39-)KİŞİSEL KORUYUCU DONANIMLAR
Çalışanı; yürütülen işten kaynaklanan, sağlık ve güvenliği etkileyen bir veya birden fazla riske karşı koruyan, çalışan tarafından giyilen, takılan veya tutulan, bu maksada uygun olarak tasarımı yapılmış tüm alet, araç, gereç ve cihazları, ifade eder.
Kişisel koruyucu donanım, risklerin, toplu korunmayı sağlayacak teknik önlemlerle iş organizasyonu ve çalışma yöntemleriyle önlenemediği durumlarda kullanılır.
Kişisel koruyucu donanım, iş kazası ya da meslek hastalığının önlenmesi, çalışanların sağlık ve güvenlik risklerinden korunması, sağlık ve güvenlik koşullarının iyileştirilmesi amacıyla kullanılır. İşveren, toplu korunma tedbirlerine, kişisel korunma tedbirlerine göre öncelik verir.
1- Özel olarak çalışanın sağlığını ve güvenliğini korumak üzere yapılmamış sıradan iş elbiseleri ve üniformalar 2- Afet ve acil durum birimlerinin müdahale faaliyetlerinde kullandıkları ekipmanlar 3- Türk Silahlı Kuvvetleri, genel kolluk kuvvetleri ve Milli İstihbarat Teşkilatı Müsteşarlığı gibi kamu düzeninin sağlanmasına yönelik kurumların faaliyetlerinde kullandıkları kişisel koruyucular, 4- Kara taşımacılığında kullanılan kişisel koruyucular, 5- Spor ekipmanı, 6- Nefsi müdafaayı veya caydırmayı hedefleyen ekipman, 7- Riskleri ve istenmeyen durumları saptayan ve ikaz eden taşınabilir cihazlar
1-) Kendisi ek risk oluşturmadan ilgili riski önlemeye uygun olacak. 2-) İşyerinde var olan koşullara uygun olur. 3-) Kullananın ergonomik gereksinimlerine ve sağlık durumuna uygun olur. 4-) Gerekli ayarlamalar yapıldığında kullanana tam uyar. 5-) Kişisel Koruyucu Donanım Yönetmeliği kapsamına giren ürünlerde uygun şekilde (yüksekliği asgari 5 mm) CE işareti ve Türkçe kullanım kılavuzu bulundurur.
Birden fazla risk varsa aynı anda birden fazla KKD kullanılması gerekiyorsa, bu KKD lerin bir arada kullanılması uyumlu olmalı ve risklere karşı etkin olmalıdır. Kişisel kullanılması gereken KKD lar, mecburi hallerde birkaç kişi tarafından kullanılacaksa, hijyen problemi doğmaması için her türlü tedbir alınmalıdır.
KKD lar, işveren tarafından ücretsiz verilmeli, hijyenik şartlarda muhafaza edilmeli ve kullanıma hazır bulundurulmalıdır. KKD lar, talimatlara uygun olarak kullanılmalı ve talimatlar işçiler tarafından anlaşılır olmalıdır.
Hangi riske karşı kullanılacağını Bu riskin önlenmesi için alınan tedbirleri, Bu riskin düzeyi ve muhtemel olumsuz sağlık güvenlik etkilerini, Nasıl kullanılacağı, bakımının ve temizliğinin nasıl yapılacağı, Nerede ve nasıl saklanacağı, Anlatılmalı, uygulamalı olarak gösterilmeli ve sahada denetimleri yapılmalıdır.
1. BAŞ KORUYUCULARI 2. KULAK KORUYUCULARI 3. GÖZ VE YÜZ KORUYUCULARI 4. SOLUNUM SİSTEMİ KORUYUCULARI 5. GÖVDE VE KARIN BÖLGESİ KORUYUCULARI 6. EL VE KOL KORUYUCULARI 7. AYAK VE BACAK KORUYUCULARI 8. CİLT KORUYUCULARI 9. VÜCUT KORUYUCULARI
1-)BARETLER Plastik Baretler: Darbe tesirlerinden korunmak için kullanılır, Düşme mesafesine bağlı olarak 10 15 Kg ağırlığındaki cisimlerin etkilerinden korur, Demir-çelik, madencilik, bina, gemi, tünel inşaatlarında ve çeşitli sanayi iş kollarında kullanılır, Yalıtkan özelliği nedeni ile 600 V a kadar güvenlik sağlar, Plastik baretler, asgari 300 gr. ağırlığında olup, iyi kullanıldığı takdirde 5 yıl süreyle kullanılabilir. Bileşiminde polietilen oranı fazla olan plastik baretler, sıcak ortamlarda yumuşadığından, bu yerlerde kullanılmamalıdır.
Yüksek düzeyde yalıtkan-plastik baretler: Bu sınıfa giren baretler, hem darbelere hem de elektrik enerjisi tehlikelerine karşı kullanılır, Yüksek düzeyde yalıtkanlık özelliğine sahiptir. Bu tür baretler üzerinde, havalandırma deliği ve perçin gibi metal parça bulunmaz. Genellikle, elektrik işlerinde kullanılırlar. Alüminyum Baretler: İşyerinde duran engellere çarpma riskine karşı kullanımı uygundur, Alüminyumdan yapıldığından sıcak çalışma ortamında kullanılabilir, Elektriksel kaza ihtimalinin çok düşük olduğu yerlerde kullanılmalıdır, Hafif ve ısıya dayanıklı olması nedeniyle, plastik baretlerin kullanılamayacağı işler için elverişlidir, Petrol kuyuları, rafineri ve kimyasallarla çalışılan tesislerde kullanılır.
Baretlerin Yapım ve Kullanım Özellikleri: Baretler, kolon ve bantları çıkarılarak kullanılmamalıdır. Plastik baretler, 600 Volt; elektrik işlerinde kullanılan, yüksek düzeyde yalıtkan plastik baretler, 30.000 Volt a kadar bozulmadan koruyucu özelliğini göstermelidir. Baretler sık sık kontrol ve testten geçirilerek, kullanma ve eskime sonucunda, koruyucu özelliklerini yitirip yitirmedikleri belirlenmelidir. Baretler, sık sık temizlenmeli ve dezenfekte edilmeli, kullanılmadığı zamanlarda havadar bir yerde ambalajı içinde saklanmalıdır.
2. Saçlı derinin korunması (kepler,boneler, saç fileleri) Kadın işçilerin, saçlarının, dönen makine Aksamlarından korunması için kullanılır. I. 3. Koruyucu başlık (normal kumaş veya geçirimsiz kumaştan yapılmış boneler, kepler, gemici başlıkları vb.) Kirli ve tozlu işlerde ve işyerlerinde, saçı ve başı temiz tutmak; aynı zamanda dönen ve hareketli makine aksamından korunmak için kullanılır.
KULAK KORUYUCULARI: 1. Kulaklık ve Kulak Tıkaçları : Bu tip koruyucular duymamızı tamamen kaldırmayıp 20-30 desibel nispetinde ses veya gürültünün seviyesini azaltır. Ağır ve tehlikeli işlerin yapılmadığı yerlerde gürültü seviyesi 80 desibeli geçmeyecektir. Ağır ve tehlikeli işlerin yapıldığı, bazı makinelerin çalışma özellikleri ya da arada oluş nedenleri ile gürültülü çalışmanın önlenemediği durumlarda üst sınır 95 desibel olabilir.
DİKKAT!!! Size verilen kulaklığınızı toz veya kirden temizlemek için su ile yıkamayınız, nemli bezle siliniz. Kulak tıkacınızı ılık suda yıkayabilirsiniz. Kulak tıkacınızı kullanmadığınız zaman kutusu içinde muhafaza ediniz. Kulaklık ve kulak tıkacını aynı anda beraber kullanmayınız. Gürültülü ortamdan çıktığınızda kulak tıkacınızı çıkarıp kutusuna koyunuz. Gürültülü ortamdan çıktığınızda barete takılı kulaklığınızı dışa açınız.
Kulak tıkacınızı kulak yoluna yerleştirirken kulağınızı üstten yukarı doğru çekiniz. Bu hareket yapılmaz ise kulak tıkacı yerine oturmaz, hatta düşebilir. Kulak koruyucunuz evsafını kaybetmiş ise iş güvenliği birimine baş vurunuz. Kulak koruyucunuz kaybolmuş ise başvuru yapmaktan çekinmeyiniz. Kulak koruyucusunu ilk defa kullanıyorsanız ilk gün birinci yarısı 30 dakika, 2.gün yarısı bir saat, 3 ve 4.günleri 1.yarısı 2 saat 2.yarısı 2 saat, müteakip günlerde iş süresince çıkarmadan kullanmak sureti ile kulağınızı alıştırmış olursunuz.
Gözlük : Sanayinin çeşitli dallarında gördüğümüz Uçucu parçalara, Tozlara, Kıvılcımlara, Bir takım gaz ve kimyasal sıvılara, Korozif ve yakıcı etkisi olan bu tip maddelerin ve metal eriyiklerin sıçramalarına, Kaynak ışınlarına, Yüksek ışık şiddetine, Katı yakıtın yanarken meydana getirdiği parlaklığa, Radyasyona karşı gözlerimizin korunması için gereklidir.
DİKKAT!!! Koruyucu gözlüğünüzü takmadan tehlike doğuracak işe girişmeyiniz. Göze çapak kaçtığında acilen revire gidiniz. Bir başkasının müdahalesi daha da kötü sonuç doğurabilir. Yapacağınız işe uygun gözlük kullanınız. Yoksa talep ediniz. Gözlüğünüzü temizlemek için istübü bez kullanmayınız. Ilık deterjanlı suda yıkayıp sonra da durulayarak hava cereyanı olan yerde kurutunuz. Gözlüğünüzü takıp çıkarırken camından tutmayın kullanmadığınız süre naylon kılıf içinde üst cebinizde taşıyınız
SOLUNUM SİSTEMİ KORUYUCULARI En tehlikeli gaz olarak karbonmonoksit, sıvı olarak da benzen bilinmektedir. İşçileri bunların etkisinden korumak için işin niteliğine göre ve ortama yayılan zararlı veya zehirli maddeye göre maske verilir. Maskelerde amaç, zehirli ve zararlı ortamda akciğerlere temiz hava gitmesini sağlamaktır. Aynı anda gözü ve yüzü korumak gerekiyorsa tam yüz maskesi, sadece solunum yolarını korumak istiyorsak yarım yüz maskesi kullanılır.
Kullanılan Gaz ve Toz Maskeleri : Tam Yüz Gaz Maskesi : Çeşitli gazlara karşı gözleri, yüzü ve solunum organlarını korur. Yarım Yüz Maskesi : Zehirli veya rahatsız edici gaz, duman, tozlara karşı solunum organlarını korumak için kullanılır.
Gaz Filtreleri : Her türlü zehirli ve zararlı gazlara karşı üretilmiş aktif kömürlü filtrelerdir. Hortumlu Maskeler : Yüzü ve solunum sistemini koruyucu cihazlardır. Basınçlı Tüplü Maskeler : Sırtta taşınan ve içinde hava veya oksijen bulunan tüp, fleksbil hortum, hava veya oksijen akımını sağlayan regülatör ve tam yüz maskesinden oluşur.
Kendiliğinden Oksijen Sağlayan Maskeler Yangından Kaçış Maskeleri : Hem alev, hem 1000 C sıcaklık, hem de zehirli gazlardan korur. Toz ve Duman Maskeleri
El ve Ayak Koruyucuları İş kazalarında en çok yaralanan uzuvlar el ve ayaklardır. 1-) Eldivenler : El ve kolların korunması için kullanılacak eldivenler, işçinin ellerine ve yapacakları işe uygun seçilmiş olmalıdır. Matkap, pres, torna vb. (döner aksamlı) tezgahlarda çalışan işçiler eldiven kullanmamalıdır. Kesici veya aşındırıcı maddelerle çalışan işçilere verilecek eldivenler, ellik veya el kılıfları işe dayanıklı malzemeden yapılmış olmalıdır. Aşındırıcı, yıpratıcı, zehirli maddelerle veya sürekli olarak su içinde el ile yapılan çalışmalarda, işçilere lastik veya benzeri malzemeden yapılmış uygun eldivenler verilmelidir.
Sıcaklığa karşı ve döküm işlerinde : Deri eldiven Asitlerle çalışmalarda: Neoprenkauçuktan, nitril kauçuktan ve PVC den yapılmış eldiven Saç ve ağaç kesme işlerinde : Deri eldiven Yüksek gerilim elektrik işlerinde : Kauçuk eldiven (gerilime uygun) Cam ve metal sanayi ile kasap işleri : Naylon kaplı çelik örgülü eldiven 2-) Kolluklar : Ateşe, suya, yakıcı sıvıların sıçramalarına karşı ve cam kesme işlerinde kesilmeye karşı kullanılır.
İş Ayakkabıları, Botlar ve Çizmeler : Ağır ve yuvarlanabilir malzemenin kaldırılıp taşındığı işlerde, çivi batmalarına, erimiş metal sıçramalarına karşı iş ayakkabısı kullanılır. Çivi batmalarına karşı ayakkabının ayakla taban arasına alüminyum veya çelik altlık konur. Dökümhane fırınlarında çalışanların ayakkabılarının altı tahtadır. Düşen ağır parçaların olduğu işlerde işçilerin ayakkabılarının üzerine metal bir koruyucu takılır. Metal koruyucular 1 m yükseklikten düşecek 20 Kg.lık ağırlığa dayanacak şekilde olmalıdır. Elektrik işlerinde çalışan işçilere yalıtkan ayakkabı verilmelidir. Bu ayakkabının altı yüksek gerilime dayanıklı lastikten olmalıdır.
Çivi batmalarına karşı ayakkabının ayakla taban arasına alüminyum veya çelik altlık konur. Dökümhane fırınlarında çalışanların ayakkabılarının altı tahtadır. Düşen ağır parçaların olduğu işlerde işçilerin ayakkabılarının üzerine metal bir koruyucu takılır. Metal koruyucular 1 m yükseklikten düşecek 20 Kg.lık ağırlığa dayanacak şekilde olmalıdır. Elektrik işlerinde çalışan işçilere yalıtkan ayakkabı verilmelidir. Bu ayakkabının altı yüksek gerilime dayanıklı lastikten olmalıdır.
Asit veya kostiklerle çalışan işçilere, lastik veya benzeri malzemeden yapılmış ve bu maddelere dayanıklı, çizme veya ayakkabı verilir. Kıvılcımın tehlikeli olduğu işlerde çalışan işçilerin ayakkabılarında, çelik veya demir çivi, kabara, burun demiri, nalça gibi metal kısımlar bulunmaz. Su veya çamur içinde veya havuzlarda çalışan işçilere, uygun boyda ve nitelikte çizmeler verilir. Yangın, aşırı sıcak malzeme ile temas gibi durumlarda ise asbest veya lamize kumaş kılıflı bot ve çizmeler kullanılması gerekmektedir.
DİKKAT!!! Metal burunlu ayakkabınızın içinden metal parçayı çıkartmayınız. Ayakkabınızın metal bombeli burnu ile malzemeyi itme, malzemeye vurma gibi değişik maksatlı kullanımı denemeyiniz. Çizme giyeceğiniz yerde ayakkabınızla iş görmeyiniz. İş ayakkabınızı işletme dışında kullanmayınız. Tozluklar : Bacakları ateşe ve sıçrayan kıvılcımlara karşı korur.
Gövde Koruyucuları İş Elbiseleri : İş elbiseleri yapılan işe ve mevsim şartlarına göre değişik malzemeli olarak yapılmaktadır. İşçiyi mekanik etkilerden, toz ve kirli havadan korur. Döner makinelerin, sarma ve kapma tehlikesi mevcut olan makine aksamının olduğu bölümlerde elbiselerin sarkmış kısımları bulunmamalı, elbiseler dar olmamalıdır. Ceket ve yelek eteklerinin dönen aksama sarılma tehlikesine karşı tulum elbise tercih edilir, dökümhanelerde ise bol elbise sıcak malzeme temasına karşı tercih edilmektedir.
Önlükler : İşçinin vücudunun ön yüzünü ısıya, aside, kıvılcım sıçramalarına ve ıslaklığa karşı korur. Önlüğün malzemesi yapılan işin türüne göre değişir. Yağmurluklar : İşçiyi yağmurdan ve ıslak ortamdan korumada kullanılır. Emniyet Kemerleri (Normal Tip) : Yüksek gerilim hatlarında, telefon ve elektrik direklerindeki bakım ve montaj işlerinde 3 metrenin üzerindeki yükseklikte çalışan işçileri düşmelere karşı korumada kullanılan aparattır. 5. Emniyet Kemerleri (Paraşüt Tipi) : Bina, fabrika, baraj inşaatlarında, montaj işlerinde 3 metrenin üzerindeki çalışmalarda işçileri düşmelere karşı koruyucu, kuyu veya kanalizasyonlarda zehirli gaz bulunan tanklarda yapılan çalışmalarda yaralanma veya bayılma durumunda kurtarıcı aparattır.
Emniyet Kemeri Tutma Halkası ve Kancası : Bel tipi (normal tip ) ve paraşüt tipi emniyet kemerlerinde, emniyet kemerinin sabit bir yere bağlanmasına yarayan aparattır. Her parçası en az 1150 Kg lık yüke dayanıklıdır. Güvenlik Ağları : İpleri doyurulmuş naylondur. Emniyet kemeri kullanılmayacak yerlerde veya emniyet kemerine ek bir emniyet olarak kullanılır.