EKONOMİ BAKANLIĞI Pamuk Ticari Kalite Denetimleri Emre Kırıcıoğlu ÜRÜN GÜVENLİĞİ VE DENETİMİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Tarım ve Gıda Dairesi Başkanlığı 23 Mart 2016 - KAHRAMANMARAŞ
Sunu Başlıkları Denetimlerin Doğası Mevzuat Uygulama
Paydaşlar ÇIRÇIR PRESE FABRİKALARI LİNTER FABRİKALARI PRESE FABRİKALARI PAMUK İTHALATÇILARI PAMUK İHRACATÇILARI EKONOMİ BAKANLIĞI (ÜRÜN GÜVENLİĞİ VE DENETİMİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ) GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI TİCARET BORSALARI LİSANSLI DEPOLAR GIDA TARIM VE HAYVANCILIK BAKANLIĞI BİLİM SANAYİ VE TEKNOLOJİ BAKANLIĞI ULUSAL PAMUK KONSEYİ PAMUK ÜRETİCİLERİ ÇIRÇIR PRESE FABRİKALARI İPLİK İMALATÇILARI
Pamukların Kontrolüne Dair Tüzük Kapsam kütlü, mahlıç, preseli pamuklar, lif döküntüleri ve linter pamuklar Dayanak 1705 sayılı Kanun Görev Renk, Yabancı madde Hazırlanma durumu dikkate alınarak ticari kalite denetiminin yapılarak pamukların sınıflandırılması. Yetkili Kuruluş Ekonomi Bakanlığı http://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/2.3.41283.pdf
Denetimin Doğası Pamuk Denetimleri Dış Ticarette Denetimler Dahili Denetimler İhracatta Ayniyat Tespiti İthalatta Kayıt altına Alma
Mevzuat Kanun 1705 Sayılı Ticarette Tağşişin Men i ve İhracatın Murakabesine Dair Kanun Tüzük Pamukların Kontrolüne Dair Tüzük Pamukların Çırçırlanma-Preselenme ve Depolanmasının Denetimine Dair Tüzük Tebliğ 2012/25 sayılı Pamukların Kontrolüne İlişkin Tebliğ 2012/27 sayılı Pamukların Standardizasyonuna İlişkin Tebliğ 1999/18 sayılı Bölgeler Arası Kütlü Pamuk Naklinin Önlenmesine İlişkin Tebliğ
Dünya Pamuk Üretim, Tüketim, Dış Ticaret ve Stok Durumu (bin ton) 2010/11 2011/12 2012/13 2013/14 2014/15 Ocak 2014/15 Şubat 2010/11 2011/12 2012/13 2013/14 2014/15 Ocak 2014/15 Şubat Üretim İç Tüketim Hindistan 5922 6314 6205 6750 6641 6641 ÇHC 10015 8274 7838 7512 7947 7729 ÇHC 6641 7403 7620 7131 6532 6532 Hindistan 4474 4235 4757 5084 5225 5225 ABD 3941 3391 3770 2811 3502 3502 Pakistan 2155 2177 2341 2264 2286 2286 Pakistan 1881 2308 2025 1068 2221 2264 Türkiye 1219 1219 1317 1372 1393 1393 Brezilya 1960 1894 1306 1742 1524 1524 Bangladeş 914 762 849 904 947 947 Özbekistan 893 914 980 893 871 871 Brezilya 936 871 893 914 871 871 Türkiye 459 749 577 501 697 697 ABD 849 718 762 773 827 795 Diğer 3906 4783 4424 4329 3959 3960 Diğer 4644 4397 4710 4931 4940 4975 Toplam 25602 27756 26908 26223 25946 25991 Toplam 25208 22653 23467 23754 24437 24223 İthalat ÇHC 2608 5341 4426 3075 1524 1589 ABD 3130 2550 2836 2293 2177 2330 Bangladeş 925 718 849 893 969 969 Hindistan 1089 2412 1690 2015 1023 914 Vietnam 342 354 525 697 784 827 Brezilya 435 1043 938 486 740 740 Türkiye 729 519 804 924 784 784 Avustralya 544 1010 1343 1056 653 653 Endonezya 566 544 683 651 686 708 Özbekistan 577 544 697 588 501 501 Tayland 381 275 329 337 321 321 Burkina Faso 147 142 261 272 250 245 Güney Kore 226 255 286 280 288 278 Yunanistan 163 218 261 261 218 201 Diğer 2227 1861 2179 1980 2045 1970 Diğer 1614 2073 2156 1897 1838 1870 Toplam 8005 9867 10081 8836 7401 7446 Toplam 7699 9993 10182 8868 7401 7455 Kaynak: usacotton.org İhracat
Pamuk Verileri İç Piyasa 2014-2015 sezonunda TAREKS te toplam 3,6 milyon balya işlem görmüştür. PARTİ ADEDİ BALYA ADEDİ (milyon) SEZON 2012-2013 SEZON 2013-2014 SEZON 2014-2015 SEZON 2012-2013 SEZON 2013-2014 SEZON 2014-2015 23.085 19.498 24.729 3,9 2,7 3,6 İthalat (2015) İhracat (2015) Balya Adedi Balya Adedi Bin ton Bin ton (milyon) (milyon) 3,8 830 0,43 103 İhtiyacımızın yarısını üretiyor, kalan yarısını da ithal ediyoruz.
Fabrika Sayıları 600 500 400 520 486 484 449 SAWGI N 21 4% LINTER 31 6% 300 200 100 0 36 30 30 31 28 22 25 21 2012-2013 2013-2014 2014-2015 2015-2016 ROLLERGIN 520 486 484 449 SAWGIN 28 22 25 21 LINTER 36 30 30 31 ROLLERGIN SAWGIN LINTER ROLLER GIN 449 90% ROLLERGIN SAWGIN LINTER 2015-2016
2012/25 sayılı Tebliğ Amaç Pamukların Kontrolüne Dair Tüzük uyarınca tasnif ve kontrolü zorunlu olan pamukların ihracatında, ithalatında ve iç piyasa kontrollerinde uygulanacak usul ve esasları düzenlemektir. Kapsam Pamukların Kontrolüne Dair Tüzük hükümleri gereğince preselenmek üzere çırçırlanacak çiğitli (kütlü) pamuklar, mahlıç pamuklar, lif döküntüleri, linter pamukların ihracat, ithalat ve iç piyasada uygulanacak kontrol şekillerine, çırçır prese fabrikaları ve Pamuk Sorumlu Denetçisinin taşıması gereken asgari şartlara, bunların hak ve sorumluluklarına ilişkin düzenlemeler
2012/25 sayılı Tebliğ SINIFLANDIRMA Sınıflandırılacak Ürünler Lif pamuklar, Çırçırlama ve iplik imalatı sırasında meydana gelen pamuk lifi döküntüleri, Linter pamuklar Sınıflandırmaya Esas Özellikler elyaf uzunluğu (stapel) karakter özellikleri
2012/25 sayılı Tebliğ ÇIRÇIRLAMA Rollergin Sawgin Lintergin Bunlar birbirine karıştırılamaz. PAMUK GRUPLARI Kısa Elyaflı (Yerli), Orta Elyaflı (Upland), Uzun Elyaflı olarak üç gruba ayrılır. Çırçırlama ve iplik imalatı sırasında meydana gelen pamuk lifi döküntüleri, linter pamukları ve pamuk grupları birbirine karıştırılamaz.
2012/25 sayılı Tebliğ DERECELENDİRME PAMUKLARIN DERECELENDİRİLMESİ nde; Renk, Yabancı madde (yalnız pamuk bitkisine ait yaprak, kabuk parçaları, çiçek veya sap kırıntıları ile tozlar) Hazırlanma durumu (çırçırlanma kalitesi) esas alınır. Pamukların grup, sınıf ve tiplerinin birbirine karıştırılması ve pamuk bitkisine ait yaprak, kabuk parçaları, çiçek veya sap kırıntıları ile tozlar dışında kalan yabancı maddelerin pamuklarda bulunması yasaktır. PAMUKLARIN KORUNMASI Pamukların çırçır ve prese fabrikaları sahipleri tarafından açıkta bırakılması, kapalı yerlerde rutubetli veya vasıflarını bozacak şartlar altında muhafazası veya gruplara ve tiplere ayrılmadan depolara konulması yasaktır. Çiğitli hariç olmak üzere, pamuğun rutubeti % 8,5 den fazla olamaz. Rutubet derecesinin tayininde kullanılacak yöntem Bakanlıkça belirlenir.
2012/25 sayılı Tebliğ STANDART PAMUK TİP NUMUNELERİ Pamukların tasnif ve kontrolüne esas olmak üzere, üretim bölgeleri için ayrı ayrı veya bütün ülkeyi kapsayacak biçimde Pamukların Kontrolüne Dair Tüzük hükümleri dikkate alınarak Genel Müdürlüğün belirleyeceği esaslar çerçevesinde Esas Standart Pamuk Tip Numuneleri hazırlanmaktadır. Söz konusu numuneler, derecelendirmede belirtilen esaslar dâhilinde pamukların çırçırlama şekillerine, gruplarına, sınıflarına ve tiplerine göre bütün özellikleri gösterilmek suretiyle her bölge için ayrı ayrı Bölge Müdürlüklerince hazırlanır ve ilgili Grup Başkanlıklarına gönderilmekte, özelliklerini kaybettikçe yenileri ile değiştirilmektedir. Linter pamuklarına ait standart tip numunelerin hazırlanmasında çekirdek üzerinden bir veya iki defa kesilmiş olması ile renk, yabancı madde ve çırçırlama durumu; çırçırlama ve iplik imalatı esnasında ortaya çıkan lif döküntülerine ait standart tip numunelerin hazırlanmasında üretim aşamasının gerektirdiği özelliklerin yanı sıra renk ve yabancı madde durumu göz önünde tutulur.
2012/25 sayılı Tebliğ AMBALAJ VE ETİKETLEME Balyaların asgari ve azami boyutu, ağırlığı, preselenme şekli, preselerde kullanılacak çember, çelik tel, plastik çember vb. sayısı, ambalaj maddelerinin nitelikleri ve etiketleme için 27/7/2001 tarihli ve 24475 sayılı Resmî Gazete de yayımlanan Preselenmiş Pamuk Balya Ambalajlarına İlişkin 2001/21 sayılı Dış Ticarette Standardizasyon Tebliği esas alınır. Kontrole sunulan her parti için tek parti numarası kullanılır. Bir defada kontrole sunulacak parti, sondaj usulüne göre 200 balyadan ve tek balya usulüne göre 100 balyadan fazla olamaz. Parti numarası, çırçır prese fabrikasına tahsis edilen sicil numarasının ardından 1 (bir) den başlayarak her sezon içinde sadece bir kez kullanılır ve bir sonraki pamuk sezonunda 1 (bir) den tekrar başlar (örneğin, 2012-2013 pamuk sezonunda sicil no 68 olan fabrikanın faaliyete başladığı sezon içinde firmanın denetime sunduğu ilk parti için 68-1 ve sonrakiler sırasıyla 68-2, 68-3 vb. şeklinde devam eder ve 2013-2014 pamuk sezonunda parti numarası 68-1 olarak yeniden başlar).
İç Piyasada Pamuk Ticari Kalite Denetimleri Dahili Pamuk Denetimleri Sondaj Tek Balya
2012/25 sayılı Tebliğ TASNİF VE KONTROL ŞEKİLLERİ Sondaj Yöntemi Kontrol Bir ürün sahibine ait olup grup, sınıf, tip ve çırçırlama şekli aynı olan ve bir defada 200 balyayı geçmemek üzere kontrole sunulan preselenmiş pamuk balyaları bir parti sayılır. Her balya ait olduğu partiyi temsil eder ve partinin özelliğini göstermeyen balyaların karıştırılması yasaktır. Kontrolden önce balyaların ilgili mevzuata göre ambalajlanmış ve etiketlenmiş olması, ayrıca kontrole uygun şekilde istif edilmiş olmaları gerekir. Pamukların sondaj usulüne göre kontrolü, her partiye ait preselenmiş pamuk balyaları içinden en az % 2 ve en çok % 20 nispetinde ayrılacak balyaların açılarak ambalajlarının ve içindekilerinin ayrı ayrı muayenesi şeklinde yapılır. Tek Balya Yöntemi Kontrol Her partiye ait preselenmiş pamuk balyalarından alınan numunelerin analizi Genel Müdürlükçe belirlenen laboratuvarlarda, analiz dışındaki hükümlere uygunluğu bakımından kontrolü çırçır ve prese fabrikalarında veya bunların depolarında yapılır. Bir ürün sahibine ait olup çırçırlama şekli ve grubu aynı olan ve bir defada 100 balyayı geçmemek üzere kontrole sunulan preselenmiş pamuk balyaları bir parti sayılır. Bir parti içine, o partiye giremeyecek vasıftaki preselenmiş pamuk balyalarının karıştırılması yasaktır. Kontrolden önce balyaların ilgili mevzuata göre ambalajlanmış ve etiketlenmiş olması, ayrıca kontrole uygun şekilde istif edilmiş olmaları gerekir. Numune alımına ilişkin usul ve esaslar Genel Müdürlükçe ayrıca belirlenir. Bu şartları taşımayan numuneler ile yapılan sınıflandırma ve tiplendirme işlemleri geçersizdir. Numuneler, Genel Müdürlükçe belirlenen laboratuvarlar tarafından analize tabi tutulur.
İç Piyasada Ticari Kalite Denetimleri İş Akışı TAREKS BAŞVURUSU Pamuk Sorumlu Denetçisi Ürün Denetmeni Denetim sonucunda Dahili Pamuk Kontrol Belgesi düzenlenir ve bu belge ilgili Ticaret Borsası nda tescil işleminde kullanılır. Ticaret Borsası Tescil İşlemi Kontrol Belgesi 20
2012/25 sayılı Tebliğ PAMUK SORUMLU DENETÇİSİ Çırçır ve prese fabrikalarının pamukların tasnifini ve kontrolünü yapmak üzere Pamuk Sorumlu Denetçisi istihdam etmesi, ayrıca pamukların kontrol şekillerine göre Bakanlıkça belirlenen gerekli altyapıya sahip olması gerekir. Pamuk Sorumlu Denetçisinin en az lise diplomasına sahip olması ve Bölge Müdürlüğünce verilen eğitim sonrası yapılan sınav sonucunda başarılı olarak Pamuk Sorumlu Denetçi Belgesi ni almaya hak kazanmış olması gerekir. Pamukların tasnif ve kontrolüne dair mevzuat hakkında gerekli eğitimi alan ve yazılı sınavda başarılı olanlara Bölge Müdürlüğünün uygun görüşü ile Genel Müdürlük tarafından Pamuk Sorumlu Denetçi Belgesi verilir. Belgenin geçerlik süresi, belgenin düzenlendiği yıldan sonraki dördüncü yılın 31 Temmuz tarihine kadardır.
2012/25 sayılı Tebliğ TAREKS Çırçır prese fabrikalarının Dış Ticarette Risk Esaslı Kontrol Sistemi Tebliği (Ürün Güvenliği ve Denetimi: 2011/53) çerçevesinde TAREKS te tanımlanması ve fabrika adına TAREKS te işlem yapacak en az bir Pamuk Sorumlu Denetçisinin kullanıcı olarak yetkilendirilmiş olması gerekir. SEZONLUK BİLDİRİM Çırçır prese fabrikası ile linter ve prese fabrikası işletenler faaliyete başlamadan en az iki hafta önce Bakanlığın belirleyeceği esaslara göre bildirimde bulunmak ve pamukların tasnif ve kontrolü için bu Tebliğe uygun personel istihdam ettiğini ve yeterli altyapıya sahip olduğunu göstermek zorundadır. Bildirim için istenen bilgi ve belgeler ile TAREKS üzerinden başvurulur. Bildirim üzerine Bölge Müdürlüğünce yerinde ve sunulan belgeler üzerinde yapılan inceleme sonucunda, sınıflandırma ve kontrol şekline bağlı olarak 2012/25 sayılı Tebliğde belirtilen şartları yerine getirdiği tespit edilen çırçır prese ile linter ve prese fabrikalarının faaliyetine izin verilir.
2012/25 sayılı Tebliğ PAMUK KONTROL BELGESİ TAREKS üzerinden yapılan kontrol başvurusu üzerine pamuk kontrolü için gerekli görülmesi halinde Ürün Denetmeni görevlendirilir. Kontrol talepleri en geç iki gün içinde sonuçlandırılır. Ürün Denetmeni görevlendirilmediği durumda, bu Tebliğe uygun olarak Sorumlu Denetçi tarafından sınıflandırılıp tiplendirildiği ve kontrol edildiği beyan edilen pamuklara kontrol belgesi düzenlenir. Balyalar üzerine Pamuk Sorumlu Denetçisi tarafından denetçinin adı-soyadı, belge numarası ve firma unvanı ile vergi numarasının bulunduğu kontrol mühürü vurulur. Belgenin kullanımı Preseli pamukların alım ve satımlarının Pamuk Kontrol Belgesi ile yapılması zorunludur. Balya ve etiketin üzerindeki bilgiler Pamuk Kontrol Belgesine uymayan preseli pamukların alınıp satılması ve nakli yasaktır. Belgenin süresi Pamuk Kontrol Belgesinin geçerlik süresi bir yıldır. Kontrol tarihi üzerinden bir yıl geçmiş olan balyaların usulü dâhilinde yeniden tasnif ve kontrolü zorunludur. Devir ve ifraz Kontrolü yapılan parti için, belgenin geçerlik süresi içinde olmak ve belge kapsamında belirtilen miktarı aşmamak kaydıyla, devir ve ifraz işlemleri yapılabilir. Söz konusu işlemler için Pamuk Sorumlu Denetçisi tarafından TAREKS üzerinden başvurulur. Devir veya ifraz işlemi öncesinde düzenlenen Pamuk Kontrol Belgesi yeni belge düzenlenmesi için Grup Başkanlığına derhal iade edilir ve başka amaçlarla kullanılamaz.
2012/25 sayılı Tebliğ DIŞ TİCARETTE YAPILAN KONTROLLER GTİP Madde Adı 1404.20.00.00.00 Pamuk linteri 5201.00.90.00.00 Diğerleri (Pamuk-karde edilmemiş veya penyelenmemiş) 5202.10.00.00.19 Diğerleri (Pamuk döküntüleri-iplik döküntüleri dahil) 5202.91.00.00.11 Penye telefi (Ditme suretiyle edilen döküntüler) 5202.91.00.00.12 Tarak telefi (Ditme suretiyle edilen döküntüler) 5202.91.00.00.19 Diğerleri (Ditme suretiyle edilen döküntüler) 5202.99.00.00.12 Tarak telefi 5202.99.00.00.13 Penye telefi 5202.99.00.00.18 Diğerleri
2012/25 sayılı Tebliğ İHRACAT KONTROLÜ İhracat kontrolünde aşağıdaki hususlar dikkate alınır: Pamuklar ihraç edilinceye kadar geçen süre içinde özelliklerini kaybetmemelidir. Ambalaj, etiketleme ve işaretleme ilgili mevzuata göre yapılmalıdır. İhracatçı tarafından beyan edilen özellikler balyalar üzerinde yer alan bilgilere uygun olmalıdır. Başvuru üzerine; Ürün Denetmeni tarafından yapılan kontrol sonucunda pamukların ilgili mevzuatına uygun olması, Ürün Denetmeni görevlendirilmesine gerek olmadığı durumda, firma tarafından bu Tebliğe uygun olarak pamukların sınıflandırıldığı ve kontrol edildiğinin beyan edilmesi, hallerinde geçerlik süresi iki ay olmak üzere TAREKS referans numarası oluşturulur.
2012/25 sayılı Tebliğ İTHALAT KONTROLÜ İthalat kontrolünde aşağıdaki hususlar dikkate alınır: Pamuklar ithal edilinceye kadar geçen süre içinde özelliklerini kaybetmemelidir. İthalatçı tarafından beyan edilen özellikler balyalar üzerinde yer alan bilgilere uygun olmalıdır. Başvuru üzerine; Ürün Denetmeni tarafından yapılan kontrol sonucunda pamukların ilgili mevzuatına uygun olması, Ürün Denetmeni görevlendirilmesine gerek olmadığı durumda, firma tarafından bu Tebliğe uygun olarak pamukların ithal edildiğinin beyan edilmesi, hallerinde geçerlik süresi iki ay olmak üzere TAREKS referans numarası oluşturulur.
2012/25 sayılı Tebliğ FABRİKALARIN DENETİMİ Bölge Müdürlüğünce görevlendirilen komisyon, pamukların bulundukları depoları ve işlendikleri çırçır ve prese yerlerini, çırçır ve prese makinelerini her zaman re sen veya şikayet veya ihbar üzerine kontrol edebilirler, gerektiğinde iade edilmek koşuluyla numune alabilirler. Komisyonun denetimi sırasında; pamuklar üzerinde hile ve tağşiş fiillerine teşebbüs edildiği veya hile ve tağşiş fiillerinin işlendiğinin, pamuk kalitesini bozan, çekirdek veren, çekirdek kıran çırçır makinelerinin işletildiğinin, başka bölge pamuklarının bulunduğunun tespiti halinde, failleri hakkında takibat yapılmak üzere Pamukların Kontrolüne Dair Tüzük çerçevesinde işlem yapılır.
2012/25 sayılı Tebliğ SORUMLULUK Çırçır prese ile linter ve prese fabrikaları sahipleri ve işletmecileri, ürün sahibi, ihracatçı ve ithalatçı firmalar ile Pamuk Sorumlu Denetçisi; Genel Müdürlükçe belirlenen usul ve esaslara göre kayıt tutmakla, bu kayıtları beş yıl saklamakla, Belgenin verilmesine esas teşkil eden koşullardaki herhangi bir değişiklikten bağlı bulunduğu Bölge Müdürlüğünü haberdar etmekle, Bağlı bulunduğu Bölge Müdürlüğünce istenebilecek her türlü bilgi ve belgeyi temin etmekle, Denetimle görevlendirilenlere işletmede yapacakları incelemelerde her türlü yardım ve kolaylığı sağlamakla, İptal edilen veya süresi dolan Belgenin aslını bağlı bulunduğu Bölge Müdürlüğüne öngörülen süre içinde iade etmekle, Genel Müdürlüğün veya bağlı bulunduğu Bölge Müdürlüğünün düzenleyeceği eğitim programlarına katılmakla, 2012/25 sayılı Tebliğ kapsamında yapılan her türlü başvuruda beyan edilen bilgilerin doğru ve eksiksiz olmasından, müştereken sorumludurlar.
2012/27 sayılı Tebliğ Amaç ve kapsam Pamukların Kontrolüne Dair Tüzük uyarınca tasnif ve kontrolü zorunlu olan pamukların; tasnif ve kontrole tabi tutulacağı fabrikaların alt yapı koşullarına, sınıf ve tiplerinin tespitine, ambalajlanmasına, işaretlenmesine, kontrol işlemlerine yönelik numune alınmasına ve analizlerin yapılmasına ilişkin usul ve esasları belirlemektir. 29
2012/27 sayılı Tebliğ ÇIRÇIRLAMAYA İLİŞKİN ŞARTLAR Çiğitli pamuğun çırçırlandığı çırçır-prese fabrikalarında çırçır ve prese makinelerinin birlikte bulundurulması zorunludur. Linter fabrikalarında, çiğit üzerinde bulunan kısa lifleri (hav) çekirdek üzerinden sıyıran linter makinesi ile prese makinelerinin birlikte bulundurulması zorunludur. İplik yapımı veya çırçırlama sırasında meydana gelen pamuk lifi döküntülerini preselemek üzere, yalnız prese makinelerinden meydana gelen prese fabrikaları kurulabilir. Prese fabrikalarında lif (mahlıç) pamuklar preselenemez. Aynı fabrikada rollergin, sawgin ve lintergin makinelerinin bulunması halinde, bu makinelerle preseleri cinslerine göre fabrikanın ayrı binalarında veya aynı binanın ayrılmış bölümlerinde bulundurulur. Grup, sınıf ve tipleri farklı olan pamuklar, çırçır makineleri ayrı dahi olsa, aynı bölümde, aynı zamanda ve bir arada çırçırlanamaz. Çekirdek kıran veya kaçıran, elyaf kesen, ondüle, nep veya sicim yapan çırçır makineleri çalıştırılamaz. Çırçırlama yerlerinde zemin, pamuklara yabancı madde karışmasını ve kirlenmeyi önleyecek nitelikte tahta, beton veya benzeri maddeden yapılır. Çırçırlanmış pamukların prese yerine, kirlenmeden ve içlerine yabancı madde karışmadan götürülmesi gerekir. Çırçır ve prese fabrikalarının; bariz şekilde pamukta kirlenmeye neden olacak şekilde taşınan, fabrikaya getirilen kütlü pamukları alması, depolaması ve işlemesi yasaktır.
2012/27 sayılı Tebliğ YARDIMCI CİHAZLAR Çiğitli pamuğun çırçırlandığı çırçır-prese ve linter fabrikalarında çalışma kapasitesi ölçüsünde; Pamuk sevk aspiratörü veya konveyör, Yedirici, Besleme ünitesi, Separatör, Kütlü pamuk ve lif pamuk kurutucusu, Şiftleme makinesi, Rutubet ölçme aleti, Kütlü pamuk ve lif pamuk temizleyicisi, Rutubetlendirici, Kantar, gibi pamuğun iyi çırçırlanmasını ve işlenmesini temin edecek cihazlardan Genel Müdürlükçe gerekli görülenler bulundurulur.
2012/27 sayılı Tebliğ PRESELEMEYE İLİŞKİN ŞARTLAR Çırçırlanmış pamukların, prese yerine, kirlenmeden ve içlerine yabancı madde karışmadan götürülmesi zorunludur. Preseleme yerlerinde tabanlar, beton veya benzeri maddeden yapılır ve pamuklarla balyaların kirlenmelerini önleyecek şekilde temiz tutulur. Preselenme sırasında prese kasalarına su verilerek pamukların ıslatılması yasaktır. Preselemede damper kullanılır. DEPOLAMAYA İLİŞKİN ŞARTLAR Çiğitli ve preseli pamuklar kapalı depolarda veya sundurmalarda korunur. Pamuklar açıkta bırakılmaz, kapalı yerlerde rutubetli veya vasıflarını bozacak şartlar altında muhafaza edilemez, gruplara ve tiplere ayrılmadan depolanamaz. Çiğitli pamukların depolanmasında çeşitli grup, sınıf ve tiplerdeki pamukların karışmasını, niteliklerinin bozulmasını, fazla basınç altında bulunmasını önleyecek ve bunların yeterince havalanmasını sağlayacak tedbirler alınır. Kütlü ve preseli pamukların konulacağı depolar, sundurma ve avlular pamuklara yabancı madde karışmasını ve kirlenmeyi önleyecek, rutubeti geçirmeyecek ve duvarları ile çatısının pamuğu her türlü hava etkisinden koruyacak şekil ve nitelikte yapılır.
2012/27 sayılı Tebliğ TASNİF ODASI Çırçır-prese fabrikalarında en az bir adet tasnif odası bulundurulur. Özellik Açıklama Duvarlar - Işığın yansımasını önlemek amacıyla mat olmak üzere açık gri renkli Tavan - Işığın yansımasını önlemek amacıyla mat olmak üzere beyaz renkli - Yüksekliği en az 275 cm ve en çok 300 cm Tasnif Masası - Yüksekliği 90 cm ve genişliği 100 cm - Işığın yansımasını önlemek amacıyla mat olmak üzere siyah veya gri renkli Reflektör - En az 1 adet - Tasnif masası ile arasındaki uzaklık en az 150 cm ve en çok 160 cm Işık kasası - Tavana asılı halde derinliği 25 cm, eni 65 cm ve boyu 125 cm - İçinde 3 çeşit elektrik ampulü kullanılır ve bunların verdiği ışıklar buzlu camdan geçirilerek renk bakımından homojen hale getirilir. Işıklandırma - 3 adet gün ışığı veren 40 watt ampul, 2 adet gök mavisi ışığı veren 25-40 watt floresanampül ve 3 adet 40 watt beyaz ışık veren floresan ampul bulunur. - Işık şiddeti light-meter ile ölçülecek ise masalar üzerinde 80-100 foot candle, lüks-meter ile ölçülecek ise 700-800 lümen olmalıdır. (Foot candle değeri lüks-meter sonucunun 10,76 sayısına bölünmesi ile elde edilir.)
2012/27 sayılı Tebliğ Numune alma ve barkodlu etiket donanımı Tek balya yöntemine göre kontrol yapacak çırçır-prese fabrikalarında; Prese makinelerinin alt ve üst bölümlerine monte edilmiş, her balyadan uzun kenarı 30,5 cm, kısa kenarı 10 cm ve ağırlığı en az 115 gr olan pamuk numunesini otomatik şekilde kesmeye yarayan aparat, Barkodlu etiket yapabilecek teknik donanım, bulunur. Laboratuvar Tek balya yöntemine göre analizlerin yapılması için çırçır-prese fabrikasında laboratuvar kurulması halinde sağlanması gereken koşullar: Pamuk elyafının teknik kriterleri ile sınıf ve tiplerini ölçen yüksek kapasiteli lif ölçüm cihazı ile HVI Modülü bulundurulur. Pamukların teknik kriterlerinin belirleneceği ve sınıflandırılacağı laboratuvarın rutubet seviyesinin homojen şekilde % 65 (±2) bağıl nemde ve ısısının 21 C (±1) olması gerekir. Laboratuvarın tüm duvarları ısı yalıtımına sahip, kapı ve pencereleri ısı ve rutubet kaybını önleyecek nitelikte olmalıdır. Laboratuvar ortamının ısı ve rutubetini etkileyecek her türlü unsura karşı tedbir alınır, hijyen şartları sağlanır. Laboratuvarda her bir cihaz başında aynı anda en fazla iki görevlinin çalışmasına izin verilir. Laboratuvarda ortam ısı ve rutubet dengesinin bozulmaması ve analiz sonuçlarının hatalı olmaması amacıyla, laboratuvarda görevliler haricinde kişiler bulundurulamaz. Laboratuvar duvarlarında kullanılacak boyalar ve laboratuvar içerisindeki diğer tüm müştemilat ışığın yansımasını önlemek üzere mat olur. Yeterli kapasitede özel numune saklama deposu bulundurulur.
2012/27 sayılı Tebliğ TASNİF Pamuk gruplarının sınıf ve tipleri Kısa elyaflı (yerli), orta elyaflı (upland), uzun elyaflı pamuk gruplarının sınıf ve tipleri sondaj yöntemi ve tek balya yöntemi için ayrı ayrı tespit edilmiştir. Herhangi bir balyanın bir yüzünden alınan pamuk numunesi aynı balyanın diğer yüzünden alınan pamuk numunesinden daha düşük sınıfa girer veya daha kısa elyaf boyuna sahip olursa, söz konusu balyanın sınıflandırması daha düşük elyaf sınıfına giren veya daha kısa elyaf boyuna sahip numuneye göre yapılır. Linter ve lif döküntüsü pamuklar Sondaj yönteminde kullanılmak üzere, pamuk çiğidinin üzerinde kalan liflerin linter makineleriyle bir defa veya iki defa kesilmiş olma durumuna göre sınıflandırılan linter pamukları ile çırçırlama veya iplik imalatı sırasında meydana gelen lif döküntüsü pamukların sınıf ve tipleri ek-3 te belirtilmiştir. Pamuk tip numuneleri Türkiye de üretilen pamukların tip numuneleri, çırçırlama şekli ve üretim bölgesi esas alınarak ek-4 te tespit edilmiştir.
2012/27 sayılı Tebliğ AMBALAJLAMA VE İŞARETLEME Balya boyutları Çırçırlamada rollergin işletme tipine göre yapılan balyaların boyu 95 cm, eni 65 cm ve yüksekliği 105 cm olur. Yüksek basınçlı prese makineleri ile sawgin prese makineleri ve bu makinelerde yapılan balyalar için bu değerler uygulanmayabilir. Balyaların brüt ağırlığı, linter pamuğu ile çırçırlama ve iplik imalatı esnasında meydana gelen lif döküntüsü pamuk balyaları hariç olmak üzere, en az 190 kg olmalıdır. Kontrole sunulan partideki balyaların ağırlığı, partinin ortalama balya ağırlığından ±10 kg sapabilir. Örneğin, bir defada kontrole sunulan ve 120 balyanın bulunduğu bir partinin toplam ağırlığı 25.200 kg olması halinde, söz konusu partideki balyaların ağırlığı ortalama balya ağırlığı olan 210 kg dan ± 10 kg sapma ile 200 kg ile 220 kg arasında olmalıdır. Her partide en fazla bir balya için bu maddenin 2 nci fıkra hükmü aranmaz ve bu balyanın ağırlığı bu maddenin 3 üncü fıkrasındaki hesaplamaya dahil edilmez.
2012/27 sayılı Tebliğ Ambalaj malzemeleri Pamuklu Örme Bez Özellikler Balyanın sarılmasında temiz, sağlam, yamasız ve yırtıksız dokuma veya örme %100 pamuklu bez kullanılır. Balyalar ambalaj malzemesi ile tam olarak örtülecek şekilde sarılır. Balyaların sarıldığı pamuklu (dokuma veya örme) bezlerin kenarları %100 pamuktan yapılmış naturel beyaz renkli iplikle (Maraş ipi, sömek ipi ve benzeri) dikilir. Sentetik elyaf karışımlı iplikler kullanılmaz. Balyaların ambalajlarında kullanılan pamuklu dokuma veya örme bezin özellikleri konusunda tereddüt olması veya anlaşmazlık çıkması halinde, Ürün Denetmeninin alacağı 1 metre boyunda 4 takım numunenin Bölge Müdürlüğünce belirlenecek üniversitelerde, yeterli laboratuvarlara sahip kamuya ait veya özel kuruluşlarda yaptırılacak analiz sonuçları ile pamuklu bezin türüne göre bu Tebliğin ilgili maddelerinde belirtilen değerlerle karşılaştırılarak sonuca göre işlem yapılır. Eni En az 90 cm Örgü ipliği numarası En az 10/1 Birim alan kütle 160-220 g/m 2 Malzeme cinsi ve lif oranı Renk % 100 Pamuk Beyaz veya ekru (naturel) 1 cm mesafedeki ilmek çubuk sayısı En az 6 adet 1 cm mesafedeki 1 çubukta ilmek sıra sayısı En az 10 adet Patlama mukavemeti En az 55 N * /cm 2 Kopma mukavemeti Uzama oranı Boyuna En az 50 N * Enine En az 120 N * Boyuna En az % 20 Enine En az % 30 Balyalarda her iki bombeli yüzün altına renkli naylon veya sülfit kâğıdı konulur. Yırtılma mukavemeti Boyuna En az 15 N * Enine En az 15 N * * 1 kgf = 10 N
2012/27 sayılı Tebliğ Naylon malzeme Tek balya usulünde kontrole arz edilecek balyalarda kullanılacak naylonların; Beyaz renk hariç, tercihen yeşil, mavi veya kırmızı renk, Örgüsüz ve dokumasız, Esnekliğinin en fazla %2, Kalınlığının en az 0,75 mm, en fazla 1,25 mm aralığında, Geri dönüşümden elde edilmemiş malzemeden imal edilmiş, Bir balyadaki ağırlığının 1 kg ı geçmemiş, Yırtılma mukavemetinin en az 300 kgf, olması şartları aranır. Balyaların sarılması Balyaları sarmada kullanılan demir çember, çelik tel, plastik çember; yeni, sağlam, paslanmaya dayanıklı, balyanın kütlesine ve basıncına dayanabilecek özellikte, taşıma esnasında oluşan gerilmelere dayanabilecek şekilde yeterli mukavemete sahip olmalıdır. Her balyada en az altı adet bulunur. Balyaları sarmak için kullanılan demir çember, çelik tel, plastik çember prese kasalarının durumuna göre ambalaj malzemesinin altında veya üstünde bulunabilir. Balyanın sarılmasında kullanılan demir çemberin en fazla 1 mm kalınlığında ve en fazla 20 mm genişliğinde olması; çelik telin çapının 3,5 mm, kopma-çekme mukavemetinin 100 kg/mm²-120 kg/mm² olması gerekir. Her balyada en az altı çember kullanılmalı ve çemberler kenetleme usulü ile bağlanır. Kenarlara gelmemek ve yeni olmak koşulu ile en çok iki çemberde birer ek bulunabilir. Balyanın sarılmasında kullanılan plastik çemberin; a) Polyester malzemeden üretilmiş, b) Ölçülerinin en fazla 19 mm x 1,4 mm, c) En ve genişliğinin çember üzerinde eşit aralıklı herhangi bir noktadan yapılan ölçümler sonucunda bulunan kalınlık ve genişliğin çemberin ortalama kalınlığının ±%4 ünü geçmeyecek şekilde, ç) Kopma mukavemetinin 1100 kgf, d) Kaynak yerinden kopma mukavemetinin 900 kgf, e) Esneme oranının en fazla %10, f) Uzunluğunun en fazla 305 cm, g) Ağırlığının en fazla 140 gr, ğ) Renginin yarı şeffaf yeşil veya opak yeşil, h) Birleştirilmelerinde vibrasyon z-kaynaklı veya sıcak kaynak pnömatik çemberleme makinesi kullanılmış, olması şartları aranır.
2012/27 sayılı Tebliğ Linter pamuğu ve lif döküntüsü pamuk balyaları Linter pamuğu ile çırçırlama ve iplik imalâtı sırasında meydana gelen lif döküntüsü pamuk balyalarına bu Tebliğin 16 ncı ve 18 inci maddelerinde verilen kurallar uygulanmayabilir. Tebliğde belirlenen özelliklerde olması kaydıyla kullanılmış sağlam ve yırtıksız bezler ambalaj malzemesi olarak kullanılabilir. Ayrıca, linter ve lif döküntüsü pamuk balyalarının ambalajlarında pamuklu bezden başka naylon ve diğer ambalaj malzemeleri de kullanılabilir. Linter pamuk balyalarının ambalajında fazla ambalaj maddesi kullanılmasını önlemek için; Normal basınçlı prese makinelerinde hazırlanan linter pamuk balyalarının iki yan yüzünün orta kısmının her birinde azami 30 cm açıklık, Yüksek basınçlı prese makinelerinde hazırlanan linter pamuk balyalarının bombeli bir yüzünün iki yan yüzle birleştiği iki kenarının her birinde azami 20 cm açıklık, Balyaların alt ve üst kapakları açık, bırakılabilir. 39
212/27 sayılı Tebliğ Kaşe Sondaj yöntemine göre preselenmiş balyaların işaretlemesi kaşe kullanılarak yapılır. (TİP NUMUNE ADI) (SINIFI TİPİ) (ÇIRÇIRLAMA ŞEKLİ YILI) Parti No. : (Fab. Sicil No.) Balya No. : Brüt Ağırlık : (±10) kg (MÜHÜR) Kaşe balyanın bombeli yüzünün 3 üncü ve 4 üncü çemberleri arasına ve balyanın ortasına gelecek şekilde aynı konumda vurulur. İşaretleme rengi ve/veya mürekkebi ambalaj malzemesinden geçip lif pamuğa nüfuz etmemelidir. Firmalar özel marka ve işaretleri için 5x10 cm boyutunda ayrı bir kaşe yaptırarak balyanın arka yüzünün 3 üncü ve 4 üncü çemberleri arasına vurabilirler.
2012/27 sayılı Tebliğ Etiket Tek balya yöntemine göre preselenmiş balyaların işaretlemesi etiket kullanılır. Etiket, balyanın bombeli yüzünün 3 üncü ve 4 üncü çemberleri arasına kopartılamayacak ve sökülmeyecek şekilde yapıştırılır.
2012/27 sayılı Tebliğ Kontrol mührü Kontrolü yapılan balyaların üzerine kırmızı (bayrak rengi) matbaa mürekkebi kullanılarak ve yarısı kaşe veya etiket üzerine diğer yarısı ambalaj üzerine gelecek şekilde pamuk sorumlu denetçisi tarafından kontrol mührü vurulur. Tek balya yöntemine göre preselenmiş pamuklarda ambalaj malzemesi olarak naylon ve benzeri malzemelerin kullanılması durumunda mühür tamamı etiket üzerine gelecek şekilde vurulur.
İletişim Teşekkürler Emre KIRICIOĞLU Ürün Denetmeni T.C. EKONOMİ BAKANLIĞI Ürün Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü Tarım ve Gıda Dairesi İnönü Bulvarı No:36, 06420, Emek, Çankaya, Ankara Tel:(+90/312)2048081 E-posta: tarim-ugd@ekonomi.gov.tr 43