandıracak bir projedir. Bu proje ile ülkemize ait, bizlere ait verileri toplayabilecek, yayınlayabilecek, güçlerimizi birleştirerek Türk bilimi ve dünya bilimine katkıda bulunabileceğiz. Türk Hematoloji Derneği Başkan ve yönetim kurulu üyeleri ile TÜRKBA fikrini ortaya atan, alt yapısını hazırlayan, bizlerin kullanımına sunan ve destekleyen herkese teşekkür ederim. Son olarak bu çalışmaya katılan tüm merkezlere ve emeği geçen tüm hocalarıma, meslektaşlarıma ve ekip içinde yer alan herkese özverili çalışmaları ve destekleri için huzurunuzda bir kez daha teşekkür ederim. Yeni Tanı ve Dirençli Kronik Miyeloid Lösemi Hastalarında Biyoaktif Sfingolipid Genlerinin Ekspresyon Düzeylerinin Belirlenmesi ve Hastalığın Seyrine Etkileri Melis Kartal Yandım, Özden Pişkin, Mehmet Ali Özcan, Güray Saydam, Fahri Şahin, İlknur Kozanoğlu, Hakan Özdoğu, Ferit Avcu, Ali Uğur Ural, Yusuf Baran İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü, Moleküler Biyoloji ve Genetik Bölümü, Urla, İzmir TÜBİTAK tarafından desteklenen bu çalışmamızda, yeni tanı, İmatinib dirençli, Nilotinib e pozitif yanıt veren ve moleküler yanıt kaybı oluşan Kronik Miyeloid Lösemi hastalarında Bcr/Abl ve biyoaktif sfingolipid genlerinin ekspresyon profillerini belirleyerek hastalığın seyrine ve uygulanan ilaca verdikleri yanıta ve gösterdikleri dirence etkilerini belirlemeyi amaçladık. Çalışmamız kapsamında Dokuz Eylül Üniversitesi, Ege Üniversitesi, Başkent Üniversitesi, Gülhane Askeri Tıp Akademisi ve Bayındır Hastanesi Hematoloji Anabilim Dalı nda çalışmamız kapsamında gönderilen hasta kemik iliği örneklerinden izole ettiğimiz mononükleer hücrelerde Bcr/Abl ve biyoaktif sfingolipid genlerinin ekspresyon seviyeleri belirlenmiştir. Nilotinib e pozitif yanıt veren hastalarda apoptotik seramid sentaz genlerinin ekspresyonunun yeni tanı ve moleküler yanıt kaybı gösteren KML hastalarına göre çok daha yüksek olduğu, antiapoptotik Glukozil Seramid Sentaz (GSS) geninin ekspresyonunun ise moleküler yanıt kaybı gösteren hastalarda diğer hastalara göre çok daha yüksek olduğu belirlenmiştir. Elde edilen veriler, antiapoptotik GSS ekspresyonunun KML tedavisinde uygulanan ilaçlara karşı geliştirilen dirençte ve apoptotik seramid sentaz genlerinin ekspresyon düzeylerinin uygulanan ilaçlara verilen yanıtta önemli rolleri olduğunu göstermiştir. Biyoaktif sfingolipid genlerinin ekspresyon düzeylerinin uygulanan tedaviye verilen yanıt ve dirençteki etkileri dolayısıyle, KML nin daha etkili tedavi edilebilmesi için yol gösterici olabilecektir. Sizce ülkemizde bilimsel araştırma yapmak konusunda ne gibi zorluklar bulunmaktadır? Ülkemizde son dönemde meydana gelen olumlu değişimler sayesinde bilimsel araştırma yapma konusunda önemli iyileşmeler olmuştur. Tübitak, Avrupa Birliği Çerçeve Programları, Devlet Planlama Teşkilatı, San-Tez projeleri ve Türk Hematoloji Derneği başta olmak üzere farklı bilimsel vakıf ve derneklerin sunduğu çok iyi destekler bulunmaktadır. Ancak, bilim insanlarının çalışma alanları ile ilgili süreli yayınları takibi, bilimsel kongrelere katılımı ve bilimsel toplantılar düzenleyebilmesi için mevcut durumun mutlaka iyileştirilmesi gerekmektedir. Öte yandan, kendini bilimsel araştırmaya adayan bilim insanlarının daha fazla desteklenmesi gerekmektedir. Dünyada çok yaygın olarak süregiden ve sinerji yaratan ve daha kapsamlı projeler üreten ortak çalışma kültürünün eksikliği de ülkemizdeki bilimsel araştırma konusunda varolan bir diğer problemdir. Çalışmamız kronik miyeloid löseminin tanı ve tedavisi ve uygulanan ilaca verdiği yanıt ve dirençlilik ile ilgili önemli sonuçlar sunması nedeniyle özgün bir çalışmadır ve tıp literatürüne önemli bir katkı sunmaktadır. Bu nedenle de çalışmamızın ödüllendirilmesini bekliyorduk. THD nin yıllardan beri artırarak devam ettirdiği bilimsel araştırmaları destekleme ve ödül programının son derece kıymetli ve motive edici olduğunu düşünüyorum. Yaptığımız bilimsel çalışmalara hakettiği değerin verilmesi ve takdir edilmesi, beni ve laboratuarımda aktif olarak çalışan öğrencilerimi daha çok araştırma yapma konusunda teşvik ediyor. Her türlü bilimsel etkinliğimizde maddi ve manevi desteğini sürekli hissettiğimiz Türk Hematoloji Derneği nin bu gücüne ulaşmasında emeği geçen tüm bilim insanlarına ve derneğimizin mevcut yönetimine gönülden teşekkürler. DENEYSEL HEMATOLOJİ ÖDÜLLERİ VWF biyosentezinin patofizyolojik mekanizmasının analizi Kutluhan İncekara, Özlem Yalçın Çapan, Zafer Başlar, Hande S Çağlayan, Ergül Berber İstanbul Arel Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Moleküler Biyoloji ve Genetik Bölümü, İstanbul Araştırma çalışmalarımızı İstanbul Arel Üniversitesi Moleküler Biyoloji ve Genetik Bölümü nde yürütüyoruz. Araştırmalarımızın bir ayağını dünyada en sık görülen kalıtsal kanamalı bir hastalık olan von Willebrand Hastalığı nın (VWH) genetik ve moleküler analizi oluşturmaktadır. VWH ile yaptığımız ilk çalışmada hastalığa neden olan VWF gen mutasyonları ve Türk populasyonuna özgü bir VWF gen haplotipi tespit ettik ve bu çalışmanın sonuçlarını 2012 yılında Clinical Applied Thrombosis and Hemostasis dergisinde yayınladık. Şu anda Türk Hematoloji Derneğinden aldığımız destek ile Tip 2 VWH tanısı konmuş veya Tip 2 VWH şüpheli hastalarda VWF molekülünün Faktör 8, thrombosit bağlanma gibi fonksiyonel bölgelerini kodlayan 17. ekzon ile 25. ekzon arasını ve 28.ekzon analizini gerçekleştiriyoruz. Bu çalışmayı 50 hastada planlamıştık, fakat henüz 50 hastaya ulaşamadık. Bu konuda doktorlarımızın yardımına ihtiyacımız oluyor. İlgilenen Doktorlar hastadan EDTA içeren tüpe aldıkları 2 ml kanı yurtiçi kargo ile bize gönderebilir. VWH ile ilgili yürüttüğümüz diğer moleküler çalışma TÜBİTAK kariyer projesi kapsamında olan ve kısmen Türk hematoloji Derneği nin de desteklediği bir çalışmadır. Bu çalışma kapsamında Tip 1 VWH hastalarında tespit edilen VWF gen aday mutasyonlarının hücre kültürü ortamında fonksi- yonel analizini yapıyoruz. Bu çalışmanın sonuçları 2012 yılında Atlanta da (ABD) düzenlenen 54. American Society of Hematology Kongresinde sözlü olarak sunulmuştur. Aynı zamanda 39. Ulusal hematoloji Kongresi bilimsel kurulu tarafından deneysel hematoloji birincilik ödülüne de layık görülmüştür. Sizce ülkemizde bilimsel araştırma yapma konusunda ne gibi zorluklar bulunmaktadır? Araştırmalarımızda kullandığımız malzemelerde ve cihazlarda yurtdışına bağımlı olmak başta gelen zorluklardandır. Malzeme temini veya cihaz alımı için dört ila altı hafta arasında değişen, bazen ayları alan bekleme sürelerinin olması ve ithalattan dolayı fiyatların yüksek olması araştırmaları zora sokmaktadır. Ayrıca, ülkemizde Tübitak, Türk Hematoloji Derneği gibi belirli kurumlar dışında temel bilimler alanında yapılan araştırmalara destek veren kuruluş sayısı çok kısıtlıdır. Temel bilimler alanında yapılan araştırmalara destek veren kuruluşların artması ile ülkemizde yürütülen araştırmaların kalite ve sayısı da artacaktır. Bizim amacımız ödül almak değildi ama ödüle layık görülmesi de bizi ayrıca mutlu etti. Bildiri değerlendirme komitesine teşekkürlerimi saygılarımla sunuyorum. Ülkemizde bilimsel araştırmalara destek sağlayan çok fazla sayıda kuruluş olmamasından dolayı THD nin bilimsel araştırmalara destek sağlaması çok önemlidir. Ayrıca, bilimsel çalışmaların ödüllendirilmesi de araştırma yürütücülerinin motivasyonunu arttıran bir faktördür. Biriminizde başka hangi genetik hastalıklar için çalışmalar yapılıyor? Birimimizde ayrıca nadir kanamalı hastalıklardan olan Faktör XI eksikliği ile ilgili FXI geninde mutasyon taraması yapıyoruz. Bu analiz için bize EDTA içeren tüp içinde gelen hasta kanından izole ettiğimiz DNA da moleküler yöntemler ile Faktör XI geninde mutasyon analizi yapıyoruz. Faktör X gen analizi için de moleküler çalışmaları planlıyoruz. Daha önce yurt dışında yapılan bu analizler artık ülkemizde de yapılacaktır. 5
Bunları Biliyor Musunuz? Dr. Ferit AVCU Kafeik Asit Fenil Ester in (CAPE) Multipl Miyelom da in vitro ve in vivo Antitümör Etkinliği: CAPE ve Bortezomib Multipl Miyelom da Sinerjik Etki Göstermektedir Ertan Altaylı, Önder Öngörü, Tayfun İde, Özgür Koru, Cengizhan Açıkel, Meral Sarper, Pınar Elçi, Rahşan Ilıkçı Sağkan, Erhan Astarcı, Ali Uğur Ural, Ferit Avcu GATA Hematoloji Bilim Dalı ve GATA AR-GE Kanser-Kök Hücre Lab. Ks., Ankara 38. Ulusal Hematoloji Kongresi Deneysel Hematoloji alanında ödüle layık görülen Kafeik Asit Fenil Ester in (CAPE) Multipl Miyelom da in vitro ve in vivo Antitümör Etkinliği: CAPE ve Bortezomib Multipl Miyelom da Sinerjik Etki Göstermektedir başlıklı çalışmamızda antitümör etkinliği Propolis in en aktif olarak bulunan kafeik asit fenil ester (CAPE) oluşturmaktadır. Propolis arıların bitki tomurcuk ve filizlerinden topladığı çok kuvvetli anti viral, anti bakteriyel ve anti fungal etkiye sahip yapışkan organik bir maddedir. CAPE nin multipl miyelom (MM) hücrelerine antitümör etkinliğinin varlığını ilk defa in vitro çalışma ile kanıtlamıştık. Başta MM olmak üzere bazı malign hastalıklarda klinik kullanıma girmiş ve hem in vitro hem de in vivo antitümör etkinliği ispatlanmış olan bortezomib in CAPE ile birlikte kullanımı ise daha önce hiç denenmemiştir. Bu çalışmada CAPE in MM da hem bortezomib ile in vitro etkinliği hem de deneysel plazmositom modelinde in vivo etkisi araştırılmıştır. Sonuç olarak CAPE in tek başına uygulanmasının MM hücre dizisinin çoğalmasını engellediğini, CAPE in bortezomib ile birlikte kullanımında ise çok kuvvetli sinerjik sitotoksik etki oluşturduğunu gösterdik. Deneysel plazmositom oluşturulan farelerde CAPE in hem tek başına hem de BOR ile birlikte uygulanmasının istatistiksel olarak anlamlı olmasa da plazmositom oluşan farelerde sağkalım ve yaşam sürvilerini artırdığını gösterdik. MM da CAPE ve bortezomibin in vitro ve in vivo etkinliğini ülkemizde ve dünyada ilk defa ispatlayan çalışmamızın ileride yapılacak insan uygulamaları için öncül olacağını düşünmekteyiz. Sizce ülkemizde bilimsel araştırma yapmak konusunda ne gibi zorluklar bulunmaktadır? Bilimsel araştırmalar, verilerin sistematik olarak elde edilmesi ve bu verilerin analiz edilerek bir sonuca ulaşılması sürecini kapsamaktadır. Sözü edilen bu süreç belirli bir planlama aşamasını, maddi kaynağı, zaman ve emeği gerektirir. Bir çalışmanın planlanması ve gerçekleştirilmesi aşamasında zaman çok önemli etkendir. Çünkü çalışma, tamamlandığında güncelliğini kaybetmemelidir. En önemlisi de planlanan araştırma için yeterli bütçenin sağlanmasıdır. Bu nedenle Ülkemizde bilimsel araştırma yapma konusunda karşılaşılan zorluklardan birisi de yeterli bütçe sağlanamamasıdır. Avrupa Birliği ülkeleri ile karşılaştırıldığında araştırmaya ayrılan kaynak Ülkemizde çok yetersiz olmasına rağmen oldukça başarılı çalışmalarda yapılmaktadır. Araç gereç teminindeki zorluklar, teknolojinin dışarıdan alınması ve etkin kullanılamaması, çok merkezli çalışmalardaki organizasyon eksikliği projelerin gerçekleştirilmesindeki önemli zorluklardır. Ayrıca yazılı kaynak ve veri tabanlarına ulaşmada yetersizlik, yönetsel olarak araştırma yapanın engellenmesi, etik aşamasındaki sınırlamalar karşılaşılan diğer zorluklardır. Bu ödülü bekliyor muydunuz ve Türk Hematoloji Derneği nin (THD) bilimsel araştırmaları destekleme ve ödül programı hakkında düşünceleriniz nedir? 38. Ulusal Hematoloji Kongresi nde özellikle Deneysel Hematoloji alanında olmak üzere birbirinden değerli çalışmalar sunuldu. Çalışmamızın ödüle layık görülmesinin sebebi MM da CAPE ve bortezomibin in vitro ve in vivo etkinliğini ülkemizde ve dünyada ilk defa ispatlayan çalışma olması ve ileride yapılacak insan uygulamaları için öncül olacağıdır diye düşünüyorum. Araştırmamızın bu kapsamından dolayı ödül beklentimiz vardı. THD Ulusal Hematoloji Kongrelerinde; Klinik, Klinik laboratuvar ve Deneysel alanda ikişer adet olmak üzere toplam altı çalışmaya ödül verilmektedir. Ayrıca en güzel Türkçe, genç araştırıcı ödülleri de verilmekte ve teşvik unsuru olmaktadır. THD nin bilimsel araştırmaları destekleme programı dernek üyeleri tarafından en çok takdir edilen özelliği olup, diğer birçok dernek için örnek teşkil etmektedir. Daha önceki kongrelerde verilen Sanayi ödüllerinin tekrar verilmesi, en iyi sunu ve Jüri Özel ödülü verilmesi durumunda araştırıcıların bilimsel coşkusunun ve teşvikinin daha da artacağı kanaatindeyim. Dr. Didem Torun LABORATUVAR HEMATOLOJİ ÖDÜLLERİ Dev Trombosit Sendromlu Türk Hastalarda MYH9 Geni Mutasyon Analizi: 4 Yeni Mutasyon Didem Torun, Yeşim Oymak, Nejat Akar Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi, Pediatrik Moleküler Genetik Bilim Dalı, Ankara Dev trombosit sendromlu Türk Hastalarda MYH9 Geni Mutasyon Analizi: 4 Yeni Mutasyon başlıklı çalışmam 2008 yılında başlayan doktora tezim kapsamında Prof.Dr. Nejat Akar ın danışmanlığında, Dr. Yeşim Oymak ın katkılarıyla Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Pediatrik Moleküler Genetik Bilim Dalı Laboratuvarı nda gerçekleştirdiğim çok merkezli bir araştırmadır. Araştırmamızda çalışma grubumuzu trombositlerin kandaki düzeyinin düşük olmasına rağmen yaşam döngülerinin hızlı olmasıyla meydana geldiği düşünülen ve nadir görülen bir hastalık olan makrotrombositopenili (dev trombosit sendromlu) bireyler ve kontrol grubu oluşturmaktadır. Makrotrombositopeni, otozomal dominant kalıtım gösterir ve MYH9 (Myosine Heavy Chain 9) genindeki mutasyonlar sonucu meydana gelir. Kromozom üzerinde 22q12.13 de lokalize olan MYH9 geni miyozin ailesinden kas dışı miyozin (NHMCII-A) tarafından kodlanmakta ve 44 ekzondan oluşmaktadır. Hücre yayılmasında, hareketinde, hücre morfolojisinin korunmasında ve sitogenezinde önemli fonksiyonlara sahiptir. Çalışmamızda dev trombosit sendromlu hastalarda MYH9 gen mutasyonlarını ortaya koyarak bu mutasyonların kas dışı miyozin II nin yapısını ve fonksiyonunu nasıl bozduğunun anlaşılabilmesini mümkün kılmak amaçlanmıştır. Bu amaçla 14 makrotrombositopenili hastadan alınan kanlardan klasik fenol/kloroform yöntemiyle DNA lar elde edildikten sonra polimeraz zincir reaksiyonu (PCR) ile çoğaltılmıştır. PCR ürünleri pürifiye edildikten sonra DNA Dizi Analizi yapılmıştır. Çalışmamız sonucunda 14 dev trombosit sendromlu hasta (Makrotrombositopeni) ve 92 sağlıklı kontrolün taramaları sonucu HGMD de (Human Gene Mutation Database) daha önce tanımlanmamış 4 mutasyon, tanımlanmış 1 polimorfizm saptanmıştır. 4 mutasyondan 2 tanesi tek bir hastada 2 yeni mutasyon birlikteliği şeklinde ortaya çıkmıştır. Çalışmamız MYH9 geninde Türklere özgü mutasyonların ortaya konmasıyla ileride yapılacak çalışmalara yararlı olması açısından önem taşımaktadır. Araştırmamız halen diğer hasta örneklerinde sürdürülmektedir. Sizce ülkemizde bilimsel araştırma yapmak konusunda ne gibi zorluklar bulunmaktadır? Bilimsel araştırmanın güncelliğini kaybetmeden en kısa sürede gerçekleşebilmesi maddi kaynağı, gerekli malzemelerin ve ekipmanların çok hızlı şekilde teminini, teknolojinin en verimli şekilde kullanılmasını, zaman ve emeği gerektirir. Günümüzde maddi destekler konusundaki sorunun TÜBİTAK, DPT, üniversite araştırma fonları ve araştırmaya destek veren Türk Hematoloji Derneği gibi kurumlar aracılığıyla çözüldüğünü açıkça görmekteyiz. Genetik araştırma yapabilmek için birçok malzemenin temininde yurtdışına bağlı olmamız nedeniyle çalışma için öngörülen sürenin uzaması, çok merkezli yapılan araştırmalarda klinik verilerin kaydedilmemesi, merkezler arası iletişimin kopuk oluşu gibi etmenleri araştırmanın yapılmasında karşılaştığımız zorluklar olarak söyleyebilirim. Daha önce katıldığım hematoloji kongrelerinin hepsinde Genç Araştırıcı Kongre Katılım ödülünü almıştım. Çalışmamızın hematolojik anlamda önemli olması ve Türk popülasyonunda ilk kez tanımlanan mutasyonlardan oluşan bir araştırma olması nedeniyle ödüle başvuran her araştırıcı gibi ödül beklentisi içerisindeydim. Ancak Deneysel Hematoloji dalında THD nin seçkin jürisi tarafından bu ödülle takdir edilmek benim için sürpriz oldu ve çok mutlu oldum. THD nin bilimsel araştırmalarımızda bizim gibi genç araştırmacıları desteklemesi motivasyonumuzu artırmakta, yeni araştırmalarımız için de kaynak teşkil etmektedir. Bu nedenle Türk Hematoloji Derneği ne bir kez daha teşekkür ederim. Dr. Özden Hatırnaz Ng T-Hücreli Akut Lenfoblastik Lösemide (T-ALL) Bir Tümör Baskılayıcı Gen Olarak SnoN/SKIL Özden Hatırnaz Ng, Müge Sayitoğlu, Yücel Erbilgin, Ceren Öztunç, Leyla Ağaoğlu, Ömer Devecioğlu, Sema Anak, Aykan Özgüven, Tiraje Celkan, Ömer Doğru, Gönül Aydoğan, Arzu Akçay, Çetin Timur, Asım Yörük, Yıldız Yıldırmak, Uğur Özbek İstanbul Üniversitesi Deneysel Tıp Araştırma Enstitüsü Genetik Anabilim Dalı Çalışmamız çocukluk çağı T-hücreli Akut Lenfoblastik lösemi hastalarında, doktora tezim kapsamında gerçekleştirdiğimiz mikro dizi anlatım analizlerinin sonuçlarından elde ettiğimiz verilerden oluşmakta idi. Bu çalışma ile daha önce lösemi gelişiminde rolü belirlenmemiş SKIL geninin, aslında tümör baskılayıcı bir etkisi olabileceğini göstermiş olduk. Şu an fonksiyonel analizleri devam eden çalışmamızı aynı zamanda yayına da hazırlamaktayız. 6
Bunları Biliyor Musunuz? Sizce ülkemizde bilimsel araştırma yapmak konusunda ne gibi zorluklar bulunmaktadır? Bu sorunun aslında bir kaç farklı alt başlıkla cevaplanması uygun olacaktır. Öncelikle araştırma altyapıları halen yetersiz düzeydedir. Ben çalışmakta olduğum, İstanbul Üniversitesi, Deneysel Tıp Araştırma Enstitüsü (DETAE) açısından, oldukça şanslıyım ancak maalesef ülkenin pek çok farklı merkezi henüz ciddi bilimsel araştırma yapabilecek altyapılara sahip değil. Bir başka nokta araştırma yapacak olan genç araştırıcıların maalesef maddi yetersizlikler nedeni ile araştırmadan uzaklaşması. Halen bizim bölümümüzde doktora ya da yüksek lisans seviyesinde pek çok öğrenci herhangi bir maaş alamadan bu işi yürütmekte, bazıları ek işler yaparak eğitimlerini devam ettirmeye çalışmaktalar. Ancak bu da çalışmaların ilerlemesi ve etkinliğini olumsuz etkilemekte. Son yıllarda araştırma projelerine ayrılan bütçelerin artmış olması olumlu bir gelişme olmakla birlikte, ülkemizdeki araştırıcıların özgünlük açısından eksikliklerinin de bir başka sorun olduğunu düşünüyorum. Araştırmayı yönlendiren insanların daha odaklanmış, özgün hipotezlere dayalı, ciddi araştırmalara yönlenmesi araştırma kalitesini arttıracaktır. Belki son bir nokta, özellikle sağlık bilimleri alanında yapılan araştırmalarda, genç klinisyenlerin hasta yüklerinin hafifletilerek, araştırmaya yönelmelerini sağlamak, araştırma kalitemizi artırmamız açısından yararlı olacaktır. Çalışmamızın kalitesi ve özgünlüğünden en ufak bir kuşkum olmamakla birlikte, bir ödül beklentim yoktu. Türk Hematoloji Derneği nin de bu yöndeki desteklerini çok olumlu buluyorum ve daha da arttırılması gerektiğini düşünüyorum. Bu tarz ödüllerin genç araştırıcıları daha iyi ve kaliteli çalışmalara yönelteceğinden eminim. Eklemek istediğim bir nokta şu olabilir, kongrede sunulan temel bilim çalışmalarının alt grup toplantılarından sunulması nedeniyle yeterince geniş bir kitleye ulaşmadığını düşünmekteyim. Deneysel çalışmaların, daha geniş bir kitleye ulaşabilmesi için ortak sunum alanlarında yer bulması, hem bu çalışmaların önemini, hem de temel bilimler alanındaki gelişmeler hakkında farkındalığı arttıracaktır. Dr. Ömür Gökmen Sevindik Dr. İpek Yönal KLİNİK HEMATOLOJİ ÖDÜLLERİ Erişkin allogeneik kök hücre nakilli hastalarda venooklüzif hastalıktan korunma ve tedavide defibrotidin yeri: tek merkez deneyimi İpek Yönal, Onur Hakkı Kırkızlar, Sevgi Kalayoglu Beşışık, Deniz Sargın İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi, İç Hastalıkları ABD, Hematoloji BD, İstanbul Hepatik venooklüzif hastalık (VOH), diğer adıyla sinüzoidal obstrüksiyon sendromu (SOS), esas olarak yüksek doz miyeloablatif hazırlama rejimi ve hematopoietik kök hücre naklini (HKHN) takiben ortaya çıkan çok ciddi ve hayatı tehdit eden bir komplikasyondur. VOH, HKHN li hastaların yaklaşık %20 sinde ortaya çıkar. Çalışmamıza, Ocak 2005-Aralık 2009 tarihleri arasında İstanbul Tıp Fakültesi Erişkin Hematopoietik Kök Hücre Nakli Ünitesi nde allogeneik kök hücre nakli (allo-hkhn) yapılan 86 hasta dahil edildi. Allo-HKHN olguları retrospektif değerlendirildi. Çalışmamızın amacı 86 ardışık allo-hkhn yapılan hastada VOH sıklığı ve klinik seyrini belirlemek, VOH profilaksisi ve tedavisinde defibrotidin etkinliğini belirlemekti. Çalışmamızın kontrol grubunu ise Ocak 1995-Aralık 2004 tarihleri arasında defibrotid profilaksisi yapılmayan 128 allo-hkhn yapılan hasta grubu oluşturdu. Defibrotid profilaksisi yapılan grup ile yapılmayan tarihsel kontrol grubu, retrospektif olarak karşılaştırıldı. 1995-2009 yılları arasında toplam 214 erişkin allo-hkhn olgusunun 26 sında (%12.1) VOH tanısı konulmuştur;bu değer literatür ile benzerdir. Son zamanlarda iyileşen destek tedavi yaklaşımları, HKHN sonrasında komplikasyon oranını giderek azaltmıştır. Oysa bizim deneyimimizde VOH sıklığı zaman içerisinde artma eğilimindedir. Çalışmamızın retrospektif olması, VOH risk faktörlerinin değişken grubu kapsamı, nakil tiplerinin zaman içerisinde değişmesi, giderek daha ileri yaş grubunda nakil yapılmaya başlanması, çoğul kemoterapilere ve transfüzyona maruz kalmış hastalara nakil uygulanmaya başlanmış olması ve aktif hastalık haliyle nakil uygulanmaya başlanması zaman içerisinde VOH sıklığındaki artış eğilimini açıklayabilir. Çalışmamızda, bir faz - 3 çalışmayla benzer olarak defibrotid tedavisiyle ölüm oranında azalma görülmüştür. Erişkin hasta grubunda defibrotid profilaksisinin etkinliğini araştıran büyük randomize kontrollü bir çalışma yapılmamıştır. Bizim çalışmamız bu açıdan pilot bir çalışma olabilir. Bizim çalışmamızın en önemli gücü hasta sayısının fazla olmasıdır. Böylelikle allo-hkhn alıcılarında tüm VOH insidensi açısından yararlı bilgi vermesi olasıdır. Sizce ülkemizde bilimsel araştırma yapmak konusunda ne gibi zorluklar bulunmaktadır? Ülkemizde yetersiz yardımcı personel sayımız, mali ve teknik imkansızlıklar, her ne kadar teorik altyapımız güçlü olsa da projelerimizi kısıtlamaktadır. Bunun yanısıra hastane kayıt sistemlerimizdeki yetersizliklerimiz bilimsel verilerimizi sağlıklı değerlendirmemizi engellemektedir. Ayrıca günlük iş yükümüzdeki yoğunluk nedeniyle ortaya çıkan zaman sorunu da ne yazık ki önemli kısıtlayıcı faktör olabilmektedir. Çalışmamızda allogeneik nakil sonrası erken dönem mortalite ve morbiditenin önemli nedenlerinden biri olan venooklüzif hastalık tedavi ve profilaksisi ile ilgili 14 yıllık tecrübemiz aktarılmıştır. Aktif olarak çalışmalarına devam eden THD nin genç araştırmacılara verdiği eğitim ve bilimsel araştırma desteği, motivasyonumuzu artırmaktadır. MDS de Prognostik Belirteç Olarak Komorbidite İndeksleri Zeynep Güç, Selda Kahraman, Ömür Gökmen Sevindik, Abdullah Katgı, Şerife Medeni Solmaz, İnci Alacacıoğlu, Özden Pişkin, Güner Hayri Özsan, Fatih Demirkan, Bülent Ündar, Mehmet Ali Özcan Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Erişkin Hematoloji Bilim Dalı, İzmir Çalışmamız; Sayın Prof. Dr. Mehmet Ali Özcan ın değerli görüş ve katkıları doğrultusunda yürütülmüş, ileri yaş kötücül hastalığı olan miyelodisplastik sendromda hasta temelli yandaş durumların (komorbiditelerin) sağkalıma etkilerini araştırmak üzere tasarlanmış bir tek merkezli tarama çalışması idi. Kayıt sistemimizin geçmişten günümüze iyi planlanmış ve kolay erişilebilir yapısı sayesinde 200 hastanın tanı anı ve izlem verileri elde edildi ve gerekli veriler kısa sürede analize hazır hale getirildi. Analizler sonucunda, Charlson CI ve HCT CI gibi yandaş durum skorlama sistemlerinin genel ve lösemisiz sağkalımı öngördürebildiği ve bu öngördürücü niteliğin IPSS ve WPSS gibi günümüzde tedavi yönetimini şekillendiren skorlama sistemlerinden bağımsız olduğu ortaya kondu. Çalışmamızda elde edilen sonuçların miyelodisplastik sendromlu hastaların yönetiminde önemli katkı sağlayacağını düşünmekteyiz. Sizce ülkemizde bilimsel araştırma yapmak konusunda ne gibi zorluklar bulunmaktadır? Ülkemizde bilimsel araştırma yapma konusunda en önemli kısıtlayıcı faktörler hekimlik eğitimi esnasında iyi klinik çalışma tasarımı, veri analizleri ve sonuçların makaleye dönüştürülmesi konusunda yeterli temel eğitimin verilememesidir. Kendi adıma bu konudaki eksiklerimi gidermek için iç hastalıkları asistanlığım süresince pek çok eğitime katıldım. Özellikle tıbbi istatistik ve klinik çalışma tasarımı konusunda kendimi geliştirmeye çalıştım. Gönül isterdi ki, bu eğitim tıp fakültesinde yeteri düzeyde verilebilsin değerli yıllar boşa harcanmasın ve bilimsel üretkenlik çok daha erken başlayabilsin. Bir diğer önemli husus da ülkemizdeki verileme sistemlerinin olgunlaşmamış olması ve yetersizliği. Ne yazık ki sırf bu nedenlerle ülkemizde çok merkezli çalışmalar güçlükle yürütülebilmekte. Bu noktada Türk Hematoloji Derneği nin Türk Kan Bilim Ağı projesi önemli bir atılım ve çıkış noktası olarak göze çarpmakta. Umarım amaçlanan doğrultuda kan bilim ağı geliştirilebilir ve geniş hasta serilerinde önemli çalışmalara imza atılır. Ulusal Hematoloji Kongresi geniş katılımlı ve çok önemli bir kongre. Açıkçası ödül anlamında her biri çok kıymetli jüri elemanlarınca titizlikle seçilmiş 600 e yakın bildirinin sunulduğu bir kongrede elbette ki beklentileriniz olabiliyor, fakat son ana kadar ancak umut düzeyinde kalıyor. Umudumuzun gerçeğe dönüşmüş olması bizlerde tarifi imkansız bir sevinç yarattı. Türk Hematoloji Derneği nin bilimsel araştırmaları desteklemesi ve bu doğrultuda yeni projeler geliştirmesi bence çok önemli. Özellikle hematoloji, çalışmaya ve gelişime çok açık bir bilim dalı. Tez destek programının ve araştırma projelerine destek programlarının bizler gibi hematoloji eğitimini sürdürmekte olan hekimler için yeterli kaynak temini noktasında yadsınamaz bir rolü olduğunu düşünüyorum. Bilimsel araştırma yapmak konusunda dernek tarafından verilen ve sunulan maddi ve manevi destekler özendirici ve kolaylaştırıcı niteliği açısından yüksek önem arzediyor. Genç araştırıcılar için sunulan ödül ve destek programları da rutin poliklinik ve servis ikileminde sıkışmış bizleri bir miktar daha bilimsel üretime yönlendirme konusunda itici güç olacaktır. Yaptığınız araştırmaların ve çalışmaların THD gibi hematoloji bilimi açısından önemli ve öncü bir kuruluş nezdinde takdir ve beğeni görmesi ve bu beğeninin size ödüllendirme olarak yansıması mutluluk verici. 7
Kliniklerimiz Türk Hematoloji Derneği Bülteni, kliniklerimizi tanıtmaya devam ediyor. Bu sayımızda Kanuni Sultan Süleyman Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Pediatrik Hematoloji-Onkoloji Kliniği ni konuk ettik ve Klinik Şefi Dr. Gönül Aydoğan sorularımızı yanıtladı... KANUNİ SULTAN SÜLEYMAN EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ, PEDİATRİK HEMATOLOJİ- ONKOLOJİ KLİNİĞİ Kliniğinizin tarihçesini kısaca anlatır mısınız? Pediatrik Hematoloji-Onkoloji kliniğimiz o zamanki adıyla SSK Bakırköy Kadın- Doğum ve Çocuk Hastalıkları Eğitim ve Araştırma Hastanesi nde Ağustos 1990 da 21 yataklı bir servis olarak kuruldu. Bu klinikte benimle birlikte Uz. Dr. Zafer Şalcıoğlu ve Pratisyen Dr. Hülya Sayılan Şen hizmet veriyordu. O sırada ben de, Dr. Zafer Şalcıoğlu da henüz hematolog değildik. Ben İstanbul Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları A.B.D. da çocuk ihtisasımı tamamladıktan sonra 7-8 ay kadar aynı kliniğin Hematoloji-Onkoloji servisinde hematoloji-onkoloji deneyimimi arttırmak üzere çalışmıştım. Ardından Bakırköy Kadın-Doğum ve Çocuk Hastalıkları E.A.H. de görev yaparken Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları uzmanı Dr. Zafer Şalcıoğlu ile birlikte 9 ay süreyle İstanbul Tıp Fakültesi Çocuk Hematoloji- Onkoloji Bilim Dalında bilgi ve deneyimimizi arttırmak üzere rotasyon yapmıştık. Daha sonra ben de, Dr. Zafer Şalcıoğlu da gene aynı bölümde Pediatrik Hematoloji yandal ihtisasımızı tamamladık. Hastanemiz deprem riski nedeniyle Mayıs 2011 tarihinde Halkalı daki yeni yerleşkesine taşınarak Kanuni Sultan Süleyman Eğitim ve Araştırma Hastanesi adını aldı. Pediatrik Hematoloji-Onkoloji Servisi yeni yerinde yatak kapasitesini 32 yatağa çıkararak hizmete devam etti. Kaç hasta yatağınız var ve doluluk oranınız nedir? Yukarıda belirttiğim gibi serviste 32 yatağımız var. Ancak yatak kapasitesi 32 ile sınırlı değil. Çok sayıda lösemi ve solid tümör hastasından hematoloji servisinde yer bulamayan selim hematoloji hastaları bana bağlı olan Büyük Çocuk servisinde izlenmekte. En az 5-6, bazen 8-10 kadar hematoloji hastası Büyük Çocuk Servisinde yatarak tedavi görmekte. Dolayısıyla yatak doluluk oranı devamlı %100 ün üzerinde diyebilirim. Transplantasyon üniteniz var mı? Yılda kaç transplantasyon yapıyorsunuz? Hastanenizin yatak kapasitesi nedir? Maalesef henüz transplantasyon ünitemiz yok. Girişimde bulıunduk, ancak daha gerçekleştiremedik. Poliklinik yükünüzden bahseder misiniz? Yıllık poliklinik sayınız ortalama nedir? Hematoloji-onkoloji polikliniğimizden takipli 5000 civarında dosyalı hastamız var. Her gün ortalama 100-120 arası hematoloji hastası muayene oluyor. Polikliniğimizde yıllık ortalama 25000 hematoloji-onkoloji hastası görülüyor. Biriminizde kaç yıldır hematoloji yandal asistan eğitimi veriliyor? Birimimizde hematoloji yandal eğitimi verilmemektedir. Türk Hematoloji Okulu projesi hakkında ne düşünüyorsunuz? Türk Hematoloji Okulu Projesinin temel hematoloji bilgisi ve hematoloji laboratuarı nosyonu verme ve istatistik ve klinik araştımalarla ilgili yandal öğrencilerini bilgilendirme konusunda çok faydalı olduğunu düşünüyorum. Ancak bu genel konular dışında daha ziyade erişkin hematologlara hitap ettiğinden pediatrik hematolojinin (THD kongre programında olduğu gibi) ihmal edildiğini düşünüyorum. Akademik kadronuz kaç kişiden oluşuyor? Şu anda benden başka 6 hematoloji ve onkoloji uzmanı arkadaşımız hastanemizde görev yapmakta. Ayrıca servise kuruluşundan beri çok değerli katkıları olan Dr. Hülya Sayılan Şen de göreve devam etmekte. Asistan eğitiminde kullanılan çekirdek eğitim müfredatınız var mı? Hastanemizde çocuk sağlığı ve hastalıkları eğitimi verilmekte ve çocuk asistanları diğer yandal servislerinde olduğu gibi hematolojide de rotasyon yapmakta. Bu asistanlara hematoloji ile ilgili temel bilgiler gerek teorik olarak, gerekse hasta takibi ile pratik olarak ve ayrıca mikroskop başında verilmekte. Kongrelere katılabiliyor musunuz? Hangi toplantıları tercih ediyorsunuz? Gerek yurtiçi, gerekse yurtdışı hematoloji ile ilgili kongrelere (TPHD kongresi, Ulusal Hemofili kongresi, zaman zaman THD veya Avrasya Hematoloji kongresi, fırsat buldukça EHA, ASH, WFH) katılıyorum. Üyelerimize vermek istediğiniz bir mesaj var mı? Hematoloji bireysel olarak fedakarlık isteyen, zahmetli, ama aynı ölçüde de zevkli bir branş. 4-5 yaşlarındayken lösemi nedeniyle takip ettiğiniz bir hastanın yıllar sonra askerlik aşamasında sizden rapor almaya ya da düğününe davet etmeye gelmesi halinde duyduğunuz mesleki tatmin hissini ancak yaşayan bilir. Bu nedenle hekim olarak yaşadığımız tüm zorluklara değer diye düşünüyorum. Kliniğinizde görev yapan akademisyenler ve uzmanlar kimlerdir? Kliniğimizde görev yapan hekimler: Uz. M. Gönül Aydoğan Klinik Şefi, Pediatrik Hematoloji ve Onkoloji Uzmanı Uz. Dr. Zafer Şalcıoğlu Pediatrik Hematoloji ve Onkoloji Uzmanı Uz. Dr Ferhan Akıcı Pediatrik Hematoloji ve Onkoloji Uzmanı Uz Dr. Arzu Akçay Pediatrik Hematoloji ve Onkoloji Uzmanı Uz. Dr. Deniz Tuğcu Pediatrik Hematoloji ve Onkoloji Uzmanı Uz. Dr. Metin Demirkaya Pediatrik Hematoloji ve Onkoloji Uzmanı Uz. Dr. Müge Gökçe Pediatrik Hematoloji ve Onkoloji Uzmanı Dr. Hülya Sayılan Şen 8
Zorunlu Hizmetteki Üyemiz Türk Hematoloji Derneği Bülteni nin zorunlu hizmette görev yapan üyelerimizi daha yakından tanımak ve çalışma koşullarını anlamak için oluşturduğu bölümünün bu ayki konuğu Dr. Suar Çakı Kılıç... Kısaca kendinizden söz eder misiniz? 1975 İstanbul doğumluyum. İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi nden 1997 yılında mezun oldum. Aynı yıl İstanbul Göztepe Eğitim Araştırma Hastanesi nde Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları asistanlığına başladım ve 2002 yılında uzman oldum. Kasım 2006 tarihine kadar aynı hastanede uzman hekim olarak görev yaptıktan sonra Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi nde çocuk hematoloji yan dal asistanlığına başladım. Nisan 2011 de çocuk hematoloji uzmanı oldum. Halen Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi nde mecburi hizmetimi yapmaktayım. Devlet hizmeti yükümlülüğü kapsamında görev yaptığınız hastanede hematoloji uzmanı olarak çalışma koşullarınızı anlatır mısınız? Hastanemizde çocuk hematoloji servisi genel çocuk servisinden ayrı tek kişilik ve banyolu on dört odadan oluşmaktadır. Servisimizde deneyimli bir sorumlu hemşiremiz ve sayıları son aylarda artan bir hemşire ekibimiz ile tedavileri gerçekleştirmekteyiz. Hastanemizde uzun yıllardır erişkin hematoloji bilim dalı olduğu için geniş kapsamlı bir hematoloji laboratuvarı mevcuttur. Hastanemizin iyi çalışan ve donanımlı bir kan merkezinin bulunması sayesinde transfüzyon ihtiyacında herhangi bir sorun yaşanmamaktadır. Akım sitometri ve bazı genetik tetkiklerde Kayseri Erciyes Üniversitesi nden yardım almaktayız. Ayrıca kan ışınlanması için radyasyon onkolojisi anabilim dalındaki radyoterapi cihazı kullanılmakta olup, cihaz arızalandığında kan ve kan ürünlerinin ışınlanması konusunda problemler yaşamaktayız. Çalıştığınız hastanede hangi hematolojik hastalıklara tanı koyup tedavilerini yapabiliyorsunuz? Bu alanda eksiklikler var mı? Hastanemizde her türlü hematolojik hastalıkların tanı ve tedavisi yapılabilmektedir. Habis hastalıkların tanı aşamasında akım sitometri vb tetkiklerde başka bir merkeze bağımlı olmamız hastaların ulaşımı açısından sıkıntı yaratmaktadır. Ayrıca bazı kemoterapi ajanlarının temininde güçlükler yaşamaktayız. Hematolojik hastalıkların gerek tanı, gerekse tedavilerinde başka disiplinlerin katkısı ve önemi göz önüne alındığında, çalıştığınız hastane bu bakımdan ne kadar yeterli? Hastanemizde bazı disiplinlerde altyapı ve cihaz eksikliklerinden kaynaklanan sorunlar yaşanmaktadır. Çalıştığınız ildeki üniversite hastanesinde hematoloji bölümü var mı? Varsa akademik alanda işbirliği yapabiliyor musunuz? Devlet hastanesinde de bir çocuk hematolojisi uzmanı çalışmaktadır. Kendi akademik süreciniz göz önüne alındığında, devlet hizmeti yükümlülüğü kapsamında inisiyatifiniz Dr. Suar Çakı Kılıç dışında bir merkezde belli bir süre çalışmak durumunda kalmanızı nasıl yorumlamaktasınız? Bu konuda bir hekimin insiyatifi dışında bir merkezde çalışmasını doğru bulmamaktayım. Ülkemizin her yöresine hematoloji alanında hizmet götürülmesi gerçeğinden yola çıkarsak, devlet hizmeti yükümlülüğünü de göz önüne alarak, çözüm önerileriniz var mıdır? Ülkemizin her yöresine altyapı yetersizlikleri nedeniyle hematoloji alanında hizmet götürülmesinin çok zor olduğunu ve isteyen hekimlerin özendirilerek başka merkezlerde çalışması gerektiğini düşünüyorum. Bence mecburi hizmet uygulaması bu konuda geçici bir çözümdür; hematoloji gibi spesifik branşlarda daimi ve birden çok hekimden oluşan kadrolar daha işlevsel olacaktır. Çalıştığınız hastanede, yükümlülük süreniz dolduktan sonra kalmayı düşünür müsünüz? Ailevi nedenlerle bu durum pek mümkün görünmemektedir. Türk Hematoloji Derneği faaliyetleri hakkında ne düşünüyorsunuz? THD nin bilimsel ve sosyal açıdan iyi çalışan bir dernek olduğunu düşünüyorum. Düzenlenen kongrelerin kalitesi, burslarla araştırmacıların desteklenmesi hepimiz için bir ivme kazandırmaktadır. Ayrıca THD hematoloji okulunun ilk mezunlarından biri olarak bu projeden bilimsel ve sosyal anlamda çok faydalandım. Özellikle bu projenin devam etmesi gerektiğini düşünüyorum ve bu konuda emeği geçen tüm hocalarıma bu vesile ile teşekkür ederim. 9