Ankara Yahudilerinin anlatılmamış hikayesi ortaya çıktı Yapımcı Enver Arçak Ankaralı Yahudilerin belgeselini çekti ve paylaştı. Arçak, "Hermana" isimli belgeselinin hikayesini de Odatv'ye anlattı... Yapımcı Enver Arçak Ankaralı Yahudilerin belgeselini çekti ve paylaştı. Arçak, "Hermana" isimli belgeselinin hikayesini de Odatv'ye anlattı. İşte o röportaj... (Enver Arçak) Rafael Sadi: Enver bey, henüz filmin tamamını izleyemedim ancak promosu oldukça nostaljik ve güzelliklerin mesajını veriyor. Sadi ailesinin de bir ayağı Ankara'ya gitmişti. Başka bir deyişle, babamın halası Ankara'ya gelin gitti. Rahmetli, meyhaneci Mişon Vitas, aynı zamanda rahmetli Mustafa Kemal'in içki arkadaşı olurmuş, anlatılan bu ailede.
Mişon Vitas'ın çocukları ise, büyükbabamın İstanbul'da havayı kirletiyor diye seferden men edilen otobüsü sayesinde bir numaralı oto tamircisi oldular. Özellikle otomatik şanzıman ustası, uzun yıllar da Türkiye'deki yegane Yahudi oto tamircileri olarak ün saldılar. Rıfat usta, David usta ve Erol usta, otomatik şanzıman ustaları olarak gerek Ankara'da gerekse İstanbul da ve Tel-Aviv de, hatta New York'ta da aile ismi olan Vitas'ı duyurdular. En parlak isim ise kuşkusuz David El Loko, yani Deli David namı ile bilinen ortanca kardeşti. Dünya tatlısı ve sevimli David abi Tel-Aviv'deki Garaj İstanbul'dan sonra New York 'ta açtığı tamirhanede hayatının en büyük keyfini yaşadı. Nam-ı diğer pavyoncu David abim kazandığı paraların büyük bir kısmını pavyon eğlencelerinde harcamış. Eh, ne diyebiliriz ki, helal olsun. İşte Ankara ile ilişkimiz bu düzlemde. Gelelim senin Ankara hikayene ve Yahudi mahallesi ile alakana. Neden Hermana isimli belgesel?
Enver Arçak: Rafael bey, Ankara, doğup büyüdüğüm ve halen yaşadığım bir şehir. Ankara'nın tarihine, kent kültürüne dair araştırmaya merakım hep vardı. Araştırma merakı meslekle de ilgili, nihayetinde bir arkeoloğum. Yakın veya uzak geçmiş fark etmiyor, araştırmanın az olduğu alanlar her zaman çekicidir bizler için. Ankara da bir Yahudi mahallesinin varlığından haberdar olup, daha fazlasını öğrenmek istediğimde ise çok az kaynak bulabildim. Daha fazlasını bulmak için yola çıktım. Mevcut arşivlerden bulduklarımın yanı sıra, özellikle göç etmiş kişilerin izini sürmeye, şimdiki yaşadıkları yerlerde onları bulmaya başladım. Ardından İstanbul ve İsrail'in çeşitli şehirlerinde yaşayan, ulaşabildiğim 50 den fazla Ankaralı Musevi ile yüzyüze söyleşiler yaptım. Aile albümlerindeki eski fotoğrafları, belgeleri dijital olarak kayıt altına alarak bir arşiv oluşturdum. Şimdi biraraya getirdiğim görsel arşivler ve yaptığım söyleşileri belgesel filme ve sergiye dönüştürüyorum. Vitas ailesini duymuştum, Ankara'da halen yaşayan varsa tanışıp söyleşi yapmak isterim pek tabii...
Geçmişi ne kadar eskiye dayanıyor Ankaralı Yahudilerin? Ankara daki Yahudi cemaatinin varlığı Erken Roma dönemine dek uzanıyor. Tarihin farklı dönemlerinde bulundukları topraklardan İspanya ve Portekiz den Anadolu ya göç etmek durumunda kalanların yanı sıra geçmişi çok daha eskilere dayanan, Anadolu nun farklı bölgelerinde yaşayan Yahudiler de bulunmaktaydı. Yahudi cemaatinin kentteki varlığı bu köklü geçmişe dayanmaktadır. Belgeselde, 1899 da açılan Ravzai Terakki okulundan, 1907 de gerçekleşen sinagogun inşasından Cumhuriyetin kuruluşuna ve devamındaki dönemlere odaklanarak mahallenin hareketli günlerinden göçlere, tarihsel hikâyesi anlatılmakta.
Nüfusunun genellikle bin kişiyi aşmadığı Ankara Yahudi Cemaati, Osmanlı Yahudi topluluğunun haricinde Selanik kentinin elden çıkmasından sonra bu kenti terk eden birçok Yahudi nin Ankara ya gelmesiyle genişlemiş. Cumhuriyetle birlikte iş imkanlarının artması ve diğer şehirlerden gelen göçlerle birlikte cemaatin nüfusu 1935-1955 yılları arasında 3500 kişiye çıkmıştır. Başta İsrail olmak üzere, İstanbul, Amerika ve Avrupa ya artan göçler sonucunda ise kentteki Yahudi nüfusu 1968 de 400 dolaylarına kadar inmiştir. Bugün mahallede yaşayan Yahudi kalmamış olsa da, halen nadir olarak özel törenlerde açılan sinagog mahallenin geçmiş günlerine dair izlerin en somut kanıtı olarak varlığını sürdürmektedir. Enver bey, bu söyleşi için teşekkür ederim. Son olarak bu filminiz ne zaman gösterime girecek acaba? Ben de teşekkür ederim. Film, Nisan dan itibaren uluslararası festivaller vasıtasıyla dünyanın farklı yerlerinde gösterimde olacak, fragmana www.hermanathemovie.com adresinden ulaşılabiliyor. Odatv.com [status draft] [nogallery] [geotag on] [publicize off twitter facebook] [category istihbarat] [tags YAHUDİLİK & SİYONİZM DOSYASI, Ankara, Yahudi, hikaye]