AYDIN TİCARET BORSASI

Transkript

1 AYDIN TİCARET BORSASI AYDIN COMMODITY EXCHANGE MART 2014 TÜRKİYE NİN TEMEL EKONOMİK GÖSTERGELERİ Ata Mahallesi Denizli Bulv. No: AYDIN Tel: Faks: Hazırlayan Cansu KARABULUT Ar-Ge, Proje ve Kalite Sorumlusu 1

2 İÇİNDEKİLER GAYRİ SAFİ YURTİÇİ HASILA 3 CARİ AÇIK 6 TÜKETİCİ FİYATLARI ENDEKSİ 6 ÜRETİCİ FİYATLARI ENDEKSİ 8 İSTİHDAM VE İŞSİZLİK 10 DIŞ TİCARET 12 TÜKETİCİ GÜVEN ENDEKSİ 14 TARIM ÜRÜNLERİ ÜRETİCİ FİYAT ENDEKSİ 16 2

3 Gayri Safi Yurtiçi Hasıla, IV. Çeyrek: Ekim - Aralık, 2013 Avrupa Birliği İstatistik Ofisi (Eurostat) tarafından yayımlanan "Avrupa Topluluğunda Ekonomik Faaliyetlerin İstatistiki Sınıflaması, NACE Rev1.1 kullanılarak üretilmekte olan gayri safi yurtiçi hasıla tahminleri, Avrupa Birliği ile uyumlu ve uluslararası alanda karşılaştırılabilir GSYH değerleri elde edebilmek amacı ile NACE Rev.2 sınıflaması kullanılarak üretilmeye başlandı. Üretim yöntemi ile A17 ayrıntısında yayımlanan GSYH tahminleri, yeni sınıflamaya göre A20 ayrıntısında yayımlanacaktır. Güncelleme faaliyet sınıflamasında yapıldığı için harcama yöntemi ile GSYH bileşenlerinde değişiklik meydana gelmemiştir. GSYH 2013 yılında sabit fiyatlarla %4,0, cari fiyatlarla %10,2 arttı Üretim yöntemiyle gayri safi yurtiçi hasıla, 2013 yılında bir önceki yıla göre sabit fiyatlarla %4,0 lık artışla Milyon TL, cari fiyatlarla %10,2 lik artışla Milyon TL oldu. Mali aracı kuruluşlar, 2013 yılında bir önceki yıla göre sabit fiyatlarla %9,8 lik artışla Milyon TL, cari fiyatlarla %12,8 lik artışla Milyon TL oldu. İmalat sanayi, 2013 yılında bir önceki yıla göre sabit fiyatlarla %3,8 lik artışla Milyon TL, cari fiyatlarla %8,9 luk artışla Milyon TL oldu. Kişi Başına GSYH 2013 yılında cari fiyatlarla TL oldu. Kişi başına gayri safi yurtiçi hasıla değeri 2012 yılında cari fiyatlarla TL, 2013 yılında ise TL oldu yılında ABD doları olan kişi başı GSYH değeri 2013 yılında ABD Doları olarak hesaplandı. Gayri Safi Yurtiçi Hasıla Sonuçları, IV. Çeyrek

4 Mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış sabit fiyatlarla GSYH bir önceki çeyreğe göre %0,5 arttı Takvim etkisinden arındırılmış sabit fiyatlarla GSYH 2013 yılı dördüncü çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre %4,7 lik artış gösterirken, mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış GSYH değeri bir önceki çeyreğe göre %0,5 arttı. GSYH 2013 yılı dördüncü çeyreği bir önceki yılın aynı çeyreğine göre sabit fiyatlarla %4,4 arttı Sabit fiyatlarla GSYH, 2013 yılı dördüncü çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre %4,4 artarak Milyon TL ye ulaştı. Cari fiyatlarla GSYH, 2013 yılı dördüncü çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre %11,2 artarak Milyon TL ye ulaştı. İmalat sanayi, 2013 yılı dördüncü çeyreğinde cari fiyatlarla %14,2 artışla Milyon TL, sabit fiyatlarla %4,9 artışla Milyon TL oldu. Sabit fiyatlarla hanehalklarının nihai tüketim harcamaları 2013 yılında %4,6 artarken devletin nihai tüketim harcamaları %5,9 arttı Hanehalklarının nihai tüketim harcamaları 2013 yılında sabit fiyatlarla %4,6 lık artışla Milyon TL, cari fiyatlarla %11,3 lük artışla Milyon TL oldu. Devletin nihai tüketim harcamaları 2013 yılında sabit fiyatlarla %5,9 luk artışla Milyon TL, cari fiyatlarla %12,0 lık artışla Milyon TL oldu. Harcamalar Yöntemiyle GSYH Büyüme Hızları (1998 fiyatlarıyla), IV. Çeyrek

5 Gayri safi sabit sermaye oluşumu 2013 yılında sabit fiyatlarla %4,3 arttı Gayri safi sabit sermaye oluşumu 2013 yılında cari fiyatlarla %10,6 lık artışla Milyon TL, sabit fiyatlarla %4,3 lük artışla Milyon TL oldu. Sabit fiyatlarla mal ve hizmet ihracatı 2013 yılında %0,1 artarken, mal ve hizmet ithalatı %8,5 arttı Mal ve hizmet ihracatı 2013 yılında cari fiyatlarla %7,7 lik artışla Milyon TL, sabit fiyatlarla %0,1 lik artışla Milyon TL oldu. Mal ve hizmet ithalatı 2013 yılında cari fiyatlarla %13,1 lik artışla Milyon TL, sabit fiyatlarla %8,5 lik artışla Milyon TL oldu. Sabit fiyatlarla 2013 yılı dördüncü çeyreğinde hanehalklarının nihai tüketim harcamaları %5,3 artarken devletin nihai tüketim harcamaları %6,8 arttı Hanehalklarının nihai tüketim harcamaları 2013 yılı dördüncü çeyreğinde cari fiyatlarla %11,9 luk artışla Milyon TL, sabit fiyatlarla %5,3 lük artışla Milyon TL oldu. Devletin nihai tüketim harcamaları 2013 yılı dördüncü çeyreğinde cari fiyatlarla %13,0 lık artışla Milyon TL, sabit fiyatlarla %6,8 lik artışla Milyon TL oldu. Gayri safi sabit sermaye oluşumu 2013 yılı dördüncü çeyreğinde sabit fiyatlarla %6,4 arttı Gayri safi sabit sermaye oluşumu 2013 yılı dördüncü çeyreğinde cari fiyatlarla %15,9 luk artışla Milyon TL, sabit fiyatlarla %6,4 lük artışla Milyon TL oldu. Sabit fiyatlarla mal ve hizmet ihracatı 2013 yılı dördüncü çeyreğinde %1,5 azalırken, mal ve hizmet ithalatı %9,3 arttı Mal ve hizmet ihracatı 2013 yılı dördüncü çeyreğinde cari fiyatlarla %12,3 lük artışla Milyon TL, sabit fiyatlarla %1,5 azalışla Milyon TL oldu. Mal ve hizmet ithalatı 2013 yılı dördüncü çeyreğinde cari fiyatlarla %21,5 lik artışla Milyon TL, sabit fiyatlarla %9,3 artışla Milyon TL oldu. 5

6 CARİ AÇIK Cari işlemler açığı, bir önceki yılın ilk iki ayına göre milyon ABD doları azalarak milyon ABD dolarına gerilemiştir. Bu gerilemede, ödemeler dengesi tablosundaki dış ticaret açığının milyon ABD doları azalarak milyon ABD dolarına düşmesi ve net hizmet gelirlerinin 447 milyon ABD doları artarak milyon ABD dolarına yükselmesi etkili olmuştur. Turizm gelirleri bir önceki yılın aynı dönemine göre 160 milyon ABD doları tutarında artarak milyon ABD dolarına, turizm giderleri de 39 milyon ABD doları tutarında artarak 748 milyon ABD dolarına ulaşmıştır. Bankacılık sektörü, kısa vadeli kredilerde milyon ABD doları tutarında net geri ödeme yaparken, uzun vadeli kredilerde 859 milyon ABD doları net kullanım gerçekleştirmiştir. Rezerv varlıkların içinde bulunan resmi rezervler milyon ABD doları tutarında azalmıştır. ENFLASYON Tüketici Fiyat Endeksi, Mart 2014 Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) aylık %1,13 arttı TÜFE de (2003=100) 2014 yılı Mart ayında bir önceki aya göre %1,13, bir önceki yılın Aralık ayına göre %3,57, bir önceki yılın aynı ayına göre %8,39 ve on iki aylık ortalamalara göre %7,70 artış gerçekleşti. Aylık en yüksek artış %2,49 ile giyim ve ayakkabı grubunda gerçekleşti Ana harcama grupları itibariyle 2014 yılı Mart ayında endekste yer alan gruplardan gıda ve alkolsüz içeceklerde %2,10, lokanta ve otellerde %1,33, çeşitli mal ve hizmetlerde %1,20, ev eşyasında %0,90 artış gerçekleşti. Aylık düşüş gösteren tek grup %0,02 ile alkollü içecekler ve tütün oldu Ana harcama grupları itibariyle 2014 yılı Mart ayında endekste yer alan gruplardan sadece alkollü içecekler ve tütün grubunda %0,02 oranında düşüş gerçekleşti. 6

7 Yıllık en yüksek artış %13,74 ile ulaştırma grubunda gerçekleşti TÜFE de, bir önceki yılın aynı ayına göre lokanta ve oteller (%12,51), gıda ve alkolsüz içecekler (%10,12), eğitim (%9,98), eğlence ve kültür (%7,97) artışın yüksek olduğu diğer ana harcama gruplarıdır. Aylık en yüksek artış %1,54 ile TR21 (Tekirdağ, Edirne, Kırklareli) de oldu İstatistiki Bölge Birim Sınıflaması (İBBS) Düzey 2 de bulunan 26 bölge içinde, bir önceki yılın Aralık ayına göre en yüksek artış %4,79 ile TRA2 (Ağrı, Kars, Iğdır, Ardahan) bölgesinde, bir önceki yılın aynı ayına göre en yüksek artış %9,53 ile TRA1 (Erzurum, Erzincan, Bayburt) bölgesinde ve on iki aylık ortalamalara göre en yüksek artış %9,29 ile TRC1 (Gaziantep, Adıyaman, Kilis) bölgesinde gerçekleşti. Mart 2014 te endekste kapsanan 432 maddeden; 49 maddenin ortalama fiyatlarında değişim olmazken, 297 maddenin ortalama fiyatlarında artış, 86 maddenin ortalama fiyatlarında ise düşüş gerçekleşti. Tüketici Fiyat Endeksi (2003=100), Mart 2014 (Yıllık Değişim Oranı) 7

8 Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi, Mart 2014 Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi aylık %0,74 arttı Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi (Yİ-ÜFE), 2014 yılı Mart ayında bir önceki aya göre %0,74, bir önceki yılın Aralık ayına göre %5,52, bir önceki yılın aynı ayına göre %12,31 ve on iki aylık ortalamalara göre %6,95 artış gösterdi. Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi Değişim Oranları (2003=100),

9 Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi (2003=100), (Bir Önceki Yılın Aynı Ayına Göre Değişim Oranları) Sanayinin dört sektörünün bir önceki aya göre değişimleri; madencilik ve taşocakçılığı sektöründe %0,10 düşüş, imalat sanayi sektöründe %1,03 artış, elektrik ve gaz sektöründe %1,69 düşüş ve su sektöründe %0,56 artış olarak gerçekleşti. Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi ve Değişim Oranları (2003=100), Mart 2014 En yüksek aylık artış deri ve ilgili ürünler sektöründe gerçekleşti Bir önceki aya göre endekslerin en fazla artış gösterdiği alt sektörler; deri ve ilgili ürünler (%3,06), diğer mamul eşyalar (%2,79), bilgisayarlar ile elektronik ve optik ürünler (%2,78) alt sektörleridir. Buna karşılık elektrik, gaz üretim ve dağıtımı (%-1,69), diğer madencilik ve taşocakçılığı ürünleri (%-1,40) ve kok ve rafine petrol ürünleri (%-1,09) bir ay önceye göre endekslerin en fazla gerilediği alt sektörler oldu. Ana sanayi gruplarında en çok artış dayanıklı tüketim malında gerçekleşti Ana sanayi grupları sınıflamasına göre 2014 yılı Mart ayında en yüksek aylık artış dayanıklı tüketim mallarında, en yüksek yıllık artış ise sermaye mallarında gerçekleşti 9

10 Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi Ana Sanayi Grupları ve Değişim Oranları (2003=100), Mart 2014 Hanehalkı İşgücü İstatistikleri, Ocak 2014 İşsizlik oranı %10,1 seviyesinde gerçekleşti Türkiye genelinde işsiz sayısı 2014 yılı Ocak döneminde geçen yılın aynı dönemine göre 49 bin kişi azalarak 2 milyon 841 bin kişi olarak gerçekleşti. İşsizlik oranı ise 0,5 puanlık azalış ile %10,1 seviyesinde gerçekleşti. Tarım dışı işsizlik oranı 0,6 puanlık azalış ile %12,3, yaş grubunu içeren genç işsizlik oranı ise 1,7 puanlık azalış ile %19 oldu. İstihdam edilenler 761 bin kişi arttı İstihdam edilenlerin sayısı 2014 yılı Ocak döneminde, bir önceki yılın aynı dönemine göre 761 bin kişi artarak 25 milyon 194 bin kişiye yükseldi. Bu dönemde, tarım sektöründe çalışan sayısı 91 bin kişi azalırken, tarım dışı sektörlerde çalışan sayısı 852 bin kişi arttı. İstihdam edilenlerin %21,4 ü tarım, %19,7 si sanayi, %6,7 si inşaat, %52,2 si ise hizmetler sektöründe yer aldı. Önceki yılın aynı dönemi ile karşılaştırıldığında hizmet sektörünün istihdam edilenler içindeki payı 0,8 puan, inşaat sektörünün payı 0,4 puan artarken, tarım sektörünün payı 1 puan, sanayi sektörünün payı ise 0,2 puan azaldı. İstihdam oranı %44,9 olarak gerçekleşti İstihdam edilenlerin oranı, bir önceki yılın aynı dönemine göre 0,6 puanlık artış göstererek %44,3 den %44,9 a yükseldi. İşgücüne katılma oranı %50 olarak gerçekleşti Türkiye genelinde işgücüne katılma oranı, 2014 yılı Ocak döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre 0,5 puan artarak %50 oldu. Aynı dönemler için yapılan kıyaslamalara göre; erkeklerde işgücüne katılma oranı 0,5 puan artarak %70,9, kadınlarda ise 0,4 puanlık artışla %29,7 olarak gerçekleşti. 10

11 Mevsim Etkilerinden Arındırılmamış Temel İşgücü Göstergeleri, Ocak Kayıt dışı çalışanlar 2,6 puan azaldı Ocak 2014 döneminde herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşuna kayıtlı olmadan çalışanların oranı, bir önceki yılın aynı dönemine göre 2,6 puan azalarak %33,6 oldu. Bu dönemde, geçen yılın aynı dönemine göre tarım sektöründe sosyal güvenlikten yoksun çalışanların oranı %83 den %81,1 e, tarım dışı sektörlerde ise %22,7 den %20,6 ya geriledi. Sosyal güvenlik kapsamında olmayan ücretli ve yevmiyeli çalışanların oranı ise bir önceki yılın aynı dönemine göre 2,6 puan azalarak %17 oldu. Mevsim etkilerinden arındırılmış istihdam sayısı arttı, işsiz sayısı azaldı Mevsim etkilerinden arındırılmış istihdam edilenlerin sayısında 2014 yılı Ocak döneminde, bir önceki döneme göre 238 bin kişilik artış, işsiz sayısında ise 80 bin kişilik azalış meydana geldi. Mevsim etkilerinden arındırılmış işgücüne katılma oranı bir önceki döneme göre 0,3 puanlık artış ile %51,2, istihdam oranı ise 0,4 puanlık artış ile %46,5 seviyesinde gerçekleşti. İşsizlik oranı ise 0,3 puan azalış ile %9,1 oldu. Ekonomik faaliyete göre istihdam edilenlerde en fazla artış 103 bin kişi ile inşaat sektöründe gerçekleşti. 11

12 Mevsim Etkilerinden Arındırılmış Temel İşgücü Göstergeleri, Ocak AÇIKLAMALAR İşgücü dönemsel sonuçları hareketli üçer aylık dönemler dikkate alınarak hesaplanmaktadır. Bu haber bülteninde Ocak 2014 dönemi; Aralık 2013, Şubat ve Ocak 2014 aylarını kapsamaktadır. Dış Ticaret İstatistikleri, Şubat 2014 İhracat %6,2 arttı, ithalat %5,9 azaldı Türkiye İstatistik Kurumu ile Gümrük ve Ticaret Bakanlığı işbirliğiyle oluşturulan geçici dış ticaret verilerine göre; ihracat 2014 yılı Şubat ayında, 2013 yılının aynı ayına göre %6,2 artarak milyon dolar, ithalat %5,9 azalarak milyon dolar olarak gerçekleşti. Dış ticaret açığı %27,2 azaldı Şubat ayında dış ticaret açığı %27,2 azalarak milyon dolardan milyon dolara düştü. İhracatın ithalatı karşılama oranı 2013 Şubat ayında %63,9 iken, 2014 Şubat ayında %72,1 e çıktı. Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış seriye göre ihracat %4,5 arttı Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış seriye göre; 2014 Şubat ayında bir önceki aya göre ihracat %4,5 arttı, ithalat ise %2,9 azaldı. Takvim etkilerinden arındırılmış seriye göre ise; 2014 yılı Şubat ayında önceki yılın aynı ayına göre ihracat %6,2 arttı, ithalat %5,9 azaldı. 12

13 Avrupa Birliği ne ihracat %7,5 arttı Avrupa Birliği nin (AB-28) ihracattaki payı 2013 Şubat ayında %41,1 iken, 2014 Şubat ayında %41,6 oldu. AB ye yapılan ihracat, 2013 yılının aynı ayına göre %7,5 artarak milyon dolar olarak gerçekleşti. En fazla ihracat yapılan ülke Almanya oldu Almanya ya yapılan ihracat 2013 yılı Şubat ayına göre %8,4 artarak milyon dolar olurken; bu ülkeyi sırasıyla Irak (1 022 milyon dolar), İngiltere (729 milyon dolar) ve İsviçre (642 milyon dolar) takip etti. İthalatta ilk sırayı Rusya aldı Rusya dan yapılan ithalat, geçen yılın aynı ayına göre %1,4 artarak milyon dolar oldu. Bu ülkeyi sırasıyla Çin (1 928 milyon dolar), Almanya (1 721 milyon dolar) ve ABD (993 milyon dolar) izledi. Yüksek teknolojili ürünlerin imalat sanayi ihracatı içindeki payı %3,1 oldu Teknoloji yoğunluğuna göre dış ticaret verileri, ISIC Rev.3 sınıflaması içinde yer alan imalat 13

14 sanayi ürünlerini kapsamaktadır. Şubat ayında ISIC Rev. 3 e göre imalat sanayi ürünlerinin toplam ihracattaki payı %93,5 tir. Yüksek teknoloji ürünlerinin imalat sanayi ürünleri ihracatı içindeki payı %3,1, orta yüksek teknolojili ürünlerin payı ise %30,3 tür. Yüksek teknolojili ürünlerin imalat sanayi ithalatı içindeki payı %13 oldu İmalat sanayi ürünlerinin toplam ithalattaki payı %75,6 dır. Yüksek teknolojili ürünlerin 2014 Şubat ayında imalat sanayi ürünleri ithalatı içindeki payı %13, orta yüksek teknolojili ürünlerin payı ise %43,9 dur. Tüketici Güven Endeksi, Mart 2014 Tüketici güven endeksi %5 arttı Türkiye İstatistik Kurumu ve Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası işbirliği ile yürütülen Tüketici Eğilim Anketi sonuçlarından hesaplanan Tüketici Güven Endeksi Mart ayında bir önceki aya göre %5 oranında arttı; Şubat ayında 69,2 olan endeks Mart ayında 72,7 değerine yükseldi. 14

15 Tasarruf etme ihtimali %9,6 arttı Gelecek 12 aylık dönemde tasarruf etme ihtimali endeksi bir önceki aya göre %9,6 oranında arttı. Şubat ayında 22 olan endeks, Mart ayında 24,1 değerine yükseldi. Bu artış, tüketicilerin gelecek 12 aylık dönemde tasarruf etme ihtimallerinin bir önceki aya göre arttığını göstermektedir. Genel ekonomik durum beklentisi %6,1 arttı Şubat ayında 90,4 olan genel ekonomik durum beklentisi endeksi %6,1 oranında artarak, Mart ayında 95,9 oldu. Bu yükseliş, gelecek 12 aylık dönemde genel ekonomik durumun daha iyi olacağı yönünde beklentisi olan tüketicilerin sayısının bir önceki aya göre arttığını göstermektedir. İşsiz sayısı beklentisi %4,9 arttı Gelecek 12 aylık dönemde işsiz sayısı beklentisi endeksi %4,9 oranında artarak, Mart ayında 79,5 değerine yükseldi. Bu artış, işsiz sayısında artış bekleyenlerin oranındaki azalıştan kaynaklandı. Hanenin maddi durum beklentisi %2,9 arttı Hanenin gelecek 12 aylık döneme ilişkin maddi durum beklentisi endeksi bir önceki aya göre %2,9 oranında arttı. Şubat ayında 88,8 olan endeks değeri Mart ayında 91,4 oldu. Bu artış, gelecek 12 aylık dönemde hanenin maddi durumunun daha iyi olacağını bekleyenlerin oranının artmasından kaynaklandı. 15

16 AÇIKLAMALAR Aylık Tüketici Eğilim Anketi ile tüketicilerin kişisel mali durumlarına ve genel ekonomiye ilişkin mevcut dönem değerlendirmeleri ile gelecek dönem beklentileri ölçülmekte ve yakın gelecekte yapılması planlanan harcamalarına ve tasarruflarına ilişkin eğilimleri saptanmaktadır. Anket sonuçlarından hesaplanan tüketici güven endeksi aralığında değer alabilmektedir. Tüketici güven endeksinin 100 den büyük olması tüketici güveninde iyimser durumu, 100 den küçük olması tüketici güveninde kötümser durumu göstermektedir. Tarım Ürünleri Üretici Fiyat Endeksi, Mart 2014 Tarım ÜFE aylık %0,82 arttı Tarım ÜFE, 2014 yılı Mart ayında bir önceki aya göre %0,82, bir önceki yılın Aralık ayına göre %2,50, bir önceki yılın aynı ayına göre %10,34 ve on iki aylık ortalamalara göre %3,09 artış gösterdi. Aylık değişim; tarım ve avcılık ürünlerinde %0,91 artış, ormancılık ürünlerinde %0,81 ve balıkçılıkta %0,67 azalış olarak gerçekleşti. En yüksek aylık artış tek yıllık bitkisel ürünler ana grubunda oldu Bir önceki aya göre; tek yıllık bitkisel ürünlerde %5,40, canlı hayvanlar ve hayvansal ürünler ana grubunda %1,25 artış olurken, çok yıllık bitkisel ürünlerde %13,81 azalış gerçekleşti. 16

17 Alt tarım gruplarından çeltik bir önceki aya göre %6,50 arttı Alt tarım gruplarında Mart ayında sebze ve kavun-karpuz, kök ve yumrular grubunda %9,54 artış olurken, lifli bitkiler grubunda %2,41, canlı kümes hayvanları ve yumurtalar grubunda %2,30 azalış gerçekleşti. Tarım ÜFE (2010=100), (Aylık değişim) 17