KADIN VE AİLE SAĞLIĞI HİZMETLERİ İSTANBUL BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ SAĞLIK VE SOSYAL HİZMETLER DAİRE BAŞKANLIĞI SAĞLIK VE HIFZISSIHHA MÜDÜRLÜĞÜ
AİLE PLANLAMASI??
AİLE PLANLAMASI NEDİR? Bütün çiftlerin ve bireylerin istedikleri sayıda çocuğa sahip olma ve doğumların arasını açmaya serbestçe ve sorumluca karar vermeleri ve bu amaçla bilgi, eğitim ve araçlara sahip olmaları olarak kabul edilmektedir. Çocuk sahibi olamayan çiftlere ve bireylere yardımcı ve destek olmayı da kapsar.
GEBELİK NASIL OLUŞUR?
Gebelik, spermle dişi yumurta hücresinin birleşmesiyle başlayan bedensel bir süreçtir. Yumurtlama kadınlarda bir sonraki adet kanamasından iki hafta önce olur.
AİLE PLANLAMASI YÖNTEMLERİ MODERN YÖNTEMLER GELENEKSEL YÖNTEMLER HORMONAL KONTRASEPTİFLER RAHİM İÇİ ARAÇ (RİA) BARİYER YÖNTEMLER GERİ ÇEKME YÖNTEMİ TAKVİM YÖNTEMİ VANİJA YIKAMA YÖNTEMİ CERRAHİ YÖNTEMLER
MODERN YÖNTEMLER 1.Hormonal Kontraseptifler Hap İğne Norplant
2.Rahim içi araçlar (RİA) MODERN YÖNTEMLER
MODERN YÖNTEMLER 3.Bariyer Yöntemler Kondom Diyafram Spermisitler
MODERN YÖNTEMLER 4.Cerrahi Yöntemler Vazektomi Tüp Ligasyonu
DOĞUM KONTROL HAPLARI Östrojen ve progesteron hormonu içerirler. Geri dönüşümlü doğum kontrol yöntemidir. 28 günlük ve 21 günlük paketler halindedir.
Kimlere doğum kontrol hapı kullanmak önerilmez? 1. 35 yaşın üstünde olan kadınlara 2. Sigara içenlere 3. 6 aydan küçük bebeğini emziren annelere 4. Nedeni belirsiz düzensiz kanamaları olanlara 5. Migren hastalarına 6. Kalp hastalığı, yüksek tansiyon ya da şeker hastalığı olanlara 7. Ailesel olarak, kalp krizi geçirme riski yüksek olanlara
DOĞUM KONTROL HAPLARININ OLUMLU YÖNLERİ Kullanımı kolaydır. Önleyici etkinliği yüksektir. Cinsel ilişkiyi etkilemez. Yöntem bırakıldığında doğurganlık kısa sürede geri döner. Adet kanamalarındaki düzensizlikleri, kansızlığı ve adet öncesi gerginliği iyileştirir. Yumurtalık ve rahim kanseri, yumurtalık kisti gibi hastalıkların ortaya çıkma olasılığını azaltır.
DOĞUM KONTROL HAPLARININ OLUMSUZ YÖNLERİ 1. Bazı kadınlarda bulantı, 2. Kilo artışı, 3. Adetlerde azalma gibi yan etkilere neden olabilir.
Doğum kontrol hapları ne zaman alınmalıdır? Hap alınımı genel olarak adet döneminin 1. veya 5. günü alınmaya başlanılır.
Doğum kontrol hapları kullanılırken nelere dikkat edilmeli? Her gün bir tane içilmelidir. Hap her gün aynı saatte alınmalıdır. Hapın gece yatmadan önce alınması tercih edilmelidir. Paket bitinceye kadar her gün bir hap alınmalıdır. Paket 21 günlük ise paket bitince 7 gün ara verilmelidir. Paket 28 günlük ise ara verilmeden yeni pakete başlanmalıdır.
Eğer hap alınımı unutulursa; Hap hatırlandığı an alınmalıdır. O gün alınması gereken hap aksatılmadan zamanı gelince alınır. Bir tane hap unutmak genellikle gebeliğe neden olmaz. Hap içmeyi unutanlar mutlaka sağlık personeline başvurmalıdır.
İĞNE (GEBELİKTEN KORUYUCU ENJEKSİYONLAR) Aylık iğneler: Östrogen ve progesteron içeren iğnelerdir. 3 aylık iğneler: Sadece progesteron içeren iğnelerdir.
İĞNE (GEBELİKTEN KORUYUCU ENJEKSİYONLAR) OLUMLU YÖNLERİ 1. İleri yaştakiler ve emziren kadınlar da rahatlıkla kullanabilirler. 2. Kullanımı kolaydır. 3. Emzirmeyi etkilemez,
İĞNE (GEBELİKTEN KORUYUCU ENJEKSİYONLAR) OLUMSUZ YÖNLERİ 1. Adet düzensizliği ( adetlerde artma, azalma, adetlerin kesilmesi veya ara kanamaları) yapabilir. 2. Bazı kadınlarda yöntem bırakıldığında adet gecikmesi olabilir. 3. Doğurganlık birkaç ay gecikmeyle geri döner. 4. Kilo artışına ve ciltte sivilceye neden olabilir.
Üst kolun iç yüzüne deri altına yerleştirilen tek kapsülden oluşur. NORPLANT
NORPLANT Adetin ilk 7 gününde takılabilir. Progestin hormonu içeren altı adet küçük kapsülden oluşur. Sperm geçişini engelleyerek gebeliği önler.
NORPLANTIN OLUMLU YÖNLERİ 1. Kullanımı kolay ve etkisi uzundur (5 Yıl). 2. İstendiği zaman çıkarılır ve doğurganlık geri döner. 3. Yan etki oranı çok düşüktür. 4. Ucuzdur.
NORPLANTIN OLUMSUZ YÖNLERİ 1. Hafif bir iz halinde görünmesi bazı kullanıcıları rahatsız edebilir. 2. Haplarda görülen yan etkiler norplant kullananlarda daha az görülür.
RAHİM İÇİ ARAÇ (RİA) Etkili ve geri dönüşümü kolay olan doğum kontrol yöntemidir. Kullanımı kolay ve cinsel ilişkide bağımsızdır.
RAHİM İÇİ ARAÇ (RİA) Rahim boşluğuna konuldukları zaman gebeliği önleyici etki gösteren, plastik ve bakır gibi çeşitli maddelerden yapılmış küçük esnek araçlardır.
RİA NIN OLUMLU YÖNLERİ 1. Etkinliği yüksektir. 2. Hemen etkilidir. 3. Uzun etkilidir, çeşidine bağlı olarak etkisi 5 10 yıl sürer. 4. Çıkarıldığında doğurganlık kısa sürede geri döner. 5. Cinsel ilişkiyi etkilemez. 6. Ayda bir iplerinin kontrolü, yılda bir sağlık kuruluşunda kontrol yeterlidir.
RİA NIN OLUMSUZ YÖNLERİ 1. Ancak sağlık kuruluşlarında uygulanabilir ve çıkarılabilir. 2. Cinsel yolla bulaşan hastalığı olan kişilerde sakıncalı olabilir. 3. İlk aylarda daha fazla olmak üzere, adet kanaması, lekeleme ve ağrıya yol açabilir. 4. Nedeni belirsiz kanaması veya tedavi olmamış cinsel yolla bulaşan hastalığı olanlara uygulanmaz. 5. Dış gebelik riski vardır.
RİA NIN KİMLERE UYGULANMASI SAKINCALIDIR? Gebelik şüphesi olan kadınlara, Genital enfeksiyon geçirme açısından yüksek risk altında olan kadınlara, Muayenede rahmin çok küçük yada büyük olduğunun belirlenmesi durumunda, Normal dışı kanaması olan kadınlarda, Vücut direncini düşüren durumlarda, (AIDS, uyuşturucu kullanımı ve kortizon tedavisi gibi).
Cinsel ilişki sırasında ereksiyon halindeki penisin üzerine geçirilen, kauçuktan yapılmış ince bir kılıftır. KONDOM
KONDOM Erkeğin spermlerinin vajinaya girmesini engeller. Kondom gebeliği önlemede etkili bir yöntem olduğu kadar cinsel yolla bulaşan enfeksiyon hastalıklarına karşı da etkili bir araçtır.
KONDOMUN OLUMLU YÖNLERİ (I) Yan etki ve sağlık riskleri yoktur. Doğru kullanıldığında koruyucu etkinliği yüksektir. Hemen etkilidir, önceden başlanması gerekmez. Tıbbi kontrol gerektirmez.
KONDOMUN OLUMLU YÖNLERİ (II) Ucuzdur ve kolay bulunur. Erken boşalmanın önlenmesine yardımcı olabilir. Cinsel yolla bulaşan hastalıkların geçişini önler. Doğum sonrasında ve diğer yöntemler arasındaki geçiş dönemlerinde kullanışlıdır.
KONDOMUN OLUMSUZ YÖNLERİ 1. Cinsel ilişkide kesintiye sebep olabilir. 2. Bazı erkeklerde duyarlılığın azalmasına bağlı olumsuzluk yaşanabilir. 3. Bazı kişilerde allerjik etki yapabilir. 4. Nadiren, yanlış kullanılması durumunda yırtılabilir.
Yumuşak kauçuktan yapılmış vajinaya yerleştirilen kenarları esnek, daire şeklinde bir araçtır. DİYAFRAM
DİYAFRAMIN OLUMLU YÖNLERİ 1. Spermlerin üst genital kanala geçmesini engelleyerek gebeliği önler. 2. Kadınlar sağlık kuruluşlarında nasıl kullanılacağını öğrendikten sonra kendi kendilerine uygulayabilirler. 3. Cinsel yolla bulaşan bazı hastalıklara karşı koruyuculuğu vardır. 4. Kadınların çoğu için uygun bir yöntemdir.
DİYAFRAMIN OLUMSUZ YÖNLERİ 1. Bazı kadınları, vajina içine bir şey koymak rahatsız edebilir; bazen de içine yerleştirmesi güç olabilir. 2. Diyaframa başlamak için bir sağlık kuruluşunda muayene olmak gerekir. 3. Diyafram kullanan bazı kadınlarda idrar yolu iltihaplanmalarının görülme sıklığı artabilir. 4. Spermleri öldürücü (Spermisit) kremlerle kullanılması koruyuculuk oranını yükseltir.
Kimyasal etki göstererek, spermlerin üreme sistemine geçişini engelleyerek etki eder. SPERMİSİTLER
* Cinsel ilişkiden önce vajinaya yerleştirilir. * Köpük,tablet, sünger ve kremler spermi etkisiz hale getiren spermisitler içerir. * Sperm öldürücü tablet veya kremler, kondom veya diyaframla birlikte kullanılırsa etkinliği yükselmektedir.
SPERMİSİTLERİN OLUMLU YÖNLERİ 1 Vücuda herhangi bir olumsuz etkisi yoktur. 2 Kadınlar kendi kendilerine uygulayabilirler. 3 Cinsel yolla bulaşan bazı hastalıklara karşı koruyucudur. 4 Ayrıca vajinayı kayganlaştırıcı etkisi vardır.
SPERMİSİTLERİNOLUMSUZYÖNLERİ 1. Sperm öldürücüler tek başına kullanıldıklarında gebe kalma riski çok yüksektir. 2. Hap, norplant, iğne, RİA ve diğer modern yöntemlere göre gebelikten koruyucu etkileri daha düşüktür. 3. Spermisitler, diyafram ve kondom (kılıf, prezervatif) ile kullanıldığında koruyuculuk etkisi artar. 4. Bazı kadınlar spermisitleri rahat kullanmazlar cinsel organlarında yanma ve kızarıklık yapabilir.
Tüp ligasyonu karında yapılan küçük bir kesi ile fallop tüplerine ulaşarak her iki tüpün mekanik olarak kapatılmasıdır. TÜP LİGASYONU (TÜPLERİN BAĞLANMASI)
Kadında üretilen ovum (yumurta) fallop tüplerine geçerek spermlerle karşılaşmayacak ve gebelik oluşmayacaktır.
TÜP LİGASYONU (TÜPLERİN BAĞLANMASI) OLUMLU YÖNLERİ Gebelikten kesin korur. Cinsel ilişkiyi etkilemez. Çok etkili ve güvenle kullanılabilecek bir yöntemdir. Kadının cinsel isteğinde, adet döngüsünün düzeninde, vücut yapısında herhangi bir değişiklik oluşturmaz, bütün olaylar eskisi gibi devam eder.
OLUMSUZ YÖNLERİ TÜP LİGASYONU (TÜPLERİN BAĞLANMASI) 1 Kalıcı, geriye dönüşümü olmayan bir yöntemdir. 2 Çok düşük oranda da olsa dış gebelik olasılığı vardır. 3 Uygulama sırasında ve sonrasında uygulama yerinde birkaç gün hafif ağrı olabilir.
İleride çocuk sahibi olmak isteyip, istemediğinden emin olmayanlar, evlilik sorunları olanlar, ileride pişmanlık duyabilecek olanlar için uygun bir yöntem değildir.
VAZEKTOMİ (TOHUM KANALLARININ BAĞLANMASI) Erkeğin tohum kanallarının ameliyatla bağlanması yöntemidir.
VAZEKTOMİ (TOHUM KANALLARININ BAĞLANMASI) OLUMLU YÖNLERİ Tohum kanallarının bağlanması çok etkili ve güvenle kullanılabilecek bir yöntemdir. Gebelikten kesin korur, cinsel ilişkiyi etkilemez. Uzun dönemde ortaya çıkabilecek herhangi bir yan etkisi yoktur. Erkeğin cinsel istediğinde, ilişkisinde, boşalmasında ve vücut yapısında herhangi bir değişiklik oluşturmaz.
VAZEKTOMİ (TOHUM KANALLARININ BAĞLANMASI) OLUMSUZ YÖNLERİ Kalıcı geriye dönüşümü olmayan bir yöntemdir. Uygulama sırasında veya hemen sonrasında uygulama yerinde hafif ağrı, şişlik ve iltihap olabilir. İleride çocuk sahibi olmak isteyip istemediğinden emin olmayanlar, evlilik sorunları olanlar, ileri de pişmanlık duyabilecek olanlar için uygun bir yöntem değildir.
SONUÇ OLARAK; Kadında Tüp Ligasyonunda; Kadının cinsel isteğinde, âdet döngüsünün düzeninde, vücut yapısında herhangi bir değişiklik oluşturmaz, bütün olaylar eskisi gibi devam eder. Erkekte Vazektomi Yönteminde Erkeğin cinsel istediğinde, ilişkisinde, boşalmasında ve vücut yapısında herhangi bir değişiklik oluşturmaz.
HER İKİ YÖNTEM DE; İleride çocuk sahibi olmak isteyip istemediğinden emin olmayanlar, evlilik sorunları olanlar, ileri de pişmanlık duyabilecek olanlar için uygun bir yöntem değildir.
DOĞAL YÖNTEMLER GERİ ÇEKME TAKVİM YÖNTEMİ BAZAL VÜCUT ISISI EMZİRME İLİŞKİYE GİRMEME VAJENİN(HAZNE) YIKANMASI
DOĞAL YÖNTEMLER Geri çekme Cinsel ilişki sırasında erkeğin cinsel organının (penis), meninin gelmesinden önce vajinadan çıkarılarak, meninin vajina dışına boşaltılmasına dayanan bir yöntemdir.
DOĞAL YÖNTEMLER GERİ ÇEKME OLUMSUZ YÖNLERİ Etkinliği son derece düşüktür. Çünkü kadının yumurtlama dönemine rastlayan günlerdeki bir cinsel ilişkide, dışarı boşalmadan önce erkeğin tohum kanallarından kadının vajinasına ve rahmine geçebilecek olan tek bir erkek tohum hücresi (sperm) bile gebeliğe neden olabilir.
DOĞAL YÖNTEMLER Takvim yöntemi Çiftlerin kadının adet döngüsünde, yumurtlamanın olduğu günlerde cinsel ilişkiden kaçınmasıdır. Çok düzenli adet döngüsü olan kadınlar için uygundur. Koruyuculuğu düşük bir yöntemdir. Gebeliği önlemek yerine gebe kalmak için uygun günlerin saptanmasında kullanılması daha uygundur. Kadının adet döngülerinin düzenini önceden kaydetmesi gerekir.
DOĞAL YÖNTEMLER Bazal Vücut Isısı Kadında yumurtlama sonrası vücut ısısı yükselir. Bu ısı artışı yumurtlamanın olduğunu gösterir Fakat yumurtlamanın ne zaman olacağı önceden bilinemez. Vücut ısısı, hastalık, stres, uyku bozuklukları gibi değişik faktörlerden etkilenebildiği için, ısı değişikliklerinin çok titiz yorumlanması şarttır. Bu nedenle gebelikten koruyucu etkisi düşüktür.
DOĞAL YÖNTEMLER Emzirme Emzirme döneminde üreme hormonları etkisiyle menstruasyon (adet kanaması) olmaz. Emzirme çok düzenli devam ederse gebelikten korur. Ovulasyonun (yumurtlama) ve adet görmeye başlama gecikir.
Ne kadar sık ve uzun süre meme verilirse ovulasyon (yumurtlama) o kadar engellenir. Adet kanaması başlamasa da doğumdan altı ay sonra ovulasyon (yumurtlama) başlayabilir. Bir çok anne sütün gebelikten koruma etkisine güvenerek tekrar gebe kalabilir.
EMZİRME Emzirmenin koruyucu olabilmesi için aşağıdaki koşullar yerine getirilmelidir: Doğumdan sonraki ilk aylarda annenin adet kanamaları başlamamış olması, Bebeğin 6 aydan küçük olması, Tam olarak (bebek her istediğinde,gece gündüz) sık sık ve uzun süre anne sütü ile besleniyorsa, Bebeğin sadece anne sütüyle beslenmesi, ek gıda verilmemesi
İLİŞKİYE GİRMEME VAJENİN (HAZNE) YIKANMASI Cinsel ilişkiden hemen sonra su ile yıkanmasıyla meninin vajenden uzaklaştırılmasıdır. Gebelikten korunma oranı düşüktür.
SONUÇ OLARAK AİLE PLANLAMASI; AİLENİN PAYLAŞTIĞI BİR KARAR SORUMLULUĞU VE İRADESİ VARDIR. AİLE İÇİ SEVGİNİN KORUNMASI VE AİLE SAĞLIĞI İÇİN GEREKLİDİR.
TEŞEKKÜRLER.