EKONOMİK GÖRÜNÜM RAPORU

EKONOMİK GÖRÜNÜM RAPORU Hazırlayan: Erhan DEMİRCAN Uzman

Bu Rapor Karacadağ Kalkınma Ajansı tarafından, Türkiye ve TRC2 (Diyarbakır, Şanlıurfa) Bölgesi güncel ekonomik gelişmelerinin bölge aktörlerince takip edilebilmesi amacıyla hazırlanmıştır. Her hakkı saklıdır. KARACADAĞ KALKINMA AJANSI

TÜRKİYE DEKİ EKONOMİK GELİŞMELER

TÜKETİCİ FİYATLARI ENDEKSİ KASIM, 2013 Tüketici Fiyatları Endeksi (TÜFE) aylık % 0,01 arttı. 2013 yılı Kasım ayında bir önceki aya göre %0,01, bir önceki yılın Aralık ayına göre %6,91, bir önceki yılın aynı ayına göre %7,32 ve on iki aylık ortalamalara göre %7,39 artış gerçekleşti. Aylık en yüksek artış %3,27 ile giyim ve ayakkabı grubunda gerçekleşti. Ana harcama grupları itibariyle 2013 yılı Kasım ayında endekste yer alan gruplardan sağlıkta %0,76, eğlence ve kültürde %0,65, lokanta ve otellerde %0,64, ev eşyasında %0,52 artış gerçekleşti. Aylık en fazla düşüş gösteren grup %1,34 ile gıda ve alkolsüz içecekler oldu Ana harcama grupları itibariyle 2013 yılı Kasım ayında endekste yer alan gruplardan alkollü içecekler ve tütünde %0,64, haberleşmede %0,41 ve ulaştırmada %0,08 düşüş gerçekleşti. Yıllık en yüksek artış %13,55 ile alkollü içecekler ve tütün grubunda gerçekleşti. TÜFE de, bir önceki yılın aynı ayına göre eğitim (%10,06), gıda ve alkolsüz içecekler (%9,77), lokanta ve oteller (%9,40), ulaştırma (%8,28) artışın yüksek olduğu diğer ana harcama gruplarıdır. Kaynak: TÜİK, 2013a.

% TÜKETİCİ FİYATLARI ENDEKSİ KASIM, 2013 12,00 TÜKETİCİ FİYATLARI ENDEKSİ 10,00 8,00 6,00 7,61 7,03 7,29 6,13 6,51 8,30 8,88 8,17 7,88 7,71 7,32 2010 2011 2012 2013 4,00 2,00 0,00 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Kaynak: TÜİK, 2013a.

ÜRETİCİ FİYATLARI ENDEKSİ KASIM, 2013 Üretici Fiyatları Endeksi aylık % 0,62 arttı. 2013 yılı Kasım ayında bir önceki aya göre %0,62, bir önceki yılın Aralık ayına göre %5,80, bir önceki yılın aynı ayına göre %5,67 ve on iki aylık ortalamalara göre %4,10 artış gösterdi. Aylık değişim; tarımda %0,87, sanayide %0,57 olarak gerçekleşti. Tarım sektörü endeksinde, bir önceki yılın Aralık ayına göre %4,97 artış, bir önceki yılın aynı ayına göre %4,56 artış ve on iki aylık ortalamalara göre %2,29 düşüş gerçekleşti. Sanayi sektörü endeksinde ise bir önceki yılın Aralık ayına göre %5,97, bir önceki yılın aynı ayına göre %5,89 ve on iki aylık ortalamalara göre %5,42 artış gerçekleşti. Sanayide en yüksek aylık artış basım ve yayım sektöründe gerçekleşti. Sanayinin üç sektörünün bir önceki aya göre değişimleri; madencilik ve taşocakçılığı sektöründe %0,32 düşüş, imalat sanayi sektöründe %0,76 artış, elektrik, gaz ve su sektöründe %0,86 düşüş olarak gerçekleşti. Kaynak: TÜİK, 2013b.

ÜRETİCİ FİYATLARI ENDEKSİ KASIM, 2013 Bir önceki aya göre endekslerin en fazla artış gösterdiği alt sektörler; basım ve yayım (%2,15), ana metal sanayi (%2,10), makine ve teçhizat imalatı, b.y.s. (%1,40) alt sektörleridir. Buna karşılık; ham petrol ve doğal gaz çıkarımı (%-4,07), büro makineleri imalatı (%-3,13), iletişim teçhizatı imalatı (%-1,39) bir ay önceye göre endekslerin en fazla gerilediği alt sektörler oldu. Kaynak: TÜİK, 2013b.

% ÜRETİCİ FİYATLARI ENDEKSİ KASIM, 2013 16,00 ÜRETİCİ FİYATLARI ENDEKSİ 14,00 12,00 10,00 2010 8,00 2011 6,00 5,23 6,61 6,38 6,23 6,77 5,67 2012 2013 4,00 2,00 1,88 1,84 2,3 1,7 2,17 0,00 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Kaynak: TÜİK, 2013b.

SANAYİ ÜRETİM ENDEKSİ EKİM, 2013 Mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış sanayi üretimi bir önceki aya göre %3,1 azaldı. 2013 yılı Ekim ayında bir önceki aya göre madencilik ve taşocakçılığı sektörü endeksi %2,1, imalat sanayi sektörü endeksi %3,7 azalırken elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme üretimi ve dağıtımı sektörü endeksi %0,5 arttı. Takvim etkisinden arındırılmış sanayi üretimi bir önceki yılın aynı ayına göre %0,7 arttı. 2013 yılı Ekim ayında bir önceki yılın aynı ayına göre madencilik ve taşocakçılığı sektörü endeksi %7,4 azalırken imalat sanayi sektörü endeksi %0,9 ve elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme üretimi ve dağıtımı sektörü endeksi ise %3,7 arttı. Mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış ana sanayi gruplarında en yüksek düşüş dayanıklı tüketim malı imalatında gerçekleşti. 2013 yılı Ekim ayında bir önceki aya göre en yüksek düşüş %6,9 ile dayanıklı tüketim malı imalatında gerçekleşti. Kaynak: TÜİK, 2013c.

SANAYİ ÜRETİM ENDEKSİ EKİM, 2013 Mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış imalat sanayiinde en yüksek düşüş temel eczacılık ürünlerinin ve eczacılığa ilişkin malzemelerin imalatında gerçekleşti İmalat sanayi alt sektörleri incelendiğinde, 2013 yılı Ekim ayında bir önceki aya göre en yüksek azalış %14,7 ile temel eczacılık ürünlerinin ve eczacılığa ilişkin malzemelerin imalatında gerçekleşti. Bu azalışı, %14,6 ile bilgisayarların, elektronik ve optik ürünlerin imalatı takip etti. Mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış imalat sanayiinde en yüksek artış ana metal sanayinde gerçekleşti. İmalat sanayi alt sektörleri incelendiğinde, 2013 yılı Ekim ayında bir önceki aya göre en yüksek artış %2,7 ile ana metal sanayinde gerçekleşti. Bu artışı, %1,2 ile deri ve ilgili ürünlerin imalatı takip etti. Kaynak: TÜİK, 2013c.

SANAYİ ÜRETİM ENDEKSİ EKİM, 2013 Arındırılmamış Takvim Etkisinden Arındırılmış Mevsim ve Takvim Etkisinden Arındırılmış Takvim Etkisinden Arındırılmış Mevsim ve Takvim Etkisinden Arındırılmış SEKTÖR Endeks Endeks Endeks Yıllık Değişim (%) Aylık Değişim (%) Toplam Sanayi 111,7 120,7 115,9 0,7-3,1 Madencilik ve Taşocakçılığı 103,5 109,3 101,6-7,4-2,1 İmalat Sanayi 113,3 123,2 117,0 0,9-3,7 Elektrik, Gaz, Buhar ve İklimlendirme Ürt. ve Dağıtımı 105,1 109,6 115,6 3,7 0,5 Kaynak: TÜİK, 20123.

SANAYİ ÜRETİM ENDEKSİ EKİM, 2013 Kaynak: TÜİK, 2013c.

SANAYİ CİRO ENDEKSİ - EKİM, 2013 Sanayide toplam ciro % 6,8 arttı. 2013 yılı Ekim ayında bir önceki yılın aynı ayına göre %6,8 arttı. Sanayinin alt sektörleri incelendiğinde, 2013 yılı Ekim ayında, bir önceki yılın aynı ayına göre; madencilik ve taşocakçılığı endeksi %5,8, imalat sanayi endeksi ise %6,8 arttı. İmalat sanayi alt gruplarında en fazla artış diğer ulaşım araçları imalatında gerçekleşti. İmalat sanayi alt sektörlerinin 2013 yılı Ekim ayında 2012 yılı aynı ayına göre yüzde değişim oranları incelendiğinde, en yüksek artış oranının %27,0 ile diğer ulaşım araçları imalatında gerçekleştiği görüldü. Bunu %26,3 ile tütün ürünleri imalatı ve %23,3 ile elektrikli teçhizat imalatı takip etti. İmalat sanayi alt gruplarında en fazla düşüş diğer imalatlarda gerçekleşti. İmalat sanayi alt sektörlerinin 2013 yılı Ekim ayında 2012 yılı aynı ayına göre yüzde değişim oranları incelendiğinde, en fazla düşüş oranının %52,4 ile diğer imalatlarda gerçekleştiği görüldü. Bunu %6,9 ile kok kömürü ve rafine edilmiş petrol ürünleri imalatı ve %2,0 ile temel eczacılık ürünlerinin ve eczacılığa ilişkin malzemelerin imalatı takip etti. Kaynak: TÜİK, 2013d

SANAYİ CİRO ENDEKSİ - EKİM, 2013 Kaynak: TÜİK, 2013d.

FİNANSAL YATIRIM ARAÇLARININ REEL GETİRİ ORANLARI KASIM, 2013 Aylık en yüksek reel getiri Amerikan Doları nda gerçekleşti En yüksek reel getiri, 2013 Kasım ayında, Üretici Fiyatları Endeksi (ÜFE) ile indirgendiğinde %1,10, Tüketici Fiyatları Endeksi (TÜFE) ile indirgendiğinde ise %1,72 oranlarıyla Amerikan Doları nda gerçekleşti. ÜFE ile indirgendiğinde; yatırım araçlarından Euro %0,07 oranında reel getiri sağladı. Buna karşılık, Borsa İstanbul (BIST) 100 Endeksi %3,47, külçe altın %2,11 ve mevduat faizi %0,21 oranında yatırımcısına kaybettirdi. TÜFE ile indirgendiğinde ise Euro %0,68 ve mevduat faizi %0,40 oranında reel getiri sağlarken, BIST 100 Endeksi %2,88 ve külçe altın %1,51 oranında yatırımcısına kaybettirdi. BIST 100 Endeksi, üç aylık değerlendirmede; ÜFE ile indirgendiğinde %2,31, TÜFE ile indirgendiğinde ise %1,92 oranlarıyla yatırımcısına en yüksek reel getiri sağlayan yatırım aracı olurken, külçe altın ÜFE ile indirgendiğinde %5,06, TÜFE ile indirgendiğinde ise %5,42 oranında yatırımcısına en çok kaybettiren yatırım aracı oldu. Altı aylık değerlendirmeye göre Euro; ÜFE ile indirgendiğinde %9,91, TÜFE ile indirgendiğinde ise %11,15 oranında yatırımcısına en yüksek kazancı sağladı. Aynı dönemde BIST 100 Endeksi, ÜFE ile indirgendiğinde %20,66, TÜFE ile indirgendiğinde ise %19,76 oranında yatırımcısına en çok kaybettiren yatırım aracı oldu Kaynak: TÜİK, 2013e.

FİNANSAL YATIRIM ARAÇLARININ REEL GETİRİ ORANLARI KASIM, 2013 Yıllık değerlendirmede en yüksek reel getiri Euro da gerçekleşti. Finansal yatırım araçları, yıllık olarak değerlendirildiğinde; Euro, ÜFE ile indirgendiğinde %12,80, TÜFE ile indirgendiğinde ise %11,07 oranında yatırımcısına en fazla reel getiriyi sağladı. Diğer taraftan, külçe altın ÜFE ile indirgendiğinde %20,65, TÜFE ile indirgendiğinde ise %21,87 oranında yatırımcısına en çok kaybettiren yatırım aracı oldu. Kaynak: TÜİK, 2013e.

FİNANSAL YATIRIM ARAÇLARININ REEL GETİRİ ORANLARI KASIM, 2013 Kaynak: TÜİK, 2013e.

SEKTÖREL GÜVEN ENDEKSLERİ - ARALIK, 2013 Hizmet, perakende ticaret ve inşaat sektörlerinde güven azaldı. Bir önceki ayda; 99,6 olan hizmet sektörü güven endeksi 95 değerine; 98,2 olan perakende ticaret sektörü güven endeksi 92 değerine ve 77,1 olan inşaat sektörü güven endeksi 73,3 değerine düştü. Perakende ticaret sektörü güven endeksi %6,4 azaldı. Perakende ticaret sektörü güven endeksindeki azalış, son 3 aylık dönemde iş hacmisatışlar alt endeksindeki %15,6 lık ve gelecek üç aylık dönemde iş hacmi-satışlar beklentisi alt endeksindeki %6,4 lük düşüşten kaynaklandı. Mevcut mal stok seviyesi alt endeksi ise bir önceki aya göre %3 arttı. İnşaat sektörü güven endeksi %4,9 azaldı. İnşaat sektörü güven endeksindeki azalış, alınan kayıtlı siparişlerin mevcut düzeyi ve gelecek üç aylık dönemde toplam çalışan sayısı beklentisi alt endekslerindeki düşüşten kaynaklandı. Söz konusu endeksler bir önceki aya göre sırasıyla %2 ve %7,2 azaldı. Hizmet sektörü güven endeksi %4,6 azaldı Hizmet sektörü güven endeksindeki azalış, son üç aylık dönemde iş durumu değerlendirmesindeki %6 lık, son üç aylık dönemde hizmetlere olan talep değerlendirmesindeki %4 lük ve gelecek üç aylık dönemde hizmetlere olan talep beklentisi değerlendirmesindeki %3,6 lık kötüleşmeden kaynaklandı. Kaynak: TÜİK, 2013f.

SEKTÖREL GÜVEN ENDEKSLERİ - ARALIK, 2013 Kaynak: TÜİK, 2013f.

TÜKETİCİ GÜVEN ENDEKSİ ARALIK, 2013 Tüketici güven endeksi %3,3 azaldı. Tüketici Tüketici Güven Endeksi 2013 Aralık ayında bir önceki aya göre %3,3 oranında azaldı; Kasım ayında 77,5 olan endeks Aralık ayında 75 değerine düştü. Genel ekonomik durum beklentisi %5 azaldı. Kasım ayında 107,3 olan genel ekonomik durum beklentisi endeksi %5 oranında azalarak, Aralık ayında 101,9 değerine düştü. Bu azalış, gelecek 12 aylık dönemde genel ekonomik durumun daha iyi olacağı yönünde beklentisi olan tüketicilerin sayısının bir önceki aya göre azaldığını göstermektedir. İşsiz sayısı beklentisi %4,8 azaldı. Kasım ayında 85,9 olan gelecek 12 aylık dönemde işsiz sayısı beklentisi endeksi %4,8 oranında azalarak, Aralık ayında 81,8 değerine düştü. Bu düşüş, işsiz sayısında artış bekleyenlerin oranındaki artıştan kaynaklandı. Kaynak: TÜİK, 2013g.

TÜKETİCİ GÜVEN ENDEKSİ ARALIK, 2013 Hanenin maddi durum beklentisi %0,5 azaldı. Hanenin gelecek 12 aylık döneme ilişkin maddi durum beklentisi endeksi bir önceki aya göre %0,5 oranında azaldı. Kasım ayında 92,9 olan endeks değeri Aralık ayında 92,4 oldu. Bu azalış, gelecek 12 aylık dönemde hanenin maddi durumunun daha iyi olacağını bekleyenlerin oranının azalmasından kaynaklandı. Tasarruf etme ihtimali %0,3 azaldı. Gelecek 12 aylık dönemde tasarruf etme ihtimali endeksi bir önceki aya göre %0,3 oranında azaldı. Kasım ayında 23,9 olan endeks, Aralık ayında 23,8 değerine düştü. Bu düşüş, tüketicilerin gelecek 12 aylık dönemde tasarruf etme ihtimallerinin bir önceki aya göre azaldığını göstermektedir. Kaynak: TÜİK, 2013g.

TÜKETİCİ GÜVEN ENDEKSİ ARALIK, 2013 Kaynak: TÜİK, 2013g.

DIŞ TİCARET ENDEKSLERİ EKİM, 2013 İhracat birim değer endeksi %1,2 azaldı. Endeks, gıda, içecek ve tütün de %5,4, imalat (gıda, içecek, tütün hariç) sanayi nde %0,4 artarken, ham maddelerde (yakıt hariç) %0,5, yakıtlar da %4,7 azaldı. İthalat birim değer endeksi %1,9 azaldı. Endeks, gıda, içecek ve tütün ürünleri nde %4,7, ham maddelerde (yakıt hariç) %2,4, yakıtlar da %7 azalırken, imalat (gıda, içecek, tütün hariç) sanayi nde %1,6 arttı. İhracat miktar endeksi %7,2 azaldı. Endeks, gıda, içecek ve tütün ürünleri nde %1,2, ham maddelerde (yakıt hariç) %7,7, imalat (gıda, içecek ve tütün hariç) sanayi nde %1,9 artarken, yakıtlar da %31,2, SITC de başka bir yerde sınıflandırılmayan mallar da %86 azaldı. İthalat miktar endeksi %5,7 arttı. Endeks, gıda, içecek ve tütün ürünleri nde %4,7, ham maddelerde (yakıt hariç) %3,4, yakıtlar da %2,8 azalırken, imalat (gıda, içecek ve tütün hariç) sanayi nde %5,2, SITC de başka bir yerde sınıflandırılmayan mallar da %232,4 arttı. Kaynak: TÜİK, 2013h.

DIŞ TİCARET ENDEKSLERİ EKİM, 2013 Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış ihracat miktar endeksi %3,7 azaldı. 2013 Eylül ayında 130,5 olan ihracat miktar endeksi %3,7 azalarak 2013 Ekim ayında 125,6 oldu. Takvim etkilerinden arındırılmış seriye göre; 2012 Ekim ayında 137,6 olan endeks %3,4 azalarak 2013 Ekim ayında 132,9 oldu. Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış ithalat miktar endeksi %2,8 arttı. Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış seriye göre; 2013 Eylül ayında 121,2 olan ithalat miktar endeksi %2,8 artarak 2013 Ekim ayında 124,6 oldu. Takvim etkilerinden arındırılmış seriye göre; 2012 Ekim ayında 110,8 olan ithalat miktar endeksi %10,4 artarak 2013 Ekim ayında 122,4 oldu. Dış ticaret haddi 2013 yılı Ekim ayında 98,1 olarak gerçekleşti. İhracat birim değer endeksinin ithalat birim değer endeksine bölünmesiyle hesaplanan dış ticaret hadleri, 2012 yılı Ekim ayında 97,4 iken, 2013 yılı Ekim ayında 98,1 e yükseldi. Kaynak: TÜİK, 2013h.

DIŞ TİCARET ENDEKSLERİ EKİM, 2013 Kaynak: TÜİK, 2013h.

HANEHALKI İŞGÜCÜ İSTATİSTİKLERİ EYLÜL, 2013 İşsizlik oranı %9,9 seviyesinde gerçekleşti. Türkiye genelinde işsiz sayısı 2013 yılı Eylül döneminde geçen yılın aynı dönemine göre 292 bin kişi artarak 2 milyon 831 bin kişiye yükseldi. İşsizlik oranı ise 0,8 puanlık artış ile %9,9 seviyesinde gerçekleşti. Tarım dışı işsizlik oranı 0,7 puanlık artış ile %12,3, 15-24 yaş grubunu içeren genç işsizlik oranı ise 1,4 puanlık artış ile %19,4 oldu. İstihdam edilenler 336 bin kişi arttı. İstihdam edilenlerin sayısı 2013 yılı Eylül döneminde, bir önceki yılın aynı dönemine göre 336 bin kişi artarak 25 milyon 808 bin kişiye yükseldi. Bu dönemde, tarım sektöründe çalışan sayısı 132 bin kişi azalırken, tarım dışı sektörlerde çalışan sayısı 468 bin kişi arttı. İstihdam edilenlerin %24,7 si tarım, %19 u sanayi, %7,3 ü inşaat, %49 u ise hizmetler sektöründe yer aldı. Önceki yılın aynı dönemi ile karşılaştırıldığında hizmet sektörünün istihdam edilenler içindeki payı 0,6 puan, sanayi sektörünün payı 0,4 puan artarken, tarım sektörünün payı 0,8 puan, inşaat sektörünün payı 0,1 puan azaldı. Kaynak: TÜİK, 2013ı.

HANEHALKI İŞGÜCÜ İSTATİSTİKLERİ EYLÜL, 2013 İstihdam oranı %46,3 olarak gerçekleşti. İstihdam edilenlerin oranı, bir önceki yılın aynı dönemine göre 0,1 puanlık azalış göstererek %46,4 den %46,3 e geriledi. İşgücüne katılma oranı %51,3 olarak gerçekleşti. Türkiye genelinde işgücüne katılma oranı, 2013 yılı Eylül döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre 0,3 puan artarak %51,3 oldu. Aynı dönemler için yapılan kıyaslamalara göre; erkeklerde işgücüne katılma oranı 0,1 puanlık artışla %72,1, kadınlarda ise 0,5 puanlık artışla %31,2 olarak gerçekleşti. Kayıt dışı çalışanlar 2,9 puan azaldı. Eylül 2013 döneminde herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşuna kayıtlı olmadan çalışanların oranı, bir önceki yılın aynı dönemine göre 2,9 puan azalarak %37,2 oldu. Bu dönemde, geçen yılın aynı dönemine göre tarım sektöründe sosyal güvenlikten yoksun çalışanların oranı %84,9 dan %83,8 e azalırken, tarım dışı sektörlerde ise %24,7 den %22 ye geriledi. Sosyal güvenlik kapsamında olmayan ücretli ve yevmiyeli çalışanların oranı ise bir önceki yılın aynı dönemine göre 3,2 puan azalarak %19,9 oldu. Kaynak: TÜİK, 2013ı.

13896 21354 13982 21147 13919 19632 14913 20067 15516 20423 15588 21189 16178 21194 16023 21277 16911 22594 18724 24821 18.621 25.472 19.439 25.808 9,2 9,1 10,3 10,5 10,8 10,6 10,2 10,3 9,9 11 11,9 14 HANEHALKI İŞGÜCÜ İSTATİSTİKLERİ EYLÜL, 2013 30000 İstihdam ve İşsizlik Oranı % 16 25000 14 12 20000 10 15000 8 10000 6 4 5000 2 0 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Ağustos 2013 Ağustos 0 Tarım Dışı İstihdam Toplam İstihdam İşsizlik Oranı Kaynak: TÜİK, 2013ı.

İL DÜZEYİNDE TEMEL İŞGÜCÜ GÖSTERGELERİ, 2011-2012 İşsizlik oranı Türkiye genelinde, 2011 yılı için işsizlik oranı %9,8 ve 2012 yılında %9,2 olarak tahmin edildi. Model çalışması sonucuna göre 2011 yılında; işsizlik oranının en yüksek olduğu iller sırasıyla, Adıyaman (%16,1), İzmir (%14,7) ve Gaziantep (%14,4) olarak tahmin edildi. İşsizlik oranının en düşük olduğu iller ise sırasıyla, Kütahya (%4,6), Manisa, Uşak ve Çorum (%4,7), ve Çanakkale (%4,8) olarak tahmin edildi. Model çalışması sonucuna göre 2012 yılında; işsizlik oranının en yüksek olduğu iller sırasıyla, Batman (% 25,0), Mardin (%20,9) ve Siirt (%20,0) olarak tahmin edildi. İşsizlik oranının en düşük olduğu iller ise sırasıyla, Kütahya ve Uşak (%4,2), Manisa ve Ardahan (%4,4) ve Afyonkarahisar (%4,6) olarak tahmin edildi. Kaynak: TÜİK, 2013i.

İL DÜZEYİNDE TEMEL İŞGÜCÜ GÖSTERGELERİ, 2011-2012 İstihdam oranı Türkiye genelinde, 2011 yılı için istihdam oranı %45,0 ve 2012 yılında %45,4 olarak tahmin edildi. Model çalışması sonucuna göre 2011 yılında; istihdam oranının en yüksek olduğu iller sırasıyla, Burdur ve Kastamonu (%58,4), Bartın (%56,6) ve Sinop (%56,1) olarak tahmin edildi. İstihdam oranının en düşük olduğu iller ise sırasıyla, Diyarbakır (%28,0), Siirt (%29,1) ve Batman (%29,5) olarak tahmin edildi. Model çalışması sonucuna göre 2012 yılında; istihdam oranının en yüksek olduğu iller sırasıyla, Bartın (%57,5), Ardahan (%57,3) ve Burdur (%55,8) olarak tahmin edildi. İstihdam oranının en düşük olduğu iller ise sırasıyla, Diyarbakır (%25,0), Batman (%26,5) ve Siirt (%27,2) olarak tahmin edildi. Kaynak: TÜİK, 2013i.

İL DÜZEYİNDE TEMEL İŞGÜCÜ GÖSTERGELERİ, 2011-2012 İşgücüne katılma oranı İşgücünün önemli bir göstergesi olan işgücüne katılma oranı, 2011 Hanehalkı İşgücü Araştırması yıllık sonuçlarına göre Türkiye genelinde %49,9 ve 2012 yılında %50,0 olarak tahmin edildi. Model çalışması sonucuna göre 2011 yılında; işgücüne katılma oranının en yüksek olduğu iller sırasıyla, Burdur (%62,5), Kastamonu (%61,7) ve Bartın (%60,1) olarak tahmin edildi. İşgücüne katılım oranının en düşük olduğu iller ise sırasıyla, Diyarbakır (%30,6), Siirt (%33,0) ve Mardin (%34,1) dir. Model çalışması sonucuna göre 2012 yılında; işgücüne katılma oranının en yüksek olduğu iller sırasıyla, Bartın (%60,9), Ardahan (%60,0) ve Burdur (%59,2) olarak tahmin edildi. İşgücüne katılım oranının en düşük olduğu iller ise sırasıyla, Diyarbakır (%26,9), Şanlıurfa (%30,4) ve Siirt (%34,0) dir. Kaynak: TÜİK, 2013i.

BÖLGESEL GAYRİSAFİ KATMA DEĞER, 2011 Gayri safi katma değerden en yüksek payı %27,2 ile TR10 Bölgesi (İstanbul) aldı İstatistiki Bölge Birimleri Sınıflaması Düzey 2 de (26 Bölge) yapılan hesaplamalara göre; 2011 yılı için TR10 Bölgesi (İstanbul) 312 438 Milyon TL ile en yüksek gayri safi katma değere ulaştı ve toplam gayri safi katma değerden %27,2 pay aldı. İstanbul u, 99 305 Milyon TL ve %8,6 pay ile TR51 Bölgesi (Ankara) ve 75 922 Milyon TL ve %6,6 pay ile TR31 Bölgesi (İzmir) izledi. Bölgesel gayri safi katma değer hesaplarında en düşük payı %0,7 ile TRA2 Bölgesi (Ağrı, Kars, Iğdır, Ardahan) aldı. Kişi başı en yüksek bölgesel gayri safi katma değer 2011 yılında 23 247 TL ile TR10 Bölgesi (İstanbul) için hesaplandı 2011 yılında en yüksek kişi başı gayri safi katma değer 23 247 TL ile TR10 Bölgesi (İstanbul), kişi başı en düşük bölgesel gayri safi katma değer ise 5 894 TL ile TRB2 Bölgesi (Van, Muş, Bitlis, Hakkari) için hesaplandı. Kaynak: TÜİK, 2013j.

İHRACAT KASIM, 2013 16.000.000 AYLAR BAZINDA TOPLAM İHRACAT, 2011-2012-2013, Bin $ 14.000.000 12.000.000 10.000.000 8.000.000 6.000.000 4.000.000 2011 2012 2013 2.000.000 0 Kaynak: TİM,2013a.

İHRACAT KASIM, 2013 Kaynak: TİM,2013a. İHRACATIMIZDA İLK 20 ÜLKE, (Bin $) ÜLKE İHRACAT PAY, % 1 ALMANYA 1.316.430 9,5 2 IRAK 1.205.136 8,7 3 BİRLEŞİK KRALLIK 869.165 6,3 4 RUSYA FEDERASYONU 659.153 4,8 5 İTALYA 621.837 4,5 6 FRANSA 590.665 4,3 7 BİRLEŞİK DEVLETLER 422.248 3,1 8 İSPANYA 430.649 3,1 9 ÇİN HALK CUMHURİYETİ 327.935 2,4 10 HOLLANDA 339.541 2,5 11 SUUDİ ARABİSTAN 219.609 1,6 12 MISIR 272.251 2,0 13 AZERBAYCAN-NAHÇİVAN 252.972 1,8 14 BİRLEŞİK ARAP EMİRLİKLERİ 272.088 2,0 15 ROMANYA 269.636 2,0 16 LİBYA 232.764 1,7 17 İSRAİL 253.532 1,8 18 BELÇİKA 240.326 1,7 19 İRAN (İSLAM CUM.) 237.431 1,7 20 UKRAYNA 255.740 1,9 İlk 20 Toplam 9.289.107 67,3 Genel Toplam 13.797.970 100,0

SEKTÖREL İHRACAT KASIM, 2013 (Bin $) SEKTÖRLER 2012 2013 I. TARIM 1.974.671 2.257.854 A. BİTKİSEL ÜRÜNLER 1.448.685 1.612.296 Hububat, Bakliyat, Yağlı Tohumlar ve Mam. 581.170 675.320 Yaş Meyve ve Sebze 287.398 336.113 Meyve Sebze Mamulleri 131.287 145.584 Kuru Meyve ve Mamulleri 165.696 166.338 Fındık ve Mamulleri 194.549 204.344 Zeytin ve Zeytinyağı 19.602 26.042 Tütün ve Mamulleri 61.884 52.084 Süs Bitkileri 7.100 6.470 B. HAYVANSAL ÜRÜNLER 161.268 193.549 C. AĞAÇ VE ORMAN ÜRÜNLERİ 364.718 452.009 Kaynak: TİM,2013a.

SEKTÖREL İHRACAT KASIM, 2013 (Bin $) SEKTÖRLER 2012 2013 II. SANAYİ 10.274.477 11.099.945 A. TARIMA DAYALI İŞLENMİŞ ÜRÜNLER 1.119.583 1.222.051 Tekstil ve Hammaddeleri 764.880 814.555 Deri ve Deri Mamulleri 157.364 177.456 Halı 197.339 230.041 B. KİMYEVİ MADDELER VE MAM. 1.576.034 1.570.790 C. SANAYİ MAMULLERİ 7.578.859 8.307.103 Hazırgiyim ve Konfeksiyon 1.433.848 1.660.523 Otomotiv Endüstrisi 1.757.242 2.077.721 Gemi ve Yat 75.369 58.767 Elektrik - Elektronik Mak. Bilişim 1.069.100 1.132.476 Makine ve Aksamları 497.034 535.749 Demir ve Demir Dışı Metaller 599.109 642.223 Çelik 1.179.845 1.153.933 Çimento Cam Seramik ve Toprak 263.128 267.044 Mücevher 250.335 242.154 Savunma Sanayii 86.490 109.791 İklimlendirme Sanayii 360.707 419.708 Diğer Sanayi Ürünleri 6.653 7.015 III. MADENCİLİK 427.459 440.172 Kaynak: TİM,2013a. T O P L A M 12.676.606 13.797.970

TRC2 BÖLGESİ`NDE (DİYARBAKIR-ŞANLIURFA) EKONOMİK GÖRÜNÜM

TÜKETİCİ FİYATLARI ENDEKSİ KASIM, 2013 Aylık en yüksek artış %0,97 ile TRC3 (Mardin, Batman, Şırnak, Siirt) de oldu. İstatistiki Bölge Birim Sınıflaması (İBBS) Düzey 2 de bulunan 26 bölge içinde, bir önceki yılın Aralık ayına göre en yüksek artış TR71 (Kırıkkale, Aksaray, Niğde, Nevşehir, Kırşehir) (%7,96) bölgesinde, bir önceki yılın aynı ayına göre en yüksek artış TRC1 (Gaziantep, Adıyaman, Kilis) (%9,28) bölgesinde, on iki aylık ortalamalara göre en yüksek artış TRC1 (Gaziantep, Adıyaman, Kilis) (%8,89) bölgesinde gerçekleşti. Kaynak: TÜİK, 2013a.

TÜKETİCİ FİYATLARI ENDEKSİ KASIM, 2013 İstatistiki Bölgelere Göre Tüketici Fiyatları Endeksi ve Değişim Oranı (%) (2003=100) İstatistiki bölge Bir önceki aya göre değişim oranı Bir önceki yılın Aralık ayına göre değişim oranı Bir önceki yılın aynı ayına göre değişim oranı On iki aylık ortalamalara göre değişim oranı TÜRKİYE 0,01 6,91 7,32 7,39 TRC2 Bölgesi 0,85 6,72 7,63 7,92 Kaynak: TÜİK, 2013a.

İL DÜZEYİNDE TEMEL İŞGÜCÜ GÖSTERGELERİ, 2011 İş Gücüne Katılma Oranı En Düşük 10 İl 45,0 42,9 42,8 42,2 41,2 40,0 35,0 36,3 34,9 34,3 34,1 33,0 30,6 30,0 25,0 20,0 15,0 10,0 5,0 0,0 Kırşehir Kırıkkale Eskişehir Adıyaman Şırnak Şanlıurfa Batman Mardin Siirt Diyarbakır Kaynak: TÜİK, 2013i.

İL DÜZEYİNDE TEMEL İŞGÜCÜ GÖSTERGELERİ, 2012 İş Gücüne Katılma Oranı En Düşük 10 İl 45,0 43,4 43,3 42,5 41,7 40,0 35,0 36,4 35,3 35,3 34,0 30,4 30,0 26,9 25,0 20,0 15,0 10,0 5,0 0,0 Kırşehir Adıyaman Hakkari Kırıkkale Şırnak Mardin Batman Siirt Şanlıurfa Diyarbakır Kaynak: TÜİK, 2013i.

İL DÜZEYİNDE TEMEL İŞGÜCÜ GÖSTERGELERİ, 2011 İstihdam Oranı En Düşük 10 İl 40,0 38,4 37,6 37,2 35,0 34,6 32,1 31,9 30,0 29,9 29,5 29,1 28,0 25,0 20,0 15,0 10,0 5,0 0,0 Kırıkkale Hakkari Gaziantep Adıyaman Şanlıurfa Şırnak Mardin Batman Siirt Diyarbakır Kaynak: TÜİK, 2013i.

İL DÜZEYİNDE TEMEL İŞGÜCÜ GÖSTERGELERİ, 2012 İstihdam Oranı En Düşük 10 İl 40,0 39,2 38,3 38,0 36,4 35,0 30,0 25,0 29,4 28,5 27,9 27,2 26,5 25,0 20,0 15,0 10,0 5,0 0,0 Gaziantep Hakkari Kırıkkale Adıyaman Şırnak Şanlıurfa Mardin Siirt Batman Diyarbakır Kaynak: TÜİK, 2013i.

İL DÜZEYİNDE TEMEL İŞGÜCÜ GÖSTERGELERİ, 2011 İşsizlik Oranı En Yüksek 10 İl 18,0 16,1 16,0 14,0 14,7 14,4 14,1 13,7 13,1 12,9 12,7 12,6 12,6 12,0 10,0 8,0 6,0 4,0 2,0 0,0 Adıyaman İzmir Gaziantep Batman Yalova Kocaeli Hakkari Hatay Van Kilis Kaynak: TÜİK, 2013i.

İL DÜZEYİNDE TEMEL İŞGÜCÜ GÖSTERGELERİ, 2012 İşsizlik Oranı En Yüksek 10 İl 25,0 25,0 20,0 20,9 20,0 19,4 15,0 15,8 14,8 12,1 11,4 11,4 11,3 10,0 5,0 0,0 Batman Mardin Siirt Şırnak Adıyaman İzmir Yalova Adana Hatay İstanbul Kaynak: TÜİK, 2013i.

45.746 45.529 41.305 40.107 31.169 30.944 29.791 28.047 26.967 26.307 24.648 23.258 20.289 17.776 16.048 15.891 14.703 11.990 10.592 8.199 7.685 75.922 73.528 72.271 99.305 312.438 BÖLGESEL GAYRİSAFİ KATMA DEĞER, 2011 Gayri Safi Katma Değer (Milyon TL) 350.000 300.000 250.000 200.000 150.000 100.000 50.000 - Kaynak: TÜİK, 2013j.

4.952 4.689 4.282 4.001 3.515 5.904 5.901 5.820 7.232 7.118 7.087 6.762 6.675 6.652 6.594 8.954 8.668 8.536 8.283 10.122 12.259 12.126 12.029 11.443 13.865 13.138 BÖLGESEL GAYRİSAFİ KATMA DEĞER, 2011 16.000 Kişi Başı Gayri Safi Katma Değer ($) 14.000 12.000 10.000 Türkiye= 9.244 8.000 6.000 4.000 2.000 - Kaynak: TÜİK, 2013j.

DİYARBAKIR SEKTÖREL İHRACAT KASIM, 2013 (Bin $) Sektörler 2012 2013 Ağaç Mamülleri Ve Orman Ürünleri 106 72 Çelik 1.090 659 Çimento Cam Seramik Ve Toprak Ürünleri 262 349 Demir Ve Demir Dışı Metaller 49 173 Deri Ve Deri Mamulleri 0 0 Diğer Sanayi Ürünleri 0 0 Elektrik - Elektronik 1.866 1.855 Fındık Ve Mamulleri 0 0 Halı 424 541 Hazırgiyim Ve Konfeksiyon 28 100 Hububat, Bakliyat, Yağlı Tohumlar Ve Mamulleri 6.146 5.601 İklimlendirme Sanayii 145 196 Kimyevi Maddeler Ve Mamulleri 771 3.357 Kuru Meyve Ve Mamulleri 19 0 Maden Ve Metaller 9.422 10.899 Makine Ve Aksamları 33 139 Meyve Sebze Mamulleri 0 0 Savunma Ve Havacılık Sanayii 0 20 Su Ürünleri Ve Hayvancılık Mamulleri 395 352 Süs Bitkileri Ve Mamulleri 39 0 Taşıt Araçları Ve Yan Sanayi 1 246 Tekstil Ve Hammaddeleri 124 715 Yaş Meyve Ve Sebze 48 0 Zeytin Ve Zeytinyağı 0 121 Toplam 20.970 25.397 Kaynak: TİM,2013b.

ŞANLIURFA SEKTÖREL İHRACAT KASIM, 2013 (Bin $) Sektörler 2012 2013 Ağaç Mamülleri Ve Orman Ürünleri 4.616 8.611 Çelik 219 2.389 Çimento Cam Seramik Ve Toprak Ürünleri 469 1.914 Değerli Maden Ve Mücevherat 0 0 Demir Ve Demir Dışı Metaller 61 205 Deri Ve Deri Mamulleri 0 0 Diğer Sanayi Ürünleri 0 0 Elektrik - Elektronik 2.725 2.849 Gemi Ve Yat 0 0 Halı 0 55 Hazırgiyim Ve Konfeksiyon 1.213 1.528 Hububat, Bakliyat, Yağlı Tohumlar Ve Mamulleri 256 261 İklimlendirme Sanayii 1.884 2.583 Kimyevi Maddeler Ve Mamulleri 1.208 2.247 Kuru Meyve Ve Mamulleri 0 0 Maden Ve Metaller 147 86 Makine Ve Aksamları 386 1.036 Meyve Sebze Mamulleri 258 213 Savunma Ve Havacılık Sanayii 0 9 Süs Bitkileri Ve Mamulleri 44 0 Taşıt Araçları Ve Yan Sanayi 119 1.491 Tekstil Ve Hammaddeleri 1.980 412 Yaş Meyve Ve Sebze 1.013 969 Toplam 16.598 26.858 Kaynak: TİM,2013b.

2013 KASIM AYINA AİT KURULAN ve KAPANAN ŞİRKET İSTATİSTİKLERİ ŞİRKET KOOP. GER. KİŞİ TİC. İŞL. ŞİRKET KOOP. ŞİRKET KOOP. GER. KİŞİ TİC. İŞL. ŞİRKET KOOP. GER. KİŞİ TİC. İŞL. ŞİRKET KOOP. ŞİRKET KOOP. GER. KİŞİ TİC. İŞL. Bölge İllerine Göre Dağılım 2013 KASIM (BİR AYLIK) 2012 KASIM (BİR AYLIK) İL KURULAN TASFİYE KAPANAN KURULAN TASFİYE KAPANAN DİYARBAKIR 58 1 26 3 0 8 0 3 18 0 24 2 1 9 2 4 ŞANLIURFA 65 2 54 4 1 3 0 197 57 1 42 5 0 4 1 9 TÜRKİYE 4.648 67 4.269 644 60 1.037 126 1.900 3.356 60 4.930 1.577 102 1.147 135 2.092 Kaynak: TOBB,2013.

KAYNAKÇA TÜİK (2013a). Tüketici Fiyatları Endeksi Kasım /2013, TÜİK Haber Bülteni,Sayı:13638, 03.12.2013 TÜİK (2013b). Üretici Fiyatları Endeksi Kasım/2013, TÜİK Haber Bülteni,Sayı:13639, 03.12.2013 TÜİK (2013c). Sanayi Üretim Endeksi Kasım/2013, TÜİK Haber Bülteni,Sayı:13643, 09.12.2013 TÜİK (2013d). Sanayi Ciro Endeksi Ekim/2013, TÜİK Haber Bülteni,Sayı:13648, 12.12.2013 TÜİK (2013e). Finansal Yatırım Araçlarının Reel Getiri Oranları Kasım/2013, TÜİK Haber Bülteni,Sayı:13647, 11.11.2013 TÜİK (2013f). Sektörel Güven Endeksleri Aralık/2013, TÜİK Haber Bülteni,Sayı:13654, 25.12.2013 TÜİK (2013g). Tüketici Güven Endeksi Aralık/2013, TÜİK Haber Bülteni,Sayı:13655, 26.12.2013 TÜİK (2013h). Dış Ticaret Endeksleri Ekim/2013, TÜİK Haber Bülteni,Sayı:13646, 11.12.2013 TÜİK (2013ı). Hane Halkı İşgücü İstatistikleri Ağustos /2013, TÜİK Haber Bülteni,Sayı:13628, 15.11.2013 TÜİK (2013i). İl Düzeyinde Temel İşgücü Göstergeleri, 2011-2012, TÜİK Haber Bülteni,Sayı:15882, 02.12.2013 TÜİK (2013j). Bölgesel Gayrisafi Katma Değer, 2011, TÜİK Haber Bülteni,Sayı:16180, 27.12.2013 TİM (2013a). Yıllık İhracat Rakamları, http://www.tim.org.tr/index.php?option=com_content&view=article&id=625&itemid=135, 07.01.2014 TİM (2013b). İller Bazında Rakamlar, http://www.tim.org.tr/index.php?option=com_content&view=article&id=625&itemid=135, 07.01.2014 TOBB (2013). Kurulan Kapanan Şirket İstatistikleri, http://www.tobb.org.tr/ist/, 07.01.2014

Yerel Kalkınmanın Zirvesi KARACADAĞ KALKINMA AJANSI