MAYIS 2011 PANAMA CUMHURİYETİ Başkent: Panama Resmi Dil: İspanyolca (İngilizce bilen oranı yüksek) Nufus: 3.405.813 Yönetim: Başkanlık sistemli Cumhuriyet Kişi başı milli gelir: 13000 USD Devlet başkanı: Ricardo Martinelli Panama Orta Amerika da yer alan bir Latin Amerika ülkesidir. Küçük olmasına karşın Amerika kıtasının en stratejik ülkelerinden biridir. Başkenti Panama City dir. Panama City den sonra en önemli şehri Colon dur. Panama City Pasifik okyanusu sahiline kıyısı olan ve özellikle 1999 da Panama Kanalı nın ABD den tamamen geri alınışından sonra aşırı derecede hızla gelişen bir şehirdir. Yüksek katlı binaların hızla arttığı bu başkentte birçok dünya zenginide gayrimenkul yatırımlar yapmaktadır. Panama 1 nisan 2011 e kadar türk vatandaşlarından vize istiyordu ve bu vize 1-2 ay sürede ayca çıkarılabiliyordu. ABD vizesi olan Türk vatandaşlarına ise 3-5 günde vize veriyordu ama 1 nisandan sonra bu ülkeye girişlerde Türk vatandaşlarının kapıda aldıkları turist vizesi ile 3 ay ile 6 ay arasında sorunsuzca yaşamaları mümkün. 1
Ülkeye girişte tüm turistlere devlet tarafından 1aylık ücretsiz sağlık sigortası veriliyor. Fakat eğer ülkeye girişten önce bir hastalığı bulunuyorsa sağlık sigortası buna cevap veremiyor. Panama nufusunun %40 ı yabancılardan oluşmaktadır. Panamalıların da %60 ı zencilerden ve melezlerden oluşmaktadır. Tropikal iklime sahip olan bu ülkenin doğa harikası coğrafyası sayesinde özellikle Amerikalı ve Avrupalı turistlerin uğrak ülkesidir. İklim 12 ay boyunca ortalama 30 C. Nisan-Eylül ayları arası genelde tropikal yağışlı ve nemli Ekim-Mart ayları arası ise az yağışlı ve nemsiz bir iklime sahip. Colon şehri serbest ticaret bölgesinin yer aldığı ve Amerika kıtasının en önemli ticaret noktalarından biridir. Panama City nin aksine bu şehir Atlantik kıyısında kurulmuştur. ABD nin kanal yönetimini elinde bulundurduğu dönemde kurulan bu şehir adeta ABD nin uluslararası ticaretinde belkemiğiydi. ABD Pasifikten gelen yük gemilerini kanal girişindeki limanda trenlere yüklüyor ve burdan yaklaşık 80 km uzaklıktaki Colon şehrine taşıyordu bu sehir Atlantik kıyısında olduğu için Avrupaya ve Atlantiğe kıyısı olan diğer ülkelere bu ürünler gümrüksüzce burdan gönderiliyordu. Colon şehrinde 2500 den fazla firma ve her firmanın büyük depoları yer alıyor. Serbest ticaret bölgesinde her firmanın mağazaları var dışardan gelen yabancılar da girişte aldıkları ücretsiz izin kartı ile buraya girebilir ve magazaları gezip aradıkları ürünleri görebilirler. Dev bir alışveriş merkezini andıran bu bölgede mağazalar gayet modern ve gösterişli. Burda ticaret yapan firmaların anlattığına göre bir şirket 24 saat içinde tüm resmi işlemler dahil anlaşma yaptığı ürünü burdan gemiye yükleyebilir. Colon şehrinde büyük bir Filistin ve Lübnanlı müslüman cemaati var. 2 adet camii ve birde okul var, okul müslüman çocuklar için açılmıştır. Müslümanlar bu bölgede çok saygın ve söz sahibi. Büyük bir süpermarket zincirinin burdaki 3 mağazasından birinin et reyonu tamamen helal ürünler satmakta. 2
Panama daki birkaç buyük market zincirinden biri olan REY süpermarketlerinin sahibi Ricardo Martinelli Panama nın devlet başkanıdır. Martinellinin Colon sehrindeki Filistin ve Lübnanlı müslümanlarla ve başkent Panama City deki Hindistanlı müslümanlarla arsı çok iyidir ve ara sıra bu esnafları ziyaret etmektedir. Panama 1960 larda ABD karşıtı öğrenci olayları ile başlayan mücadeleyi 1999 da resmen kazanmış ve ABD nin Kanal daki söz hakkını masa başında alınan kararlarla kansız bir şekilde sona erdirmiştir. Panama Kanalı 1999 a kadar ABD nin Amerika kıtasındaki en büyük askeri üssünün yanında yer alıyordu bu tarihten sonra Amerikan üssü de kapatılmıs ve adeta büyük bir şehri andıran üssün yer aldığı Clayton bölgesi Panama devleti tarafından halka satılmıştır. Panamalılar Panama Kanalının kendi yönetimine geçmesinden sonra bu kanaldan gelen gelirlerini %10 dan %70 e çıkarmışlar. Son 10 yılda Panamadaki aşırı gelişmenin asıl sebebi de budur. Panama Kanalı ve Colon sehri Panamanın en önemli iki büyük gelir kaynağıdır. Panama Kanalı 1900 lü yılların başında Fransızlar tarafından inşaatına başlanılmış fakat Fransa bu büyük projeyi ekonomik sebeplerden dolayı daha fazla devam ettirememiş ve öylece brakıp gitmiştir. ABD ise fransızların braktığı bu büyük projeyi devralmış 1914 de projeyi tamamlamıştır. 1999 a kadar ABD bu kanalı adeta can damarı gibi korumuş ve kollamıştır. Panama Kanalından günde ortalama 35-40 büyük gemi geçmektedir, 7 gün 24 saat faal olan bu kanaldan sayısı net bilinmemesine karşın küçük yatlar ve yelkenlilerde geçiş yapmaktadır. Kanal turu yaptığımız geminin kaptanı kanalın ABD yönetiminde olduğu dönemde yük gemileri dışında hiçbir gemiden kanal transitinden ücret alınmadığını anlattı fakat şu anda yani kanalın Panama yönetimine geçtiği günden itibaren en küçük yelkenliden bile 500 USD den başlayan ücretler talep edildiğini anlattı. Ortalama bir yük gemisinden alınan ücretin 150.000 USD olduğunu ve geminin taşıdığı yükün miktarına ve kullandığı rehber ve servislere göre bu miktarın 300.000 USD ye kadar çıkmaktadır. Panama kanalı Kuzey ve Güney Amerikayı ikiye ayıran ve 20.yy ın en büyük projesidir. Kanal her gün düzenli olarak temizlenmekte bakımları yapılmaktadır. Panama devleti 2014 e kadar tamamlamayı planladığı ve kanala ek olarak yapılan kısımlar sayesinde günümüzde okyanuslarda seyahat eden dev gemilerin ve transaatlantiklerinde geçişinin sağlanmasını planlamaktadır. 3
Panama büyük gökdelen yatırımlarının adeta yarışıldığı bir ülke. Yukarıdakı resimde de görüldüğü üzere başkentteki birçok gökdelen halen inşaat halinde. Bu bölge gibi pasifik okyanusu kıyısında 3 ayrı nokta yer almaktadır. Hepsi de başkent Panama da yer alıyor. Bu kadar büyük gökdelenlerin yapılmasının ardında bu şehrin yakın gelecekte daha büyük bir öneme sahip olacağına işarettir. Görüştüğümüz birkaç yetkiliye bu kadar büyük gökdelenlerin ihtiyaca yönelik mi yapıldığını sorduğumuzda aldığımız cevap Panama da bir gökdelen inşaatına başlamadan önce %60 dan fazlası satılmış olması gerekiyormuş. Panama son yıllarda yaptığı ekonomik atılımlar sonucunda özellikle Kolombiyalı ve Meksikalı uyuşturucu baronlarının da dikkatini çekmiştir ve başkentte ve yakın şehirlerde büyük konut yatırımları yapmaya başlamışlardır. Devlet tarafından tespit edilen bazı konutlar arasında büyük gökdelenler de dikkat çekmektedir. Tespit edilen bu yapıların izinleri devlet tarafından derhal durdurulmuştur. Kıyı şeridinde yer alan bazı gökdelenler de bu tip yapılardandır. PANAMA DA ŞİRKET KURMAK Panama ticaret için çok açık olduğu bir ülke. Özellikle Kanal ve Serbest ticaret bölgesi bu ülkenin %70 gelirlerini karşılamakta, bu sebepten özellikle yabancı yatırımcıların oluşturduğu ticari hacim sebebi ile günümüzde de yabancılara şirket kurma ve yatırım yapma konusunda birçok kolaylıklar sunmakta. Fakat Panama yatırımları teşvik etmekle beraber her şirkete de Panamalı işçi çalıştırma zorunluluğu getirmiştir. Küçük çaplı bir şirket en az 1 Panamalı işçi çalıştırmak ve sigortasını ödemek zorunda. Kanunlara göre her 10 panamalı işçiye karşılık 1 yabancı işçi hakkı tanınmıştır. Yatırımcılar için diğer bir kolaylık ise bu ülkenin adeta bir finans merkezi oluşu, yerli ve uluslararsı bankalar yabancılara kolayca hesap açmakta ve gerektiğinde serbet ticaret bölgesinde yapacağı ihracat için kredi verebilmekte. 4
OTURUM VİZESİ Panama stratejik konumu sebebi ile Orta Amerika da en çok göçmen sorunu yaşayan ülkedir. ABD nin uzun yıllar etkisinde kalması hasebi ile vizeler konusunda çok karmaşık uygulamalar yapan bir ülke haline gelmiştir. Her geçen gün yeni kanunlar çıkmakta ve özellikle ekonomik durumu iyi olmayan göçmenlere kapılarını her geçen gün kapatmaktadır. Panama devleti 1 Nisan 2011 tarihine kadar Türkiye vatandaşlarına vize uyguluyordu fakat bu tarihten itibaren artık Türk vatandaşları 6 aya kadar bu ülkede turist olarak ikamet edebilir. Panama da oturum vizesi alabilmenin en kolay yolu yerli bir şirkette tüm sigortaları ödenecek şekilde kontrat yapılmalı. Diğer bir yol ise en az 160.000 USD değerinde bir yatırım yapmak veya yine bu miktarlarda veya daha yüksek miktarlarda bir gayrimenkul almak. Bunun dışında Marakeş vizesi denilen ve zorunlu olarak en az 1 Panamalı işçi çalıştıracak küçük bir şirket kurarak bu şirket üzerinden vize alınabilir fakat bu vize 6 sene boyunca her yıl yenilemek şartı ile bu ülkede kalmaya hak tanıyor bu şekilde asla oturum vizesi alınamıyor. Bu vizeyi alabilmek için ortalama masraflar ise: 1. 1050 USD bir kişinin 1 defaya mahsus vize ödemesi 2. 200 USD evrak ve noter masrafları 3. 2000 USD şirket kurulum masrafları 4. 2400 USD en az 3 aylık Panamalı bir işçinin maaşı vs. ÖĞRENCİ VİZESİ Panama Cumhuriyetinde devlet üniversitesinde eğitim öğretim ücretsiz. Universidad Nacional üniversite kayıtlarında istenen tüm evrakların Panama dış işlerinde onaylanmasını ve lisede alınan derslerin denkliğinin Milli eğitimce incelenip tanınmasından sonra yabancı öğrencilerin kendi üniversitelerine kayıtlarının kolayca yapılabileceğini bildiriyor. Sömester başına her bölümden 27 USD kayıt parasının dışında bölümlerde alınan derslerin içeriğine göre eğer ekstra laboratuar kullanıyorsa bu laboratuarın cinsine göre 4 ile 50 USD ek ücret talep ediyor. Vize için ise bir defaya mahsus eğitim öğretim dönemi boyunca 250 USD avukata ödenmesi gerekiyor. Bu masrafların dışında öğrencinin kitap ve kırtasiye masrafları, harçlık ve kira dahil edilmesi gerekiyor. Panama devleti en kolay vizeyi öğrenciye veriyor denilebilir. MÜSLÜMAN CEMİYETLER VE FALİYETLERİ Panama nufus ortlaması olarak Güney Amerikanın en yoğun müslüman nufusuna sahip ülkesi. Müslümanların %95 i yabancılardan oluşmaktadır. Yaklaşık 5000 müslüman olduğu bildirilen ülkede genellikle çoğunluğunu Hindistanlı müslümanlar oluşturmaktadır. Hintli müslümanların ardından özellikle Colon şehrinde ticaretle uğraşan Filistin ve Lübnanlı müslümanları az miktarda Pakistanlı ve Panamalı müslümanlar takip etmektedir. Şu ana kadarki araştırmamızda 4 adet camii ve 2 okul ve özellikle başkent Panama da 5 adet kuran kursu yer almaktadır. Panamada yaşayan yabancı müslümanların Panamalılarla yakınlaşma adına hiçbir faliyeti 5
bulunmamaktadır. 11 eylül sonrası bu ülkede müslümanlara karşı büyük bir infial oluşmuştur bunun en büyük sebebi ise Panama da hala çok hissedilir derecedeki ABD etkisidir. 6