S R C Mesleki Yeterlilik Eğitimi Konu Anlatımlı Soru Bankası; Yurt içi ve Uluslararası Eşya - Kargo ve Yolcu Taşımacılığı Editör: Mehmet KIRKICI İstanbul, Şubat 2013
+90 212 656 0254 +90 532 387 6026 +90 533 372 0611 www.srckitaplari.com bilgi@srckitaplari.com 2. basım 5000 Adet 978-605-62718-0-9 Ofset Hazırlık Baskı ve Cilt Çizge Tanıtım ve Matbaacılık Ltd. Şti. Sertifika no: 13308 cizge@cizgetanıtım.com Tel: +90 (212) 482 5628 Baskı veya Fotokopi Olarak Çoğaltılması Yasaktır Bütün hakları Mehmet KIRKICI ya aittir.
İ Çİ N D E KİLER Bölüm 1. ULAŞTIRMA MEVZUATI...7 ULAŞTIRMA MEVZUATI İLE İLGİLİ SORULAR... 27 Bölüm 2. TRAFİK KURALLARI ve CEZALAR: TRAFİK MEVZUATI...35 TRAFİK KURALLARI VE CEZALAR İLE İLGİLİ SORULAR... 51 Bölüm 3. ÇALIŞMA VE DİNLENME SÜRELERİ...59 ÇALIŞMA VE DİNLENME SÜRELERİ İLE İLGİLİ SORULAR... 65 Bölüm 4. ARAÇ BİLGİSİ VE EKONOMİK ARAÇ KULLANIMI...69 ARAÇ BİLGİSİ VE EKONOMİK ARAÇ KULLANIMI İLE İLGİLİ SORULAR... 87 Bölüm 5. GÜVENLİ SÜRÜŞ TEKNİKLERİ...93 GÜVENLİ SÜRÜŞ TEKNİLERİ İLE İLGİLİ SORULAR... 114 Bölüm 6. TRAFİK KAZALARININ ÖNLENMESİ... 121 TRAFİK KAZALARI VE ÖNLENMESİ İLE İLGİLİ SORULAR... 131 Bölüm 7. HARİTA OKUMA BİLGİSİ... 137 HARİTA OKUMA BİLGİSİ İLE İLGİLİ SORULAR... 143 Bölüm 8. İLETİŞİM TEKNOLOJİLERİ... 147 İLETİŞİM TEKNOLOJİLERİ İLE İLGİLİ SORULAR... 152 Bölüm 9. DAVRANIŞ PSİKOLOJİSİ... 155 DAVRANIŞ PSİKOLOJİSİ İLE İLGİLİ SORULAR... 164 Bölüm 10. İLKYARDIM... 169 İLK YARDIM DERSİ SORULARI... 180 Bölüm 11. YASAL SORUMLULUKLAR VE SİGORTA... 183 YASAL SORUMLULUKLAR VE SİGORTA İLE İLGİLİ SORULAR... 201 Bölüm 12. GEÇİŞ BELGELERİ, GÜZERGÂH VE KURALLARI... 209 GÜZERGAH VE GEÇİŞ BELGELERİ İLE İLGİLİ SORULAR... 235 Bölüm 13. TEHLİKELİ MADDE TAŞIMACILIĞI... 241 TEHLİKELİ MADDE TAŞIMACILIĞI İLE İLGİLİ SORULAR... 259 Bölüm 14. GÜMRÜK, KAÇAKÇILIK ve TIR MEVZUATI... 263 GÜMRÜK İDARELERİ LİSTESİ... 291 GÜMRÜK TIR VE KAÇAKÇILIK MEVZUATI İLE İLGİLİ SORULAR... 299
Bölüm 15. DÜZENLİ YOLCU TAŞIMACILIĞI... 307 DÜZENLİ YOLCU TAŞIMACILIĞI İLE İLGİLİ SORULAR... 314 Bölüm 16. TURİZM TAŞIMACILIĞI... 321 TURİZM TAŞIMACILIĞI İLE İLGİLİ SORULAR... 328 Toplulaştırılmış SRC Sınav soruları... 331 Cevap Anahtarları... 385 EKLER... 397 Trafik İşaretleri... 397 Trafik Uyarı İşaretleri... 397 Trafik Tanzim İşaretleri... 399 Trafik Bilgi İşaretleri... 402 Durma ve Park etme işaretleri... 404 Yatay İşaretler... 405 Okul Servis Araçlarının Arkasında bulunması gereken işaterler:... 408 Tehlikeli Madde Sınıfları:... 411 ADR ye göre Tehlikeli Madde Sınıflarının Resimleri:... 411 Tehlikeli Madde Ve Müstahzarların Etiketlenmesinde Kullanılacak Tehlike Sembol Ve İşaretleri... 415 Haritalar ve Harita Kullanım Kılavuzu... 417 TIR Mevzuatı Resim ve Şemaları... 424 Gümrük İdareleri ve Sınır (Hudut) Kapıları Listeleri... 426 ARAÇLARIN BOYUTLARI VE AĞIRLIKLARI... 427 Avrupa Lastik Etiketleme Mevzuatı... 429 KAYNAKÇA... 431
Ulaştırma Mevzuatı Bölüm 1. ULAŞTIRMA MEVZUATI GİRİŞ Mesleki Yeterlilik konusu ülkemiz gündemi ve mevzuatına Avrupa Birliği Uyum yasaları ile girmiştir. Ancak toplumsal yaşayışımızdaki USTA kavramı mesleğinde yeterli düzeye erişmiş ve işini doğru ve yetkin bir şekilde yapan anlamında kullanılmak üzere dilimize yerleşmiş idi. Bu günlerde USTA kavramı Mesleki Yeterlilik olarak dönüşüme uğramaya başlamıştır. Yurdumuzda mesleki yeterlilik eğitimlerine kara yolu taşımacılık faaliyetlerinde çalışan, yönetici ve sürücülerle başlamıştır. Bundan önceki kitaplarımızda hem eşya ve kargo taşımacılığı ve hem de yolcu taşımacılığı konularını uluslar arası boyutta işlemiş idik. Edinilen tecrübelerden eğitimlerde öncelikle yurt içi mevzuat ve uygulamalarının verilmesi daha sonrada yurt dışı uygulama ve mevzuatın inşa edilmesinin daha faydalı ve etkin olacağı görülmüştür. Bu bağlamda bu yayınımızı sadece Yurt İçi Eşya ve Kargo Taşımacılığı Mesleki Yeterlilik Eğitimlerine ayırdık. Tablo 1: ÜDY, ODY ve SRC Belgeleri Sınıflaması ve kapsamı Yolcu Taşımacılığı Eşya Taşımacılığı Uluslar arası Taşımacılık 1 3 Yurt içi Taşımacılık 2 4 Tehlikeli madde taşımacılığı SRC1 türü belge sahibi olanlar, SRC2 belge türünü, SRC3 türü belge sahibi olanlar, SRC4 belge türünü, almış sayılır. SRC5 SRC5 Müracaatında bulunabilmek için SRC3 veya SRC4 sahibi olmak gerekir ODY1 türü belge sahibi olanlar, ODY2 belge türünü, ODY3 türü belge sahibi olanlar, ODY4 belge türünü, ÜDY1 türü belge sahibi olanlar, ÜDY2, ODY1, ODY2 belge türünü ÜDY3 türü belge sahibi olanlar, ÜDY4, ODY3, ODY4 belge türünü ÜDY2 türü belge sahibi olanlar, ODY2 belge türünü ÜDY4 türü belge sahibi olanlar, ODY4 belge türünü almış sayılır. MESLEKİ YETERLİLİK SINIFLAMASI Karayolu Taşıma Kanunun 34 üncü maddesine istinaden çıkarılan Karayolu Taşıma Yönetmeliği (KTY) ve Karayolu Taşımacılık Faaliyetleri Mesleki Yeterlilik Eğitimi Yönetmeliği (KTFMYEY) tarafından, karayolu taşımacılık faaliyetlerinde çalışanların nitelikleri belirlenerek mesleki yeterlilik belgeleri sınıflandırılmıştır. Öncelikle insan taşımacılığı ile insan haricindekilerin taşıması ve bu taşımaların sadece yurt içi ile aynı zamanda yurtiçi ve yurtdışı taşımacılık olarak sınıflandırılmıştır. Numara sistemi kullanılarak sonu 1 ve 2 ile biten yetki belgeleri insan taşımacılığında, 3 ve 4 ile bitenler insan haricinde eşya ve kargo taşımacılığında çalışacaklara verilecek mesleki yeterlilik belgeleridir. Bu belgelerin çift numaralı olanları yani 2 ve 4 ile bitenler yurt içi taşımacılık, tek olanlar ise hem yurt içi ve hem de yurt dışı taşımacılık işlerinde çalışacak olanlara verilecek belgelerdir. Bu açıklamamızın ışığı altında belgelerin listesi Tablo 1 de sunulmuştur. SRC Belgesi karayolunda motorlu bir aracı veya taşıtı sevk ve idare eden kişinin alması gereken mesleki yeterlilik belgesini, OYD Belgesi; KTY kapsamında faaliyet gösteren bir gerçek veya tüzel kişiliğin veya buna ait bağımsız bir birimin taşımacılık faaliyetlerini sürekli ve etkin bir şekilde sevk ve idare eden müdür/idareci, şef, uzman, operasyon yöneticisi, operatör ve benzeri unvanlarla istihdam edilen kişinin alması gereken mesleki yeterlilik belgesini temsil eder. Srckitaplari.com 7
Trafik Kuralları ve Cezalar: Trafik Mevzuatı Bölüm 2. TRAFİK KURALLARI ve CEZALAR: TRAFİK MEVZUATI KARAYOLLARI TRAFİK KANUNU Kara yollarımızda, can ve mal güvenliği yönünden trafik düzenin sağlanması, trafik güvenliğini ilgilendiren bütün konularda alınacak tedbirlerin belirlenmesi amacıyla, 13.10.1983 Tarihinde 2918 Sayılı Karayolları Trafik Kanunu çıkarılmış ve hemen hemen her yıl 2 veya 3 değişiklik yapılan yasada 31.07.2010 Tarihli 6014 Sayılı Kanun ile de son değişiklikler yapılmıştır. Karayolları Trafik Kanunu; trafikle ilgili kuralları, şartları, hak ve yükümlülükleri, ilgili kuruşların görev, yetki ve sorumluluklarını, çalışma usullerini ve diğer hükümleri kapsar. Karayolları Trafik Kanunu nun, karayolları dışında uygulanacağı yerler: Karayolu dışındaki alanlardan kamuya açık alanlar Park, bahçe, park yeri, garaj, yolcu ve eşya terminali, Servis ve akaryakıt istasyonları Karayolu taşıt trafiği için faydalanılan yerler Erişme kontrollü karayolları Para ödenerek yararlanılan karayollarının kamuya açık kesimleri Belirli bir karayolunun bağlantısını sağlayan deniz, göl ve akarsular üzerinde kamu hizmeti gören araçların, karayolu araçlarına ayrılan kısımları Karayolları Trafik Kanunu ile getirilmiş olan kuralları detaylı bir şekilde açıklamak ve uygulamada herhangi bir kuşkuya meydan vermemek üzere ana yönetmelik olarak, Karayolları Trafik Yönetmeliği çıkarılmıştır. Karayolları Trafik Yönetmeliği ana yönetmeliktir. KARAYOLLARI TRAFİK YÖNETMELİĞİ VE KAPSAMI Karayolları Trafik Yönetmeliğinin amacı, 2918 Sayılı Karayolları Trafik Kanunu uyarınca, can ve mal güvenliği yönünden; karayollarında trafik düzeninin sağlanması ve trafik güvenliğini ilgilendiren durumlarda alınacak tedbirler ile ilgili olarak, yönetmelikte düzenlenmesi işaret edilen ve gerekli görülen diğer hükümleri ve bunların uygulanmasına ait esas ve usulleri belirlemektir. Karayolları Trafik Yönetmeliği: Trafikle ilgili kurallara ve bunların uygulanmasına, Trafiğin düzenlenmesi ve denetlenmesine, Araçların tescili, teknik durumları, muayeneleri ve Karayollarında sürülmeleri sırasında alınacak tedbirlere, Araç sürücülerinin sınavları ve belgelerinin verilmesine, Karayolundan faydalananların hak ve yükümlülüklerine, eğitimlerine, Uygulayıcı kurum ve kuruluşların görev, yetki ve sorumlulukları çerçevesinde işbirliği içersinde görev yapabilmelerine, İlişkin konulardaki esas, usul, şekil ve şartlara ait hükümleri kapsar. TANIMLAR: Bu yönetmeliğin kapsadığı tanımlardan sürücüleri ve bu konuyu yakından ilgilendiren ve daha önce tanımlanmamış olan bazı tanımlar. (Tüm tanımlar için bakınız Karayolları Trafik Kanunu ve Yönetmeliği) Anayol: Ana trafiğe açık olan ve bunu kesen karayolundaki trafiğin, bu yolu geçerken veya bu yola girerken, ilk geçiş hakkını vermesi gerektiği işaretlerle belirlenmiş karayoludur. Azamî Ağırlık: Taşıtın güvenle taşıyabileceği azamî yükle birlikteki ağırlığıdır. Srckitaplari.com 35
Çalışma ve Dinlenme Süreleri Bölüm 3. ÇALIŞMA VE DİNLENME SÜRELERİ GİRİŞ VE DAYANAKLAR: Karayolu Taşımacılığında ücretli olarak çalışan sürücülerin çalışma ve dinlenme sürelerine ilişkin ilkeler, Uluslararası Çalışma Örgütünün (İLO) 1979 Yılında 153 Nolu Sözleşme ile kabul ettiği sözleşmede belirlenmiştir. Avrupa Birliği Ülkeleri İLO nun ilkelerini hayata geçirmek ve sözleşmeye taraf, ülkelerde uluslararası taşımacılık yapacaklar, çalışan personelinin çalışma koşullarını belli bir standarda oturtmayı amaçlamışlardır. Uluslararası Karayolu Taşımacılığı yapanlar, personellerinin çalışmalarına ilişkin Avrupa Anlaşması nı imzalamışlardır. Ülkemiz ise 15 Temmuz 2003 Gün ve 4933 Sayılı Kanun ile bu sözleşmeyi yasalarımıza katmıştır. AETR Konvansiyonu olarak da bilinen Uluslararası Karayolu Taşımacılığı Yapan Taşıtlarda Çalışan Personelin Çalışmalarına İlişkin Avrupa Anlaşması dır. Karayoluyla uluslararası yolcu ve yük taşımacılığının geliştirilmesi, iyileştirilmesi, karayolu trafiğinin güvenliğini artırmak, uluslararası karayolu taşımacılığı alanındaki çalışma koşullarını, Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) ilkeleriyle uyumlu hale getirmek ve düzenlemelere uyulmasını temin etmek üzere bazı önlemleri birlikte almak amacı ile hazırlanmıştır. Karayolunda taşımacılık yapan sürücülerin çalışma ve dinlenme süreleri, sağlık güvenlik konuları ILO nun kabul ettiği 153 Nolu Sözleşme, AETR Konvansiyonu, Karayolu Taşıma Kanunu ve Karayolu Trafik Kanunu tarafından yapılmıştır. 153 Nolu Sözleşme genel ana hükümleri çizen bir düzenlemedir. AETR Konvansiyonu uluslararası taşımalarda uygulanacak kuralları belirlerken, Karayolu Taşıma ve Trafik Kanunları daha çok yurtiçi taşımalarda uyulacak kuralları belirlemiştir. İlerleyen konularda göreceğimiz üzere yasalar arasında çelişki varmış gibi görünse de aslında birbirlerini tamamlamakta ve açıklık getirmektedir. Bu konu ile ilgili dayanaklarımız; Uluslararası Çalışma Örgütünün 153 Sayılı Sözleşmesi, Uluslararası Karayolu Taşımacılığı Yapan Taşıtlarda Çalışan Personelin Çalışmalarına İlişkin Avrupa Anlaşması (AETR), Karayolu Taşıma Kanunu, Karayolları Trafik Kanunu ve 4857 Sayılı İş Kanunu bu konumuza dayanak teşkil eder. Başkası için taşımacılık yapan, kendi adına yük veya yolcu taşıyan, yurtiçi ya da uluslararası karayolu ile yük veya yolcu taşıma işlerinde profesyonel olarak kullanılan motorlu araçlarda ücretli olarak çalışan, sürücülüğü meslek edinen, karayolu taşımacılığı yapan motorlu araç sahipleri ve onların ücretsiz çalışan aile bireyleri konumuzun temelini teşkil etmektedir. Ancak, şehir içi yolcu taşımacılığı yapan taksiciler, halk otobüsü sürücüleri, minibüs, dolmuş, ve servis aracı sürücüleri ile ilgili düzenlemeyi yapmak üzere il trafik komisyonlarına yetki verildiği için bu sürücüler konumuz haricidir. Ayrıca aşağıda listelenen faaliyetlerde çalışanlarda konumuz haricidir. Traktörler, yerel tarım ve ormancılık faaliyetlerine tahsis edilen diğer araçlar tarafından yapıldığı sürece bu işletmelerin işleri için kullanılmak için ayrılmış, Tarım ve Orman İşletmelerinin taşıma işleri, Hasta ve yaralı taşıma, kurtarma, tahliye amaçlı taşıma ve itfaiye hizmetleri ulaşımı, Polis hizmetleri ve ulusal savunma amaçlı taşıma ve üçüncü taraflar için taşımacılık yapan işletmelerle rekabete girmemek koşuluyla, diğer temel kamu hizmetlerini yerine getirmek amacıyla yapılan taşıma, Kullanılan araç türü, araçların yolcu ve yük kapasitesi, sınırlı güzergâhlar veya izin verilen azamî hız nedeniyle çalışma ve dinlenme sürelerine ilişkin özel düzenleme yapılmasını gerektirmediği öngörülen taşıma işleri. İlave olarak AETR de hariç tutulan faaliyetler: Yük taşımada kullanılan ve müsaade edilen azami ağırlığı, römork veya yarı römork dahil 3,5 tonu geçmeyen taşıtlar; Yolcu taşımada kullanılan, inşa ve ekipman bakımından sürücü dahil en fazla dokuz kişi taşımaya elverişli ve yolcu taşıma amacıyla imal edilmiş taşıtlar; Güzergahı 50 kilometreyi aşmayan ve tarifeli seferler ile yapılan yolcu taşımada kullanılan taşıtlar; Srckitaplari.com 59
Araç Bilgisi ve Ekonomik Araç Kullanımı Bölüm 4. ARAÇ BİLGİSİ VE EKONOMİK ARAÇ KULLANIMI ARAÇLARIN TANIMLARI ve SINIFLARI Karayolu Taşıma Kanunu, Karayolları Trafik Kanunu ve yönetmeliklerinde araçlarla ilgili tanımlar aşağıda özetlenmiştir. Birim taşıt: Yarı römorku veya römorkuyla birlikte çekiciyi veya araç tescil belgesinde römork takabilir ifadesi varsa römorkuyla birlikte veya tek başına kamyonu, (KTY) Araç: Karayollarında kullanılabilen motorlu, motorsuz ve özel amaçlı taşıtlar ile iş makineleri ve lastik tekerlekli traktörlerin genel adıdır. Motorlu taşıt: Karayolunda insan, hayvan veya eşya taşımaya yarayan ve makine gücüyle yürütülen aracı veya taşıtı, Otomobil: Yapısı itibariyle, sürücüsü dahil en çok 8 oturma yeri olan ve insan taşımak için imal edilmiş bulunan motorlu araçtır. Taksi: Yapısı itibariyle sürücüsü dahil en çok 8 oturma yeri olan, insan taşımak için imal edilmiş bulunan ve taksimetre veya tarife ile yolcu taşıyan ticari motorlu araçtır. Taksi Dolmuş: Yapısı itibariyle sürücüsü dahil en çok 8 oturma yeri olan ve insan taşımak için imal edilmiş bulunan, adam başına tarifeli ücretle yolcu taşıyan ticari motorlu araçtır. Minibüs: Yapısı itibariyle sürücüsü dahil 9 ile 15 oturma yeri olan ve insan taşımak için imal edilmiş bulunan motorlu araçtır. (KTY de Küçük Otobüs) Otobüs: Yapısı itibariyle sürücüsü dahil en az 16 oturma yeri olan ve insan taşımak için imal edilmiş bulunan motorlu araçtır. Arazi Taşıtı: Karayolunda yolcu veya yük taşıyabilecek şekilde imal edilmiş olmakla beraber bütün tekerlekleri motordan güç alan veya alabilen motorlu taşıtlardır. Çekici: Römork ve yarı römorkları çekmek için imal edilmiş olan ve bunlar olmadan (KYT) eşya taşıyamayan motorlu taşıtı, Çekici araç ( çekici ), tamamen veya esasen römork çekmek için tasarlanmış ve imal edilmiş N1, N2, veya N3 kategorisi motorlu araç anlamındadır. Römork çekici araç ( römork çekicisi ), tamamen veya esasen yarı-römork dışındaki römorkları çekmek amacıyla tasarlanmış veya imal edilmiş çekici araç anlamındadır. Yükleme platformu ile donatılmış olabilir. (Yükleme platformu, öncelikle, tahrikli tekerleklerine ağırlık sağlamak amacı ile balast yükleme amaçlıdır.) Yarı-römork çekici araç ( yarı-römork çekici ), tamamen veya esasen yarı-römorkları çekmek için tasarlanmış ve imal edilmiş çekici araç anlamındadır. Kamyonet: İzin verilebilen azami yüklü ağırlığı 3.5 tonu geçmeyen ve yük taşımak için imal edilmiş motorlu araçtır. Kamyon: İzin verilebilen azami yüklü ağırlığı 3.5 tondan fazla olan ve yük taşımak için imal edilmiş motorlu araçtır. Motosiklet: 2 veya 3 tekerlekli sepetli veya sepetsiz motorlu araçlardır. Bunlardan karoserisi yük taşıyabilecek şekilde sandıklı veya özel biçimde yapılmış olan ve yolcu taşımalarında kullanılmayan 3 tekerlekli motosikletlere yük motosikleti (triportör) denir. Motorlu Bisiklet: Silindir hacmi 50 santimetre küpü geçmeyen, içten patlamalı veya elektrik motoru ile donatılmış ve imal hızı 45 km/s den az olan bisiklettir. Bisiklet: En çok 3 tekerleği olan ve üzerinde bulunan insanın adale gücü ile pedal veya el ile tekerleği döndürülmek suretiyle hareket eden ve yolcu taşımalarında kullanılmayan motorsuz araçtır. Lastik Tekerlekli Traktör: Belirli şartlarda römork ve yarı römork çekebilen, ancak ticari amaçla taşımada kullanılmayan tarım aracıdır. Srckitaplari.com 69
Yasal Sorumluluklar ve Sigorta Bölüm 11. YASAL SORUMLULUKLAR VE SİGORTA GİRİŞ Kitabın bu bölümüne kadar tüm SRC belgeleri için ortak olan dersler işlenmiştir. Buradan sonra her dersin başında hangi konu için kaç saat eğitim verilmesi ve bölümüm hangi parçalarının hangi alanlara gerekli olduğu söylenecektir. Eğitmenler bu konulardaki görüş, öneri ve deneyimlerini editörle paylaşırlarsa yeni baskıların katılımcıların başarı oranlarını daha da artırıcı yönde hazırlanması daha kolay olacaktır. Bu ders Eşya Taşımacılığı (SRC 3 ve SRC4) için 3 saat işlenir. Yolcu taşımacılığı için (SRC1 ve SRC2) içi 2 saat işlenir. Bölüm içindeki CMR başlıklı konu yolcu taşımacılığında detaylı işlenmesine gerek yoktur. TAŞIMACI VE SÜRÜCÜLERİN YASAL SORUMLULUKLARI Karayolu Taşıma Kanununun, Genel Kurallar bölümünde taşımacının sorumluluk ve yükümlülükleri genel çerçevede çizilmiş ve notlarımızın başında, Ulaştırma Mevzuatı bölümünde işlenmiştir. Burada taşımacının ve sürücülerin sorumlulukları daha detaylı olarak işlenecektir. Karayolu Taşıma Kanunu ve Kara Yolu Taşıma Yönetmeliği ağırlıklı olarak taşımacıların yükümlülük ve sorumluluklarına yer vermekle birlikte gönderici ve taşımacının istihdam ettiği personelin de sorumluklarını ve yükümlülüklerini düzenlemiştir. Karayolları Taşıma Kanunu ve Yönetmeliğinden oluşan sorumluluklar: Karayolları Taşıma Kanunu ve Karayolları Taşıma Yönetmeliğine göre Ulaştırma Mevzuatı bölümünde açıklanan yetki belgelerinden herhangi bir Taşımacılık Yetki Belgesi almış olan taşımacıların sorumlulukları vardır. Karayolu Taşıma Yönetmeliğinin 42 nci Maddesi taşımacının sorumluluğunu şöyle belirlemiştir: Yetki belgesi sahipleri; yolcu ve eşya taşımalarının ilgili kanunlara, kararnamelere, yönetmeliklere ve diğer mevzuata, Türkiye nin taraf olduğu anlaşma ve sözleşmelere uygun olarak yürütülmesinden sorumludurlar. Yetki belgesi sahipleri, kendi adlarına acentelerinin acentelik sıfatıyla yapmış oldukları faaliyet ve işlemlerden sorumludurlar. Acenteler ve taşıma işleri komisyoncuları; bu sıfatla yapmış oldukları faaliyet ve işlemlerden, taşımacılar ile müştereken ve müteselsilen sorumludurlar. Yetki belgesi sahipleri, yolcu ve eşyanın güvenlik içinde taşınmasından sorumludurlar. Yolcu taşımacıları, duraklamalar dahil olmak üzere taşıtın kalkış noktasından varış noktasına kadar olan seyahati süresince meydana gelebilecek bir kaza nedeniyle yolcunun ölümü, yaralanması ya da eşyasının zarara uğramasından dolayı sorumludurlar. Yetki belgesi sahipleri, 24/4/1930 tarihli ve 1593 sayılı Umumi Hıfzıssıhha Kanunu nda ön görülen tedbirler, kaideler ve yasaklamalara uygun olarak faaliyette bulunmaktan sorumludurlar. Yolcu taşımacıları, taşıma sırasında yolcuya ikram ettikleri yiyecek ve içecek maddelerinin 9/6/1998 tarihli ve 23367 sayılı Resmî Gazete de yayımlanan Gıdaların Üretimi Tüketimi ve Denetlenmesine Dair Yönetmeliğe uygun olmasından sorumludurlar. Yetki belgesi sahipleri, çevreyi ve insan sağlığını koruma, çevre kirliliğini önleme amacıyla yürürlüğe konulan mevzuat hükümlerini bilmek ve faaliyetlerini bunlara uygun olarak yürütmekten sorumludurlar. Yetki belgesi sahipleri, taşıdıkları eşya ve kargonun; satılması, sevk edilmesi ve ticareti yasaklanmış olan bir eşya veya kargo olmamasından sorumludurlar. Srckitaplari.com 183
Tehlikeli Madde Taşımacılığı Bölüm 13. TEHLİKELİ MADDE TAŞIMACILIĞI Tehlikeli maddelerin taşınması sürücü ve nakliyeci bakımından büyük önem taşır ve buna göre de gerek yükleme, gerekse taşıma ve boşaltmada özel dikkat ister. Çünkü en küçük bir hata bile korkunç facialara yol açabilir. Ülkemiz karayollarında yoğun bir şekilde tehlikeli madde taşımacılığı yapılmaktadır. Nitekim İzmit, Kırıkkale, Mersin, Aliağa ve Batman da bulunan petrol rafinerilerine bağlanan karayolları üzerinde birçok tanker aracını görebiliriz. Tehlikeli madde taşımacılığı denilince sadece petrol ve petrol ürünlerinin taşıması anlaşılmamalı. Yanıcı, yakıcı ve tehlikeli atıklar gibi tehlikeli maddelerin uluslararası taşımasını yapan sürücülerin ADR SERTİFİKASI adı ile anılan özel eğitimden geçerek alacakları özel bir sertifikaya sahip olmaları gerekir. ADR ye göre tehlikeli malların sınıflandırılması aşağıdaki gibidir: Sınıf 1 Patlayıcı maddeler ve nesneler Sınıf 2 Gazlar: sıkıştırılmış, sıvılaştırılmış veya basınç altında çözünmüş Sınıf 3 Yanıcı sıvılar Sınıf 4.1 Yanıcı katılar, kendi kendine tepkimeye giren maddeler, hassasiyeti az patlayıcılar Sınıf 4.2 Kendiliğinden yanmaya yatkın maddeler Sınıf 4.3 Su ile temas ettiğinde Yanıcı gazlar çıkartan maddeler Sınıf 5.1 Yükseltgen maddeler Sınıf 5.2 Organik peroksitler Sınıf 6.1 Zehirleyici maddeler Sınıf 6.2 Bulaşıcı maddeler Sınıf 7 Radyoaktif malzeme Sınıf 8 Aşındırıcı maddeler Sınıf 9 Çeşitli tehlikeli maddeler ye nesneler Etiketler kitap sonunda Ekler Bölümündedir. TEHLİKELİ MADDELER; YÜKLENMESİ, TAŞINMASI, BOŞALTILMASI Tehlikeli maddelerin yüklenmesi, boşaltılması ve taşınmaları sırasında trafik güvenliğini sağlamak üzere bunları taşıtan ve taşıyanların aşağıdaki usul ve şartlara uymaları zorunludur. Taşınan maddeler, niteliklerine göre tehlikesizce taşınmaları için gerekli şekilde ambalâjlanmalıdır. Ambalajlarının bozulmaması, patlayıcı madde bulunan kapların sarsılmaması,yüksekten düşürülmemesi, yuvarlanmaması, kaymaması ve sürüklenmemesi için gerekli tedbirler alınmalıdır. Tehlike yaratacak derecede ambalâjı bozulan ve zedelenen tehlikeli maddeler yüklenmemeli, böyle bir durumda, ayıklama yapılarak gerekli tedbirler alınmadan yola devam edilmemelidir. Patlayıcı, yanıcı ve yakıcı olanlarla kolayca ve kendi kendine ateş alan maddelerin yüklenmesi ve boşaltılması sırasında, bulundukları yere 30 m mesafe içinde sigara ve benzerleri içilmeyecektir. Kibrit, çakmak, aydınlatma cihazı,cep telefonu gibi alev ve kıvılcım çıkaran aletler kullanılmayacak, araçların içinde 6 voltu geçmeyen pilli fener dışındaki aydınlatma cihazları ile girilmeyecektir. Radyoaktif maddelerin yüklenmesi, boşaltılması ve taşınabilmesi için ayrıca Türkiye Atom Enerjisi Komisyonundan izin alınması mecburidir. Srckitaplari.com 241
Gümrük, Kaçakçılık ve TIR Mevzuatı Bölüm 14. GÜMRÜK, KAÇAKÇILIK ve TIR MEVZUATI Bu bölümde Uluslar arası taşımacılıkta faaliyet gösteren kuruluşlarda sürücü olarak çalışacakların bilmelerinde fayda gördüğümüz konular işlenecektir. Sadece yurt içi taşımacılığa yönelik olarak SRC2 ve/veya SRC4 belgesi alacak olanlar bu konudan sorumlu tutulmamışlardır. Doğal olarak bu ders notu SRC3 eğitimine uygun olarak hazırlanmıştır. Ancak SRC1 eğitimlerinde TIR mevzuatı işlenmez. GÜMRÜK KANUNU Gümrük Kanunu; 27 Ekim 1999 tarihinde TCMB de kabul edilerek 23866 nolu 4 Kasım 1999 günü Resmi Gazetede 4458 Kanun numarası ile yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Gümrük Kanununa istinaden yönetmelikle düzenlenmesini öngörülen konuları düzenlemek ve uygulamaya yön verecek hususlara açıklık getirmek amacı ile gümrük idarelerinde yapılacak gümrük işlemlerine ilişkin usul ve esasları kapsayacak Gümrük Yönetmeliği 31 Mayıs 2002 de yayımlanmıştır. Gümrük Kanunu, Türkiye Cumhuriyeti kara, deniz-hava kıta sahanlığı sınırları (Türkiye Cumhuriyeti Gümrük Bölgesi) ile belirlenmiş bölgeye giren ve çıkan eşyaya ve taşıt araçlarına uygulanacak gümrük kurallarını belirlemek amacı ile hazırlanmıştır. TANIMLAR: Gümrük Kanunu ve Yönetmeliğinde geçen tanımlamalardan seçtiklerimiz ve ilave açıklamalarımız şöyledir. Türkiye Cumhuriyeti Gümrük Bölgesi veya Türkiye Gümrük Bölgesi veya Gümrük Bölgesi: Türkiye Cumhuriyeti topraklarını, karasularını, iç sularını ve hava sahasını kapsayan bölgedir. Gümrük idaresi veya idareleri: Gümrük mevzuatında belirtilen işlemlerin kısmen veya tamamen yerine getirildiği merkez veya taşra teşkilatındaki hiyerarşik yönetim birimlerinin tamamıdır. Kişi: Gerçek ve tüzel kişiler ile hukuken tüzel kişilik statüsüne sahip olmamakla birlikte yürürlükteki mevzuat uyarınca hukuki tasarruflar yapma yetkisi tanınan kişiler ortaklığı olarak anlaşılır. Türkiye Cumhuriyeti Gümrük Bölgesinde yerleşik kişi: Bu bölgede kanuni ikametgâhı olan bütün gerçek kişiler ile Bu bölgede kayıtlı işyeri, kanuni iş merkezi veya şubesi bulunan bütün tüzel kişi veya kişiler ortaklığıdır; Elleçleme: Gümrük gözetimi altındaki eşyanın asli niteliklerini değiştirmeden istiflenmesi, yerinin değiştirilmesi, büyük kaplardan küçük kaplara aktarılması, kapların yenilenmesi veya tamiri, Karar: Bağlayıcı tarife ve menşe bilgileri de dahil olmak üzere, gümrük idaresinin, gümrük mevzuatı ile ilgili olarak belirli bir konuda bir veya daha fazla kişi üzerinde hukuki sonuç doğuracak idari tasarrufudur. Eşya: Her türlü madde, ürün ve değeri. Serbest dolaşımda bulunan eşya: Türkiye nin taraf olduğu uluslararası anlaşmalara ait hükümler saklı kalmak kaydıyla, serbest dolaşıma giriş rejimine tabi tutularak Türkiye Gümrük Bölgesine giren eşya ile üretiminde kullanılan girdilerin yerli olup olmadığına bakılmaksızın, Gümrük Kanunun 18 ve 19 uncu madde hükümlerine göre Türk menşeli sayılan eşya. Gümrük statüsü: Eşyanın Türkiye Gümrük Bölgesinde serbest dolaşıma girmiş olup olmadığı yönünden durumunu; Gümrük vergileri: Yürürlükteki hükümler uyarınca eşyaya uygulanan ithalat vergilerinin ya da ihracat vergilerinin tümünü; Srckitaplari.com 263
1) Aracınız dönemeç veya tepe üstü gibi, görüşün yeterli olmadığı bir yerde bozulup kalırsa önüne ve arkasına koyacağınız kırmızı yansıtıcı veya kırmızı ışık veren cihazı, diğer sürücülerin en az kaç metreden görebilecekleri yerlere konulur? a) 50 b) 100 c) 125 d) 150 2) Aracın dönemeç veya tepe üstü gibi görüşün yeterli olmadığı yerlerde bozulması halinde, uyarı reflektörlerinin en az kaç metre uzaklıkta koyulması gerekir? a) Aracın önüne 20 metre uzaklıkta b) Aracın önüne ve arkasına 30 metre uzaklıkta c) Aracın arkasına 50 metre uzaklıkta d) Aracın önüne ve arkasına 150 metre uzaklıkta 3) Aşağıdaki durumların hangisinde araçların sağındaki şeritten geçilebilir? a) En sol şeridi işgal eden ve solunda geçiş şeridi bırakmayan hızlı araçların, b) Orta şeritten giden ağır ve yüklü araçlarla özel amaçlı taşıtların, c) Yavaş seyreden araçlar ile lastik tekerlekli traktörler ile motorsuz araçların, d) Yolun ortasından giden tramvaylar ile görev icabı yolun solunda bulunan geçiş üstünlüğüne sahip araçların, 4) Aşağıdaki durumların hangisinde araçların sağından geçilebilir? a) Orta şeritten giden ağır ve yüklü araçlarda, özel amaçlı taşıtların, b) En sol şeridi işgal eden ve solunda geçiş şeridi bırakmayan hızlı araçların, c) Sola dönüş yapmak isteyen araçlar ile yolun ortasında giden tramvayların ve yolun sonunda geçiş üstünlüğüne sahip araçların, d) Yavaş seyreden araçlar ile lastik tekerlekli traktörler, iş makineleri ve motorsuz taşıtların, 5) Aşağıdakilerden hangisi büyük ölçekli haritaların özelliklerindendir? a) Dar alanları gösterir b) Paydası büyüktür c) Ayrıntı gösterme gücü azdır d) Küçültme oranı fazladır 6) Aşağıdakilerden hangisi büyük ölçekli haritaların özelliklerindendir? a) Gösterilen gerçek alan azdır b) Ayrıntı azdır c) Küçültme oranı küçüktür d) Ölçek paydası büyüktür 7) Aşağıdakilerden hangisi büyük ölçekli haritaların özelliklerindendir? a) Geniş alanları gösterir. b) Ayrıntıyı gösterme gücü azdır. c) Ölçeğin paydasındaki rakam büyüktür. d) Ölçeğin paydasındaki rakam küçüktür. 8) Aşağıdakilerden hangisi emtia nakliyat sigortasının teminat kapsamı dışında kalır? a) Yangın, infilak b) Yetersiz ve uygunsuz ambalaj c) Nakil aracının devrilmesi d) Nakil aracının yanması Toplulaştırılmış SRC Sınav soruları Toplulaştırılmış SRC Sınav Soruları 9) Aşağıdakilerden hangisi emtia nakliyat sigortasının teminat kapsamı dışında kalır? a) Yetersiz ve uygunsuz ambalaj b) Yangın, infilak c) Geminin batması d) Nakil aracının devrilmesi 10) Kavşaklarda ilk geçiş kuralları ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? a) Bütün sürücüler doğru geçmekte olan tramvaylara geçiş hakkı vermek zorundadır. b) Dönel kavşak dışındaki sürücüler kavşak içindeki araçlara geçiş hakkı vermek zorundadır. c) Trafik yoğunluğu bakımından kolları eşit olan kavşakta soldaki araç sürücüleri sağdaki araca geçiş hakkı vermek zorundadır. d) Motorlu araç sürücüleri lastik tekerlekli traktör ile iş makinesine geçiş hakkı vermek zorundadır. 11) Aşağıdakilerden hangisi etkili ve başarılı iletişimin temel öğeleri arasında yer almaz? a) Empati kurmak b) Üstünlük kurmak c) Karşıdakine saygılı olmak d) Önyargılı olmamak 12) Aşağıdakilerden hangisi etkili ve başarılı iletişimin temel öğeleri arasında yer almaz? a) Öfke b) Saygı c) Dikkat d) Empati 13) Aşağıdakilerden hangisi Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu ile yaptırım altına alınan fiilleri doğrudan önleme, izleme ve araştırmakla görevli olanlar arasında yer almaz? a) Mülkî amirler b) Ulaştırma Bakanlığı personeli c) Gümrük Müsteşarlığı personeli d) Sahil Güvenlik Komutanlığına bağlı personel 14) Aşağıdakilerden hangisi Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu ile yaptırım altına alınan fiilleri önleme, izleme ve araştırmakla görevli olanlar arasında yer almaz? a) Mülkî amirler b) Belediye personeli c) Gümrük Müsteşarlığı personeli d) Sahil Güvenlik Komutanlığına bağlı personel 15) Aşağıdakilerden hangisi iletişim teknolojilerinin bize sağladığı avantajlardan birisi değildir? a) Maliyet avantajı b) İş Sürekliliği c) Bilgilere her an ve her yerden hızlı şekilde erişim d) Daha az dinlenme 16) Aşağıdakilerden hangisi iletişim teknolojilerinin sağladığı avantajlardan biri değildir? a) Maliyet avantajı sağlar. b) İş sürekliliği sağlar. c) Bilgilere hızlı erişim imkânı sağlar. d) Kalifiye eleman olmayı sağlar. Srckitaplari.com 331
Cevap Anahtarları DİKKAT Önemli Not: Cevap Anahtarları Bu kitapta verilen sorular ve cevap şıklarının sınavlarda sorulma garantisi yoktur. Buradaki sorular ve doğru cevaplar katılımcının bilgi haznesini artırma amaçlı hazırlanmıştır. Ulaştırma Mevzuatı Soruları Cevap Anahtarı Soru 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 Cevap b b d b d d c d a b c b c a a d c a c c b b Soru 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 Cevap c b a b c d a b d d c c c d b d c a c c a c Soru 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 Cevap b a c a b c a d a a b c b a d b a c a c a Trafik Kuralları ve Cezalar Soruları Cevap Anahtarı Soru 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 Cevap d a a a a a b d c b b a b a d a a b a b c b Soru 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 Cevap d a c b c a a a a d d c b a a b b d c b b d Soru 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 Cevap a b b a c b c b a d c d a b d a c b d a b b Soru 67 68 69 70 71 72 Cevap d d a c a c Çalışma ve Dinlenme Süreleri Soruları Cevap Anahtarı Soru 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 Cevap a b c b a c d a c b a c a b c d c b b a c d Soru 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 Cevap a d d b d a c b a d c d c c a c b c b Araç Bilgisi ve Ekonomik Araç Kullanımı Soruları Cevap Anahtarı Soru 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 Cevap d a c b d a d c c b d b b d d a a c a b c d Soru 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 Cevap b d c b a c c b a c c a c a a d a d c c c c Soru 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 Cevap d a b d a c b a d a c b c c a b d b c a b b Soru 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 Cevap a d c b c a a c b c Güvenli Sürüş Teknikleri Soruları Cevap Anahtarı Soru 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 Cevap a b d c b d a a d b c c a d b c b b a d b b Soru 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 Cevap a a c c d b b b d d c a a b a c a a d a a b Soru 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 Cevap c b a a c d a b a d b c a b b a c b a b b d Soru 67 68 69 70 71 72 73 74 75 Cevap d c b a c a c d b Srckitaplari.com 385
Avrupa Lastik Etiketleme Mevzuatı Ekler