Fen B lg s Öğretmen Adaylarının Uzaktan Eğ t me İl şk n Görüşler

Fen B lg s Öğretmen Adaylarının Uzaktan Eğ t me İl şk n Görüşler Rece ved/gel ş: 02/01/2017 Accepted/Kabul: 23/02/2017 Mustafa UZOĞLU * Öz Bu çalışmanın amacı Fen B lg s Öğretmen adaylarının uzaktan eğ t m kullanımına l şk n görüşler n bel rlemekt r. Araştırma bet msel araştırma yöntemler nden tarama yöntem ne göre 2013-2014 eğ t m-öğret m yılında yürütülmüştür. Araştırmaya, G resun Ün vers tes İlköğret m Fen B lg s Öğretmenl ğ nde öğren m gören toplam 79 öğretmen adayı katılmıştır. Çalışmanın ver ler araştırmacı tarafından gel şt r len anket formundan elde ed lm şt r. Anket formu k bölümden oluşmaktadır. İlk bölümde katılımcılardan demograf k b lg ler stenm ş, k nc bölümde se öğretmen adaylarının uzaktan eğ t m hakkındak görüşler n bel rlemek ç n 6 açık uçlu sorudan faydalanılmıştır. Katılımcılara anket doldurmaları ç n yaklaşık 20 dak ka süre tanınmıştır. Anketten elde ed len bulgular çer k anal z ne tab tutulmuştur. B r öğret m üyes ve 1 öğretmen, öğretmen adaylarının ankete verd kler cevapları ortaklaşa değerlend rerek her b r soru ç n tema ve kodları bel rlem şt r. Çalışmanın sonucu olarak katılımcılar çoğunlukla uzaktan eğ t m b lg sayar le gerçekleşt r len öğret m metodu olarak düşünmüşlerd r. Ayrıca öğretmen adayları, zaman ve mekan bağımsızlığını, ekonom kl ğ ve öğrenme kaynaklarına tekrar ulaşab lmey uzaktan eğ t m n olumlu yönler olarak görürken, uzaktan eğ t mde öğrenen-öğreten ve akranlar arasındak yararlı etk leş m n sınırlı olması ve bunun sonucu olarak mot vasyon eks kl ğ n n ortaya çıkab lmes g b durumları da olumsuzluk olarak düşünmüşlerd r. Elde ed len sonuçlar ışığında, uzaktan eğ t m uygulamaları ç n ekonom k destek sağlayarak, teknoloj y gel şt rerek, eğ t m kullanıcılarına kurslar düzenleyerek, uzaktan eğ t m n çer ğ n gel şt rerek uzaktan eğ t m daha popüler hale get rmek mümkün olab lecekt r. Anahtar kel meler: Uzaktan Eğ t m, Fen B lg s Öğretmen Adayları, Öğretmen Aday Görüşler * Doç. Dr., G resun Ün vers tes, Eğ t m Fakültes, Matemat k ve Fen B l mler Bölümü, Fen B lg s Öğretmenl ğ Anab l m Dalı, e-posta: mustafauzoglu@gma l.com 335

Mustafa UZOĞLU Fen B lg s Öğretmen Adaylarının Uzaktan Eğ t me İl şk n Görüşler Percept ons of Sc ence Teacher Cand dates on D stance Educat on Abstract The purpose of th s study s to explore percept ons of Sc ence Teacher Cand dates regard ng the use of d stance educat on. Th s study was carr ed out w th survey method, one of the descr pt ve research methods and t was conducted n 2013-2014 academ c year. Total 79 pre-serv ce sc ence teachers study ng n Pr mary School Sc ence Teach ng Department n G resun Un vers ty part c pated n the study. The data of the research was gathered w th a quest onna re form developed by the researcher. The quest onna re cons sts of two parts. In the f rst part demograph c nformat on was requested from the part c pants and n the second part 6 open-ended quest ons were used to determ ne the op n ons of the prospect ve teachers about d stance educat on. Approx mately 20 m nutes were allowed for part c pants to complete the quest onna re. The f nd ngs from the quest onna re were analyzed to content analys s. One faculty member and one teacher jo ntly assessed the responses of the prospect ve teachers to the quest onna re and determ ned the themes and codes for each quest on. As a result of the study, part c pants mostly cons der d stance educat on as an nstruct onal method that s del vered v a computer. Cons der ng the advantages of d stance educat on, pre-serv ce teachers stated that t offered su table t me and place, rev s on and t was econom cal. Regard ng d sadvantages, they sa d that t lacked nteract on and soc al zat on and t would decrease mot vat on because t was not planned l ke formal educat on. In the l ght of the results obta ned, such pract ces as prov d ng enough f nanc al support for d stance educat on pract ces wh ch become more popular thanks to develop ng technology so that t can develop and become more popular, organ z ng nformat ve courses for the users about d stance educat on, and promot ng the content of d stance educat on elaborately can be ncluded. Keywords: D stance Educat on, Sc ence Teacher Cand d ates, Percept ons 336

KSBD, İlkbahar 2017, y. 9, s.335-351 G r ş Teknoloj k gel şmeler dünyanın her yer nde gün geçt kçe artmakta ve bu durumun etk ler eğ t mde de görülmekted r. Bu nedenle bütün ülkeler toplumlarının teknoloj k değ ş m ve gel şmeler n sağlayacağı güçten faydalanması ç n çaba göstermekted r. Bu gücü geç fark etm ş ülkeler b le d ğer ülkeler n teknoloj k gel şmeler ne ulaşmak ç n çeş tl planlar yapmaktadır. Çünkü ülkeler gelecekler n n daha y olması ç n sadece madd kaynakların değ l, aynı zamanda b lg ve nsan kaynaklarının da d kkate alınması gerekt ğ n düşünmekted r. İnsan gücü yet şt rmen n en öneml yolu se eğ t m ve öğret mden geçmekted r (Deperl oğlu & Yıldırım, 2009; Uzoğlu & Bozdoğan, 2015). Eğ t m n doğru ve ver ml yapılab lmes de güncel gel şmeler n yakından tak p ed lmes ne ve bu gel şmeler n eğ t m faal yetler nde uygun b r şek lde uygulanab lmes ne bağlıdır. İnsanoğlu yaratılışı t bar le sürekl olarak öğrenme faal yet nde bulunmuştur ve bu amaçla çeş tl gel şmeler ışığında yıllar boyu düzenl öğrenme yöntemler n bulmaya çalışmıştır (Sarpkaya, Karasekreter & Doğan, 2009). Bu doğrultuda eğ t m n, nsanların öğrenme süreçler ne göre tasarlanması günümüzdek en öneml konulardan b r d r. İnsanların gel ş mler n n sağlanab lmes, b lg ve becer ler n n arttırılması ç n örgün ve yaygın eğ t m kurumlarında b r takım çalışmalar yapılmaktadır. Bu çalışmalar eğ t m merkeze alarak d ğer gel şmeler de ncelemekted r. Uzaktan eğ t m alanında son yıllarda yaşanan gel şmeler de eğ t mc ler n ve araştırmacıların bu alanda b rçok çalışma yapmalarına sebep olmuştur. Ortaya çıkışı 1920'l yıllara dayanmakta olan uzaktan eğ t mde (Adıyaman, 2001) öğrenme, öğrenenle öğreten n aynı ortamda olmaksızın değ ş k metotlar kullanımı yardımıyla gerçekleş r (Carswell & Venkatesh, 2002). Uzaktan eğ t m n temel amacı eğ t m almak steyenlere geleneksel yöntemler dışında fırsatlar sunarak toplumun gel ş m ne katkıda bulunmaktır (McIsaac & Blocher, 1998). Teknoloj n n çok gel şmed ğ zamanlarda uzaktan eğ t m mektup ve radyo g b let ş m araçları le gerçekleşt r l rken günümüzde özell kle eşzamanlı ve eş zamansız çevr m ç yöntemler n de artmasıyla çoğunlukla nternet üzer nden yürütülmekted r (Beldarra n, 2006). Bu durum özell kle ün vers te öğrenc ler n n yaygın olarak kullandığı mob l let ş m teknoloj ler n de artık eğ t mde kullanılab l r olma durumunu ortaya çıkarmıştır. 337

Mustafa UZOĞLU Fen B lg s Öğretmen Adaylarının Uzaktan Eğ t me İl şk n Görüşler Günümüzde b rçok ülken n uzaktan eğ t m faal yetler ne oldukça önem verd ğ göze çarpmaktadır (Ç vr l, Aruğaslan & Yakut, 2013). Bu durumun ana sebeb let ş m teknoloj ler ndek gel ş m ve paydaşların (öğrenc, öğretmen, vel, vb. ) bu teknoloj lere kolayca ulaşab lmeler d r. Böylece steyen k ş ler zamandan ve mekândan bağımsız olarak eğ t m programlarına kolayca ulaşab lmekted rler (Beldarra n, 2006). Günümüzdek öğrenc ler n teknoloj k olarak esk s ne nazaran daha donanımlı olmaları (Obl nger, 2003) ve önceden tasarlanan eğ t m modeller n n artık bu k ş ler n ht yaçlarına cevap vermekte yeters z kalmaları (Prensky, 2001) uzaktan eğ t m n önem n ortaya çıkartmaktadır. Çevr m ç uzaktan eğ t m ortamları sayes nde farklı özell k ve b r k me sah p olan k ş ler bu ortamların avantajlarından yararlanarak çağdaş yöntemlerle kolayca etk l eğ t mler alab lmekted rler (Rova & Downey, 2010). Türk ye uzaktan eğ t m model uygulamasına geç başlamış olmasına karşın, d ğer ülkeler n kullandığı uzaktan eğ t m ortamlarını b rçok eğ t m programında başarılı b r şek lde uygulamaktadır. Günümüzde geleneksel yöntemler n yeters z kalması, kal tel eğ t m n ekonom k olmaması ve teknoloj n n hayatımızın her aşamasını kuşatması g b nedenlerden dolayı uzaktan eğ t m g derek daha öneml b r hale gelmekted r (G rg ner, 2002). Çünkü geleneksel eğ t m ortamlarına er ş mde ve yeterl sev yede eğ t m alab lme noktasında bazı zorluklar ve sıkıntılar mevcuttur. Eğ t m kaynağına olan f z k uzaklık ve kurumlardak eğ t m kal tes n n çok farklı olması bu zorluklara örnek olarak ver leb l r (Taşbaşı & Aydın, 2002). B r d ğer fade le, her öğrenc n n kal tel eğ t m alab lmes ç n uygun mekan ve zaman her durumda mümkün olmamaktadır. Bu durumda da eğ t mde fırsat eş tl ğ nden bahsedeb lmek ç n uzaktan eğ t m n yapılması gerekl l ğ ortaya çıkmaktadır (Şen, Atasoy & Aydın, 2010). Bu bağlamda çeş tl sebeplerden dolayı örgün eğ t me devam edemeyen k ş ler ç n uzaktan eğ t m, tüm dünyada yaygınlaşarak kullanılmakta ve geleceğ n eğ t m s stemler nde öneml b r yere sah p olacağı ş md den kabul ed lmekted r (G rg ner, 2002). Yaygın olarak kullanılan web tabanlı teknoloj ler sayes nde etk leş ml uzaktan eğ t m ortamları kolayca tasarlanarak kullanılab lmekted r (Süral, 2008). Bu da öğrenc lere anında ger b ld r m alma, kend düşünceler n paylaşma ve tartışma (Tanyıldızı & Orhan, 2005; Zhang, Zhou, Br ggs, & Nunamaker, 2006) ve zorluk çekt kler noktalarda destek alma (Ally, 2004) 338

KSBD, İlkbahar 2017, y. 9, s.335-351 g b b rçok avantaj sağlamaktadır. Bu durum da öğrenc ler n sanal ortamlarda teknoloj y akt f kullanab lmeler (Şenel & Gençoğlu, 2003) problem çözeb lme becer ler n olumlu yönde etk ler ve onlara geleneksel öğrenc özell kler dışında değ ş k özell kler kazandırır ( Tanyıldızı & Orhan, 2005). Eğ t mde teknoloj n n kullanımı le öğretmen roller nde de değ ş m kaçınılmaz olmuştur (Cerezo, vd., 2010). Uzaktan eğ t m geleneksel öğretmen merkezl eğ t m yöntemler nden daha z yade öğrenc merkezl eğ t m yöntemler ne daha uygun yaklaşımları ben mser. Bu değ ş m n ver ml b r şek lde gerçekleşeb lmes ç n öğretmen n rolü de şüphes z çok öneml d r (Işık, Karacı, Özkaraca & B roğul, 2010). Bu noktada öğretmen yet şt rme programlarındak öğrenc ler n bu yen yaklaşıma karşı olumlu tutum göstermeler ülkem zdek eğ t m kal tes n n geleceğ adına yararlıdır. Bu nedenle tüm öğretmen adaylarının olduğu g b fen b lg s öğretmen adaylarının da uzaktan eğ t me l şk n uzaktan eğ t m hakkında b lg düzeyler n n, b lg eks kl kler n n ve düşünceler n n bel rlenmes önem arz etmekted r. Bu çalışmanın amacı gel şen teknoloj ler sayes nde zaman ve mekandan bağımsız uzaktan eğ t m uygulamalarının yaygınlaştığı günümüzde geleceğ n öğrenc ler n yet şt recek olan Fen B lg s Öğretmen adaylarının uzaktan eğ t m kullanımına l şk n görüşler n bel rlemekt r. Yöntem Bu çalışma bet msel araştırma yöntemler nden tarama yöntem ne göre 2013-2014 eğ t m-öğret m yılında yürütülmüştür. Tarama araştırmaları, katılımcıların b r konu hakkındak görüşler n tesp t etmek ç n kullanılab l r (Büyüköztürk, Çakmak, Akgün, Karaden z ve Dem rel, 2012). Böylece toplanan ver ler değ ş k yöntemlerle anal z ed lerek araştırmanın amacına uygun sonuçlar elde ed leb l r. Yapılan bu çalışmada Fen B lg s öğretmen adaylarının uzaktan eğ t m kullanımına l şk n görüşler n ncelemek amaçlandığı ç n bu yöntem seç lm şt r. Çalışmanın ver ler araştırmacı tarafından gel şt r len anket formundan elde ed lm şt r. Anket formunun kapsam geçerl ğ n sağlamak ç n, Fen B lg s Eğ t m alanında uzman k öğret m elemanının görüşler alınmış ve onların görüşler doğrultusunda anket düzelt lm şt r. Anket formu k bölümden oluşmaktadır. İlk bölümde katılımcılardan demograf k b lg ler stenm şt r, 339

Mustafa UZOĞLU Fen B lg s Öğretmen Adaylarının Uzaktan Eğ t me İl şk n Görüşler k nc bölümde se öğretmen adaylarının uzaktan eğ t m hakkındak görüşler n bel rlemek ç n 6 açık uçlu sorudan faydalanılmıştır. 6 açık uçlu sorudan oluşan anket ön çalışma ç n 10 k ş ye uygulanmış, öğretmen adaylarının anlamakta zorlandıkları anket maddeler tekrar gözden geç r lerek ankete son hal ver lm şt r. Katılımcılara anket doldurmaları ç n yaklaşık 20 dak ka süre tanınmıştır. Araştırmaya G resun Ün vers tes İlköğret m Fen B lg s Öğretmenl ğ nde okuyan toplam 79 öğretmen adayı katılmıştır. Bu öğrenc ler n 47's kız (%59,4), 32's (%60,6) erkek olup katılım gönüllülük esasına göre gerçekleşm şt r. Öğrenc ler n tamamı ün vers te son sınıfta ve mezun aşamasında olan k ş lerden amaçlı örnekleme yöntem yle seç lm şt r. Örneklem n son sınıftan seç lmes n n neden, öğretmen adaylarının pedagoj k ve teknoloj k açıdan uzaktan eğ t m hakkında yeterl b lg almaları ve araştırmanın konusu hakkında yorum yapab lecek sev yeye ulaşmış olmalarıdır. Anket son sınıfta okuyan 79 öğretmen adayına ders esnasında dağıtılmış ve cevaplamaları ç n onlara 20 dak ka süre ver lm şt r. Anketten elde ed len bulgular bet msel anal ze tab tutulmuştur. B r öğret m üyes ve 1 öğretmen, öğretmen adaylarının ankete verd kler cevapları ortaklaşa değerlend rerek her b r soru ç n tema ve kodları bel rlem şt r. Ortaya çıkarılan tema ve kodlara bağlı olarak her b r faden n frekansı ve yüzdes ver lm şt r. Tablonun altında öğretmen adaylarının ortaya koydukları fadeler yüzdeler yle bel rt lm şt r. Katılımcıların her b r soruyla lg l görüşler kız ve erkek öğretmen adaylarının verd ğ cevaplara dayandırılarak oluşturulan uygun kodlara göre frekanslandırılmış ve bu frekansların toplamına göre de yüzdeler göster lm şt r. Kodlara l şk n frekanslar açık uçlu soruların sonucuna göre hesaplandığı ve b r katılımcı bazen yazdığı cevapta b rden fazla kodla lg l görüş bel rtt ğ ç n frekans toplamları her zaman % 100 olmamaktadır. Ayrıca tabloların çer s nde bel rlenen kodlara l şk n öğretmen adaylarının düşünceler ne a t örnek cümleler ver lm şt r (K: Kız, E: Erkek). Bulgular Uygulanan anketlerden elde ed len ver ler çer k anal z sonucunda altı farklı tema altında l stelenerek katılımcıların uzaktan eğ t me l şk n 340

KSBD, İlkbahar 2017, y. 9, s.335-351 düşünceler ortaya konulmuştur. Tablo 1 de öğretmen adaylarının uzaktan eğ t m n kavramsal olarak ne anlama geld ğ ne l şk n görüşler ver lm şt r. Tablo 1. Öğretmen adaylarının uzaktan eğ t m kavramına l şk n görüşler Tema Kod Öğretmen Adaylarının Görüşler Uzaktan Eğ t m Kavramı Haberleşme Aracı Teknoloj - İnternet Uygun Mekan BDÖ "B lg sayar, TV, nternet g b haberleşme araçlarından ver len bazen kayıt olan bazen canlı yayınlanan ders." (E1) "Uzaktan eğ t m den ld ğ nde, teknoloj y kullanarak yaptığımız eğ t md r." (K4) "B r eğ t m kurumuna g tmeden, evde alınan eğ t md r." (E2) "Uzaktan eğ t m, b lg sayar destekl öğret m." (BDÖ) Kullanılma Sıklığı N=79 Yüzde Erkek Kız 31 30 %77,2 10 24 %43,1 7 21 %35,4 6 14 %25,3 Sınav "Öğrenc sadece sınavlara katılır." (E4) 6 2 %10,1 Etk leş m "Öğrenen ve öğret c n n yüz yüze veya herhang b r etk leş mde bulunmadığı eğ t md r." (K24) 2 5 %8,9 Açık "Örgün eğ t m dışında ver len 4 3 %8,9 Öğret m eğ t mlerd r. Açık Öğret m Fakülteler örnekt r." (K17) Uygun "Zaman tasarrufu." (K10) - 4 %5,1 Zaman B reysell k "Öğrenc kend hızına göre öğrenmes n ayarlar." (K25) 1 1 %2,6 Tablo 1 ncelend ğ nde adayların tanımlamaya l şk n yaklaşımları farklılık göstermekle beraber adayların çoğu (%77,2) uzaktan eğ t m teknoloj k haberleşme araçları vasıtasıyla gerçekleşen ders olarak görmekted r. Bunun yanı sıra uzaktan eğ t m tanımlarken katılımcıların % 43,1 teknoloj - nternet, %35,4 ü mekan, %25,3 ü de b lg sayar destekl öğret m kavramlarına cevaplarında yer verm şlerd r. D ğer yandan katılımcıların çok az b r kısmı uzaktan eğ t m tanımlarken, dersler n şlenmes nde zaman tasarrufu sağladığını (%5,1), b r kısmı da öğrenc n n öğrenme hızına uygun olarak öğret m gerçekleşt r lmes ne mkan verd ğ n (%2,6) vurgulamıştır. Öğretmen adaylarının uzaktan eğ t m n avantaj ve dezavantajlarına l şk n görüşler Tablo 2'de ver lm şt r. 341

Mustafa UZOĞLU Fen B lg s Öğretmen Adaylarının Uzaktan Eğ t me İl şk n Görüşler Tablo 2. Öğretmen adaylarının uzaktan eğ t m n avantaj ve dezavantajlarına l şk n görüşler Kullanılma Tema Kod Öğretmen Adaylarının Görüşler Sıklığı N=79 Yüzde Erkek Kız Zaman "Bel rl ders saat olmadığı ç n öğrenc 11 10 %26,5 strese g rmeyecekt r."(e1) Uygun "Yer açısından kolaylık sağlar."(k10) 6 9 %18,9 Mekan Ekonom kl k "Eğ t m ç n harcama yok." (E19) 9 4 %16,5 Tekrar "Kayıtlardan faydalanarak esk konuları 2 11 %16,5 d nleme fırsatı buldum." (K8) B lg ye "B lg ye h ç ulaşamamaktansa sanal 2 5 %8,9 Ulaşab lme ortamdan da olsa ulaşılab lmes daha y d r." (K3) Öğrenme "Anlaşılmayan konuları anlamaya 4 3 %8,9 yarar." (K1) B reysell k "B reysel hıza göre devam eden 2 2 %5,7 süreçt r." (E5) Mot vasyon "Öğrenc ders ç n tam olarak mot ve 1 1 %2,5 olduğu an eğ t m başlatab l r." (K2) Eş tl k "Herkes n eğ t m görmes ne yardımcı 1 1 %2,5 olmak." (K29) Mevcut "Kontenjan sorunu yok." (E15) 1 - %1,2 Avantajlar Dezavantajlar İlet ş m- "Eğ t mde öğretmen-öğrenc l şk s n n 4 14 %22,8 Etk leş m b reb r olması çok öneml d r." (E3) Mot vasyon "B reysel mot vasyon zor olab l r." (K5) 7 5 %15,2 Destek- "Yapamadığı b r konuyu başka b r nden 5 7 %15,2 Dönüt çözüm yolunu öğrenemeyeb l r." (K11) Kalıcı "Etk l b r öğrenme olmayab l r." (K9) 3 8 %13,9 Öğrenme Örgün "Eğ t m ortamında bulunamadıkları ç n 1 8 %11,4 Eğ t m zor olab l r." (K5) Plan "S steml eğ t m olmayab l r." (E2) 5 1 %7,7 Sosyall k "B rey sosyal olamaz." (E5) 3 2 %6,3 Etk nl k "Etk nl kler kısıtlı kalıyor." (K20) 1 1 %2,5 Sağlık "Sürekl b lg sayara bakacağı ç n - 1 %1,2 gözler yanar." (K13) Uzaktan eğ t m n avantajlarının ve dezavantajlarının l stelend ğ Tablo 2 de katılımcıların çoğunlukla uzaktan eğ t m n zamandan (%26,5) ve 342

KSBD, İlkbahar 2017, y. 9, s.335-351 mekandan (%18,9) bağımsız b r öğrenme ortamı sağlamasını avantaj olarak düşündükler görülmekted r. Buna laveten uzaktan eğ t m yöntem n n ekonom k olması (%16,5) ve kayıtlı derslerden sonradan faydalanılab lmes (%16,5) de öğrenc ler ç n b rer avantaj kabul ed lmekted r. D ğer yandan öğretmen öğrenc etk leş m n n ver ml olamaması (%22,8), gerekt ğ nde b r ler nden yardım alamama (%15,2) ve çalışma mot vasyonunun zor sağlanması (%15,2) g b sebepler de katılımcılar tarafından uzaktan eğ t mde daha fazla dezavantajlı noktalar olarak bel rt lm şt r. Öğretmen adaylarından sadece b r s kontenjan sorununun olmamasını (%1,2) avantaj olarak görürken sadece b r s de uzaktan eğ t mde b lg sayarın kullanılmasının gözlere zarar vermes n (%1,2) dezavantaj olarak görmüştür. Öğretmen adaylarının uzaktan eğ t m kullandıkları dersler Tablo 3'de ver lm şt r. Tablo 3. Öğretmen adaylarının uzaktan eğ t m kullandıkları dersler Te ma Kullananlar Kullanmayanlar Kod Sayısal Dersler Sözel Dersler KPSS Dersler Öğretmen Adaylarının Görüşler "Matemat k ders nde eş zamanlı olarak katıldım." (K30) "Sözel derslerden, herhang b r şlemsel boyutu olmayan derslerden yararlandım." (K16) "KPSS ç n olan derslerde yararlandım, anlamadığım konuyu farklı b r nden d nlemek ç n kullandım." (K7) "Uzaktan eğ t mden h ç yararlanmadım." (E9) Kullanılm Yüzde a Sıklığı N=79 Erke k Kı z 4 28 %40 4 19 %29,1 1 8 %11,4 14 31 %56,9 Tablo 3 ncelend ğ nde öğretmen adaylarının çoğunun (%56,9) herhang b r uzaktan eğ t m faal yet ne katılmadıkları görülmekted r. Uzaktan eğ t m akt v teler ne katılan öğretmen adaylarının %40'ının sayısal derslerde, 343

Mustafa UZOĞLU Fen B lg s Öğretmen Adaylarının Uzaktan Eğ t me İl şk n Görüşler %29,1' n n sözel derslerde, % %11,4'ünün se KPSS dersler nde katıldığı bel rlenm şt r. Öğretmen adaylarının uzaktan eğ t mden yararlanırken kullandıkları teknoloj k araç gereçlere l şk n görüşler Tablo 4'de ver lm şt r. Tablo 4. Öğretmen adaylarının uzaktan eğ t mden yararlanırken kullandıkları teknoloj k araç gereçlere l şk n görüşler Tema Kod Öğretmen Adaylarının Görüşler Kullanılan Araç Gereçler B lg sayar ve İnternet "B lg sayar üzer nden İnternet yardımı le ş fren g r p eğ t m alab l yorsun." (K11) Kullanılma Sıklığı Yüzde N=79 Erkek Kız 30 36 %83,5 Tablet "Tablet, b lg sayar." (K8) 6 5 %13,9 Akıllı "Bazı arkadaşlarım akıllı 2 3 %6,3 Telefon telefonlarını kullanmaktadırlar." (K8) Projektör "Projektör kullanırım." (K4) 1 4 %6,3 Telev zyon "Telev zyondan uzaktan eğ t m tak p eder m." (E4) 4 - %5,1 Tablo 4 ncelend ğ nde öğretmen adaylarının uzaktan eğ t m kullanırken yararlandıkları araç gereçlere bakıldığında çoğunun b lg sayar ve nternet (%83,5) kullandığı görülmüştür. Ayrıca Tablet kullananların % 13,9, Akıllı telefon kullananların %6,3, projektör kullananların %6,3, telev zyon kullananların se %5,1 olduğu ortaya çıkarılmıştır. Öğretmen adaylarının uzaktan eğ t m ç n uygun düşündükler derslere l şk n görüşler Tablo 5'de ver lm şt r. 344

KSBD, İlkbahar 2017, y. 9, s.335-351 Tablo 5. Öğretmen adaylarının uzaktan eğ t m ç n uygun düşündükler derslere l şk n görüşler Kullanılma Kod Öğretmen Adaylarının Görüşler Sıklığı Yüzde Tema N=79 Erkek Kız Sözel "Sözel derslere uygun olduğunu 30 41 %89,7 Dersler düşünüyorum." (E1) Sayısal "Soru çözümü üzer nde uygulama 7 19 %32,9 Dersler yapılab l r." (K2) Eğ t m "Eğ t m dersler ç n uygun. Çünkü - 3 %3,79 B l mler b ze daha gerekl." (K3) Uygun Dersler H çb r Ders Soyut Dersler "Anlaşılması güç dersler n uygulanması ç n gerekl d r." (E4) "Dersler uzaktan eğ t mde yeter kadar ver ml olamaz." (E9) 2 1 %3,79 3 1 %5,7 Tablo 5 ncelend ğ nde öğretmen adaylarının uzaktan eğ t m ç n uygun olab leceğ n düşündükler derslere bakıldığında daha çok sözel (%89,7) ve sayısal (%32,9) dersler oldukları görülmekted r. Ayrıca Eğ t m b l mler dersler ç n uzaktan eğ t mle ver lme uygunluğu % 3,79 görülürken, soyut dersler ç n de bu oranın %3,79 olduğu bel rlenm şt r. D ğer yandan öğretmen adaylarının %5,7's n n uzaktan eğ t mle dersler n ver ml şek lde ver lemeyeceğ n düşündükler görülmekted r. Öğretmen adaylarının uzaktan eğ t m n yaygınlaşmasına yönel k öner ler Tablo 6'da ver lm şt r. 345

Mustafa UZOĞLU Fen B lg s Öğretmen Adaylarının Uzaktan Eğ t me İl şk n Görüşler Tablo 6. Öğretmen adaylarının uzaktan eğ t m n yaygınlaşmasına yönel k öner ler Kullanılma Tema Kod Öğretmen Adaylarının Sıklığı Yüzde Görüşler N=79 Erkek Kız Yaygınlaştırılmalı "Uzaktan eğ t m alanı 6 5 %13,9 gen şlet lerek daha çok öğrenc ye h tap ed l rse yaygınlaşab l r." (E4) Tanıtım "Reklam yapılmalı, başarılı 1 8 %11,4 olan k ş ler tanıtılmalıdır." (E3) Ekonom kl k "Ücrets z olursa herkes 4 3 %8,9 kullanab l r, programlar yaygınlaşır, çoğalır." (K3) Eks kl kler "Kal tel ders eğ t m 2 5 %8,9 ver len b r öğretmen ve araç gereç olmalı." (E2) Örgün Eğ t mle ""Örgün eğ t m 1 5 %7,5 B rleşt r lmes kısıtlamayıp örgün eğ t m n yanında uzaktan eğ t m de yapılırsa uygun olur." (K2) Destek "D ğer kurumlar bu s stem 1 2 %3,7 desteklemel d r." (K6) Teknoloj - "Teknoloj y daha çok - 2 %2,5 İnternet kullanmamız gerekl d r. İnternet s teler çoğaltılab l r. " (K11) Kurs "Uzaktan eğ t m - 1 %1,2 konusunda kurslar ver leb l r." (K13) "Amacını b lmed ğ m ç n 13 23 %45,5 b r öner sunamıyorum." (E1) Uzaktan Eğ t me Yönel k Öner ler Boş 346

KSBD, İlkbahar 2017, y. 9, s.335-351 Tablo 6'da öğretmen adaylarının uzaktan eğ t m n yaygınlaşmasına yönel k öner ler ne bakıldığında uzaktan eğ t m alanının tanıtılarak yaygınlaştırılması (%13,9), araç gereç eks kl kler n n g der lmes (%8,9), uzaktan eğ mle örgün eğ t m n b rleşt r lmes (%7,5) ve daha ekonom k (%8,9) olması ç n gerekl çalışmaların yapılması g b öner lerde bulundukları görülmüştür. Katılımcıların %45,5' n n se herhang b r öner de bulunmadığı tesp t ed lm şt r. Tartışma, Sonuç ve Öner ler Gel şen teknoloj ler sayes nde zaman ve mekandan bağımsız uzaktan eğ t m uygulamalarının yaygınlaştığı günümüzde geleceğ n öğrenc ler n yet şt recek olan fen b lg s öğretmen adaylarının uzaktan eğ t m kullanımına l şk n görüşler n bel rlemek amacıyla bet msel araştırma model ne uygun gerçekleşt r len bu çalışmada, genel olarak öğretmen adaylarının uzaktan eğ t m hakkındak farkındalıklarının yeterl olduğu bel rlenm şt r. Öğretmen adaylarının çoğu, uzaktan eğ t m gel şm ş teknoloj lerle l şk lend rerek tanımlamaktadırlar. Bunun en büyük sebeb günümüzde uzaktan eğ t m faal yetler n n çoğunlukla çevr m ç ortamlarda yürütülmes d r (Tsa & Machado, 2002). Halbuk uzaktan eğ t m öğrenen le öğrenme kaynağının f z ksel olarak b r arada bulunmaması şekl nde tanımlanmaktadır (Carswell & Venkatesh, 2002). Örneğ n açık öğret m fakülteler nde öğren m gören öğrenc ler de uzaktan eğ t m yöntem yle eğ t m almaktadırlar. Ancak öğretmen adayları uzaktan eğ t m evden alınan b r eğ t m model olarak tanımlamalarına rağmen açık öğret m uzaktan eğ t m faal yet olarak düşünmem şlerd r. Uzaktan eğ t m n en büyük faydalarından b r s de etk l b reysel öğrenme ortamları sunmasıdır (Cerezo, vd., 2010). Delen, L ew ve W llson (2014) çalışmalarında çevr m ç öğrenme ortamlarında b reysel öğrenmeye yönel k avantajların bulunduğuna değ nm şlerd r. Ancak öğretmen adaylarının çok az b r kısmı (Tablo 1) uzaktan eğ t m n öğrenen b reylere öz düzenleme becer ler n kullanarak ver ml öğrenme fırsatı sunduğuna değ nm şt r. Öğretmen adayları, uzaktan eğ t me l şk n avantaj ve dezavantajları değerlend r rken çoğunlukla zaman ve mekan bağımsızlığını, ekonom kl ğ ve öğrenme kaynaklarına tekrar ulaşab lmey olumlu faktörler olarak 347

Mustafa UZOĞLU Fen B lg s Öğretmen Adaylarının Uzaktan Eğ t me İl şk n Görüşler bel rlem şlerd r. Bu durum Özmen ve Ed z (2002)' n çalışmasıyla örtüşmekted r. Buna karşın uzaktan eğ t mde öğrenen-öğreten ve akranlar arasındak yararlı etk leş m n sınırlı olması ve bunun sonucu olarak mot vasyon eks kl ğ n n ortaya çıkab lmes olumsuzluk olarak değerlend r lm şt r. Çet n, Çakıroğlu, Bayılmış ve Ek z (2004) ' n yaptıkları çalışmada bu durumu destekler sonuçlara ulaştıkları görülmüştür. Hal hazırda ün vers te son sınıfta öğren m gören katılımcıların b r çoğu herhang b r uzaktan eğ t m faal yet ne katılmamış olup, katılanların büyük b r kısmının uzaktan eğ t m ortamlarını özell kle geçmekte zorlandıkları sayısal şlem basamaklarının önem arz ett ğ matemat k g b sayısal dersler (Bayaz t, Aksoy & Kırnap, 2011) ç n kullandıkları tesp t ed lm şt r. Ayrıca uzaktan eğ t mden b r şek lde faydalanan öğrenc ler n çoğunluğunun öğrenme faal yet n nternet bağlantılı b lg sayar üzer nden gerçekleşt rd ğ anlaşılmıştır. Bu sonuç Önder (2003)' n çalışmasıyla paralell k göstermekted r. Ancak bunun aks ne, öğretmen adaylarına uzaktan eğ t mle ver lmes uygun olab lecek derslere l şk n görüşler sorulduğunda nerdeyse tamamı (Tablo 5) sözel dersler d ğer derslere nazaran terc h etm şlerd r. Eğ t m s stem n n b r paydaşı olan ve gelecekte akt f olarak eğ t m verecek olan öğretmen adaylarına uzaktan eğ t m n yaygınlaşmasına yönel k f k rler sorulduğunda nerdeyse yarısı (Tablo 6) herhang b r öner sunmamıştır. Bunun b r sebeb de yukarıda da fade ed ld ğ g b çoğu katılımcının herhang b r uzaktan eğ t m faal yet nden yararlanmaması olarak görüleb l r. Bu konuya l şk n öner s olan katılımcılar se uzaktan eğ t m n daha çok öğrenc ye h tap etmes ve yeterl tanıtımın yapılması yoluyla yaygınlaşab leceğ f kr n paylaşmışlardır. Yapılan bu çalışma fen b lg s öğretmen adaylarının uzaktan eğ t mle lg l görüşler n bel rl açılardan yansıtmasına rağmen araştırma sonuçları mevcut bazı sınırlılıklar çerçeves nde değerlend r lmel d r. Ver ler açık uçlu sorular le toplanmış olup katılımcıların görüşler der nlemes ne rdelenemem şt r. Yapılacak çalışmalarda benzer konu etk l n tel çalışma yöntemler n n kullanılmasıyla gerçekleşt r lerek bu eks kl k g der leb l r. Çalışmadak b r d ğer eks kl k de katılımcıların uzaktan eğ t me l şk n tecrübeler n n yeterl olmamasıdır. Bu noktada eğ t m fakülteler nde uzaktan eğ t me l şk n seçmel dersler açılarak öğretmen adaylarının bu konudak b lg düzeyler resm olmasa da p lot uygulamalarla arttırılab l r (Erdem r, 348

KSBD, İlkbahar 2017, y. 9, s.335-351 Bakırcı & Eyduran, 2009). Böylel kle ülkem zde uzaktan eğ t m n daha kal tel b r şek lde uygulanmasına katkıda bulunulab l r. 349

Mustafa UZOĞLU Fen B lg s Öğretmen Adaylarının Uzaktan Eğ t me İl şk n Görüşler Kaynakça Adıyaman, Z. (2002). Uzaktan Eğ t m Yoluyla Yabancı D l Öğ ret m. The Turk sh Onl ne Journal of Educat onal Technology, 1(1), 92-97. Ally, M. (2004). Foundat ons of educat onal theory for onl ne learn ng. In T. Anderson & F. Elloum (Eds.), Theory and pract ce of onl ne learn ng (pp. 3-31). Athabasca, AB: Athabasca Un vers ty. Beldarra n, Y. (2006). D stance educat on trends: Integrat ng new technolog es to foster student nteract on and collaborat on. D stance Educat on, 27(2), 139-153. do :10.1080/01587910600789498 Bayaz t, İ., Aksoy, Y., & Kırnap, M. (2011). Öğ retmenler n Matemat ksel Modeller Anlama Ve Model Oluşturma Yeterl l kler. NWSA: Educat on Sc ences, 6(4), 2495-2516. Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E.K., Akgün, Ö.E., Karaden z, Ş. ve Dem rel, F. (2012). B l msel Araştırma Yöntemler (11. Baskı). Pegem A Yayıncılık, Ankara. Carswell, A. D., & Venkatesh, V. (2002). Learner outcomes n an asynchronous d stance educat on env ronment. Internat onal Journal of Human-Computer Stud es, 56(5), 475-494. do :10.1006/ jhc.2002.1004 Çepn, S. Araştırma ve proje çalışmalarına g r ş (4. Baskı, s.66). Trabzon. Cerezo, R., Núñez, J. C., Rosár o, P., Valle, A., Rodríguez, S., & Bernardo, A. (2010). New med a for the promot on of self-regulated learn ng n h gher educat on. Ps cothema, 22(2), 306-315. Çet n, Ö., Çakıroğlu, M., Bayılmış, C., & Ek z, H. (2004). Teknoloj k Gel şme İç n Eğ t m n Önem Ve İnternet Destekl Öğret m n Eğ t mdek Yer. The Turk sh Onl ne Journal of Educat onal Technology, 3(3), 144-147. Ç vr l, H., Aruğaslan, E. & Yakut, G. (2013). Uzaktan Eğ t m Ders İç er kler nde B l şsel Ergonom ve Kullanılab l rl k. Süleyman Dem rel Ün vers tes Sosyal B l mler Enst tüsü Derg s, 1, 233-246. Delen, E., L ew, J., & W llson, V. (2014). Effects of nteract v ty and nstruct onal scaffold ng on learn ng: Self-regulat on n onl ne v deo-based env ronments. Computers & Educat on, 78, 312-320. Deperl oğlu, Ö., & Yıldırım, R. (2009). Meslek Eğ t m n Uzaktan Eğ t m le Desteklenmes ve Örnek Uygulama. Afyon Kocatepe Ün vers tes Fen B l mler Derg s, 9(1), 71-84. Erdem r, N., Bakırcı, H. & Eyduran, E. (2009). Öğretmen Adaylarının Eğ t mde Teknoloj y Kullanab lme Özgüvenler n n Tesp t. Türk Fen Eğ t m Derg s, 6 (3), 99-108. G rg ner, N. (2002). Uzaktan Eğ t me Geç ş İç n Kurumsal Yapılanma, Uluslar arası Katılımlı Açık ve Uzaktan Eğ t m Sempozyumu Program ve B ld r Özetler 23-25 Mayıs 2002 Anadolu Ün vers tes Esk şeh r. Işık, A. H., Karacı, A., Özkaraca, O., & B roğul, S. (2010). Web tabanlı eş zamanlı (senkron) uzaktan eğ t m s stemler n n karşılaştırmalı anal z. Akadem k B l ş m Konferansı B ld r ler 10-12 Şubat 2010 Muğla Ün vers tes. McIsaac, M. S., & Blocher, J. M. (1998). How research n d stance educat on can affect pract ce. Educat onal Med a Internat onal, 35(1), 43-47. do :10.1080/0952398980350112 350

KSBD, İlkbahar 2017, y. 9, s.335-351 Obl nger, D. G., & Hawk ns, B. L. (2006). The myth about IT secur ty. EDUCAUSE Rev ew, 41(3), 14-15. Önder, H. H. (2003). Uzaktan Eğ t mde B lg sayar Kullanımı ve Uzman S stemler. Turk sh Onl ne Journal of Educat onal Technology, 2 (3), 142-146. Özmen, A. & Ed z, İ. G. (2002). Uzaktan Eğ t m ve Dumlupınar Ün vers tes Model,Açık ve Uzaktan Eğ t m Sempozyumu:8. Prensky, M. (2001). D g tal nat ves, d g tal mm grants Part 1. On the Hor zon, 9(5), 1-6. do :10.1108/10748120110424816 Rova, A. P., & Downey, J. R. (2010). Why some d stance educat on programs fa l wh le others succeed n a global env ronment. The Internet and H gher Educat on, 13(3), 141-147. do :10.1016/j. heduc.2009.07.001 Sarpkaya, Y., Karasekreter, N. & Doğan, M. (2009). Uzaktan Eğ t m Yazılım Alty apısının B lg n n Kalıcılığı na ve Geçerl l ğ ne Etk s. Akadem k B l ş m 07 - IX. Akadem k B l ş m Konferansı B ld r ler 31 Ocak - 2 Şubat 2007 Dumlupınar Ün vers tes, Kütahya. Şen, B., Atasoy, F., & Aydın, N. (2010). Düşük mal yetl web tabanlı uzakta n eğ t m s stem uygulaması. XII. Akadem k B l ş m Konferansı. Şenel, A. & Gençoğlu, S. (2003). Küreselleşen Dünyada Teknoloj Eğ t m. Gaz Ün vers tes Endüstr yel Sanatlar Eğ t m Fakültes Derg s, 11 (12), 45-65. Süral, İ. (2008), Yen Teknoloj ler Işığında Uzaktan Eğ t mde Açıklık, Uzaktanlık Ve Öğrenme, İnet-Tr 08 - XIII. Türk ye de İnternet Konferansı B ld r ler, Orta Doğu Tekn k Ün vers tes, Ankara. Tanyıldızı, E., & Orhan, A. (2005). Sanal öğrenme ve uzaktan eğ t m. B lg sayar Mühend sl kler 2. Ulusal Sempozyumu, 80-85. Taşbaşı, N., & Aydın, A. (2002). Uzaktan Eğ t mde Sakarya Ün vers tes Çözümler. Açık Ve Uzaktan Eğ t m Sempozyumu, Anadolu Ün vers tes, 23-25. Tsa, S. ve Machado, P. (2002). E-learn ng, Onl ne Learn ng, Web-based Learn ng, or D stance Learn ng: Unve l ng the Amb gu ty n Current Term nology, http://www.elearnmag.org/forums. İnd rme tar h : 03.03.2005. Uzoğlu, M., & Bozdoğan, A. E. (2015). Invest gat on of pr mary school students att tudes toward tablet computers accord ng to d fferent var ables Ortaokul öğrenc ler n n tablet b lg sayarlara yönel k tutumlarının çeş tl değ şkenlere göre ncelenmes. Internat onal Journal of Human Sc ences, 12(1), 539-553. Zhang, D., Zhou, L., Br ggs, R. O., & Nunamaker, J. F. (2006). Instruct onal v deo n e- learn ng: Assess ng the mpact of nteract ve v deo on learn ng effect veness. Informat on & management, 43(1), 15-27. 351