Genel Esaslara Göre KDV İADESİ İŞLEMLERİ Çorlu SMMM Odası, 15 Kasım 2016 Azmi DEMİRCİ E. Baş Hesap Uzmanı, Em. Vergi Başmüfettişi E. Gelirler Genel Md. Daire Başkanı Yeminli Mali Müşavir
Konu Planı -Genel Esaslara Göre KDV İadesi İşlemleri I-KDV İADE TUTARININ HESAPLANMASI A) Genel Olarak B) İhraç Ettiği Mallar İhraç Kayıtlı Alanların İade Tutarı C) DİİB Sahibi Mükelleflerin İhraç Kaydıyla Tesliminde İade Edilecek KDV D)İade Tutarlarının Hesaplanmasıyla İlgili Örnekler II-İADE YÖNTEMLERİ A) Vergi İnceleme Raporu ve Teminat Aranmaksızın İade B) Teminat Karşılığı İade C) Vergi İnceleme Raporu ile İade III-İADE TALEBİNDE ARANAN BELGELER IV-İNDİRİMLİ TEMİNAT UYGULAMASI SİSTEMİ (İTUS) V-HIZLANDIRILMIŞ İADE SİSTEMİ (HİS) VI-İADE HAKKININ İNDİRİM YOLUYLA KULLANILMASI VII-DEFTER VE BELGELERİN ZAYİ OLMASI DURUMUNDA İADE VIII-İSTİSNA KAPSAMINDA YAPILAN TESLİM VE/VEYA HİZMETİN MATRAHININ DEĞİŞMESİ VE DÜZELTME İŞLEMLERİ IX-YOKLAMA VE DEĞERLENDİRME -Özel Esaslara Göre KDV İadesi İşlemleri I-GENEL DEĞERLENDİRME II-TANIMLAR III-GENEL ESASLARA DÖNÜŞ IV-6736 sayılı KANUNA GÖRE KDV ARTIRIMINDA BULUNANLARIN ÖZEL ESASLAR KARŞISINDAKİ DURUM 2
İadeye Konu İşlemler 1) Tam İstisna İşlemler (KDVK md.32), 35 e yakın işlem 2) İndirimli Orana Tabi İşlemlerde İade (KDVK md.29/2) 3) Tevkifat Uygulamasında İade (KDVK md.9), 20 ye yakın işlem 4) Fazla ve Yersiz Ödenen KDV nin iadesi (KDVK md.8) 3
İade İçin Gerekli Genel Şartlar 1) Yüklenilen ve indirimle giderilemeyen verginin iade edilebileceğine ilişkin olarak Kanun da hüküm bulunmalıdır. 2) İadeye konu edilen işlemin gerçekleşmiş olması gerekir. 3) İadeye konu işlem nedeniyle doğrudan ve dolaylı olarak yüklenilen vergi bulunmalıdır. 4) Yüklenilen verginin indirim yoluyla telafi edilememiş olması gerekir. 5) İade talebi için dilekçe ile başvurulmuş ve istenilen belgeler ibraz edilmiş olmalıdır. 4
GENEL OLARAK: İADE TUTARININ HESABI İadesi gereken KDV nin hesabında, iade hakkı doğuran işlemlerin bünyesine giren ve indirilemeyen KDV tutarları dikkate alınır. İşlemin bünyesine giren KDV, teslim işlemlerinde malın üretimi, iktisabı, muhafazası ve teslimi; hizmet işlemlerinde ise ifa edilen hizmetin meydana getirilmesi ile doğrudan veya dolaylı olarak ilgisi bulunan harcamalar nedeniyle yüklenilen KDV den oluşur Yüklenilen KDV nin, iade hakkı doğuran işlemlerin gerçekleştiği dönemde ortaya çıkmış olması şart değildir. İade hakkı doğuran işlemin gerçekleştiği dönemden önce yukarıda belirtilen alımlargiderler nedeniyle ödenen/borçlanılan KDV de bu tutara dâhildir. İade hakkı doğuran işlemler için yüklenilen KDV, öncelikle indirim konusu yapılır. İndirimle giderilemeyen bir miktarın kalması halinde, kalan tutar iade hakkı doğuran işlemin gerçekleştiği dönemde iade edilecek KDV olarak dikkate alınabilir. 5
İADE TUTARININ HESABI İadesi talep edilen yüklenilen KDV tutarı iade talep edilen dönemde toplam indirilecek ve devreden KDV tutarları içerisinden çıkarılır ve sonraki aya devreden KDV tutarının içerisinde yer almaz. Mükellefin iadeye ilişkin düzeltme fişi düzenlenene kadar tercih değişikliğiyle söz konusu KDV yi indirim yoluyla telafi etme talebinde bulunması mümkündür. Bu durumda iade talebi mükellefin yazılı dilekçesi üzerine iptal edilir ve bu dönem beyannamesinde yüklenilen KDV tekrar indirilecek KDV hesabına dahil edilir. 6
İADE TUTARININ HESABI Azami İade edilebilecek Vergi Bir vergilendirme döneminde iade konusu yapılabilir KDV (azami iade edilebilir vergi), kural olarak o dönemdeki iade hakkı doğuran işlemlere ait bedelin (% 18)'i (genel KDV oranı) olarak hesaplanan miktardan fazla olamaz. Ancak, doğrudan yüklenimler nedeniyle bu tutardan fazla iade talebinde bulunulması halinde, aşan kısmın iadesi münhasıran vergi inceleme raporu sonucuna göre yerine getirilir. İşlemin Bünyesine Giren Verginin Hesabına Dahil Edilebilecek Unsurlar Yüklenilen KDV; İade hakkı doğuran işlemle ilişkilendirilebilen alış ve giderler, Genel imal ve genel idare giderleri ile Amortismana tabi iktisadi kıymetler (ATİK) için yapılan harcamalara ilişkin KDV den oluşur. 7
İADE TUTARININ HESABI İade hakkı doğuran işlemle ilgili talep edilecek KDV tutarı; a) İade hakkı doğuran işlemin doğrudan girdisini oluşturan mal ve hizmetler, b) İade hakkı doğuran işlemle ilgili olan telefon, kırtasiye, posta, ulaşım, konaklama, akaryakıt, elektrik, su, büro malzemeleri, muhasebe, reklâm, temizlik malzemeleri, kira vb. genel imal ve genel idare giderlerinden iade hakkı doğuran işleme isabet eden kısım, c) İade hakkı doğuran işlemde kullanılan ATİK in alımı/imali, nedeniyle yüklenilen KDV den oluşur. 8
İADE TUTARININ HESABI İade tutarının hesaplanmasında; Önce işlemin bünyesine doğrudan giren harcamalar nedeniyle yüklenilen KDV dikkate alınır. Daha sonra ilgili dönem genel imal ve genel idare giderleri için yüklenilen KDV den pay verilir. Bu şekilde hesaplanan tutarın, azami iade edilebilir KDV tutarını aşmaması halinde, bu tutar ile azami iade edilebilir KDV tutarı arasındaki farka isabet eden tutar kadar ATİK ler dolayısıyla yüklenilen KDV den iade hesabına pay verilebilir. İade hakkı doğuran işlemle ilgisi bulunmayan giderler dolayısıyla yüklenilen KDV iade hesabına dâhil edilmez. 9
İADE TUTARININ HESABI AMORTİSMANA TABİ İKTİSADİ KIYMETLERDE İADE UYGULAMASI ATİK nedeniyle yüklenilen KDV den iade hesabına pay verilebilmesi için, ATİK lerin iade hakkı doğuran işlemlerde kullanılması gerekir. ATİK lerin bizzat mükellef tarafından imal ve inşa edilmesi halinde ise imal ve inşa sırasında yüklenilen KDV den, ATİK lerin aktife alınıp iade hakkı doğuran işlemlerde fiilen kullanılmaya başlandığı dönemden itibaren iade hesabına pay verilebilir. ATİK dolayısıyla yüklenilen KDV den iade hesabına pay verildiği durumda, bir vergilendirme döneminde iade konusu yapılabilir KDV (azami iade edilebilir vergi), kural olarak o dönemdeki iade hakkı doğuran işlemlere ait bedelin (% 18)'i (genel KDV oranı) olarak hesaplanan tutardan fazla olamaz. 10
İADE TUTARININ HESABI İHRAÇ ETTİĞİ MALLARI İHRAÇ KAYITLI ALANLARIN İADE TUTARI 3065 sayılı Kanunun (11/1-c) ve geçici 17 nci maddeleri kapsamında ihraç kaydıyla mal alan ihracatçının ödemediği KDV yi iade olarak talep etmesi mümkün olmayıp, varsa genel giderler ve ATİK ler nedeniyle iade talep etmesi mümkündür. Bu durumda ihracatçının genel giderler ve ATİK nedeniyle yüklendiği KDV için iade talebinde bulunabileceği KDV tutarı, ihracat bedeli ile ihraç kaydıyla teslim bedeli arasındaki farka genel vergi oranı (%18) uygulanmak suretiyle bulunacak tutarı aşamaz. 11
İADE TUTARININ HESABI DİİB SAHİBİ MÜKELLEFİN İHRAÇ KAYDIYLA TESLİMİNDE İADE EDİLECEK KDV DİİB sahibi mükellefler, 3065 sayılı Kanunun geçici 17 nci maddesi kapsamında temin ettikleri malzemeleri kullanarak ürettikleri malları Kanunun (11/1-c) ve geçici 17 nci maddesi kapsamında ihraç kayıtlı teslime konu edebilirler. DİİB kapsamında KDV ödemeksizin satın aldığı girdileri kullanarak ürettiği malı Kanunun (11/1-c) ve geçici 17 nci maddesi kapsamında ihraç kayıtlı olarak teslim eden bir mükellefin iade alacağı KDV tutarı, ihraç kayıtlı teslim nedeniyle hesaplayıp tahsil etmediği KDV tutarından, bu ürün için DİİB kapsamında yurt içi ve yurt dışından aldığı girdiler nedeniyle ödemediği KDV tutarı düşüldükten sonra kalan tutardan fazla olamaz. 12
İADE TUTARININ HESABI DİİB SAHİBİ MÜKELLEFİN İHRAÇ KAYDIYLA TESLİMİNDE İADE EDİLECEK KDV Eşdeğer eşya uygulaması nedeniyle KDV ödeyerek satın aldığı girdileri kullanarak vücuda getirdiği ürünü ihraç eden ve bunun karşılığında da DİİB kapsamında KDV ödemeyerek söz konusu girdi veya eşdeğer eşyasını temin etme hakkı kazanan mükellefin KDV ödeyerek satın aldığı girdilere ilişkin KDV yi, başlangıçta iade olarak talep etmesi mümkün değildir. İade edilecek KDV nin hesabı, eşdeğer eşya uygulaması nedeniyle DİİB kapsamında KDV ödemeksizin girdi temininden sonra yapılır. Bu durumda iade edilecek KDV, ihracat bedeli ile DİİB kapsamında KDV ödemeksizin yurt içi ve yurt dışından temin edilen girdilerin bedeli arasındaki farka genel vergi oranı (%18) uygulanmak suretiyle bulunacak tutarı aşamaz. 13
İADE TUTARININ HESABI DİİB SAHİBİ MÜKELLEFİN İHRAÇ KAYDIYLA TESLİMİNDE İADE EDİLECEK KDV 7 no.lu Tebliğ in 11. maddesiyle 1 no.lu KDV Uygulama Tebliğinin (IV/A-1.5.) bölümünün birinci paragrafı aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir. DİİB sahibi mükellef tarafından bu belge kapsamında üretilen mallar, belge sahibi tarafından doğrudan ihraç edilebilir ya da 3065 sayılı Kanunun (11/1-c) veya geçici 17 nci maddeleri kapsamında ihraç kaydıyla teslim edilebilir. Dolayısıyla DİİB sahibi mükellefin belge kapsamında yurtiçi ve yurtdışından KDV ödemeksizin temin ettiği malları kullanarak ürettiği malların, DİİB sahibi mükellef tarafından KDV hesaplanarak (3065 sayılı Kanunun (11/1-c) ve geçici 17 nci maddeleri kapsamındaki ihraç kaydıyla yapılan teslimler nedeniyle hesaplanan KDV hariç) teslimi mümkün değildir. Buna rağmen, DİİB kapsamında üretilen malların KDV hesaplanarak (3065 sayılı Kanunun (11/1-c) ve geçici 17 nci maddeleri kapsamındaki ihraç kaydıyla yapılan teslimler nedeniyle hesaplanan KDV hariç) teslim edilmesi halinde, ihracatçılara bu teslimler nedeniyle yüklenilen KDV nin iadesi yapılamaz. 14
İADE TUTARININ HESABI İLE İLGİLİ ÖRNEKLER İade hakkı doğuran işlem bedeli Hesaplanan Toplam KDV Toplam İndirilecek KDV Sonraki Döneme Devreden KDV GENEL İADE İŞLEMLERİNDE İADE EDİLECEK VERGİ : 500.000 TL : 30.000 TL : 125.000 TL : 95.000 TL Ödenecek KDV : ------------- İade Hakkı Doğuran İşlem Nedeniyle Toplam Yüklenilen KDV: - Doğrudan Yüklenim : 75.000 TL - Genel Giderlerden pay : 10.000TL - ATİK yüklenimi : 25.000 TL 110.000 TL İade hakkı doğuran işlem bedelinin genel vergi oranı ile çarpılması sonucu bulunan tutar (500.000 *0.18=) 90.000 TL olduğuna göre, bu firmanın talep edebileceği iade tutarı; Doğrudan yüklenim için 75.000 TL, genel giderler için 10.000 TL ve ATİK ler için (90.000 (75.000+10.000) =) 5.000 TL olmak üzere toplam 90.000 TL dir. 15
İADE TUTARININ HESABI İLE İLGİLİ ÖRNEKLER GENEL İADE İŞLEMLERİNDE İADE EDİLECEK VERGİ İade hakkı doğuran işlem bedeli : 200.000 TL Hesaplanan Toplam KDV : 80.000 TL Toplam İndirilecek KDV : 76.000 TL Sonraki Döneme Devreden KDV : ------- Ödenecek KDV : 4.000 TL Toplam Yüklenilen KDV : 18.000 TL - Doğrudan Yüklenim : 14.000 TL - Genel Giderlerden pay : 2.000 TL - ATİK yüklenimi : 2.000 TL İade hakkı doğuran işlem bedelinin genel vergi oranı ile çarpılması sonucu bulunan tutar (200.000 *0.18=) 36.000 TL olmasına rağmen, iade hakkı doğuran işlem nedeniyle yüklenilen KDV tutarı 18.000.-TL olduğundan, iadeye bu tutar esas alınacaktır. Ancak, bu örnekte iade hakkı doğuran işlem nedeniyle yüklenilen 18.000.-TL nin tamamı indirim yoluyla giderilmiş olduğundan, iadesi talep edilecek KDV tutarı bulunmamaktadır. 16
İADE TUTARININ HESABI İLE İLGİLİ ÖRNEKLER İHRAÇ KAYITLI OLARAK ALDIKLARI MALLARI İHRAÇ EDENLER İhracat Bedeli :120.000 TL İhraç Kayıtlı Alış Bedeli :100.000 TL İhraç Kayıtlı Alış Hesaplanan KDV : 8.000 TL Toplam İndirilecek KDV : 40.000 TL Toplam Yüklenilen KDV : 10.000 TL - Genel Giderler İçin : 4.000 TL - ATİK ler İçin : 6.000 TL Bu mükellefin iade olarak alabileceği azami tutar: (120.000 100.000)= 20.000 (20.000*0.18) = 3.600 TL dir 17
İADE TUTARININ HESABI İLE İLGİLİ ÖRNEKLER DİİB KAPSAMINDA ÜRETTİKLERİ MALLARI İHRAÇ KAYITLI OLARAK SATANLAR DİİB kapsamında üretilen mal, Kanunun 11/1-c veya geçici 17 nci maddesi kapsamında satılmıştır. Satış Bedeli Hesaplanan ve tahsil edilmeyen KDV : 100.000 TL : 18.000 TL DİİB kapsamında alımlar için ödenmeyen KDV : 15.000 TL -Yurt içi alışlar : 10.000 TL -Yurt dışından alışlar : 5.000 TL Mükellefin bu işlemle ilgili olarak talep edebileceği iade tutarı: (18.000 15.000 ) 3.000 TL dir. 18
İADE TUTARININ HESABI İLE İLGİLİ ÖRNEKLER EŞDEĞER EŞYA KULLANANLARA İADE EDİLECEK TUTAR DİİB sahibi firma, Eylül 2014 döneminde, eşdeğer eşya kullanarak ürettiği malları 100.000 TL bedelle ihraç etmiştir. Bu malların üretimi ve ihracatı için yüklendiği vergi (eşdeğer eşya dahil) 15.000 TL dir. Anılan firma, DİİB de yer alan girdileri Aralık 2014 döneminde 75.000 TL bedelle satın almış olup, bu işlemle ilgili olarak ödemediği KDV tutarı 13.500 TL dir. Firma, Eylül 2014 döneminde gerçekleştirdiği ihracat nedeniyle ancak Aralık 2014 döneminde iade talebinde bulunabilecektir. İade olarak talep edebileceği tutar ise; (100.000-75.000)*0.18 = 4.500 TL olabilecektir. 19
KDV İADE YÖNTEMLERİ 1) Vergi İnceleme Raporu ve Teminat Aranmaksızın İade : a) Mahsup yoluyla iade, b) Maliye Bakanlığınca Belirlenen Sınırı Aşmayan Nakden İadeler c) YMM KDV İadesi Tasdik Raporuna Dayalı Nakden İadeler 2) Teminat Karşılığı İade 3) Vergi İnceleme Raporu ile İade 20
MAHSUP YOLUYLA İADE Mahsup talebi, iade hakkı doğuran işleme ilişkin ilgili bölümlerde belirtilen belgelerin tamamlanıp, KDVİRA (KDV İadesi Risk Analiz) sistemi tarafından üretilen KDV İadesi Kontrol Raporu nun geldiği tarihte olumsuzluk tespit edilmeyen tutarlar itibarıyla yerine getirilir. Olumsuzluk tespit edilen alımlara ilişkin KDV tutarlarının mahsuben iadesi ise olumsuzlukların giderilmesi kaydıyla yapılabilir. Mahsup talebinin yerine getirilmesinde, iade hakkı doğuran işlemin tevsikinde kullanılan (gümrük beyannamesi, serbest bölge işlem formu, gümrükte onaylatılan özel fatura nüshası vb.) belgelerin doğrulanmış (onaylı veya teyidinin alınmış) olması gereklidir 21
MAHSUP YOLUYLA İADE MAHSUP EDİLEBİLECEK BORÇLAR Mükellefler, KDV iade alacaklarını; kendilerinin, ortaklık payı ile orantılı olmak üzere adi, kollektif ve adi komandit şirketlerde ortakların (komandit şirketlerde sadece komandite ortakların) aşağıda belirtilen borçlarına mahsubunu talep edebilirler. (7 seri no.lu Genel Tebliğ de yapılan düzenleme ile, 4760 sayılı ÖTV Kanunundan doğan (hem dahilde hem de ithalde ödenecek) borçlar için mahsup talep etme imkanı kaldırılmıştır.) a) Vergi Dairelerince Takip Edilen Amme Alacaklarına Mahsup İade alacağının, vergi dairelerine olan bütün borçlara (ÖTV Hariç) (Devlete ait olup vergi dairelerince takip edilen tüm amme alacaklarına) mahsubu suretiyle iadesi talep edilebilir. Vergi dairelerine olan borçlara mahsup talebi, gerekli bilgi ve belgelerin tamamlandığı tarihi takip eden 10 gün içinde tamamlanır. 22
MAHSUP YOLUYLA İADE b) İthalde Alınan Vergilere Mahsup KDV iade alacağının ithalde alınan vergilere (ÖTV Hariç) mahsubu için, ilgili gümrük idaresinden mükellefin vergi dairesine hitaben yazılan ve ithalde alınan vergiler ile varsa gecikme faizi, zam ve ceza tutarları ile ödemenin yapılacağı gümrük muhasebe birimi ve hesap numarasını belirten bir yazı alınır. Mahsup tutarını gösteren muhasebe işlem fişi talep tarihinden itibaren 10 gün içinde ilgili gümrük muhasebe birimine gönderilir. Herhangi bir nedenle mahsup yapılamaması halinde, gümrük muhasebe birimince düzenlenecek muhasebe işlem fişi ile mahsup edilemeyen tutar ilgili vergi dairesine iade edilir. 23
MAHSUP YOLUYLA İADE c) SGK Prim Borçlarına Mahsup KDV iade alacağının, SGK ya olan borçlara (sosyal sigorta primi, işsizlik sigortası primi ve idari para cezası borçları ile bunların fer ilerine) mahsubu mümkündür. Bu talep, mükellefin SGK dan alıp mahsup dilekçesine ekleyeceği, mahsubu talep edilecek prim borçlarını ve varsa gecikme zammı ve cezası tutarlarını gösteren belgeye göre değerlendirilir. Cari dönem borçlarına ilişkin mahsup taleplerinde söz konusu belge aranmaz. 24
MAHSUP YOLUYLA İADE KDV iade alacaklarının SGK prim borçlarına mahsubunu isteyen mükelleflerin mahsup dilekçesi ve iade talebinde aranan belgeleri verilmesi mümkün olan en erken tarihte, fakat en geç KDV beyannamelerinin verildiği ayın son gününe kadar vergi dairelerine intikal ettirmeleri gerekmektedir. SGK prim borçlarına mahsup işlemleri, Tebliğde belirtilen belgelerin yukarıda belirtilen süre içerisinde ibrazından sonra, en geç 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 88 inci maddesinin verdiği yetkiye dayanılarak lehine mahsup talep edilenler için belirlenecek prim borcu vade tarihinden önce tamamlanır. 25
MAHSUP YOLUYLA İADE MAHSUBEN İADE TALEBİ Mahsuben iade için iade talep dilekçesi ve iade için aranan belgelerin eksiksiz ve tam olarak verilmiş olması gerekir. Vergi dairelerince yapılan işlemler sırasında meydana gelen gecikme nedeniyle zamanında mahsubu yapılamayan, vergi dairesine olan borçlar için gecikme zammı uygulanmaz. KDV iade alacağının kesinleştiği (iadeye hak kazanılan) tarih ve tutar itibarıyla, vadesi geçmiş borçlara bu tarihten sonra gecikme zammı uygulanmaz. KDV iadesi için mahsuben iadeye ilişkin iade talep dilekçesi olmaksızın, gerekli belgelerin ibraz edilmiş olması halinde, iade talebinde bulunulmamış sayılır. İlgili dönem KDV beyannamesinde iade beyanında bulunulmuş olması da bu şekilde işlem tesisine engel teşkil etmez. 26
MAHSUP YOLUYLA İADE Vergi dairesine olan borçlara mahsup taleplerinde vergi daireleri, belge ya da belgelerdeki muhteviyat eksikliklerini veya KDVİRA sisteminin tespit ettiği olumsuzlukları mükellefe yazı ile bildirirler. Yazının tebliğ tarihinden itibaren 30 gün içerisinde eksiklikleri/ olumsuzlukları gideren mükelleflerin mahsup talepleri, mahsup dilekçesinin vergi dairesine verildiği tarih itibarıyla yerine getirilir ve bunlara gecikme zammı uygulanmaz. 30 günlük ek süreden sonra eksiklikleri/ olumsuzlukları gideren mükelleflerin mahsup talepleri ise eksikliklerin/olumsuzlukların giderildiği tarih itibarıyla yerine getirilir ve borcun vadesinden mahsup tarihine kadar geçen süre için gecikme zammı uygulanır. Mahsup dilekçesinin verilmesi, ancak elektronik ortamda gönderilmesi gereken belgelerin gönderilmemesi veya belgelerin muhteviyatında eksiklikler bulunması halinde de bu doğrultuda işlem tesis edilir. 27
MAHSUP YOLUYLA İADE MAHSUP SONRASI ALACAĞIN NAKDEN İADESİ İade hakkı sahipleri, iade alacaklarının yukarıda belirtilen şekillerde mahsubundan sonra kalan kısmının nakden iadesini talep ederlerse Tebliğin nakden iade taleplerinin yerine getirilmesine ilişkin bölümlerindeki açıklamalara göre işlem yapılır. Bu şekilde yapılacak iadede, mahsup yoluyla iade edilen kısım, Maliye Bakanlığı tarafından inceleme raporu veya teminat aranmadan yapılacak iade sınırının hesaplanmasında dikkate alınmaz. 28
MAHSUP YOLUYLA İADE İade alacağının üçüncü kişilere nakden veya mahsuben ödenmesinin talep edilmesi halinde de nakden iadeye ilişkin düzenlemeler uygulanır. Mahsup sonrası alacağın, üçüncü kişilere nakden iadesinin talep edilmesi halinde, alacağın üçüncü kişilere ödenmesine ilişkin talep, alacağın açık bir şekilde kime temlik edildiğini içeren, noter tarafından onaylanmış/düzenlenmiş alacağın temliki sözleşmesine dayanarak yapılır. Mahsup sonrası alacağın, borçlarına mahsup yapılabilecekler dışındakilerin borçlarına mahsubunun talep edilmesi halinde, iade hakkı sahibi mükellefe nakden iadeye ilişkin usul ve esaslar uygulanır. Bu durumda da önceki paragrafta belirtilen alacağın temliki sözleşmesi aranır. 29
MALİYE BAKANLIĞINCA BELİRLENEN SINIRI AŞMAYAN NAKDEN İADELER İade hakkı doğuran her bir işlem bakımından Tebliğin ilgili bölümlerinde belirlenmiş sınırları (daha önce 4.000 TL olan genel sınır, 5.000 TL ye yükseltilmiştir) aşmayan nakden iade talepleri teminat ve/veya vergi inceleme raporu aranmaksızın yerine getirilir. Talep, iade talep dilekçesi ve Tebliğin ilgili bölümlerinde sayılan belgelerin tamamlanıp, KDVİRA sistemi tarafından KDV İadesi Kontrol Raporu nun üretilmesinden ve teyidi gereken belgelerin teyidi (örneğin, mal ihracatında gümrük beyannamesinin ve/veya onaylı fatura ya da özel faturaların teyidi) ile aşağıda belirtilen şartların gerçekleşmesinden sonra yerine getirilir. 30
MALİYE BAKANLIĞINCA BELİRLENEN SINIRI AŞMAYAN NAKDEN İADELER Liste sorgulamaları sırasında Tebliğin (IV/E) bölümü kapsamında olumsuzluk bulunan mükelleflerin iade talepleri, söz konusu bölümde yapılan açıklamalara (ÖZEL ESASLAR) göre yerine getirilir. İşlemin tevsiki için ibraz edilen belgelerin teyidi gerçekleşen kısmına isabet eden tutarların kısmen iadesi de mümkündür. İade için belirlenen limitlerin daha sonra değiştirilmesi halinde iade taleplerinin değerlendirilmesinde aksi belirtilmedikçe iade hakkı doğuran işlemin gerçekleştiği vergilendirme döneminde geçerli limitler esas alınır. İade için belirlenen limit, bir vergilendirme dönemindeki iade hakkı doğuran işlemlere ilişkin iade taleplerinin toplamına bir defa uygulanır. 31
YMM KDV İADESİ TASDİK RAPORUNA DAYALI NAKDEN İADELER 3568 sayılı Serbest Muhasebecilik, Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanununun 12 nci maddesinin Maliye Bakanlığına verdiği yetkiye istinaden yayımlanan genel tebliğlerle, YMM KDV İadesi Tasdik Raporu ile KDV iadesi yapılmasının usul ve esasları belirlenmektedir. Süresinde düzenlenmiş tam tasdik sözleşmesinin mevcudiyeti halinde, bavul ticareti ve yolcu beraberi eşya ihracatından doğan iadelerde sözü edilen Genel Tebliğlerle belirlenen limitlere göre, diğerlerinde miktara bakılmaksızın vergi inceleme raporu ve teminat aranmadan iade yapılır. Tam tasdik sözleşmesinin olmaması halinde Bakanlık tarafından belirlenen limite kadar olan iadeler YMM raporu ile yapılabilir. (2016 için 473.000 TL, 11/1-b kapsamındaki iadelerde 124.000 TL ve 29/2 kapsamındaki iadelerde 946.000 TL) YMM raporu ile iade talebinde bulunan mükelleflere, rapor ibraz edilmedikçe nakden iade yapılmaz. Mükelleflerin rapor düzenleninceye kadar, izleyen bölümlerde açıklandığı şekilde teminat göstermeleri halinde ise iade talebi incelemeye sevk edilmeksizin yerine getirilir. Rapor ibraz edildiğinde teminatlar iade edilir. 32
YMM KDV İADESİ TASDİK RAPORUNA DAYALI NAKDEN İADELER YMM raporu ile iade talebinde bulunan mükelleflerin, teminat karşılığı iadenin yapıldığı tarihten itibaren altı ay içinde bu iade ile ilgili YMM raporunu ibraz etmemesi halinde, söz konusu teminat vergi inceleme raporu sonucuna göre çözülür. Bu süre içinde rapor ibraz edemeyecek olanların mazeretleriyle birlikte başvurmaları halinde, vergi dairesince altı ay ek süre verilebilir. Mükelleflerin iade tutarını kısmen mahsup, kısmen nakden almak istemeleri mümkündür. Bu durumda, iade için istenen belgelerin ibraz edilmiş olması kaydıyla öncelikle muaccel hale gelen borçlara mahsup yapılır. Aynı döneme ilişkin farklı işlemlerden kaynaklanan iade talepleri için tek YMM raporu düzenlenebilir. Bir takvim yılını aşmamak ve her bir döneme ilişkin bilgi ve hesaplamaların ayrı ayrı yer alması kaydıyla birden fazla dönemi kapsayan tek YMM raporu verilmesi de mümkündür. 33
TEMİNAT KARŞILIĞI İADE GENEL AÇIKLAMA Mükelleflerin, Maliye Bakanlığınca belirlenen sınırı aşan ve işlem türü itibarıyla YMM raporu veya vergi inceleme raporuna bağlanan iadelerde, henüz YMM raporu ibraz edilmeden veya inceleme sonucu iade öngörülmüşse, inceleme yapılmadan aşağıda belirtildiği şekilde teminat gösterilmesi halinde iade yapılır. Teminat, iadeye konu işlem türüne göre vergi inceleme raporu veya YMM raporuna dayanılarak çözülür. a) Adi ortaklık ve iş ortaklıkları adına yapılacak iadelerde teminat mektubunun ortaklardan biri adına düzenlenmesi yeterlidir. 34
TEMİNAT KARŞILIĞI İADE b) Mükellef tarafından teminat çözümünün YMM raporuyla yapılacağı belirtilmediğinden incelemeye sevk edilmesi, sonradan YMM raporuyla teminatın çözümünü engellemez. Bu durumda teminatın YMM raporuyla çözüldüğü inceleme elemanına bildirilir. c) Bu kapsamdaki nakden iade talepleri, nakit iade talebine ilişkin dilekçe ve teminatın yanı sıra ibrazı gerekli diğer belgelerin tamamlanıp KDVİRA sistemi tarafından KDV İadesi Kontrol Raporu nun üretilmesinden ve varsa yapılması gereken teyitlerin (örneğin, mal ihracatında gümrük beyannameleri ve usulüne uygun olarak gösterilmiş teminat mektupları ile varsa onaylı özel faturaların teyidi) yapılmasından sonra 10 gün içinde yerine getirilir 35
TEMİNAT KARŞILIĞI İADE TEMİNAT TÜRLERİ VE MİKTARLARI Teminat olarak 6183 sayılı Kanunun 10 uncu maddesinde sayılan iktisadi kıymetlerden (Para, Bankalar ve özel finans kurumları tarafından verilen süresiz teminat mektupları, Hazine Müsteşarlığınca ihraç edilen Devlet iç borçlanma senetleri veya bu senetler yerine düzenlenen belgeler, Hükümetçe belli edilecek Milli esham ve tahvilat) bir veya bir kaçı gösterilebilir. Şu kadar ki; banka teminat mektuplarının paraya çevrilmeleri konusunda hiç bir sınırlayıcı şart taşımayacak biçimde, Tebliğ ekinde yer alan kesin ve süresiz teminat mektubu örneğine uygun olarak ve 5411 sayılı Bankacılık Kanunu hükümlerine göre faaliyette bulunan bankalar tarafından düzenlenmiş olması gerekir. Talep edilen iade miktarının 5.000 liralık sınırı aşan kısmının tamamı için teminat verilir. 36
TEMİNAT KARŞILIĞI İADE TEMİNAT MEKTUPLARININ İADESİ Teminat mektupları, iade hakkı doğuran işlem bazında kabul edilen vergi inceleme raporu veya YMM raporu sonucuna göre iade edilir. İlgili vergi dairesince teminat mektuplarının iadesi sırasında teminat mektubunun, uygun bir yerine;"kdv iadesi dolayısıyla alınan bu teminat mektubunun vergi dairemizde olan işlemi sona ermiştir" şerhi düşülerek, tarih yazılmak ve mühür tatbik edilmek suretiyle imzalanır. Bu şerhi gören bankaların, vergi dairesinden ayrıca bir teyit almaksızın gerekli işlemi yapmaları mümkün bulunmaktadır. 37
TEMİNAT KARŞILIĞI İADE TEMİNAT MEKTUPLARININ TEYİDİ Banka teminat mektubu karşılığında yapılan iade taleplerinde, teminat mektuplarının teyidi yapılmadan iade talebi sonuçlandırılmaz. Bu çerçevede, mükellefler tarafından KDV iade alacakları için verilen ve Tebliğde öngörülen niteliği haiz banka teminat mektuplarının teyidi işlemi öncelikle, Bankalar tarafından Maliye Bakanlığı veri ambarına gönderilen, müşterilerine düzenlenen teminat mektuplarına ait bilgilerle elektronik ortamda yapılır. Banka teminat mektubu bilgilerine elektronik ortamda ulaşılamaması halinde teminat mektubunu veren banka şubesinden doğrudan teyit alınır. 38
VERGİ İNCELEME RAPORU İLE İADE Mükelleflerin; 1) İadelerini vergi inceleme raporu sonucunda almak istemeleri, 2) İadesini talep ettikleri KDV nin belirli miktarı aştığı hallerde; (teminat göstermek veya YMM Raporu ibraz etmeleri gerekmesine rağmen) teminat göstermemeleri veya iadelerini YMM tasdik raporu ile alacaklarını beyan etmemeleri, 3)Tebliğin ilgili bölümlerine göre münhasıran vergi inceleme raporu ile iade öngörülmesi (özel esaslar), hallerinde iade talepleri vergi incelemesine yetkili olanlar tarafından düzenlenen vergi inceleme raporu sonucuna göre yerine getirilir. 39
VERGİ İNCELEME RAPORU İLE İADE Yukarıda ilk iki sıra kapsamına giren taleplerde, inceleme başlamadan önce inceleme yoluyla iade talebinden vazgeçilerek YMM tasdik raporu ibrazı ile iade talep edilmesi de mümkündür. Bu gibi durumlarda teminat verilmesi halinde ise teminat, vergi inceleme raporu sonucuna veya YMM raporuna göre çözülür. Teminat karşılığı iadelerde, teminatın YMM raporu ile çözülebileceği hallerde, süresi içinde YMM raporu ibraz edilmemesi veya ibraz edilmeyeceğinin belirtilmesi halinde, teminat vergi inceleme raporuna göre çözülür. Vergi inceleme raporu ifadesi, vergi incelemesine yetkili olanlarca düzenlenmiş raporu ifade eder. 40
İADE TALEBİNDE ARANAN BELGELER KDV iade taleplerinde ibraz edilmesi gerekli belgeler iki grupta toplanmıştır. Bunlar; Bütün iade hakkı doğuran işlemler için ortak olan belgeler, İade hakkı doğuran her bir işlem itibariyle özel olarak belirlenen belgelerdir. Her bir işlem türü itibariyle aranacak belgeler tebliğin ilgili bölümlerinde belirtilmiş olup, bütün iade işlemleri için ortak olan belgeler şunlardır: 41
ORTAK BELGELER: a) İade Talep Dilekçesi İADE TALEBİNDE ARANAN BELGELER İade talebi, iade türü itibarıyla 429 Seri No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ekinde yer alan standart iade talep dilekçeleri kullanılmak suretiyle yapılır. İade taleplerinde dilekçenin yanı sıra iade hakkı doğuran işlem itibarıyla aranan belgelerin de verilmesi zorunludur. Bunlardan Gelir İdaresi Başkanlığınca uygun görülenler, öngörüldükleri şekil ve içeriğe uygun olarak internet vergi dairesi aracılığıyla gönderilir. Elektronik ortamda gönderilen belgeler kâğıt ortamında ayrıca vergi dairesine verilmeyeceği gibi, bu belgelerin YMM KDV İadesi Tasdik Raporlarına eklenme zorunluluğu da bulunmamaktadır. 42
İADE TALEBİNDE ARANAN BELGELER b) İade Hakkı Doğuran İşlemin Beyan Edildiği Döneme Ait İndirilecek KDV Listesi Aynı döneme ilişkin olarak birden fazla iade hakkı doğuran işlem türünden (örneğin; Kanunun 11, 13 ve 29 uncu maddeleri kapsamındaki işlemlerden) kaynaklanan iade talepleri bulunanlarda indirilecek KDV listesinin bir kez verilmesi yeterli olup, her bir işlem için ayrı ayrı bu liste aranmaz. Listeye, fatura düzenleme limitinin altında kalsa dahi her bir belge kaydedilir. Aynı mükelleften yapılan alımlar belge bazında bu listelere ayrı ayrı girilir. Perakende satış fişi veya yazar kasa fişlerinin gider belgesi kabul edildiği harcamalara ait KDV tutarlarının indirimi mümkün olduğundan, söz konusu belgeler, indirilecek KDV listelerine dâhil edilir, bu belgelerin gider belgesi olarak kabul edilmediği harcamalara ait KDV ise indirim konusu yapılamayacağından listeye de alınmaz 43
İADE TALEBİNDE ARANAN BELGELER c) İade Hakkı Doğuran İşleme Ait Yüklenilen KDV Listesi Yüklenilen KDV listesi, esas itibarıyla, iadesi talep edilen KDV hesaplama tablosunda yer alan hesaplamalara konu olan vergili mal ve hizmet alışlarına ilişkin (ödenen/borçlanılan) KDV nin dayanak belgeler itibarıyla listelenmesinden ibarettir. İşlemin bünyesine giren vergi miktarına ilişkin listede, iade hakkı doğuran işlem nedeniyle iadesi talep edilen tutarın hangi girdiler nedeniyle yüklenildiğine (örneğin, mamul mal alımları, hammadde alımları, yardımcı malzeme alımları, hizmet alımları, genel gider, ATİK gibi) ilişkin bilgilere, dayanak belgeler itibarıyla yer verilir. 44
İADE TALEBİNDE ARANAN BELGELER KDV iadelerinde aranan ve elektronik ortamda sistem üzerinden gönderilmesi gereken "Yüklenilen KDV Listesi"nin doldurulmasında aşağıda belirtilen hususlara dikkat edilir: a) Perakende satış fişi veya yazar kasa fişlerinin gider belgesi kabul edildiği harcamalara ait KDV tutarlarının indirimi mümkün olduğundan, söz konusu belgeler, yüklenilen KDV listesine dâhil edilebilir. Bu belgelerin gider belgesi olarak kabul edilmediği harcamalara ait KDV ise indirim konusu yapılamayacağından listeye de alınmaz. b) Bu listeye, fatura düzenleme limitinin altında kalsa dahi her bir belge ayrı ayrı kaydedilir. c) Aynı mükelleften yapılan alımlar bu listeye belge bazında ayrı ayrı girilir. ç)işlemin bünyesine doğrudan giren KDV tutarları ile işlemle ilgili olmak kaydıyla genel giderler ve ATİK nedeniyle yüklenilen vergilerden işleme isabet eden KDV tutarı yüklenilen KDV listesinde ayrıca yer alır. 45
İADE TALEBİNDE ARANAN BELGELER d) İadesi Talep Edilen KDV Hesaplama Tablosu İadesi talep edilen KDV hesaplama tablosu, iade hakkı doğuran işleme ait yüklenilen KDV listesinden hareketle iadesi talep edilen KDV tutarını gösteren özet tablodur. Örneği tebliğ ekinde yer alan Tabloda, doğrudan girdiler nedeniyle yüklenilen KDV, genel yönetim giderleri ve ATİK nedeniyle yüklenilen KDV den işleme verilen pay yer alacaktır. 46
İADE TALEBİNDE ARANAN BELGELER e) Satış Faturaları Listesi Satış faturaları listesi, iade hakkı doğuran işlemlere ait satış faturası, serbest meslek makbuzu ve benzeri belgelere ilişkin bilgileri ihtiva eden listedir. 47
İNDİRİMLİ TEMİNAT UYGULAMASI SİSTEMİ (İTUS) KDVGUT ile, daha önce bazı özellikli mükelleflere tanınan indirimli teminat uygulaması, tebliğde sayılan şartları taşıyan tüm mükellefleri ve tüm iade hakkı doğuran işlemleri kapsayacak şekilde genişletilmiştir. Buna göre, Tebliğde belirtilen şartları taşıyan mükelleflere bağlı oldukları Vergi Dairesi Başkanlığı (bulunmayan yerlerde Defterdarlık) tarafından örneği Tebliğ ekinde yer alan İTUS sertifikası verilir. Bir başka ifade ile İTUS sertifikası almayan mükelleflerin, indirimli teminat uygulamasından faydalanması mümkün değildir. Gerekli Şartlar İTUS sertifikası alabilmek için mükelleflerin Tebliğde tüm mükellefler için belirlenen genel şartlar ile iade hakkı doğuran işlem türü ve mükellef grupları itibariyle belirlenen özel şartları taşımaları gerekmektedir. 48
İNDİRİMLİ TEMİNAT UYGULAMASI Genel Şartlar SİSTEMİ (İTUS) Başvuru tarihinden önceki son üç takvim yılı içinde; a) Vergi mükellefiyetinin bulunması, b) Mücbir sebep sayılan haller dışındaki nedenlerle, defter ve belgelerin ibrazından imtina edilmemiş olması, c) Gelir veya kurumlar vergisi, geçici vergi, gelir vergisi stopajı, ÖTV ve KDV (tevkifat hariç) uygulamalarından her birine ait beyanname verme ödevinin her bir vergi türü itibarıyla ikiden fazla aksatılmamış olması (süresinden sonra kendiliğinden verilen beyannameler hariç), ç) Sahte belge veya muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge düzenleme veya kullanma fiili nedeniyle özel esaslara tabi tutulmamış olması veya tutulmuşsa genel esaslara dönülmüş olması, d) Cari takvim yılı da dahil olmak üzere son iki takvim yılına ilişkin tam tasdik sözleşmesi bulunması. 49
İNDİRİMLİ TEMİNAT UYGULAMASI Genel Şartlar Başvuru tarihi itibarıyla; SİSTEMİ (İTUS) a) KDV iade taleplerinde özel esaslara tabi olmayı gerektiren bir durumunun bulunmaması, b) Ödenmesi gereken vergi borcunun bulunmaması (vergilerin tecil edilmiş olması bu şartın ihlali sayılmaz). Sertifika başvurusundan önceki, iade talebinin bulunduğu birbirini izleyen son beş vergilendirme dönemi itibarıyla haklarında yazılmış YMM ve/veya vergi inceleme raporlarının olumlu olması. Tebliğin (IV/E) bölümünde belirtilen nitelikteki raporlar "olumlu rapor" olarak kabul edilir. YMM lerle süresinde düzenlenmiş tam tasdik sözleşmesi bulunan mükellefler hakkında iade hakkı doğuran işlemlerin bulunduğu birbirini izleyen son beş vergilendirme dönemine ait olumlu YMM raporu bulunması halinde de bu bölüm bakımından bu şart gerçekleşmiş sayılır. 50
İNDİRİMLİ TEMİNAT UYGULAMASI Genel Şartlar SİSTEMİ (İTUS) Birbirini izleyen beş vergilendirme döneminden kasıt, iade hakkı doğuran işlemlerin yapıldığı birbirini izleyen dönemlerdir. Bu dönemler arasında herhangi bir dönemde vergi inceleme raporu veya YMM raporu düzenlenmesini gerektiren bir iade hakkı doğuran işlem bulunmadığı takdirde, bu dönemler, birbirini izleyen beş vergilendirme döneminin hesaplanmasında dikkate alınmaz. Birbirini izleyen son beş vergilendirme dönemine ait olumlu raporlardan bir kısmının vergi inceleme elemanları, bir kısmının ise YMM tarafından düzenlenmiş olması halinde de bu şart gerçekleşmiş sayılacaktır. Ancak beş olumlu rapor şartını kısmen veya tamamen YMM lerce düzenlenen raporlarla yerine getiren mükelleflerin indirimli teminattan yararlanabilmeleri için, iade talebinde bulundukları dönem için de tam tasdik sözleşmesi yapmış olmaları gerekmektedir. Tam tasdik sözleşmesi kapsamında bulunmayan dönemlere ilişkin iade taleplerinde ise Tebliğin ilgili bölümlerinde iadeye ilişkin yer alan açıklamalara göre işlem yapılacaktır. 51
İNDİRİMLİ TEMİNAT UYGULAMASI Genel Şartlar SİSTEMİ (İTUS) Son olumlu rapor vergi dairesine intikal ettikten sonra (diğer şartlar da gerçekleşmişse) raporun ilgili olduğu vergilendirme döneminden sonraki dönemlere ilişkin iade talepleri için indirimli teminat uygulamasına başlanır. Raporun ait olduğu vergilendirme döneminden sonraki dönemler için verilen teminatların, indirimli teminat tutarını aşan kısmı iade edilir. Yukarıda belirtilen genel şartları sağlayan Dış Ticaret Sermaye Şirketi ve Sektörel Dış Ticaret Şirketi statüsündeki şirketlere başka bir şart aranmaksızın İTUS sertifikası verilir. 4760 sayılı Kanuna ekli (II) sayılı listede yer alan tarifelerdeki taşıtların (yarı römorklar için çekiciler, otobüs, midibüs, minibüs, binek otomobiller, insan taşımak için imal edilen diğer motorlu taşıtlar, eşya taşımaya mahsus motorlu taşıtlar, özel amaçlı motorlu taşıtlar vd.) ihracatını yapan, otomotiv sektöründe faaliyet gösteren dış ticaret sermaye şirketi niteliğindeki imalatçılarda, iade talebinin bulunduğu birbirini izleyen son beş vergilendirme dönemine ilişkin olumlu rapor şartı aranmaz. 52
İNDİRİMLİ TEMİNAT UYGULAMASI Özel Şartlar İmalatçılar ve İmalatçı-İhracatçılar: Genel şartlara ek olarak; a) İlgili sicile kayıtlı olan, SİSTEMİ (İTUS) b) Ödenmiş sermayelerinin veya son bilançolarında kayıtlı ATİK lerinin (gayrimenkuller hariç) amortisman düşülmeden önceki toplam tutarı 100.000 TL yi aşan, c) Üretim kapasitesi ile bu kapasitenin gerektirdiği iktisadi kıymetlere sahip olduğu kapasite raporuyla teyit edilen, ç) İmalat işinde 20 veya daha fazla işçi çalıştıran (İşçi sayısının tespitinde bizzat imalat işinde çalışan işçiler dikkate alınır. Bunlar dışında kalan yönetici, büro personeli ve muhasebeci gibi personel dikkate alınmaz. Hesaplamada, ihracatın gerçekleştiği dönemden önceki 12 aylık ortalama esas alınır.), imalatçı-ihracatçılar ile ihraç kaydıyla teslimde bulunan imalatçılara, bağlı oldukları Vergi Dairesi Başkanlığına/Defterdarlığa bir dilekçe ile başvurmaları halinde, başvuru tarihini izleyen 15 gün içinde İTUS sertifikası verilir. 53
İNDİRİMLİ TEMİNAT UYGULAMASI SİSTEMİ (İTUS) Özel Şartlar Diğer İhracatçılar (Hizmet İhracatı Yapanlar Hariç): Genel şartları taşıyan mükelleflerden, son üç takvim yılı itibarıyla yıllık 4 milyon ABD Doları veya son beş takvim yılı itibarıyla yıllık iki milyon ABD Doları ve üzerinde ihracat yapanlara, bu şartları sağladıkları tarihi takip eden yılbaşından itibaren geçerli olmak üzere İTUS sertifikası verilir 54
İNDİRİMLİ TEMİNAT UYGULAMASI Özel Şartlar SİSTEMİ (İTUS) Diğer İade Hakkı Doğuran İşlemler Bakımından (Hizmet ihracatı dahil) Önceki bölümlerde sayılanlar kapsamında olmayan mükelleflerden; a) Başvuru tarihinden önce vergi dairesine verilmiş olan son yıllık kurumlar vergisi veya gelir vergisi beyannamesinin ekinde yer alan bilânçoya göre en az; - Aktif toplamı 40.000.000 TL, - Maddi duran varlıkları toplamı 10.000.000 TL, - Öz sermaye tutarı 20.000.000 TL, - Net satışları 50.000.000 TL, 55
İNDİRİMLİ TEMİNAT UYGULAMASI SİSTEMİ (İTUS) Özel Şartlar b) Cari yıl dahil, başvuru tarihinden önceki takvim yılında vergi dairesine verilmiş muhtasar beyannamelere göre aylık ortalama çalıştırılan kişi sayısı 50 veya daha fazla, (Hesaplamada işlemin gerçekleştiği dönemden önceki 12 aylık ortalama esas alınır.) olanlara, yukarıda genel şartları da taşımaları kaydıyla İTUS sertifikası verilebilir. Bu şartları birlikte taşıyan mükelleflerin bağlı oldukları Vergi Dairesi Başkanlığına/Defterdarlığa bir dilekçe ile başvurması halinde, başvuru tarihini izleyen 15 gün içinde İTUS Sertifikası verilir. Bu mükelleflerin KDV iade talepleri, sertifika tarihini içine alan dönemden başlamak üzere, aşağıdaki açıklamalar çerçevesinde yerine getirilir 56
İNDİRİMLİ TEMİNAT UYGULAMASI SİSTEMİ (İTUS) İTUS Sertifikası Uygulamasına Göre İade Taleplerinin Yerine Getirilmesi İTUS sertifikasına sahip mükelleflerin iade taleplerinin teminat karşılığında talep edilmesi halinde, iade miktarının 5.000 liralık sınırı aşan kısmının (% 8) i (dış ticaret sermaye şirketleri ve sektörel dış ticaret şirketleri için % 4 ü) için teminat verilir. Teminat, Tebliğle akis öngörülmedikçe, iadenin yapıldığı tarihten itibaren altı ay içinde ibraz edilecek YMM raporu ile çözülür. Bu süre içerisinde YMM raporu ibraz edilmemesi halinde veya mükellefin talep etmesi durumunda teminat VİR sonucuna göre çözülür. İTUS sertifikasının iptalini gerektiren bir neden olmadığı sürece, sonraki iade taleplerinde indirimli teminat uygulamasına devam edilecek ve YMM raporu da yine altı ay içinde ibraz edilecektir. 57
İNDİRİMLİ TEMİNAT UYGULAMASI SİSTEMİ (İTUS) İTUS SERTİFİKASININ İPTAL EDİLMESİ Kendilerine İTUS sertifikası verilen mükelleflerle ilgili olarak, aşağıdaki hususlardan herhangi birisinin gerçekleşmesi halinde İTUS sertifikası iptal edilir. Sertifikanın iptal edildiği, gerekçesiyle birlikte mükellefe bildirilir. Mükellefin, bu durumun bildirildiği tarihi içine alan ve sonraki dönemlere ait olan veya önceki dönemlere ait olup bu tarihe kadar henüz sonuçlandırılmamış iadelerinde indirimli teminat uygulanmaz. a) Belirtilen koşullardan tutarlarla ilgili olanlar dışındaki şartların kaybedilmesi veya belirtilen tutarlarda ve çalıştırılan işçi sayılarında % 25'i aşan bir azalma meydana gelmesi, (Mükelleflerin tutarlar karşısındaki durumu, yıllık kurumlar vergisi beyannamesinin verildiği tarihi, ortalama işçi sayısına ilişkin şart karşısındaki durumu ise her bir muhtasar beyannamenin verildiği tarihi izleyen 15 gün içinde mükellefin bağlı olduğu vergi dairesi müdürlüğünce tespit edilir.) 58
İNDİRİMLİ TEMİNAT UYGULAMASI SİSTEMİ (İTUS) İTUS SERTİFİKASININ İPTAL EDİLMESİ b) Defter ve belgelerini 213 sayılı Kanundaki süreler içinde ibraz edilmemesi (bu durumda sertifikalar sürenin dolduğu günü takip eden gün iptal edilir. ) c) Vergi borçlarını, vadesinde ödemediği için vade tarihinden itibaren 7 gün içinde 6183 sayılı Kanunun 55 inci maddesinde öngörülen ödeme emri veya alacağın teminata bağlanmış olması halinde 56 ncı maddesinde öngörülen yazı tebliğ edilir. Tebliğ tarihinden itibaren 7 gün içinde vergi borcunu ödemeyen mükelleflerin sertifikası iptal edilir. (Ancak, takip edilen vergi borcunun nihai yargı kararı veya düzeltme işlemiyle tamamen kaldırılması halinde; yargı kararının İdare'ye tebliğ edildiği veya düzeltme işleminin yapıldığı tarihi içine alan dönem ve izleyen dönemlerdeki iadeler ile bu tarihe kadar henüz sonuçlandırılmamış iadelerde İTUS Uygulaması kapsamında işlem yapılır.) 59
İNDİRİMLİ TEMİNAT UYGULAMASI SİSTEMİ (İTUS) İTUS SERTİFİKASININ İPTAL EDİLMESİ ç) Mükellef hakkında sahte belge veya muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge düzenlediği veya kullandığı konusunda vergi dairesine olumsuz rapor intikal etmesi, (bu durumda, raporun vergi dairesine intikal ettiği tarihten sonraki ve bu tarihe kadar henüz sonuçlandırılmamış iade taleplerinde indirimli teminat hükümleri uygulanmaz ve sertifika iptal edilir. ) 60
İNDİRİMLİ TEMİNAT UYGULAMASI İTUS SERTİFİKASININ İPTAL EDİLMESİ SİSTEMİ (İTUS) Olumsuz rapora dayanılarak yapılan tarhiyatın nihai yargı kararları ile terkin edilmesi halinde mükellefe tekrar sertifika verilir. Yapılan tarhiyatın nihai yargı kararları ile kısmen veya tamamen onaylanması halinde mükellefin Sertifika alabilmesi için belirtilen şartları tekrar sağlaması gerekir. Yargı kararından önce, mükellefin gerekli şartları yerine getirerek genel esaslara geçmesi halinde, genel esaslara tabi olduğu tarihten sonraki 24 ay süresince özel esaslara tabi olmayı gerektirecek şartların ortaya çıkmaması ve Tebliğin (IV/B-1) bölümünde belirtilen şartları taşıması kaydıyla, 24 aylık sürenin sonunda mükellefe tekrar sertifika verilir. Sonradan nihai yargı kararının gelmesi halinde yukarıda (c) numaralı ayrımın ikinci paragrafındaki açıklamalara göre işlem yapılır. (Yani yargı kararının İdare'ye tebliğ edildiği veya düzeltme işleminin yapıldığı tarihi içine alan dönem ve izleyen dönemlerdeki iadeler ile bu tarihe kadar henüz sonuçlandırılmamış iadelerde İTUS Uygulaması kapsamında işlem yapılır.) 61
HIZLANDIRILMIŞ İADE SİSTEMİ (HİS) HİS Uygulaması Kapsamına Girecek Mükellefler Aşağıdaki şartları taşıyan mükelleflere talep etmeleri ve aşağıda belirtilen belgeleri ibraz etmeleri halinde bağlı oldukları Vergi Dairesi Başkanlığı (bulunmayan yerlerde Defterdarlık) tarafından HİS» sertifikası verilir. a) Başvuru tarihinden önceki son beş takvim yılı itibarıyla vergi mükellefiyetinin bulunması, b) Başvuru tarihinden önce vergi dairesine verilmiş son yıllık kurumlar vergisi beyannamesinin ekinde yer alan bilânçoya göre en az; 1- Aktif toplamının 200.000.000 TL, 2- Maddi duran varlıkları toplamının 50.000.000 TL, 3- Öz sermaye tutarının 100.000.000 TL, 4- Net satışlarının 250.000.000 TL, olması, (bu koşullardan herhangi üç tanesinin sağlanmış olması yeterlidir.) 62
HIZLANDIRILMIŞ İADE SİSTEMİ (HİS) HİS Uygulaması Kapsamına Girecek Mükellefler c) Başvurudan önceki takvim yılında vergi dairesine vermiş olduğu muhtasar beyannamelere göre aylık ortalama çalıştırılan kişi sayısının 250 veya daha fazla olması, ç) Başvuru tarihinden önceki son beş takvim yılı içinde; - Mücbir sebep sayılan haller dışındaki nedenlerle, defter ve belgelerin ibrazından imtina edilmemiş olması, - Gelir veya kurumlar vergisi, ÖTV ve KDV uygulamalarından her birine ait beyanname verme ödevinin her bir vergi türü itibarıyla birden fazla aksatılmamış olması (süresinden sonra kendiliğinden verilen beyannameler hariç), - Sahte belge veya muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge düzenleme veya kullanma fiili nedeniyle özel esaslara tabi tutulmamış veya tutulmuşsa genel esaslara dönülmüş olması, 63
HIZLANDIRILMIŞ İADE SİSTEMİ (HİS) HİS Uygulaması Kapsamına Girecek Mükellefler d) Başvuru tarihi itibarıyla; - KDV iade taleplerinde özel esaslara tabi olmayı gerektiren bir durumunun bulunmaması, - Vergi borcunun bulunmaması (vergilerin tecil edilmiş olması bu şartın ihlali sayılmaz), gerekmektedir. Bu şartları birlikte taşıyan mükelleflerin bağlı oldukları Vergi Dairesi Başkanlığına/Defterdarlığa bir dilekçe ile başvurması halinde, başvuru tarihini izleyen 15 gün içinde HİS Sertifikası verilir. Bu mükelleflerin KDV iade talepleri (henüz sonuçlandırılmamış olanlar dahil), aşağıdaki açıklamalar çerçevesinde yerine getirilir. HİS sertifikası sahibi mükelleflerin iade talepleri tutarına bakılmaksızın, teminat, VİR veya YMM raporu aranılmadan yerine getirilir. 64
HIZLANDIRILMIŞ İADE SİSTEMİ (HİS) HİS Uygulamasına Göre İade Taleplerinin Yerine Getirilmesi İade talebi bir standart iade talep dilekçesi ile yapılır. Talep, iade hakkı doğuran işlemin beyanına ilişkin beyanname ve iade talep dilekçesinin verilmiş olması şartıyla, ilgili belgelerin ibraz edildiği tarihte geçerlik kazanacaktır. İlgili belgeler; her bir iade hakkı doğuran işleme ait iade talebinin yerine getirilmesi için Tebliğde aranılması öngörülen belgelerdir. Bu mükelleflerin nakden iade taleplerinde, ibraz edilen belgelere ilişkin olarak KDVİRA sistemi tarafından yapılan sorgulama neticesinde olumsuzluk tespit edilmeyen tutarlar raporun tamamlanma sürecini izleyen beş iş günü içinde iade edilir. Olumsuzluk tespit edilen alımlara ilişkin KDV tutarlarının iadesi ise olumsuzlukların giderilmesi veya aranan şartların sağlanması kaydıyla yerine getirilir. Mahsuben iade talepleri ise belgelerin tamamlandığı tarih itibarıyla hüküm ifade eder 65
HIZLANDIRILMIŞ İADE SİSTEMİ (HİS) HİS Uygulamasına Göre İade Taleplerinin Yerine Getirilmesi Tamamı ibraz edilen belgelerde şekil veya muhteviyat yönünden vergi dairesince eksiklik veya yanlışlık tespit edilmesi halinde, iade talepleri yerine getirilmekle birlikte, bu hususlar belgelerin ibraz edildiği tarihi izleyen 15 gün içinde mükellefe tebliğ edilir. Mükelleflerin tebliğ tarihinden itibaren üç ay içinde eksiklikleri tamamlamamaları halinde, durum ilgili Vergi Dairesi Başkanlığına/Defterdarlığa bildirilir. Vergi Dairesi Başkanlığı/Defterdarlık tarafından gerekçeleri göz önünde tutularak eksikliklerin tamamlanması için mükellefe üç aylık ek süre verilebilir. Bu süre sonunda da eksikliklerin tamamlanmaması halinde belge eksikliğine rağmen iade edilen KDV nin ilgili bulunduğu vergilendirme dönemleri incelemeye sevk edilir. Belge eksikliğine rağmen iade edilen KDV tutarı kadar nakdi teminat veya banka teminat mektubu verilmemesi halinde HİS Sertifikası da iptal edilir. 66
HIZLANDIRILMIŞ İADE SİSTEMİ (HİS) HİS Uygulamasına Göre İade Taleplerinin Yerine Getirilmesi Hakkında olumsuz rapor olmaması şartıyla, mükellefle ilgili olumsuz tespit ortaya çıkması veya olumsuz rapor bulunanlardan mal ya da hizmet aldığının tespit edilmesi halinde; mükellefe durum bildirilir. Mükellefin söz konusu mal ve hizmet alımlarını Tebliğin (IV/E) bölümü kapsamında izah edememesi durumunda KDV tutarlarının indirim ve iade hesaplarından çıkarılması veya bu tutarlara dört kat teminat göstermesi istenir. Teminat vergi inceleme raporu sonucuna göre çözülür. Mükellef tarafından söz konusu KDV tutarları indirim ve iade hesaplarından çıkarılmaz veya bu tutarlara dört kat teminat gösterilmezse, sadece bu tutarlara ilişkin iade talebi münhasıran vergi inceleme raporuna göre yerine getirilir 67
HIZLANDIRILMIŞ İADE SİSTEMİ (HİS) HİS Sertifikasının İptal Edilmesi Kendilerine HİS sertifikası verilen mükelleflerle ilgili olarak, aşağıdaki hususlardan herhangi birisinin gerçekleşmesi halinde HİS sertifikası iptal edilir. Sertifikanın iptal edildiği, gerekçesiyle birlikte mükellefe bildirilir. Mükellefin, bu durumun bildirildiği tarihi içine alan ve sonraki dönemlere ait olan veya önceki dönemlere ait olup bu tarihe kadar henüz sonuçlandırılmamış iadelerinde HİS sistemi uygulanmaz. a) Tebliğin (IV/C/1-b) ayrımında belirtilen tutarlarla (aktif toplamı, maddi varlıklar toplamı, öz sermaye tutarı, net satışlar tutarı) ilgili şartları kaybeden mükellefler ile (IV/C/1-c) ayrımında belirtilen sayı şartında (ortalama çalıştırılan kişi sayısı) % 25'i aşan bir azalma meydana geldiği anlaşılan mükelleflerin sertifikaları iptal edilir. Mükellefin, Tebliğin (IV/C/1) ayrımındaki tutarlar karşısındaki durumu, yıllık kurumlar vergisi beyannamesinin verildiği tarihi, ortalama işçi sayısına ilişkin şart karşısındaki durumu ise her takvim yılında verilen muhtasar beyannamelere dayanılarak Aralık ayı muhtasar beyannamesinin verildiği tarihi izleyen 15 gün içinde tespit edilir 68
HIZLANDIRILMIŞ İADE SİSTEMİ (HİS) HİS Sertifikasının İptal Edilmesi b) Defter ve belgelerini 213 sayılı Kanundaki süreler içinde ibraz etmeyen mükelleflerin sertifikaları sürenin dolduğu gün iptal edilir. c) Vergi borçlarını, vadesinde ödemediği anlaşılan mükelleflere, vade tarihinden itibaren yedi gün içinde 6183 sayılı Kanunun 55 inci maddesinde öngörülen ödeme emri veya alacağın teminata bağlanmış olması halinde 56 ncı maddesinde öngörülen yazı tebliğ edilir. Tebliğ tarihinden itibaren yedi gün içinde vergi borcunu ödemeyen mükelleflerin sertifikası iptal edilir. Ancak, takip edilen vergi borcunun nihai yargı kararı veya düzeltme işlemiyle tamamen kaldırılması halinde; yargı kararının İdare'ye tebliğ edildiği veya düzeltme işleminin yapıldığı tarihi içine alan dönem ve izleyen dönemlerdeki iadeler ile bu tarihe kadar henüz sonuçlandırılmamış iadelerde HİS Uygulaması kapsamında işlem yapılır. ç) Mükellef hakkında sahte belge veya muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge düzenlendiği veya kullandığı konusunda vergi dairesine olumsuz rapor intikal etmesi halinde, raporun vergi dairesine intikal ettiği tarihten sonraki ve bu tarihe kadar henüz sonuçlandırılmamış iade taleplerinde, Tebliğin «HİS sertifikasına göre iade taleplerinin yerine getirilmesi» bölümü hükümleri uygulanmaz ve sertifika iptal edilir. 69