ORMANCILIKTA DİKİLİ AĞAÇ SATIŞI YÖNTEMİNİN UYGULANMASI ÜZERİNE ARAŞTIRMALAR Yaşar Selman GÜLTEKİN 1, Engin ÇAR ÖZET Ülkemizde asli orman ürünlerinin satışı, Devlet orman işletmeleri tarafından önceden satış ve sonradan satış olmak üzere iki şekilde yapılmaktadır. Önceden satış; dikili gövde halinde bulunan kesime uygun oldukları belirlenmiş ağaçların satışına denmektedir. Sonradan satış ise; ağaçların kesilip, ürün çeşitlerine ayrıldıktan sonra, belirli bir depodan alıcıya satılmasına sonradan satış denilmektedir. Ülkemizde asli orman ürünleri satışında 1996 yılından beri Dikili Ağaç Satışı Yöntemi uygulanmaktadır. Daha önce geçerli olan tek üretim yönteminde, Orman Kanununun 40. maddesi gereğince orman ürünleri üretimi işyerinde veya civarındaki orman köylerini kalkındırma kooperatifleri ve işyerindeki köylüler veya işyeri etrafındaki orman işlerinde çalışan köylüler tarafından yapılmakta ve son depoya kadar taşınmaktaydı. Bu yöntemde, üretimi yapan orman köylüsü emeğinin karşılığını ürettiği ürün başına verilen vahidi fiyat karşılığı alıyordu. Dikili Ağaç Satışı Yönteminde ise vahidi fiyat usulü uygulanmayıp, kesilecek ağaçlar dikili halde iken orman idaresinden satın alınıp, üretimi yapılarak alan kişi tarafından piyasaya sunulmaktadır. Bu çalışmada satış yöntemlerinden önceden satışa konu olan Dikili Ağaç Satışları konusunda ayrıntılı bilgiler verilecek ve önceki uygulanan yöntemlerle aralarındaki avantaj ve dezavantajlar karşılaştırılarak ülkemizde uygulanışı hakkında durum değerlendirilmesi yapılacaktır. Anahtar Kelimeler: Önceden Satış, Sonradan Satış, Dikili Satış, Orman Ürünleri. 1. Giriş Ülkemizde asli orman ürünlerinin satışı, Devlet orman işletmeleri tarafından önceden satış ve sonradan satış olmak üzere iki şekilde yapılmaktadır. Önceden satış; dikili gövde halinde bulunan kesime uygun oldukları belirlenmiş ağaçların satışına denmektedir. Sonradan satış ise; ağaçların kesilip, ürün çeşitlerine ayrıldıktan sonra, belirli bir depodan alıcıya satılmasına sonradan satış denilmektedir. Bu çalışmada satış yöntemlerinden önceden satışa konu olan Dikili Ağaç Satışları ve ülkemizde uygulanışı incelenecektir. 1 Düzce Üniversitesi, Orman Fakültesi, Orman Mühendisliği Bölümü 1
Ülkemizde asli orman ürünleri satışında 1996 yılından beri Dikili Ağaç Satışı Yöntemi uygulanmaktadır. Daha önce geçerli olan tek üretim yönteminde, Orman Kanununun 40. maddesi gereğince orman ürünleri üretimi işyerinde veya civarındaki orman köylerini kalkındırma kooperatifleri ve işyerindeki köylüler veya işyeri etrafındaki orman işlerinde çalışan köylüler tarafından yapılmakta ve son depoya kadar taşınmaktaydı. Bu yöntemde, üretimi yapan orman köylüsü emeğinin karşılığını ürettiği ürün başına verilen vahidi fiyat karşılığı alıyordu. Dikili Ağaç Satışı Yönteminde ise vahidi fiyat usulü uygulanmayıp, kesilecek ağaçlar dikili halde iken orman idaresinden satın alınıp, üretimi yapılarak alan kişi tarafından piyasaya sunulmaktadır. Şimdi Dikili Ağaç Satışı yönteminin ne olduğuna ve ülkemizde nasıl uygulandığını görelim. 2. Dikili Ağaç Satışı Yöntemi Dikili Ağaç Satışı Yöntemi, uzun zamandan beri özellikle Amerika, Almanya, İngiltere, Rusya olmak üzere birçok ülkede uygulanmaktadır. Ülkemizde ise 1996 yılında 5038 sayılı genelge ile yürürlüğe giren bir yöntemdir. Bu yöntemde orman ürünleri satışları, dikili halde orman içerisinde yapılarak kullanım alanına en kısa yoldan ulaştırılmaktadır. Dikili Ağaç Satışı bugün ülkemizde Açık Artırma ile Dikili Ağaç Satışı ve Tahsisli Dikili Ağaç Satışı olmak üzere iki şekilde uygulanmaktadır. 5038 sayılı genelgenin öngördüğü açık artırma ile satış orman köylüsünü devreden çıkardığı için uygulamada yeterli başarıyı sağlayamamıştır. Bu genelgede görülen eksikliklerin giderilmesi amacıyla 1998 yılında 6057 sayılı genelge yürürlüğe girmiştir. Genelgedeki Tahsisli Dikili Ağaç Satışı yöntemiyle orman köylüsü de kesilecek ağaçları dikili halde satın alarak üretimini yapıp, piyasaya sunma olanağına kavuşmuştur. Son olarak 2004 yılında 6350 sayılı yeni bir genelge ile görülen eksiklikler giderilmeye çalışılmıştır. Açık Artırmalı Dikili Ağaç Satışı yönteminin sonradan satışta, kooperatif ve köylülerin işgüçlerinin yeterli olmadığı, işe rağbet etmedikleri, aşırı fiyat istedikleri, işin yapılmasını engelleyici sorunlar çıkardıkları yerlerde öncelikle uygulanması düşünülmüştür. Tahsisli Dikili Ağaç Satışı yöntemi ise ancak orman köylüsünün veya varsa kooperatifinin talebinin olduğu yerlerde uygulanmaktadır. 2.1. Dikili Ağaç Satışı Yönteminin Uygulanması Üretime verilen bölmelerdeki kesilecek damgalı dikili ağaçlar Orman İdaresi tarafından belirlendikten sonra idarece üretim birim fiyatları hesaplanarak ilgili köy 2
muhtarlığı veya orman köylerini kalkındırma kooperatiflerine bildirilir. Köy muhtarlığı veya orman kooperatifi yapılacak üretimi dikili olarak satın almak istediğinde Orman İdaresine başvurusunu yapar. Daha sonra ilgili işletmenin işletme müdür yardımcısı başkanlığında, orman işletme şefi ve ölçü kesim memurundan oluşan üç kişilik komisyon Dikili Ağaç Satışı Muhammen Bedeli belirler. Bunu belirlemek için üretimi yapılacak bölmeyi en iyi temsil edecek çap ve boydaki ağaçlardan deneme ağaçları alınarak standardizasyon esaslarına göre üretimi yapılıp çıkan ürünler m 3 ve ster olarak ölçümlendirilmektedir. Elde edilen ürün çeşitlerinin miktarı D.K.G.H. (Dikili Kabuklu Gövde Hacmi)ne oranlanarak her cins ve ebattaki verim yüzdeleri hesaplanmaktadır. 2.2. Açık Artırmalı Dikili Ağaç Satışı Yöntemi Açık Artırmalı Dikili Ağaç Satışı yönteminde, ürün cins ve ebatlarının en son düzenlenen fiyat protokolündeki muhammen bedellerinden, tespit edilecek kesme, sürütme, yükleme, taşıma birim fiyat toplamı ile bu toplamların % 10 oranındaki istihkak fazlası tutarı ve ayrıca satış depolarında istif, tasnif, depolama işleri yapılmayacağından bunlara ait bütçe ile verilen birim fiyatlar da düşülmektedir. Bulunan değerler tespit edilen verim oranları ile çarpılarak çıkan YTL/m 3 değerleri toplanmakta ve 1 m 3 D.K.G.H. indeki ağacın muhammen bedeli tespit edilerek bu fiyat üzerinden ihaleye çıkarılmaktadır. Özelliği gereği tahsisli satılan ürünler için (maden direk, tel direk v.b.) ise tahsis fiyatı üzerinden daha önce belirlenen üretim ücretleri düşüldükten sonra bulunan değer esas alınmaktadır. Ayrıca özellikle ABD de Dikili Satışlarda uygulanan eksilterek gerçekleştirilen açık artırmalı satış yöntemine göre; satıcı, belirli bir mal için, tahmin olunan fiyat ile müzayedeyi başlatmaktadır. Ancak bu yöntemde belirlenen tahmin olunan fiyat piyasada kimsenin ilk etapta veremeyeceği kadar yüksek belirlenmiş bir fiyat olmaktadır. Yüksek olarak belirlenen tahmin olunan fiyat, belirli oranlarda eksiltilmekte ve ilk çıkan alıcıya satış yapılmaktadır. Bu yöntem ülkemizde uygulanmamaktadır. Amerikan usulü açık satış olarak adlandırılmakta ve özellikle dikili satışlarda kullanılmaktadır. Orman Bakanlığı tarafından hazırlanan 6350 sayılı genelgeye göre, ülkemizde Açık Artırmalı Dikili Ağaç Satışı aşağıdaki esaslara göre yapılmaktadır: Dikili ağaç satışları ile ilgili esaslar ve bununla ilgili şartname örneği ve muhammen bedel tespitleri Orman Genel Müdürlüğünün 12.09.1996 tarih ve 5038 sayılı tamimleri ile bütün teşkilata duyurularak bununla ilgili gerekli açıklamalar yapılmıştır. 3
Bu Genelgeye göre, Orman ürünlerinin cinsi, boyutu ve görünüş özellikleri bakımından alıcıların isteklerine uygun olarak üretilmesine olanak sağlanması, üretim ve imalattaki kayıpların en az seviyeye indirilmesi, hacim ve ekonomik değer bakımından verimliliğin artırılması, İdaremizce yapılan üretim masraflarından tasarruf edilmesi, ürünlerin satış depolarında beklemesinden dolayı değer kaybetmesi, satış depolarındaki sıkışıklığın azaltılması, üretim periyodunun kısaltılması, piyasaya taze ürünler sunulması, üretimde çalışan işçilerin sosyal güvenceye kavuşturulması, tensil sahalarından tam vaktinde çıkılması gibi çok yönlü faydalarından dolayı; kesme, sürütme, yükleme ve taşıma işleri alıcıya ait olmak üzere dikili haldeki ağaçların vadeli açık artırmalı satışı yapılacaktır. Bunun için; 1. Satış Partileri; Bir veya birkaç bölmeyi kapsayabileceği gibi piyasa isteklerine göre bölmecikler halinde de satış partileri düzenlenebilecektir. 2. Üretim işleri alıcıya ait olmak üzere yapılacak dikili ağaç ihalelerinde üretim yapanların 6831 Sayılı Orman Kanunu nun 34. Maddesinden doğan hakları verilmeyeceğinden dolayı, ihaleye çıkılırken; Kooperatif ve köylülerin iş güçlerinin yeterli bulunmadığı, işe rağbet etmedikleri, aşırı fiyat istedikleri, işin dağıtımı ve yapılması ile ilgili konularda çözülmesi mümkün olmayan ihtilaflar çıkardıkları yerlere öncelik verilecektir. Diğer yerlerde ise, kooperatif yetkilileri ve orman köylüleri ile ön görüşme yapılarak izinleri alınacaktır. Yangında zarar gören ağaçların üretiminde de kanuni haklar verilmeyeceğinden, bu alanlarda dikili ağaç satışına konu olabileceği dikkate alınacaktır. Ancak bu hususlar İşletme Müdürü ve İşletme Şefi ile Kooperatif Yetkilileri veya Orman köylüsünü temsilen muhtar ve ihtiyar heyetince düzenlenecek bir tutanak imzalanarak ihale dosyasına konulacaktır. a) Verim Yüzdesi Tespiti; İhaleye konu bölme veya bölmeciği en iyi şekilde temsil eden ağaçların her ağaç cinsi için ayrı ayrı standardizasyon esaslarına göre üretimi yapılarak en verimli şekilde değerlendirilmesi sağlanacaktır. Kesilen ağaçlardan elde edilen ürün çeşitlerinin miktarı (ölçü birimi m³ olanlar ile Ster olanlar) kesilen ağaçların D.K.G.H. ne oranlanarak her cins ve ürün çeşitleri itibariyle verim yüzdesi tespit edilecektir. b) Muhammen Bedel Tespiti; 4
Üretilecek ürün cins ve çeşitlerinin son açık artırmalı satış ortalama fiyatlarından; kesim, sürütme, yükleme, taşıma birim fiyatlarının toplamı ile bu toplamın % 10 u oranındaki istihkak fazlaları tutarı düşülecektir. Ayrıca satış depolarında istif işi ile tasnif ve depolama işleri yapılmayacağından; bunlara ait bütçe ile verilen birim fiyatlar da Açık Artırmalı Satış Fiyatından düşüldükten sonra bulunan TL/m³ değerleri verim yüzdeleri ile çarpılarak, bu suretle üretilecek her cins ve ürün çeşidi için bulunan değerler toplanarak 1 m³ D.K.G.H. deki ağacın muhammen bedeli tespit edilmiş olacaktır (Bu hususta 6350 Sayılı Dikili Ağaç Satışı Tamimine bakabilirsiniz). 3. Özelliği gereği tahsisen satılan ve açık artırmaya konu olmayan ürünler için, açık artırmalı ortalama satış fiyatı, tahsis fiyatı olarak kabul edilecek, ancak bu ürünlerden de açık artırma ile satılanlar var ise, açık artırma fiyatları dikkate alınarak bunlardan yukarıda belirtilen üretim birim fiyatları düşüldükten sonra muhammen bedel tespiti yapılacaktır. 4. Muhammen bedeller, işletme alım satım komisyonu tarafından tespit edilerek onay için Bölge Müdürlüğü ne gönderilecektir. 5. Açık artırmalı satış ortalama fiyatlarından düşülecek üretim birim fiyatları, Asli orman ürünlerinin üretim işlerine ait tebliğe göre tespit edilecek, üretim işleri erken üretim döneminde yapılıyor ise, bu birim fiyatlara erken üretim primleri de ilave edilecektir. 6. İhaleyi kazanan alıcının dilediği boyutlarda üretim yapma hakkı olduğu bilinerek onun istediği boyutlarda ürünler elde edilmesine müsaade edilecek, üretilen ürünler 288 sayılı tebliğ de açıklandığı şekilde ölçülecek, işaretlenecek, damgalanacak ve kayıtlara alınacak, mevcut nakliye tezkeresi ile imrarat nakliye tezkereleri de bu gerçek ölçü ve kayıtlara göre düzenlenecektir. 7. İşletme Müdürlüklerince ihalenin onayından sonra ihale konusu ve maliyeti hakkında ilgili Sosyal Sigortalar Kurumuna bilgi verilecektir. (Orman Genel Müdürlüğünün çeşitli talimatları ile belirlenen esaslara göre hareket edilecektir.) (05.05.2003 gün ve B.18.1.OGM.0.00.04.02.DAS.00/199 sayılı Or. Gen. Md. emri gereğince işlem yapılmaktadır.) 8. İhaleye konu sahanın ve etrafının Orman teşkilatı yetkili ve görevlileri tarafından titizlilikle kontrolü ve denetimi sağlanacak, ihale edilen dikili ağaçlar dışında ağaç kesilmesine meydan verilmemesi için gerekli bütün tedbirler alınacaktır. 5
9. T.S. 3626 Ormanların Kabuk Böceklerine Karşı Korunması Kuralları Standardına göre, Kabuk böceklerinin Kasım-Mart döneminde hareketli olmadıkları dikkate alınarak bu dönemde üretilen ibrelilerde kabukların soyulup soyulmayacağı önceden kararlaştırılacak ve satış sözleşmesinin 17. Maddesi buna göre düzenlenecektir. 10. Dikili ağaç satışına konu edilecek sahalarda dikili ağaç damgalarının yapılması, ihale ile ilgili evrakın tamamlanması, ihale ilanı için geçecek süre, tensil sahalarında çimlenme döneminden önce sahaların boşaltılması, ölü örtü inceltilmesi yapılacaksa bu iş için geçecek süre v.s. göz önünde bulundurulacak, ihale öncesi gerekli hazırlıklar hızla yapılacak ve üretimin maksadına uygun olarak gerçekleştirilmesi sağlanacaktır. İhale ile ilgili diğer şartlar ve ihale edildikten sonra tanzim edilmesi gereken şartname de tüm detaylar bulunmaktadır. 2.3. Tahsisli Dikili Ağaç Satışı Yöntemi Verim yüzdesinin hesaplanmasına kadar, Açık Artırma ile Dikili Ağaç Satışı yöntemiyle aynı olan bu yöntem, dikili fiyatının belirlenmesinde farklılık göstermektedir. Bu farklılığı açıklamak gerekirse; Açık Artırmalı Dikili Ağaç Satışı yönteminde fiyat protokolündeki muhammen bedel kullanılırken, Tahsisli Dikili Ağaç Satışı yönteminde üretilecek ürün cins ve nevilerinin son açık artırmalı satış fiyatları esas alınmaktadır. Tahsisli Dikili Ağaç Satışı yöntemiyle ilgili örnek bir verim yüzdesi ve D.K.G.H. muhammen bedeli hesaplaması Ek 1 de verilmiştir. Orman Bakanlığı tarafından hazırlanan 6350 sayılı genelgeye göre, ülkemizde Tahsisen Dikili Ağaç Satışı aşağıdaki belirtilen esaslara göre yapılmaktadır: 6831 sayılı Orman Kanununun 2896 Sayılı Kanunla değişik 30. Maddesine istinaden çıkartılan ve 05.07.1998 gün 23393 Sayılı T.C. Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren 98/11303 Sayılı Orman Ürünlerinin Tahsisli Satışları Hakkında Esaslar başlıklı Bakanlar Kurulu Kararı Gereğince; Amenajman ve Silvikültür planlarına göre ormanlardan çıkarılacak dikili ağaçlar, sınırları içerisinde Devlet Ormanı bulunan köylerde ve nüfusu 2500 den aşağı olan kasabalarda, köy ve belediye tüzel kişilikleri ile köylerdeki gerçek kişilere ve 6057 Sayılı Orman Genel Müdürlüğü Genelgesi ile de İşletme Müdürlüklerince yıllık toplam 5000 m³ e 6
kadar direkt, 5000 m³ ten fazla olan miktarlarda ise Orman Genel Müdürlüğü nün tahsisli dikili ağaç satış onayı ile tahsisli dikili ağaç satışı yapılabilecektir. Verim yüzdesi ve muhammen Bedel Tespitleri 5038 Sayılı Tamim gereğince yapılan işlemler aynen yapılacaktır. Tahsisli Dikili Ağaç Satışı Bedel Tespit Tablosu örnek olarak ekte hesap edilmiştir. 3. Dikili Ağaç Satış Yönteminin Avantajları Dikili Ağaç Satış Yönteminin avantajlı yönleri şöylece özetlenebilir: Odun hammaddesinin, kesimiyle değerlendirilmesi arasındaki sürede, bekleme nedeniyle bozulmasına, değer kaybetmesine meydan vermeden ürün taze olarak tüketime sunulur. Bu husus özellikle kesildikten kısa süre sonra, ürünlerin satış depolarında beklemesinden dolayı ardaklanma, kuruma çatlakları, çürüme, esmerleşme gibi ürünlerde randıman kaybına neden olan ağaç türleri için çok önemlidir. Orman ürünlerinin cinsi, boyutu ve görünüş özellikleri bakımından alıcının isteklerine uygun olarak üretilmesine olanak sağlar, üretim kayıplarını en düşük seviyeye indirir. Azalan üretim ve imalat kayıplarıyla ürünlerin hacim ve ekonomik değer bakımından verimliliğinin artması sağlanır. Orman idaresi tarafından yapılan üretim masraflarından tasarruf edilmiş olur. Geleneksel üretim yönteminde emeğinin karşılığını üretimden sonra alabilen orman köylüsü dikili ağaç satışında işin tamamının bitmesini beklemeksizin üretim sürecinin ara dönemlerinde de gelir elde edebilmektedir. Alıcı hangi zamanda, ne miktarda mal teslim alacağını bildiğinden faaliyetlerini ona göre planlayabilir. Üretim faaliyetleri, vahidi fiyat usulüne göre değerlendirilmediğinden çalışan orman köylüsü çalıştığı süre içerisinde sosyal güvenliğe sahip olmaktadır. Dikili Ağaç Satışı yöntemiyle orman köylüsü üreteceği ürünü kendi pazarlayacağından daha verimli çalışacaktır. Verimli çalışmanın sonucunda da artan kazancıyla gelir seviyesi yükselecektir. Böylece orman köylüsünün ormanlarına daha çok sahip çıkması sonucu usulsüz faydalanma olabildiğince azalacak ve yangınlara karşı duyarlılıkları artacaktır. Alıcılar fiyat dalgalanmalarından daha az etkilenmiş olacaklardır. 7
4. Dikili Ağaç Satış Yönteminin Sakıncaları Dikili Ağaç Satışı yönteminin avantajları yanında bir takım dezavantajları da bulunmaktadır. Dikili Ağaç Satış Yönteminin dezavantajları şunlardır: En büyük dezavantajı orman koruma yönünden görülmektedir. Üretim faaliyetleri sırasında yetersiz denetim ve kontrol olması halinde suiistimaller olabilmektedir. Diğer bir dezavantajı ise verim yüzdesinin hesaplanmasında ortaya çıkmaktadır. Bölmeyi teslim edecek hassas ölçümler yapılmadığı takdirde orman idaresi veya alıcı maddi zarara uğrayabilmektedir. Örneğin, verim yüzdesinin aktüel durumdan yüksek hesaplandığı durumlarda alıcı üretilmeyen malın bedelini ödemek zorunda kalmaktadır. Düşük hesaplanmasında ise zarara uğrayan taraf orman idaresi olmaktadır. Geleneksel üretim yönteminde orman kooperatiflerinin 6831 sayılı Orman Kanununun 34. maddesi gereğince sahip olduğu haklar, dikili ağaç satış yönteminde verilmemiştir. Geleneksel üretim yönteminde orman köylüsünün örgütlenmesinde büyük payı olan kooperatif üst birliklerine, kooperatif istihkaklarından verilen üst birlik payına dikili ağaç satışında yer verilmemektedir. Bu da kooperatifçiliğin geliştirilmesi ve orman köylüsünün hakları için faaliyet gösteren üst birliklerin devamlılığını olumsuz etkilemektedir. Dikili satışlarda satın alıcılar genelde büyük firmalardır. Bu firmaların geniş olanakları, büyük yatırımları ve organizasyon gerektiren böylesi bir işe girebilmelerine olanak tanırken, küçük işletmelerin piyasadan mal alamamak veya büyük işletmelerin ürünlerini alarak işletmecilik yapmak gibi olumsuz sonuçlara katlanmalarına neden olmaktadır. Dikili satış sözleşmelerinde, kesim işlemleri ile ilgili olarak çeşitli şartlar getirilmiş olsa da, organizasyon, teknik bilgi ve finansal olanaklar bakımından yetersiz alıcıların bu sözleşme koşullarını izleme ve yaptırımları yerine getirtme konusunda yetersiz kaldıkları görülmüştür. Alıcı firmaların kesim işlemlerini yaparlarken kalan meşcereye zarar veren uygulamalara dikkat etmemeleri sıkça karşılaşılan sorunlardan biridir. 5. Sonuç ve Öneriler Dikili Ağaç Satışları uygulaması ülkemizde halen devam eden bir uygulamadır. Ancak yukarıda belirtilen dezavantajları yüzünden uygulamada bir takım zorluklar ve sorunlar yaşanmaktadır. Bu zorlukların ve sorunların aşılabilmesi için uygulayıcılara büyük görevler düşmektedir. Bu amaçla dikili olarak satışı yapılan ağaçların ormandan çıkarılıncaya kadar 8
çok titiz bir şekilde takibi ve kontrolü yapılmalıdır. Bunun için denetleme organlarının en iyi şekilde çalışması sağlanmalıdır. Gümrük vergilerinin azaltılmasıyla birlikte ve ülkemizde orman ürünlerini üreten orman işletmelerinin yüksek üretim maliyetlerinden dolayı dışarıdan ithal edilen ürünlerle bizim ürünlerimizin rekabet şansı azalmaktadır. Çözüm olarak üretim ve depolama maliyetlerinin düşürülmesi gerektiğinden Dikili Ağaç Satışı Yöntemi bu noktada sakıncaları gidererek rekabet şansını arttırabilir. Günümüze kadar çeşitli uygulamaları yapılmış, ancak istenildiği şekilde yaygınlaştırılamamış Dikili Ağaç Satışı Yönteminin istenilen seviyelerde uygulanabilmesi için gerek kooperatifler, gerek üst birlikler, gerekse tüccarlar için daha cazip hale getirecek değişiklikler yapılabilir. Kooperatiflerin % 25 hakkı bedellerinin ve ödenecek sigorta primlerinin dikili ağaç satışı muhammen bedelleri hesaplanırken dikkate alınması bu konuda alınabilecek önlemlerden birisidir. Kooperatifler tarafından ödenen vergilerde devlet tarafından çeşitli indirimler ve kolaylıklar sağlanması, toplam satış bedelinin D.K.G.H. üzerinden hesaplanan verim yüzdesi yerine üretim işi bittikten sonra çıkan ürünler üzerinden yapılması yöntemin uygulanabilirliğini kolaylaştırabilir. Tahsisli Dikili Ağaç Satışı yönteminde muhammen bedelin belirlenmesinde fiyat uçurumları oluşturan son açık artırmalı satış ortalaması yerine muhammen bedel ya da son 3 satış ortalamasının uygulanması ve tüm ihaleli işlerde var olan müteahhit karının Açık Artırmalı Dikili Ağaç Satışında da verilmesi gibi düzenlemeler yapılarak yöntemin eksik yönleri iyileştirilebilir. YARARLANILAN KAYNAKLAR 1. O.G.M., 2004, 6350 Sayılı Dikili Ağaç Satışı Tamimi, O.G.M. İşletme Pazarlama Dairesi Başkanlığı Yayını, Ankara. 2. İLTER, Ergün, OK, Kenan, 2004, Ormancılık ve Orman Endüstrisinde Pazarlama İlkeleri ve Yönetimi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, Bolu. 3. ÜNAL Sabri, KARAKAYA Akgün, 2002, Orman Ürünleri Üretiminde Dikili Ağaç Satışı ve Uygulamada Kooperatiflerin Yeri, 1. Ulusal Ormancılık Kooperatifleri Sempozyumu, Kastamonu. 4. 6831 Sayılı Orman Kanunu. 5. www.orkoop.org.tr 9